|
2005
|
|
|
Honelako euskaldunek etengabeko hobekuntza behar dute baina dituzten hutsune asko eta asko ezin har daitezke euskara tekniko zientifiko aren ajetzat, artikulu zientifiko bat ingelesez idazten duen beste hizkuntza bateko hiztunak egiten dituen akatsak ingeles zientifikoaren hutsunetzat hartzen ez diren bezala. Lan honetan aztertu nahi ditugunak dira hizkuntz ahal men oneko hiztunek dituzten joera hedatuak, benetan hizkuntza
|
bide
batetik aldarazten dutenak. Hiru dira ahuldutako hizkuntzek dituzten ezaugarriak27:
|
|
|
... de Sandgate a Londres, a Liverpool et aDouglas (lle de Man) sans interruption dans l' été de 1851 en passant la nuit en chemin de fer. Belgikan eta Frantzian zehar ibili zen 1852 eta 1853 urteetan, eta 1854.eko otsailaren 4an, larunbatez, Thorngrove jaioterria bisitatu ondoren, Frantzia eta Suitza
|
bide
batez bidaian aztertuz, Italiara jo zuen udaberrian bi hilabete eta erdirako bidaia linguistikoan.
|
|
2019
|
|
|
Nolanahi den, Euskaltzaindiaren ikerketa gaitasuna guztiz gaindituta ageri zen SFVJUren programarekiko. Horrek,
|
bide
batez, N. Oleaga, F. Krutwig eta A. Irigarayk era batera edo bestera adierazitako" yagoleen" sailaren nagusitasunari arrazoia ematen zion. Euskararen aldeko proiektu ofizial batek, frankista izanagatik, susmoak eragiten zituenez, aldarrikapen espainolista batekin itxi zuen presidenteak otsailaren 3ko batzarra, gerra zibila hizpide, GPDk aho batez irizpena onartu aurretik:
|
|
|
EAJ PNVren agerkariak adierazi bezala, frankismoaren zigor makineria ordurako abian zen. BPDko presidenteak ekainaren 9an mezu hau idatzi zion G. Riestra gobernadore zibilari Akademiaren ekitaldi irekian gertatutakoa azaldu eta,
|
bide
batez, BPD eta JCVren erantzukizuna zuritzeko:
|
|
|
" ¿ Noz ikusiko zaitugu gure artean? Egoki egoki litzateke". 854 Baina S. Altubek mutu jarraitu zuen, eta J. Zaiteguik berak idatzi zuen esker oneko gutuna 1953ko martxoan,
|
bide
batez Euzko Gogoarako lankide euskaltzainak eskatuta.855
|
|
|
Tolosako abertzaleak, dena dela, ezin zituen ahaztu J. Thalamás eta F. Krutwigek EAJ PNVri Gernikan egindako kritikak, eta pozik jakin zuen bion arteko hausturaren berri.730 Gernikako arduradunek ez zituzten F. Krutwigen aurkako eraso zuzenak argitaratu, baina giroa zerbait baretu ondoren, A. Ibinagabeitiaren diplomazia handiko artikulu bat plazaratu zuten 1952ko urrian. Parisko erbesteratuak lapurterazaleen planteamenduen okerrak nabarmendu zituen, eta
|
bide
batez, gipuzkerazaleek Eganen agertutako idatzien alde agertu zen. Era berean, bera Bizkaikoa izateak ematen zion autoritate moralarekin, Gipuzkoako idazleei eskatu zien dialektalismoak ahal zen neurrian baztertzeko, euskaltzainburu zenak Gipuzkera osotua (1935b) egitasmoan adierazi zuen bezalaxe (Ibinagabeitia 1952c).
|
|
|
Euskal lexikoa ortografikoki eguneratuta, RAEren hiztegi arruntaren (1925ekoa zen azken edizioa) sarrera guztiei euskal ordainak eman nahi zizkieten, esan bezala, neologismoak partez behintzat onartuz. Zeinahi alorretako euskal idazleek horrelako hiztegi normatiboa erabiliz gero, hizkuntza literario baturako bidean oso urrats garrantzitsua izan zitekeen,
|
bide
batez Akademiaren autoritatea indartuta, F. Belausteguigoitia urgazle jeltzaleak Errepublikaren urteetan onartzen zuenez:
|
|
|
Gero ikusiko dugunez, gaztelania euskara hiztegiarekin jarraitzeko asmoa egon zen, baina 1954 aurrera Euskaltzaindiaren lexikografiak beste
|
bide
bat hartu zuen, L. Michelenaren zuzendaritzapean. Nolanahi den, azterketa lexikologiko baten zain daude R.
