|
2006
|
|
|
Azken honek, zaharrenen multzoak, oraindik oso proportzio esanguratsua agertzen du, baina, tamalez, adinaren poderioz ez du gizartean behar adinako eraginik. Agian euskaltzaleok aurkitu genuke
|
bide
bat hiztun horiek hizkuntz berreskurapen prozesuan eraginkorragoak izan daitezen. Egoera normalizatu batean banaketa honek hartuko lukeen itxura biztanleriaren adin banaketari dagokiona izango litzateke.
|
|
|
Euskaldungoaren banaketa hizkuntzaren egoera zehazteko
|
bide
bat izateaz gain, izan daitezkeen joeren adierazle egokia da. Euskararen ezaguerak banaketa berezi bat erakusten digu.
|
|
2007
|
|
|
Halere, hari berean, Euskal Herriko soziolinguistikako inkesten aitorturiko datuen arabera (Euskal Herriko Soziolinguistikako Inkesta 2001), elebidunak 2001ean 55.000 ziren Ipar Euskal Herrian(% 24,7), 1991ean aldiz 69.000 zirelarik(% 33,1). Beraz, mutatis mutandis, herrialde horretan euskararen kale erabileraren ehunekoak eta elebidunen ehunekoak bide paralelo bati jarraitzen zaiotela erran dezakegu, jaisten den
|
bide
bat. Hari berean," eraginkortasun indizea" ren kalkulatzea baliagarri litzateke, indize hori" behatutako erabileraren eta neurtutako ezagutzaren ratioa" delarik (ikus Altuna, Iurrebaso:
|
|
|
Hausnarketarako gai ugari eskaintzen dizkigu Euskararen Erabilpenaren Kale Neurketak. Etorkizunean jasotako datuek argituko dituzte oraingo zalantzak eta beste kezka iturri batzuk zabalduko dituzte, euskararen normalizazioaren lanean askotan gertatzen zaigun bezala,
|
bide
bat jorratzeak beste batzuen hasiera dakarrelako. Euskararen Erabilpenaren Kale Neurketak euskararen normalizazioaren lanean aurrera egiten lagundu dezake, baldin eta bere konplexutasun osoan onartzen badugu, sinplifikaziorik gabe.❚
|
|
|
Frantzian 1951ean deixonne legeak eskola publikoan sartu zituen tokiko hizkuntzak eta kulturak eta hauen artean euskara. ondorioak ez ziren berehalakoak izan baina
|
bide
bat ireki zen euskalgintza bultzatzeko. ohargarri da elkarte bizitza biziki aberatsa dela Iparraldean. INSee erakundearen arabera 900 elkarte baino gehiago badira gaur egun. Nortasuna 2005 inkestaren arabera herritarren %33k parte hartzen dute elkarte batean edo beste. kirol taldeetan %17 gazte dabiltza eta kultura elkarteetan %10 herritar, %12 gazte.
|
|
|
Beste balio batzuk, ostera, ez dira orokortu, eta, horren arioz, ez dago iritzi eraturik horien inguruan (egia esan, iritziak gaur egun hedabideek eratzen dituzte). Nolanahi ere den, horrek guztiak burura ekarri behar digu beste gogoeta
|
bide
bat: kulturak eta euren hizkuntzak ez dira aldaezinak, aldakorrak baizen. xxi. gizaldiko euskarak eta xviii.ekoak kate baten begi bi osotzen dituzte, baina une jakin bietako euskara horiek, bat izanda, azalean bederen, bilakaera bat agertzen dute:
|
|
2008
|
|
|
Bertako telefono operadoreak ere, esaterako, ez du benetako apusturik egin, orain artean behinik behin, hizketa teknologietan oinarritutako sistemak garatzeko. Euskararako teknologien ikerketalerroak oso sendoak izanagatik, enpresek bideratutako edo enpresen eta ikerketa taldeen arteko lankidetzaz bideratutako proiektuak dira aplikazioen garapena sustatu ohi dutenak, eta, teknologia sustatzeko
|
bide
bat badira ere, interes komertziala duten proiektuen mende izaten dira ikerketa taldeak nahiz haien helburuak.
