|
2010
|
|
|
«Pintzela bota den mendi kasko» (Fudesute mine) estanparen leienda: te etxea
|
bide
horiaren bazterrean dago erroitzari hurbil. Bazterrak ikaragarriak:
|
|
|
alferrikakoak izan dira mapa, irlan zehar egindako txangoak, ixaz markatutako punturaino iristeko hil behar izan duten guztiak, altxorra Ben Gunnek topatu eta lekuz aldatu zuelako aspaldi. Bideak izan du garrantzia, eta
|
bide
horretan Jimek haur izateari utzi, eta gizon bihurtu da. Eta irakurlea transformazio horren lekuko zuzena izan da, pausoz pauso, eta ordurako berdin dio altxorra planoak markatzen zuen lekuan dagoen ala ez, egia esan.
|
|
2011
|
|
|
Maiatzaren 17ko 72 aleak, berriz, honela zioen: «Paperetan ikusten dogunez, burtariñen ariñeketa egunerako oartuko dituez bidean dagozan errietako alkate eta aguintedun guztiak, jakin eraguin daioen jenteari, egun atan eztaitezala ibilli
|
bide
horretan?».
|
|
|
Finean, leku ezagutu bakoak, deskubrimendu goiztuen eskutik izandako munduratze bat, tarteka bortitza, tarteka gozoa, baina beti harrigarria. Berez, iraganaren geografia osatzen laguntzen duten flashak dira, mapa txikiak, egindako
|
bide
horretan barreiatuta geratu diren ogi txapurrak, eta lorratz horiei segika 1978ko udara egin dut jauzi, iraganaren pertzepzio garbia (ia ia fisikoa) lehenengoz izan nuen aldi hartara.
|
|
|
Zergatik? Zergatik aukeratzen da
|
bide
hori eta ez besteren bat. Ez al dago beste modurik adierazteko esan nahi den hori?
|
|
|
Ni ez naiz nor eredu berriak inori erakusteko, baina egarri bat sortua zait, eta
|
bide
horri sakonago heldu behar zaiola iruditzen zait, ez bakarrik artista plastikoei eta musikariei «letra» apaingarri edo hurbilketa girokoak eskainiz, baizik eta sortze prozesuan berean inplikatuz. Musikariekin lan asko egin izan dute poetek gure artean, batik bat kantautoreekin, Javier Muguruzaren estilo errezitatibo poetikora iristeraino.
|
|
2012
|
|
|
Agian eskaini ere ez zizuten eskainiko halako ardurarik. Berriro ere, hara?, lehen ardura onartu eta hor egindako bideak eramaten zaitu, une batean,
|
bide
hori utzi eta bestelakoa hartzera; aurrekoa samurra ez bazen, ondorengoa askoz pikeagoa, astunagoa.
|
|
|
Hori izan da zortzi urtean zehar, eta, batez ere, bozeramaile ardura hartu nuenetik, Ibarretxe Lehendakaria gidari genuela defendatu genuena. Une gogoangarriak izan dira
|
bide
horretan, etsigarriak ere bai, 2006ko itxaropenaren ondoren, bakea eskueran genuela uste izan eta ETAren indarkeriak berriro kolpatu zuenean gizartea, familia batean baino gehiagotan amaigabeko samina eraginaz. Bihotzean ondo gorderik ditut 2005eko otsailaren 1a, Madrilgo Kongresuan Lehendakariak Estatutu Berrirako Proposamena defendatu zuen eguna.
|
|
|
Eskuko telefonoaz deitu nien bizkartzainei, andrea nora joan zen ez banekien ere. Gero pentsatu nuen amaren minaren arrazoiak gogorarazi behar nizkiola neskari, ulertarazi behar niola zer nolako tentsiopean bizi zen, baina berehala baztertu nuen
|
bide
hori, alabak amari erantzundakoa gogoratuz. Berak egin zuen hitz lehenik, amaren segurtasunaz kezkatuta.
|
|
2013
|
|
|
Ruben Bertomeu Los viejos amigoseleberrian dago jadanolabait, Los disparos del cazador izenekoan ere bai. Baina hasierako lanak argiarenak ziren moduan, adibidez, La buena letra?, ulergarriak, Espainiako historia garaikideaberridazten edo finkatzen dutenak, gero hasten dira iluntzen, adibidez, eta berriz, Los viejos amigos?, zailtzen, korapilatzen, azken
|
bide
horrek Crematoriohonetan hartzen duen arte gaina. Eta bai, testamentu moduko bat da Crematorio, testamentu literario batidazle valentziarraren kasuan, bere mamuak biltzen ditu, bere gaiak; baina belaunaldibaten bizi testamentua ere bada, belaunaldi batek izan dituen ametsen, edan dituenerreferenteen, hartu dituen bideen konpendio moduko bat.
|
|
2015
|
|
|
Le peuple du blues, LeRoi Jonesen liburuan murgildu nintzen handik egun batzuetara. Esklabo afrikarren amerikartze prozesua kontatzen zuen, zer garrantzia izan zuen
|
bide
horretan musikak. Beltza izatea hizkuntza debekatu bat baitzen.
|
|
2016
|
|
|
Azalpen eta datu objektiboen zale zen idazle frantsesa, irakurlearen iritzi askatasunaren aldekoa. Baina lekeitiarra ez da oraindik
|
bide
horretan hasi eta pertsonaien ahotan jartzen ditu sarritan narratzaile idazlearen iritziak, zuzen zuzenean pertsonaion jokabideak epaitzen ez dituenean.
