|
2015
|
|
|
Gutasun horretara lerratzea ontzat joagatik, niak ere gu-ari zerbait esan behar diola eta horrekin tentuz ibili beharra ere azpimarratu zuen Barrosok. Elortzaren iritzitz umorea ere bada gu hori sortzeko
|
bide
bat. “Uste dut euskaldunok ere eskertzen dugula gure buruari buruzko umorea, baina noski, kanpotik egiten digutena.
|
|
2016
|
|
|
Eta ostean, alde bietako biktimen aitortza minimo bat. Desagertuak bilatzea, beren etxetik indarka erauzitako jende horri
|
bide
bat ematea… Ezinezkoaren muga jo arte, justizia, zati txikietan bada ere, itzultzea jendeari. Eta ezin denean itzuli, denboran atzera egin ezinezko lur zati eta etxe puska horietan bezala, zergatik ez aitortu, eta izendaturik utzi lekuok:
|
|
2018
|
|
|
Txapelketan ez da saritzen hautatutako gaitegi edo
|
bide
bat, ez da erabakitzen bertsokera bat, ez da hautatzen bertsotarako canon bat. Txapelduna izendatzeak ere ez du erran nahi txapela jantzi duen bertsolariaren estiloa dela hurrengo lau urteetarako sustatu dena, edo aitzineko urteetan bertsokera hori bazterrean gelditu zela, duela lau urte txapela beste batek jantzi zuelako.
|
|
2019
|
|
|
Eta horrela egin dugu eta egin dut bertso
|
bide
bat: inkontzientziatik ausardiara.
|
|
|
Kontrako eztarritik (Susa, 2019) liburuan pilatu ditu Uxue Alberdi Estibaritzek bertsolaritzan ema (te) n diren zapalkuntzetako batzuk. Barrenak mugitzeko beste, kanpoa astintzeko balio luke argitalpenak (Saiakera lana irakurtzeko gonbita luzatzen dizuet,
|
bide
batez). 23 eta 42 urte bitarteko 15 emakume bertsolariren testigantza eta gogoetak biltzen ditu; nesken jarduna mugatzen duten mekanismoak azaleratuta.
|
|
2020
|
|
|
Hori ez baduzu onartzen, hasten zara Habaneran kantatzen, zortziko txikian aritzen jakin gabe… Onartzea, gainera, ez da hor geratzea. Lurrak aukera ematen dizu hortxe geratzeko, baina
|
bide
bat ere ematen dizu, nahi izanez gero, abiatzeko”. Bigarren elementua ura da, zilbor inguruan kokatua, eta emozioekin lotzen du.
|
|
|
Martinek ere, flow egoera aipatzean, antzeko erreferentziak egin ditu, eta egoera horretara heltzeko tresna egokitzat dauka mindfullnesa. Horretarako
|
bide
bat da yoga, eta azken urteetan esanahiz hustu dela eta kirol izaera eman zaiola uste du; eta, salgarriagoa izateko bidean, mami pixka bat galdu duela.
|
|
|
Bat bateko bertsogintzan ere ukituko zituzten gai horiek, baina hori: ukitu, zeharbidez edo
|
bide
batez. Bertsopaperek, berriz, gai horiek lantzea eta sakontzea ekarri zuten; edo, bestela esanda, bat bateko bertsoen errepertorioa zabaltzea eta aberastea.
|
|
|
Baina bada asmatu duenik, bertsopaper sariketaz harago, beste
|
bide
bat urratzen.
|
|
|
Kartzelaldi osoan ene bizimoduaren parte zen bertsozaletasuna jorratzeak izugarri lagundu zidan, bertsogintzaren mundu aberatsean ikasiz aurrera egiten eta
|
bide
batez ikaragarri lagundu zidan iparra ez galtzen, nigan sortzen zuen bizipozaren argi printzei esker.
|
|
2021
|
|
|
Bertso eskola da txikitan sorkuntzarako dagoen talde espazio bakarrenetakoa. Asko hasi egiten dira bertan, eta gerora beste
|
bide
bat jorratzea nahiago dute. Iparraren kasuan, bertsolaritza txiki geratu zaionaren sentsazio bat dago; kultura beste posizio batetik bizi duena, eta hortik begiratuta, ez dena hain interesgarria.
|
|
|
Zavalak, Arantzazuko lehen hitzaldia eman eta handik gutxira, Xabiertik Oñara joan zenean, 1956an, maestrillo edo maisu praktikak amaitu eta gero, bertsoz betetako maleta eraman zuen hara, eta han, Oñan, teologia ikasten zuen bitartean hasi zen lan hauek bideratzen, eta berak, Antonio Pérezek berak, lagundu zion liburuen diseinua egiten, marrazki eta guzti. Horrek esan nahi du ordurako jesuiten ezezkoa jasoa zuela, eta beste
|
bide
baten bila zebilela. Hasieran «obra magna»izatekoa zena, obra bakar hura, Auspoa bilduma bihurtu zen.
|
|
|
ta
|
bide
bat eraikitzen
|
|
2022
|
|
|
Eta horretarako, zer esanik ez, bertsolaritzaren mundu ukroniko hipotetiko eta urritu horretaz baliatzen da, ispilu gisa. Ariketa bat,
|
bide
batez esanda, idazleek bertsolaritzari dioten bekaizkeria baino ez duena islatzen, azken finean: idatzizko literatura Literaturaren ildo nagusia bihurtuta aurkeztea, ahozkoaren kaltean, ezin da bestela ulertu, eleberri honetan.