|
|
|
asimetriaren dagoen hizkuntza eta hizkuntza komunitatea egokien definitzen duen terminoa menderatzaile terminoa da —nahiz eta sarri gehiengoa edo estatus altuenekoa ere izan—, eta asimetrian dagoenari menderatu terminoa —nahiz eta askotan gutxiengoa edo estatus baxuenekoa ere izan—, besteak beste: menderatzaile izateak kontrola izatea dakarrelako —aukeratzeko, erabakitzeko, inposatzeko, saritzeko eta zigortzeko ahalmena izatea—, eta,
|
bide
batez, derrigorrezko harremanak ezartzen dituelako. tik, hizkuntza gutxiengoaren ongizate ereduan, babes instituzionala aipatzen da kontrol instituzionalaren ordez, menderatua eta gutxiagotua den hizkuntzari —eta hizkuntza komunitateari— betirako leku horretan kokatuz, nahiz eta horretan neurri desberdinak lortu ditzakeen, ematen zaion neurrian, noski.
|
|
|
Orduan gure gaztetxo buruetan, borroka armatuaren ametsa ere egiten genuen Euskal Herria salbatzeko. Baina Piarres Lafitten erantzunak beste
|
bide
bat erakutsi zidan, askoz mistikoagoa. Abiatu bideari jarraiki behar niola, Euskal Herriaren onetan!
|
|
|
Horretaz hitz egin zuen bere doktore tesian Koldo Zuazok (Zuazo, 1988), eta ordudanik euskara batua eta euskalkiei buruzko artikulu eta liburuak argitaratu ditu. Euskarak badu akademia, Euskaltzaindia, 1919tik, eta bere kide asko,
|
bide
batez esanda, orduko euskarazko aldizkarien edo erdal egunkarien euskal atalen arduradunen artean hautatu ziren. Komunikabideek eta, oro har, kazetaritzak barietate bateratuak sortzeko edo laguntzeko orduan izan duten garrantziaz D� az Noci irakaslea ere aritu da (D� az Noci, 1994, 2002).
|
|
|
Juan del Olmo Entutegi Nazionaleko instrukzio epailearen autoak Egunkaria itxi zuenean, Bizkaia gehigarria ere eten egin zuen; Berriak ez du bizkaierarenganak interesa berreskuratu. Nafarroako edo Gipuzkoako euskalkiak eta barietateak ez dira interneteko komunikabideetan erabiltzen jatorrizko argitalpenetan ez bezala,
|
bide
batez esanda, salbuespen batekin, hain zuzen ere bizkaiera eta gipuzkeraren arteko isoglosan dagoen herri bateko ziberkomunikabide batean: Mutrikuko Atxukale.com.
|
|
|
Euskaldun gehien dituzten eskualdeetako egunkariak nagusitzen dira. Oso mugimendu gipuzkoarra da,
|
bide
batez esanda. Goiena.net, Deba Goienako tokian tokiko komunikabide inprimatu edo ikus entzunezko batzuetan oinarritutako webgunea ere oso garrantzitsua da. Euskarazko komunikabide gehienak errebistak dira, magazineak.
|
|
|
Hori dela medio, orduko legeak lehentasun handia eman zion, telebista publikoaren helburuen barnean, euskararen susperkuntzari. Praktikak ordea beste
|
bide
batetik eraman du ETB, erakusten saiatu garen moduan. Gaur egun, orduko indar soziala neurri batean apalduta, hasierako helburuak berrartu eta praktika helburuetara moldatu beharrean, lege berria orain arteko praktikara egokitu eta hori finkatzeko arriskua egon liteke.
|
|
2009
|
|
|
Bestalde, ikasleek egindako argazkiak edo sarean aurkitutako irudiak igotzeko aukera ematen dute blogek, eta horiek deskribatu edota azaltzen dituzte ikasleek. Beraz, irakasleoi mundu berri bat zabaltzen zaigu, eta
|
bide
batez, gure ikasleen jakin mina pizten dugu.
|
|
|
Iritziak emateko, hizkuntzak ikasteko, zaletasunekin lotutako esparrua (teknologia, zinema, literatura...) lantzeko balio dute. Gai asko eta diferenteak jorratzen dira blogetan, eta komunikatzeko beste
|
bide
bat baino ez dira blogak. 3 Gaiari begira:
|
|
|
elebakarrak, hiztun erabakigarriak dira hizkuntzen erabilera zehazteko orduan, bai hizkuntza nagusiaren kasuan, eta bai herri mintzaira diglosikoaren atarramentuan. Bigarren kasura lerratuta, diogun, hizkuntza hegemonikoaren presioa dela medio, hizkuntza minorizatuaren hiztunak ez daukala
|
bide
bat besterik: amore eman, eta estatu hizkuntza ofizialaren aurrean belaunikatu.
