|
2000
|
|
|
" Nik ez zekiat salbatuko garen, baina Kris toren Pasioneak salbatuko gaitik", eta sineste hark eta konfiantza hark emaiten zioten bertze anitz jendek izaiten ez zuten libertatea, bide bati zein bertzeri ekiteko erabiltzen zuena. Eta,
|
bide
haietan barrena, protestantismoaren inportantziaz baino areago, zientziarenaz aritzen zitzaidan behin eta berriro. Eta ikus dezazun halaxe izan zela, hatsarre hartako anekdota bat kontatuko dizut, arestian errana ilustra diezazukeena:
|
|
|
Eta azal hartan barrena, zenbat bide eta bideska hauteman nituen, guztiak ere hatzez eta ukitzearen ukitzez ibiltzekoak izan zitezkeenak edo bista hutsez; hauek, meharrak eta malkarrak eta mendiska ezin biribilago batzuetarat zabaltzen zirenak, eta haiek, berriz, plaunak eta berdinak baina leize batean akabatzen zirenak, non ezkutatzen baitzen ukitu leuneko goroldioaren erresuma...! Eta
|
bide
haietan barrena imajinatzen nituèn joan jinak eta itzul-inguruak hain ziren tentagarriak eta gozoz beteak, bertzalde, non desiratzen bainengoen jada noiz bihurtuko ote nintzen Axularrek aipagai zituen inurri gimnosophista haietarik bat, neke eta trabailu guztien hartzeko prest, ez nagi, baina dilijent, bide haien guztien ibiltze alderat. Nola ez nituen, bada, urrezko dukat bi ordainduko —baita hiru eta lau ere, jaun André! —, baldin Mignonek eskaini zidan lehen zerua hain atsegin izan banuen, eta baldin Mignonek bere gorputz biluz ezin ederrago harekin zazpigarren zerua eskaintzen bazidan, norat igan bainuen plazerrez plazer eta zeruz zeru...!
|
|
|
Alde Zaharra toki malkartsuan, hiru lau mendixken gainean eraikita zegoen; sigi sagakoak ziren harako karrikak; mendixka batetik bestera joateko berriz, hainbat zubi, hainbat tunel, hainbat eskailera elkargainka ipinita zeuden. Egitura,
|
bide
haietako batzuk Xanek ezagutzen zituenak ziren, bere baitan atxiki zituenak, ezabatuxe, deformatuxe baldin bada ere. Beste batzuk aldiz, azken denboretan eginak izango ziren.
|
|
2003
|
|
|
Arbola eroriren batek. Bide bazterretako farolik gabetan, ohiturak emandako ezagutza zuen gidari Damianek
|
bide
haietan, egunero ibiltzen zituen bide okerretan. Etxetik mundura eta mundutik etxera.
|
|
2004
|
|
|
Bideak putzuz beteta zeuden oraindik, na hikoa zen-eta zirimiri ziztrin bat inguruko bideak hondatzeko. Harrigarriena zen bizikleta zahar hura oraindik ere gai izatea
|
bide
haietatik pasatzeko, basatzetan ito barik. Nahiz eta, egia esan, bide lupeztuetan ibiltzeko hobea izan lau burdina zatiz egindako bizikleta bat, Werstrack Berial berriena baino.
|
|
|
alferrik dela Werstrack Berial baten jabe izatea, gero ezin baduzu lupetzetan sartu. Azken batean, eta ametsak amets, Martinek ez zeukan beste aukerarik bere bizikletarekin konformatzea baino, eta euri zein eguzki joan zuen
|
bide
haietatik egunero, etxera mokaduren bat eramango bazuen.
|
|
2006
|
|
|
Ez dakigu nolako bidaia egin zuen. Ez dakigu nola baliatu zen ezohiko
|
bide
haietan ibiltzeko. Ez dakigu nola konpondu zen hango eta harantzagoko herritarrekin hitz egin eta elkar ulertzeko.