|
|
|
Lehertze bat izan zen. Gero, pixkanaka pixkanaka hustu egin zen hura, eta, orain,
|
bide
hori egin eta gero, lehen baino askoz okerrago gaude. «Zer gertatu da, ordea?
|
|
|
Bidean, gainera, alboko onura batzuk etorri dira, oraingo gerretan alboko kalteak sortzen diren bezalaxe, hau da, nahita bilatuta: gazte jendea sano zaletu da beren moduko antzezleengandik jaiotako
|
bide
horrekin, a ze sorpresa, oraingo gazteek ez dituzte maite XIX. mendeko moldeak!?, eta bide berean beste talde eta sortzaile batzuekin elkartu dira, Dejaburekin nagusiki. Juglarea, puta eta eroa, Aulki hutsa, Errautsak, Publikoari gorroto edota Hamlet bezalako lan eredugarriak plazaratu, beren zirkulutik kanpoko eragileak bildu eta Euskal Herri osoko antzezleak elkartu dituzte, ikusgarritasuna eta gaurkotasuna emanez euskararen bizitzari.
|
|
2017
|
|
|
Etxekoen presiorik izan zenuen
|
bide
horretatik jotzeko?
|
|
|
Munduko Bigarren Gerla denboran berpiztuko da, baina kulturan egonez. Ideologiaz kristau demokrata da, Lafitte bera bezala, eta Charritton ere
|
bide
horretarik ibiliko da bururaino. Biek giza eskubideez eta naziotasunaz kezka handia dute.
|
|
|
Nekazalgoak laster hasi beharra zuen iraultza aurreikusi zuen, baita Euskal Herrian bertako teknikariek tokiko laboraria lagundu behar zutela pentsatu. Delako iraultza laster garatu zen, 1960ko hamarkadan, eta horretan parte handia hartu genuen Charrittonek
|
bide
horretara bultzatu gintuen ingeniari gazteek.
|
|
2018
|
|
|
Euskalki zentralak (lapurtera eta gipuzkera) oinarri gisa hartu eta gainerako euskalkiekin aberastea proposatu zuten txostenean. Gerora Azkuek zehatzago azaldutako «gipuzkera osotua» ere
|
bide
horretatik zetorren, eta tartean Lizardi bezalako olerkariek ere gisa bereko hibridismo dialektalera jo zuten. Euskalkia gainditu eta euskaldun guztientzat idazten ari delarik, Broussain, zelan edo halan, euskaldun guztien elementuez baliatu da euskaldun guztiengana heldu eta guztiengandik hurbil mantendu guran, hau da, inor senti ez dadin urruneko eta arrotz mintzaira horretan.
|
|
|
errealitate erreala (gizartearena oro har) eta errealitate paraleloa (euskararen profesional edo «banpiroona» eta beste gutxi batzuena). Errealitate errealean, euskara salbu ikusten da, eskolan, hedabideetan, literaturan, musikan, ikus entzunezkoetan bere lekua (lekutxoa?) egin duelako; errealitate paraleloan, lizarditarrak gara, erdararen mendeko izateari utzi eta benetan noranahiko eta indartsu izan nahi dugu, eta
|
bide
horretan sekulako gabeziak agertzen dira, kasu batzuetan etsigarriak. Gauzak horrela ikusita, argi dago politikari gehienak, ia guztiak, errealitate errealean bertan goxo eginda daudela eta konexio gutxi dutela errealitate paraleloarekin.
|
|
|
Orduko gau eskolak eta orduko euskalduntze eta alfabetatze kanpainak, orduko euskararen aldeko aldarrikapen masiboak, gaurko ikuspegitik begiratuta, promesa faltsuak iruditzen zaizkit, gaur egun ere jai giroko ekitaldi eta agerpen politiko solemne askotan errepikatzen diren promesa faltsuak. Ez dut damurik, jakina, euskararen munduan sartu izanaz, alfabetatu izanaz eta euskaraz lan egin izanaz, nire bizitzaren parte garrantzitsu eta maite bat baitago horrekin lotuta, baina amorrua ematen dit gizartea hain atzeratua ikusteak
|
bide
horretan. Hain atzeratua non euskararen profesionalak («euskararen banpiroak», Xabier Silveira bertsolariak behin esan zuen bezala) garen ia ia euskara estandarra gutxieneko normaltasunez erabiltzeko gai garen bakarrak; hain atzeratua non harritu egiten garen irratian egindako elkarrizketa batean euskara estandarra suelto eta eroso erabiltzen duen politikari, kirolari, soziologo, mediku, nekazari, taxilari edo dena delako bat, euskararen profesionala ez den norbait, alegia?
|
|
|
Ibonek literatur sena izugarria zeukan, eta Poemagintzan ez ezik, bere prosa bakanean ere ageri da sen hori. Ikusi zuen, ordea, literaturan jardutea ez zela errentagarria, eta ez zuen
|
bide
horretatik jo. I. S.:
|
|
|
I. S.: Bat batean asmatu zuten euskara batua eta nik garbi ikusi nuen
|
bide
horretan sartu behar genuela, ezin genuela Nemesio Etxanizek bezala idatzi! R.
|