|
|
|
Ziurrenik, sendotu egin da esku hartzea, tailer honen iraupena anekdotikoa da oso ikastetxearen eguneroko jardunean. Baina
|
bide
bat erakusten du. Eragile ezberdinen arteko lankidetza areagotzeko balio lezake, gurasoengana beste sinesgarritasun batekin iristeko, hizkuntzatransmisioari zentzua bilatzen lagunduz; hezkuntza komunitatea indartzen joateko eta seme alaben heziketan, baita hizkuntza heziketan ere, eraginkorragoak izateko.
|
|
2010
|
|
|
Ikasleek erabiltzen duten materialari buruz sistematikoki hausnar dezaten bermatu behar du irakasleak. Horrela, alde batetik, ikasten ikasi konpetentzia garatzen ari dira eta, bestetik, egiten ari direna testuinguratu egiten da, eta,
|
bide
batez, beraien bizitza profesionalean zein pertsonalean izango duen erabilgarritasuna ikusten dute.
|
|
|
Ez naiz oraingoan geure lanaz ari, munduaz baizik. Elkarren artean gero eta lotura handiagoa izango dugun mundurantz, orain arte ezagutu duguna baino askoz aberatsagoa izango den mundu berri baterantz (aldi berean, inoizko desoreka handienak erakutsiko dizkiguna,
|
bide
batez esanda). Populazioaren mugimendu handiak ezagutuko dituen mundu berrirantz ari gara hurbiltzen, horrek dakarren kultura, hizkuntza eta mundu ikuskerari dagozkien ezaugarri berriekin (aniztasuna, mestizajea, elkarbizitza...) Eta dudarik gabe, informazioaren eskuragarritasunari dagokionez, gero eta gardenagoa den mundu baterantz.
|
|
|
Baina, gero Txostenean agertzen ziren hainbat azterketa kentzea erabaki zuen UNESCOk, estatu batzuek horrela agindutakoari amore emanez; tartean ziren Frantzia, Txina eta beste batzuk. Ondorioz, UNESCO Etxeak beste
|
bide
bat erabili zuen argitalpena egiteko (Mart� et al. 2005).
|
|
|
Eta hau lortzeko, balioak lagungarriak izan daitezke. Hizkuntzaren alde egindako bidean ikasi dute euskara trebatzeko balio izan duela, prozesuan konfiantza irabazi dutela, eta konfiantza hedatuko balute prestigioa indartzeko
|
bide
bat topa daitekeela susmoa dute.
|
|
2011
|
|
|
Arratsaldez, hainbat orduz, www.elcorreo.com atariko albiste nagusia izan zen mutil horren jauzi akrobatikoaren bideoa. Oso interesgarriak
|
bide
batez bertan jasotako komentarioak, ibaiarekiko ikuspegiaren erakusle. Hemen eskegia dago:
|
|
|
bere eguneroko mintzajarduna osatzen duten erabilera gune nagusietan, bertako harreman sare eta mintzamoldeetan, hiztunik gabe gelditzea eta, horren ondorioz, hiztun elkartearen belaunez belauneko jarraipen naturala kolapsatzea. hots, orixek bere Euskaldunak poeman, ez beldur puntarik gabe, aipatzen duen" herri bat izan zen" hartan bukatzea. hori da erabateko infernua. kursaaleko jauregian, nazio arteko zinemaldian, euskarak arras leku xume testimoniala izatea, testamentupaperak gaztelaniaz edo frantsesez idatzirik egotea ia beti, edota produktu elektroniko gehien gehienek erdal (normalean ingelesez eta mundu zabaleko beste lauzpabost hizkuntza handitan idatzitako) argibide teknikoak izatea ez da noski euskararen mesedegarri: euskarak jardun gune eta harreman sare hori bere mendean ez duen seinale, besteak beste. hiztun elkarte osatuagoek,
|
bide