|
|
2008
|
|
|
Pierre: Garaiko bide zailenetan ikasi eta trebatu ginen,
|
bide
haiek errepikatzen. Baina behin bide zailenak eskalatuta jabetu ginen inor pasa gabeko hormatan eskalatzen gozatzen genuela gehien.
|
|
2009
|
|
|
Bide bat segitzea, gainontzeko bide guztiak bazterrean uztea omen da. Horregatik, izan zitekeen, baina izan ez den Euskal Herria berreskuratu dute, atzean gelditutako
|
bide
haietako bati segika. Ukronia bat.
|
|
2011
|
|
|
Burgosek esnaera ekarri zuen, 1959az gero zetorren dinamikaren puntu gorena izan zen: herria, euskara, ikastolak, unibertsitatea, langile mugimendua… Estatuak borroka
|
bide
haiek denak apurtu nahi izan zituen. Burgosen, aurre egin genion estatuari, bide hartan segitu genuela esanez.
|
|
|
Horra zertako dabiltzan bide horiek harat honat makurtuz, itzuli eta inguru. Behin eginak dituen ordutik, sare edo zepo batzu bezala dira satorrarentzat bide horiek, ezen haiek ere beren alhari doazelarik,
|
bide
haietarat heltzen dira satorrari laket zaizkion ihizi xeheagoak, eta bide hura atzemanik, badoazkio hari zerbaiten bila; berak atzemanak baitira ardura. Ezen, satorrak egunean anitz aldiz egiten du bere bideetako itzulia, han atzeman guztiak jaten dituela.
|
|
|
Ezen, satorrak egunean anitz aldiz egiten du bere bideetako itzulia, han atzeman guztiak jaten dituela. Omen dabil
|
bide
haietan, zaldi bat urrats handian lihoakeen bezain laster.
|
|
2013
|
|
|
Zaldi gainean ibiltzea. Horrela hasi zen Ibrahim bera ere
|
bide
haietan barrena, aita irakasle.
|
|
|
Hamzak bazekien ordurako gerrak bere bideak zituela? baita gauza batzuk ezinbertzean gertatzen zirela ere,
|
bide
haietan barrena. Hala, egun batean, talde armatu bateko hiru soldadu harrapatu, taldea bere kasa zebilen:
|
|
|
Ibrahim Musallemek mercedes bikain bat zuen, baina, wadiabyadarren artean alarderik egin nahi ez zuelako, edo ez gidatzea erosoago zitzaiolako? edo, bertzerik gabe, beldur zelako automobila hondatuko ez ote zitzaion aldapaz eta bihurgunez jositako
|
bide
haietan barrena, ordurako asfaltatuak zeuden arren?, autobusez iritsi zen, eguerdian.
|
|
|
Zaldi gainean ibiltzea. Horrela hasi zen Ibrahim bera ere
|
bide
haietan barrena, aita irakasle.
|
|
|
Hamzak bazekien ordurako gerrak bere bideak zituela... baita gauza batzuk ezinbertzean gertatzen zirela ere,
|
bide
haietan barrena. Hala, egun batean, talde armatu bateko hiru soldadu harrapatu –taldea bere kasa zebilen:
|
|
|
Ibrahim Musallemek mercedes bikain bat zuen, baina –wadiabyadarren artean alarderik egin nahi ez zuelako, edo ez gidatzea erosoago zitzaiolako... edo, bertzerik gabe, beldur zelako automobila hondatuko ez ote zitzaion aldapaz eta bihurgunez jositako
|
bide
haietan barrena, ordurako asfaltatuak zeuden arren... – autobusez iritsi zen, eguerdian. Bere emaztearekin, jakina.