|
|
|
Baina goazen harira, gaurkoan, baiki, eta salbuespen bezala, liburu batez kantatzera etorri baikara, eleberri baten kritika egitera alegia. Gau Bolunbururen Superpotentzia emozionala (autoedizioa) zientzia fikzioaren generoan koka daiteke, bertsolaritzan izar handiak eman dituena azkenaldi honetan,
|
bide
batez esanda, hala nola Uxue Alberdi, Xabier Euzkitze, Almudena Grandes eta Roberto Bolaño, besteak beste. Izan ere, Superpotentzia emozionala unibertso ukroniko batean kokatzen da, irakurlearen aldetik ahalegin ez txikia eskatzen duena sinesgogortasunaren etenaldia gauzatzeko, eleberriko mundu alternatibo horretan euskara –harrapa ezazue– hizkuntza gutxitua litzatekeelako, eta Penintsula Iberiarraren iparraldeko eta Akitaniaren hego mendebaldeko txoko txiki batera mugatuta legokeelako, mende askotan zeharreko atzerakada prozesu dramatiko baten ondoren.
|
|
|
Basarrik eta Uztapidek ohiko moduan hasi zuten bertso saioa, Aiara eraman zituen motiboa gogoratuz. Jendeak elizan entzuna izango zuen san Donatoren berri, eta bertsolariek ere hura aipatu eta jai giroan sartu,
|
bide
batez ahotsak ere probatuz. Etorriko da jolaserako ordua.
|
|
|
Jendea leku gehiagotatik iritsi da bertsolaritzara, beste bide batzuk egin ditu jendeak, beste zerbaitekin identifikatuta, edo beste zera batek ukituta. Zentzu horretan, uste dut pisua duela mugimendu feministak eta bertsolaritzak
|
bide
bat egin izanak elkarrekin, edo gutako asko egoteak plaza batzuetan, plaza eder askotan gauza pila bat kantatzen (Txapelketan kasik lekurik ez duten gauzak izan daitezke, gero, plazan gertatzen denaren tanta bat heltzen delako Txapelketara). Baina gaur, adibidez, gaztetxe honetan arratsaldeko saioan entzungo denak, bigarren Señora sariketan, bide bat egiten du plazan.
|
|
|
Zentzu horretan, uste dut pisua duela mugimendu feministak eta bertsolaritzak bide bat egin izanak elkarrekin, edo gutako asko egoteak plaza batzuetan, plaza eder askotan gauza pila bat kantatzen (Txapelketan kasik lekurik ez duten gauzak izan daitezke, gero, plazan gertatzen denaren tanta bat heltzen delako Txapelketara). Baina gaur, adibidez, gaztetxe honetan arratsaldeko saioan entzungo denak, bigarren Señora sariketan,
|
bide
bat egiten du plazan.
|
|
|
SAG: Niri lagundu dit nire buruarengan sinesten,
|
bide
bat egin duzu, gustura zaude egin duzun bide horrekin, baina ez dakizu kanpora begira baloratua ote den, jendeari iristen ote zaion… Eta zoritxarrez, kanpo erantzunak ere laguntzen dizu horretan. Hori da alde ona.
|
|
|
Kartzelako ariketak iradoki zidan pentsatzeko orduan hain kaltegarria den presa hori desaktibatzeko
|
bide
bat. Aspaldion, ikasleei azterketak banatu eta ordu laurden igaro ostean baino ez dizkiet bolalumak ematen.
|
|
2023
|
|
|
Bertsoaldien ezaugarrietako bat bertsolariak teman aritzea izaten da sarri, eta hori kontuan hartu eta aprobetxatzeko alderditzat hartu da. Alegia, aukera ematen du ikasleak bertsolari baten edo bestearen lekuan jartzeko, eta,
|
bide
batez, bestela jarriko ez liratekeen roletan kokatzeko. Behin bertsoaldia aztertu eta hautaketa egitean gorago deskribatutako metodologia erabili da, baina, batez ere ahozkoan jarri da garrantzia.
|
|
|
Zozketa saioa bera baino ordubete lehentxeago edo egiten da. Eta hantxe aritzen da aurkezlea – gai jartzaile taldeko kide dena,
|
bide
batez – zenbakiekin zeuden hutsuneak izenengatik ordezkatzen.
|
|
|
Lagunarteko elkarrizketan hauspotu dugu sua. Jakina baita, edo jakin beharrekoa bestela, sorkuntza lanak ez direla bakarrik egiten, edo ez dela komeni behintzat – eta, nik neronek behintzat, ez dudala nahi,
|
bide
batez – Nonbaitetik pizten da txispa, intuizioa. Segi eta segi, hauspoari eraginez gero garra ateratzen da.
|
|
|
Lehen bezain lanbrotsu. Aste euritsua dator, beheko suari begira egon eta,
|
bide
batez, ke multzo hau argitzen saiatzeko aproposa.
|
|
|
Nafarroako Arenako finalean, amari eskaini zion azken agurra Aitor Mendiluzek: amak ez zekien euskaraz, baina Bertso Eskolara eraman zuen semea eta, han hasmenta izan zuen
|
bide
baten ondorioz, finalera zen ailegatua. Gaia ez da arrunt berria:
|
|
|
Zalantzarik gabe, uste dut hausnarketa sakona behar duela bakarkako gaien izaera “irekiak”, agortzear legokeen
|
bide
bat dela ez esateagatik.
|
|
|
Zalantzarik gabe, uste dut hausnarketa sakona behar duela bakarkako gaien izaera “irekiak”, agortzear legokeen
|
bide
bat dela ez esateagatik. Irekitik irekiegira dagoen muga hain da lausoa, ezen, nire ustez, aukerak eman adina arrisku eta susmo txar pizten baititu txapelketetan azkenaldion orokortu den joera honek.
|