bat edo beste aukera dezaketenek, ahal dutelarik nondik nora jotzen duten ikusita h esparruko gune gehienak debeku izateak ezer gutxi du zerutiar hutsetik. huts gabezia horiek ez dira ordea, urrundik ere, goraxeago azaldu dugun kolapsozko infernuaren pareko. ehunka urtean bizirik jarraitu dute ehunka (agian milaka) hizkuntzak, kasuan kasuko hiztun elkartearen rol harreman sorta osoa nork bere hiz... Jardun gune, rol harreman, adierazbide eta situazio guztietan hizkuntza bat bere hiztun elkartearen mintzamolde bakar ez izatea gauza bat da (hizkuntzen historia
|
|
|
Interesa areagotu egin zuen, moteldu ordez, bigarren factum horrek. a) Hizkuntza aldaera bi ditu hiztun elkarte horrek, ez bat, bere mintzaera sortan. Aldaera bati L (Low, azpikoa) esaten zaio, eta besteari H (High, gainekoa) 49 Bietako bat (normalean hori bakarrik) erabiltzen da eguneroko mintzajardunean (eta, beraz, inplizituki, hori da haurren ama hizkuntza50). hiztun elkartearen herri hizkera da L hori (bere batasun horren azpian,
|
bide
batez esanik, azpialdaera jakinak (dialektalak edo bestelakoak51) izan ditzake baina, dugun helbururako, L hori aldaera bakartzat hartuko dugu. L horrezaz gainera badu hiztun elkarte horrek, bere errepertorio linguistiko edo mintzaera sortan, beste aldaera bat ere:
|
|
|
hizkuntza ahularen erabilera esparruak zabaltzea eta garatzea. f) Diglosia giroko jarrerak, kolektiboak eta indibidualak orain arte ikusitakoaren arabera argi dago plano soziopolitikoaren preeminentzia, soziolinguistika katalanean. Argi dago, orobat, diglosiarekiko mesfidantza handia. ez da arazo soziopolitikoa bakarrik, ordea, diglosiatik aldentzen dituena. osagai psikosozialik ere badu arbuiozko jarrera horrek. diglosia giroan bizi den hiztun menderatuak berariazko arazo psikikoak ditu
|
bide
batez. horregatik ere kaltegarria da diglosia. hona zergatik, soziolinguista horien ustean: diglosiazko egoeran, hizkuntza batari eta besteari funtzio sozial diferenteak atxikitzen zaizkien neurrian, prestijioa ere diferentea dute hizkuntza (edo aldaera) biek. hala dute kanpokoen begietan, eta halatsu hizkuntza horretako hiztunen beraienetan.
|
|
|
Sorrerako gizarte giroaren zenbait hurbilbide egin izan da: hurbilbide horiek ez dute kasu askotarako balio ordea, eta balio luketen kasuan ere ez dago garbi ezaugarri horiek benetako kausalak izan diren, eta ez
|
bide
batezkoak. hori dela-eta zenbait adituk, perspektiba zinetikoaren eta dinamikoaren aldetik dituen mugengatik, diglosia bera kontzeptu ahula, hutsala edo osagabea dela uste izan
|
|
|
hudson en 2001eko diglosia/ biglosia. hamar urte pasa dira ordutik hona. Ikusi hamar urteotan diglosia hitza zenbat aldiz agertu den ordura arteko adieran, eta zenbat aldiz diglosia/ biglosia bikote berriaren arabera (hots, hudson en banaketa semantiko osagarriaz). gogoa eta astia izanez gero ikus hABeko liburutegi tekniko goi mailakoan izendapen
|
bide
batek eta besteak zer arrakasta eta zer hedadura eskuratu duen azken hamarkadan. Bibliografia teknikoaren azterketa sakonean murgil egin nahi ez duenak aski du, aldiz, Google en sartzea.
|
|
|
Beste
|
bide
batetik, esan dezadan interesgarria litzatekeela marko teorikoa pixka bat irekitzea. Soziolinguistika arloa oso zabala da eta, esango nuke hemen hizkuntzaren inguruko era guztietako ikerketa sozialak izendatzeko erabiltzen dela terminoa.
|
|
|
Mundu global batean bizi gara; mundu global eta lokal batean. globalizazioa ez da gugandik urruti gertatzen; aitzitik, globalizazioa tokian tokiko bizimoduarekin lotuta dago, ongi lotuta egon ere. eta,
|
bide
batez, tokian tokiko bizimoduak eragina du bizimodu globalean.