|
|
2014
|
|
|
Beraz, halako batean izena eman zuen erregistroan, eta arratsalde hartan taldean aritu zen golfean, Hart jaunarekin, Sandwood jaunarekin eta T.A. Hedrick jaunarekin. Ez zion beharrezkoa iritzi aipatzeari behin
|
bide
haietan Hart jaunaren zakua eraman zuela, eta begi kolpe batez lur meta eta erreten oro ezagutzen zituela; hala ere, konturatu zen atzetik zituzten lau caddyei begira aritu zela, haiengan bere burua gogoraraziko zion distira edo keinuren bat harrapatzen saiatuz, bere orainaren eta iraganaren artean zegoen tartea laburtu nahian.
|
|
|
edo oilasko bat prestatzea, bezeroaren gustuetara makurtuz betiere. Berdin zitzaion aiztoak hartu beharreko bidea, burutik isatsera bizkarretik edo isatsetik burura saihetsetan barna?,
|
bide
haiek ez baitzuten Felisarentzat sekreturik. Bere esku trebeak dantzatzen zuèn aiztoa hain sartzen zen gozo eta ezti moztu beharreko haragi puskan, non bai baitzirudien sartu baino gehiago irristatu egiten zela?
|
|
|
Sustraiak ziren txarragoak, ezin kendu, harri batzuk ere ez. Zuloak ere asko dira
|
bide
haietan, berrogei metro atzera egin behar nuen batzuetan, lokatza, putzuak.
|
|
2015
|
|
|
Bi
|
bide
haien artean aukeratu ezinik nengoen, Yonathanek beste dilema baten aurrean ipini ninduenean.
|
|
2017
|
|
|
Bertan, kanporatuak izan ziren guztien omenez egindako burdinazko murala inauguratuko da. Trenbidearen errailak irudikatzen irudikatuaz, kanporatuek ihes egiteko erabili zituzten
|
bide
haiei erreferentzia egingo zaie.
|
|
|
jazarpenetatik ihesi zihoazen heretikoak, kanpora botatako soldaduak, langileak eta lan bila zebilen, jende apala?; eta, geroago, atzerriko eskulangileak, kaleratutako nekazariak, prostitutak, kalez kaleko saltzaileak, litxarreroak, eskale profesionalak. Baina, beste ezeren gainetik, garatzen ari zen proletariotzaren kontakizunak, istorio eta bizipenak ibili ziren Europako
|
bide
haietan barrena ele mele. Bien bitartean, horrenbeste hazi zen kriminalitatea, non pentsatzekoa den bidean zela ebatsitako herri aberastasunak berreskuratzeko eta berriro horien jabe egiteko ahalegina.50
|
|
|
Tentaldiak uxatzeko bide bat ezezik, hamaika ere erakutsi zizkiguten apaizgaitegian, eta denak ere ontzat eman ohi genituen bekaturako deia bururakizun gorpuzgabe hutsa edo suge irudiduna besterik ez zenean. Tentagarria etxean duzunean, ordea, eta suge lirdinga ez baina haragi xuria denean, hamaika
|
bide
haiek denak ere hutsal eta alferrikako ari zaizkit suertatzen. Pentsa, esatera noakizuna izugarria bada ere, gogoa Ama Birjinagan jarri eta Ama Birjina bera ere lohitu eta zikindu egin dudala, pentsamenduz eta are egintzaz ere, aurrena gure Ama santuaren eta haragi zuri haren irudiak nahastuz, eta ondoren, hau bai okerra, betiko zigorra besterik merezi ez duen belzkeria, bi irudiak buruan bat eginik, haiek nituela pizgarri, bakarkako bekatu likitsean jardunez.
|
|
|
|
bide
haietan ni, lege gogorraren jarraitzaile leial
|
|
2019
|
|
|
Eta kalera joan ere bai. Baina ilusiorik gabe, ze lagun guztiak mistika
|
bide
haietan galduak baitzituen. Bakarrik sentitzen zen.
|
|
|
Musolinik, 1936an, Etiopia inbaditu zuen, eta betiko bideak egin zituen asfaltatu. Milaka urte zeramaten behiak, ahuntzak eta astoak
|
bide
haiek egiten ura edateko putzuetara. Animaliak burmuinean GPSa zuten kokatua, eta inork inoiz ezin izan zituen handik lekutu.