|
|
|
Azkue jaunak adierazoten dau, lenago erabagi zanez, Eladio Esparza jaunari jakin erazo dautsola euskaltzaintzarako aukeratua izan dala, ta bere erantzuna, kisa ori beregain pozik artzen dabela, izan dala,
|
bide
batez, bere eritziz, bigarren naparro euskaltzaina Angel Irigarai jauna izan daitekela, esanaz. Ganera, Azkue jaunak dino jaun oneri kisa ori eskini dautsola, baña, bere eskarrak agertuaz, 180 ABA EUS:
|
|
2021
|
|
|
Bertsolariari buruzko arrasto interesgarri gehiago ere topa daiteke. Horrela, Revista Euskarak Iparragirrerekin zuen loturaz dihardu,
|
bide
batez bat batean ere aritzen zela aditzera emanaz: "[...] su querido e inseparable compañero, el cantor e improvisador Zubiría, que acudió a su lado cuando aquél ya no existía, acompañó llorando los restos de José Mari, desde el caserío de Sosabarro hasta el Camposanto de Villarreal de Urrechu" (Revista Euskara, 1881, IV. liburukia, 122 or).
|
|
|
Alegia, gabezia ez zela berezkoa, baina bazela. Eta berezkoa ez zela demostratzeko bertsolaritzaren adibidea jartzen du,
|
bide
batez bertsolaritzak garai hartan zuen indarra erakutsiaz (1878: 60).
|
|
|
Kultura jaso hegemoniko bat garatu zuten estatu handietan harrera hotzagoa egin zitzaion Erromantizismoak kultura popularra berreskuratzeko egindako deiari, jada
|
bide
bat egina baitzuten Errenazimentuan eta Ilustrazioan barna. Lehenago norbere kultura popularrarekiko eliteen urruntzea eta ukoarekin gertatu bezala, deskubrimendu erromantikoaren bulkada askoz ere muturrekoagoa izan zen periferiako kultur eliteetan (Burke, 1991:
|
|
|
Eta horren ondotik nazio mailako elkarte bat eratzea erabaki zen. Izan ere, herrialde mailan jada ezaguna zen
|
bide
bat zen elkarteen eraketa: Ipar Euskal
|
|
|
Aurretik estreinatutako
|
bide
bat zen, baina bistakoa da belaunaldi gazteen etorrerarekin eta 2000ko hamarraldiaren erditik aurrera gertatu zela hibridazioaren eta esperimentazioaren alor honen eklosioa.376 Eta eztanda hori azaltzerakoan hainbat arrazoi aipatzen dira. Maiak, esaterako, fenomenoa bertsolariaren egokitzeko gaitasunarekin lotzen du:
|
|
|
" Esku hartze soziokulturalaren alde egin zuen: bertsolaritza ez zela berezkoa aldarrikatu zuen, eraiki egiten dela, eta,
|
bide
batez, jardunerako hainbat tresna proposatu zituen. Proiektu soziokulturalari ateak ireki zizkion horrela" (Zubiri, 2019:
|
|
|
Honela kontatzen du Hernandorenak berak: "[...] bi alderdiko buruzagiei, eten gabe, bein da berriz eskatzen genien, bertsolariak billatzen saia zitezela, euren bilkurak alaitzeko eta
|
bide
batez, gizon aien doai miresgarriak Erriari ezagutarazteko. Erantzuna beti bera zan:
|
|
|
Kontzeptuak
|
bide
bat egina zuen Zubirik jaso aurretik. 2000 hamarkada hasieran bertsoaren mugimenduaz ziharduen Jon Sarasuak, edota 2010eko hamarkadaren hasieran Zubiriren planteamenduan funtsezkoa den bertsoaren kultur ekosistemaren kontzeptua zekarren:
|
|
|
(1962), Noizbait (Uztapideren saioen bilduma), Bertso mordoxka (Lasarteren saioen bilduma), edo Zapai bertsolaria, guztiak ere biltzaile batek baino gehiagok magnetofono bidez grabatuak eta transkripzio hutsa eskaintzen dutenak. Eta beste
|
bide
bat ere hauspotuko du tolosarrak: " Zavala berehala ohartu zen zer nolako balioa zegoen testigantza haietan eta zenbait lekukok kontatzeko zuen gaitasunean.
|
|
|
Hurbilketa horrek bazuen balio sinboliko bat. Erdal komunitateak euskal kulturaz duen ezezagutza urratuz hizkuntz komunitateen arteko elkarbizitza hobetzeko
|
bide
bat seinalatzen zen. Baina asko izan zuen, akaso gehiago, bertsolaritzak masa kulturarekin hibridatzeko zuen gaitasunaren aldarrikapenetik ere:
|
|
|
Antsok, hainbat urte gazteagoa izanagatik, biziki erakartzen du narratzailea, baina ikertzaile euskaldunak eskaintzen dion gauza bakarra proposamen ausart bat besterik ez da: argitara dezala Ramon Saizarbitoriaren lanetako bat, Antsok berak frantsesera itzuli duena narratzaile kritikari argitaldariak irakur dezan,
|
bide
batez, Saizarbitoria Frantziako literatur sisteman sartzeko.
|
|
|
Kontatu zion Martin gizon konplexuegia zela, elkarbizitzarako zaila, idaztearekin obsesionatua zegoenez. (...), beti kostatu izan zaio idaztea, oso zorrotza eta estua delako bere buruarekin, demasekoa ere bai, eta hala esan zion poeta gazteari eta,
|
bide
batez, baita aspertu samarra zegoela beti Martini buruz hitz egin beharraz.
|