|
|
|
Amaitzeko, hizkuntza ekologia teorizatzen eta praktikara eramaten dugunean, sormenerako eta irudimenerako espazio bat bilatu behar dugu. ezer ez da behin betikoa, ez eta betiko itxia ere. Bide ireki bat da; komunitateek eta komunitateetan jarduten duten taldeek sortu eta asmatu beharreko
|
bide
bat. haiei dagokie beren ekosistemarentzat irtenbide egokiak aurkitzea; izan ere, nire ustez, itxaropena izan behar dugu; batez ere, ikuspuntu global eta lokal horren arabera pentsatzen badugu. ez gara munduaren parte txiki bat soilik; aitzitik, txikiak izan arren, unibertsaltasunaren duintasuna dugu. l oHarra
|
|
2012
|
|
|
...lantzeaz gain errepikapena bultzatzen da, horrela hizkuntzak murduskatuz barneratzearen aldeko hautua egin da. hizkuntza aniztasuna dagoen neurrian, alfabeto aniztasuna egon daiteke eta horrexegatik idatzizko" ikasketa" baino" ikasketa" zuzena bultzatzen da. kultura aniztasuna (eta ondorioz hizkuntza aniztasuna) kontzeptu gisa aukeratzeak, ikuspegia zabaltzen laguntzen du, eta
|
bide
batez euskaldunok ere aterki horren barruan sartzen gara, subjektu aktibo bilakatuz. etorkin edota immigrante kontzeptuarekin haiek/ gu dikotomia bultzatzeaz gain, zalantzak sortzen dira jendartean dauden usteen baitan (zein dira etorkinak, etorkinen seme alabak ez dira etorkinak.
|
|
|
Kale neurketa tradizio horren zati da. Baina, era berean, aparteko
|
bide
bat irekitzen du, hizkuntzaren erabilerari zuzenean behatzea hartzen baitu ardatz, alde batera utzita hiztunek beraiek betetzeko txostenen ohiko metodoa. SIADECOko kide Iñaki Larranagak 1983an esan zidanez, kale neurketaren helburua zen euskarak eremu publikoetan zuen erabileraren argazki bat ateratzea.
|
|
|
Pertsona kopuru batetik elkarrizketa kopuru batera pasatzeko, ezinbestekoa da jakitea zein joera duten pertsonek binakako elkarrizketak izateko, hirunakakoak izateko edo talde handiagoetan bildu eta hitz egiteko. Solaskide kopuruaren arabera kalean elkarrizketak izateko joeraren azterketa egin da, eta,
|
bide
batez, hortik ateratako balioa laginaren kalkuluan erabiltzeko modua aurkitu da.
|
|
|
Zertarako, honakoaz jabetzeko: komunikazioaren esparruan eta pertsuasioa landu nahi denean hizkuntza gutxitua erabiltzeak eta,
|
bide
batez, euskara erabiltzeak duen eragina. Izenburuan aipatzen deun moduan, EAEn egindako ikerketa da.
|
|
|
Iñigo Fernández Ostolaza – Hizkuntza gutxituen eraginkortasuna pertsuasio prozesuetan. Euskararen kasua EAEn benetan sendoa burutu eta kontuan hartzeko moduko ekarpena egin genezake, eta
|
bide
batez, euskara eta hizkuntza gutxituak pertsuasio eraginkortasunaren mapan kokatu. •
|
|
2013
|
|
|
Beraz, ikerketa honetan, ikergaisubjektuak euskara familiatransmisioa ez den beste
|
bide
batean ikasi duten pertsona guztiak dira.
|
|
|
Beraz, ikerketa honetan, ikergai subjektuak euskara familia transmisioa ez den beste
|
bide
batean ikasi duten pertsona guztiak dira. Definizio hori bera da Eusko Jaurlaritzako Euskararen Adierazle Sisteman (EAS) erabiltzen dena:
|
|
|
Euskara etxean jaso edota erabiltzen duten gazteak ondo sentiarazten dituzten espazioak dira, eroso dauden hizkuntzan aritzeko aukera daukaten heinean. Aldiz, euskara bide kulturaletik eurenganatu dutenentzat hizkuntza errefortsu garrantzitsu izan daitezke, euskal giroan murgiltzeko eta,
|
bide
batez, euskarari eusteko parada eskaintzen dietelako. Hor dago bada, Arrasaten, elikatu eta saretu beharreko ingurunea.
|
|
|
Teoriaren atalean azaldu dugunez, esparru informalean erabiltzen den idatzizko hizkuntzak ezaugarri propioak ditu. Gure ikerketan ikusi dugunez, idatzizkoa izan arren ahozkotik gertu dagoen komunikatzeko
|
bide
bat izateak ere ahozko komunikazioan modu naturalean trukatzen den informazio emozionala trukatzeko beharra azalerazi du. Eta horretarako baliabideak sortu eta erabiltzen dituzte.