|
|
|
Kontatu zigunez, begi hori elurrez betetzen denean, bertako bide guztiak ere elurrez ixten omen dira. Hori bide da bertakoei
|
bide
haien egoeraren berri ematen diena.
|
|
|
baina, Txeferen harridurarako, kale bat zeharkatu behar zuen bakoitzean, pare parean gelditzen zitzaizkion motorrak eta automobilak, bat bateko balaztada bortitz batez. Bera, izan ere, zebra bat zen,
|
bide
haietan bihurtzen zena, eta gidarien obligazioa zen seko gelditzea! Eta, parke batean bazkan egin ondoren, beste baterantz abiatzen zen, hiriko kaleetan zehar.
|
|
|
Ilunpe bertsutan genbilzke, aldi berean, atal berriaren eransketaren arrazoia argitu nahi izango bagenu: agian, liburuaren gorputza gehiegi ez kaltetzea zuen argitaratzaileak xedeetako bat, tamainaren aldetik ere antzekoak izan zitezen edizioak, baina, jakina, izan zitekeen errazak omen ziren zeruko
|
bide
haiek osatzera ere bazetorkeela berrikuntza33.
|
|
2020
|
|
|
Itzuli naiz
|
bide
haietara
|
|
2021
|
|
|
Bera eta Felix lehenik eta Joxe eta Patxi pauso batera ohitura zuten bezala. Jende asko ibiltzen zen
|
bide
haietatik ordu hartan. Felixek galdetu gabe, ikertzaileak kontatu zion bere laguntzaileek Ikerren ibilerak behatuko zituztela.
|
|
|
Atzera egin barik, autotik jaitsi eta oinez segitu nuen, pistola eta eskopeta hartuta. Ezin nuen ahaztu inork aspaldi ibili gabeko
|
bide
haietan ez zirela piztiak faltako, eta armak estreinatzeko abagune egokia izan zitekeen halakoren batekin topo egitea.
|
|
|
Lotsaturik jaitsi zuen begirada, baina berehala itzuli zidan irribarrea, eta nirea aurpegi ezaguna egiten zitzaiola esan ere bai. Ziur asko inguru haietan ikusiko ninduela erantzun nion, maiz igotzen nintzela
|
bide
haietan barrena. Handik kafe bat hartzera, eta hurrengo batean bazkaltzera, eta azkenean nire etxera.
|
|
2022
|
|
|
Arabako hego mendebaldean, beste leku askotan bezala, azken hilabetean izua zabaldu zen
|
bide
haien inguruan eta bidaiariak ez ziren pasatzen, talde handi eta babestuetan ez bazen. Gasteizen, Munio Gonzalez Arabako kondeak alarma zabaldu zuen eta inguruko jaun eta alkaideei lapurrak harrapatzeko agindua bidali zien.
|
|
|
Gutxienez hamabost urte bete zituen arte esango zuen Martak laborari izan nahi zuela, aitari, eta etxaldeari, zor zien leialtasunagatik edo, huraxe baitzuen bizi proiektu. Suharki maite zituelako,
|
bide
haiek, eta alor haiek, eta etxalde haiek eta laborari haiek larrua ordain ere sostengatuko zituelako. Halako batean hautatu zuen, alabaina, albaitaritza nekazaritzaren ordez.
|
|
|
Eta auto bailara igaro zen orduan handik. Harriturik frogatu zuen Adak nolako auto emana izaten den
|
bide
haietan goizaldeetan. Eta berak bezalako beste bikote batzuk ziratekeela sinetsi nahi izaten zuen, autoa geldiarazteko txoko egokiaren bila, baina auzokoak imajinatzen zituen etengabe, irribarretsu matrikula ezagutu orduko, eta kontzentrazioa galtzen zuen.
|