|
|
2015
|
|
|
Bide horretan, teknologia berriak ezinbesteko baliabide bihurtzen dira. Ikasleek aitortzen dute SDetako jarduerek laguntzen dutela ikasle irakasle arteko elkarreragina sustatzen, eta
|
bide
batez, baita euren arteko motibazioan ere.
|
|
|
telefono mugikorrek aukera ematen dute ahotsa edo irudiak grabatu eta entzuteko, ikasgelan ditugun ordenagailuak, argazki edo bideo-kamerak, ahots grabagailuak, irudi proiektore eta bozgorailuak... guztien erabilpenak du zentzua arlo honetan. Gaitasun digitala garatzeko aukera paregabea ematen du, eta
|
bide
batez, ikasleen ahozko hizkuntzaren garapena nola aurreratzen den ikusteko ere bai: bakarka, euren artean eta irakasleak bere baitatik.
|
|
|
— Ahozkoaren lanketari
|
bide
bat eskaintzea, bide hori probatzea eta ikustea emaitza onak ematen dituela ikasleengan, egitasmoan sinestea. — Ikasleak horrelako planteamendu batekin motibatuta sentitzea, ikasleen autonomia sustatzea, haien parte hartzea, haien hizketaren gaineko gogoeta egitea, jendaurrean hitz egitera ausartzea.
|
|
|
Zeitgeist edo garaiko izpirituaren azkura espezifikoak behin betiko definitzea ezinezkoa eta ziurrenez alferrikakoalitzaiguke, baina garaiko gizartearen erronkez zerbait esaten digute bi kontzeptuok. Operazionalizazioaren mesedetan, eta ikergai subjektua ahalik eta modu irekienean hartze aldera, hiztun berri bezala euskara familia transmisioa ez den beste
|
bide
bat (zu) etatik ikasi duten pertsona guztiak hartuko dira (Ortega, Amorrortu, Goirigolzarri, Urla eta Uranga, 2013).
|
|
|
7 Etnozentrismo kutsua dario aldagai honi,
|
bide
batez esanda
|
|
2016
|
|
|
Feminismoak identitate berri eta ez normatiboen alde egiten du —aldiz, feminitatearen identitate tradizionala eta esentzialista arbuiatzen du—, eta, horregatik, sexu genero identitateak indartu egin dira, eta gaurko postmodernian onartzeko prest gauden ia identitate bakar bilakatu ditugu. ‘Euskal zera’ ren identitatea berreraikitzea eta birformulatze ez normatiboetan kokatzea
|
bide
bat izan daiteke, ez bakarra, baina bai bide bat taldetasun zabalago eta inklusiboago bat josteko. Alegia, eragile emantzipatzaile eta askatzailea den identitate subordinatu gisara definitzea ‘euskal zera’ hori.
|
|
|
Feminismoak identitate berri eta ez normatiboen alde egiten du —aldiz, feminitatearen identitate tradizionala eta esentzialista arbuiatzen du—, eta, horregatik, sexu genero identitateak indartu egin dira, eta gaurko postmodernian onartzeko prest gauden ia identitate bakar bilakatu ditugu. ‘Euskal zera’ ren identitatea berreraikitzea eta birformulatze ez normatiboetan kokatzea bide bat izan daiteke, ez bakarra, baina bai
|
bide
bat taldetasun zabalago eta inklusiboago bat josteko. Alegia, eragile emantzipatzaile eta askatzailea den identitate subordinatu gisara definitzea ‘euskal zera’ hori.
|
|
|
Hori liberazioa da dagoeneko, determinismoan beste
|
bide
bat proposatuz indeterminazioa sortzen delako. (Sarrionandia 2010:
|
|
|
Soziolinguistika Klusterrak atzera begira jarri gaitu, soziolinguistikaren ikuspegitik, gurean, azkenengo 30 urteotan izandako aldaketez hausnartzeko eta,
|
bide
batez etorkizunari so egiteko. Batak, zein besteak, ariketa zaila eskatzen dute, tarte hori bereziki intentsoa eta mamitsua izan delako.
|
|
|
a) Eskolaz kanpoko erabilera ardatz izango duen lehentasun eskema eratzea: ...unkor (diglosia) berria sortzea; c) BZ5, BZ6a eta BZ6b osasun mailako arnasguneei lehentasun argia aitortzea hitzez eta, bereziki, egitez; d) (BZ 6c) mailako ingurumenak (BZ 6b) mailara itzultzen saiatzea; e) erdara (arras) nagusi den (BZ 6d) eta (BZ 6e) lekuetan (tartean hiriburu gehienetan) euskarazko harreman sareak eta hiztun taldeak (berr) eskuratzea, berariazko hizkuntza plangintzaren ondoan
|
bide
batezko euskalgintza sortuz eta zabalduz; f) horretarako guztirako, orain arte bezain funtsezkoa izango da beti hiritarren gogo nahia. Hori ez da, Mikel Zalbide – Mintzajardunaren egoera eta azken urteotako bilakaera.
|
|
|
159 Lehenik euskaraz baina,
|
bide
batez, erdaraz ere bai.
|
|
|
Eskola ingurua zona euskaldunagoa da kale jardunari dagokionez, eta txikiteo gunea erdaldunagoa. Honek,
|
bide
batez esanik, aski datu kezkagarria adieraz dezake: orain puntura arte gure gurea izan dugun (eta euskararen belaunez belauneko iraupenari gogotik eragin izan dion) jardungunea, lagunartea, ahultzen ari izan liteke Lekeition114 c) Aurkikunde handienetako bat, azkenik, solas taldearen osaerari dagokiona da:
|
|
|
Nola egin liteke hori? Bide batezko euskalgintzaz edo
|
bide
batezko hizkuntza plangintzaz, berariazkoaz bezainbat edo gehiago416 Euskarazko zerbitzu eskaintza eratu behar da hor, halakorik behar, nahi edo onartzen duten euskaldunentzat417 Beste hitzetan esanik auzo laguntza, auzolangintza edo zerbitzugintza dugu baliabide hoberena: euskaraz eratu eta" eredu" moduan eskaini behar zaio, horren beharra edo gogoa duen euskaldun jendeari, bizimodu normalean beharrezko den hainbat zerbitzu:
|
|
|
Gizartearen defizit jakinak konpontzera datorrenez, ez lehendik agerian direnak ugaritzera, etorkizun karga handiko lanbide ernagarria da auzo langintza hori, argi eta zentzuz antolatzen bada. Gauzak horrela egiten badira, gizarte moderno gehienek beren altzoan duten hainbat gaitz endemiko (tartean anomia, baina ez hori bakarrik) arintzera dator eta, horregatik guztiagatik, auzoaz haraindiko irismena eta ondorio eragin zabala izan dezake"
|
bide
batezko euskalgintza" horrek. Berariazko euskalgintza ezagunaren ordain berri eta indartsua da, ongi aplikatuz gero, bide batezko euskalgintza.
|
|
|
Gauzak horrela egiten badira, gizarte moderno gehienek beren altzoan duten hainbat gaitz endemiko (tartean anomia, baina ez hori bakarrik) arintzera dator eta, horregatik guztiagatik, auzoaz haraindiko irismena eta ondorio eragin zabala izan dezake" bide batezko euskalgintza" horrek. Berariazko euskalgintza ezagunaren ordain berri eta indartsua da, ongi aplikatuz gero,
|
bide
batezko euskalgintza.
|
|
|
Nola egin hori? Aurreko atalean azaldu den
|
bide
batezko euskalgintzaz edo bide batezko hizkuntza plangintzaz baliatu behar da hemen ere. Euskarazko zerbitzu eskaintza eratu behar da hor ere, halakorik nahi edo behar duten euskaldunentzat.
|
|
|
Nola egin hori? Aurreko atalean azaldu den bide batezko euskalgintzaz edo
|
bide
batezko hizkuntza plangintzaz baliatu behar da hemen ere. Euskarazko zerbitzu eskaintza eratu behar da hor ere, halakorik nahi edo behar duten euskaldunentzat.
|
|
|
euskaldun jendeak behar dituen zerbitzu normalak euskaraz eratu eta" eredu" moduan eskaintzea. Herritarren benetako beharrei erantzuteaz gainera,"
|
bide
batez" alegia, esparru informal intimoetan euskarazko jarduna indartzeko eta zabaltzeko neurri egokia da hori. Izugarri lan delikatua da:
|
|
|
Adinaren araberako banaketa soziofuntzional iraunkorrik badagoen ala ez zehazteko balioko luke horrek, adibidez. 27 orrialdean agertzen den laukia aztertzea oso interesgarria da,
|
bide
batez. Adin taldeen 20 urteetako bilakaera erreala aztertzen bada7, zera ikusten dugu:
|
|
|
Arnasguneetatik kanpora bizi dira euskaldun gehienak eta arnasguneetan bizi den jendea hortik kanpora ateratzen da gero eta jarduera gehiagotarako. Gune horietatik at, beraz, babeslekuak topatu behar dituzte biztanle horiek eta,
|
bide
batez, arnasguneetako pertsonen presentziak babesleku edo gotorleku horiei indarra eta trinkotasuna emango die. Arnasgunetik kanpokoa beharrezkoa dute arnasguneek maila kuantitatiboan; modu berean, jatortasun mailan, gune ez hain euskaldunek behar beharrezkoak dituzte arnasguneak.
|
|
2017
|
|
|
Deigarria egin zitzaidan ikustea han aurkeztu proiekturik osoenak (eta,
|
bide
batez, pertsonalki interesgarrienak iduritu zitzaizkidanak), nola beren ingurumen hurbilean sustraituak diren: Katakrak Iruñean, EHZ festibala Ipar Euskal Herrian, Astra Gernikan, eta abar.
|
|
|
Kontuan hartzekoa da Aldeen askatasuna bermatzeko tresna dela, haien hizkuntza aniztasuna kontrolatzeko
|
bide
bat eskaintzen diena. Horregatik, Itunera batzean Alde bakoitzak zehaztu du zein eskualdeetako edo eremu urriko hizkuntzari ezarriko zaion III. atalean (8.artikulutik 14.era) xedatutakoa.
|
|
|
Erakundearen aldetik halaholako sostengurik izaten denean ere. azkenik, ohar orokor bat egin nahiko genuke twitter i buruz: zaila izaten da twitter en ikuspegi zabala izatea, baina mezu eta jardun jario horiek, ezarian, ari dira udalaren irudia eraikitzen. twitter ez da soilik hedatze edo informatzeko
|
bide
bat (eta alderdi horretan, hizkuntza ofizialak parekotasunez erabiltzea komeni liteke), twitter bada ere komunitateak sortzeko tresna bat eta erakundeen irudia zein ospea sortzeko eta hobetzeko bide bat, eta horrez gain, hainbat politikatan (euskararen erabileran, arrazismoaren kontrako jardunean edota genero berdintasunean, esaterako) eragiteko baliabide ezin hobea. ikerketa honek erregistro mod... zenbat euskarazko liburu eskatzen dira udal liburutegia, zenbat ikastaro egiten dira euskaraz udal kiroldegietan, zenbat kontsulta auzotarrak artatzeko zerbitzuetan, eta abar). erregistro horien helburuak beti izan luke politiken ebaluazioa:
|
|
|
Erakundearen aldetik halaholako sostengurik izaten denean ere. azkenik, ohar orokor bat egin nahiko genuke twitter i buruz: zaila izaten da twitter en ikuspegi zabala izatea, baina mezu eta jardun jario horiek, ezarian, ari dira udalaren irudia eraikitzen. twitter ez da soilik hedatze edo informatzeko bide bat (eta alderdi horretan, hizkuntza ofizialak parekotasunez erabiltzea komeni liteke), twitter bada ere komunitateak sortzeko tresna bat eta erakundeen irudia zein ospea sortzeko eta hobetzeko
|
bide
bat, eta horrez gain, hainbat politikatan (euskararen erabileran, arrazismoaren kontrako jardunean edota genero berdintasunean, esaterako) eragiteko baliabide ezin hobea. ikerketa honek erregistro moduan zentzurik izan dezan, aldian aldian errepikatu litzateke eta beste erregistro batzuekin osatu (esaterako: zenbat euskarazko liburu eskatzen dira udal liburutegia, zenbat ikastaro egiten dira euskaraz udal kiroldegietan, zenbat kontsulta auzotarrak artatzeko zerbitzuetan, eta abar). erregistro horien helburuak beti izan luke politiken ebaluazioa:
|
|
2018
|
|
|
Horregatik, Europako erakundeen helburua da, hiritar europarrak plurilingue izan daitezen. Plurilinguismoak komunikazio oztopoa gainditzea ahalbidetzen du,
|
bide
batez Europako ondare kulturala bermatuz. Horrela, multinguismoa Europako identitateikur bat litzateke eta, plurilinguismoak barne kohesioa bultzatuko luke.
|
|
|
Hizkuntza politika berri hori irudikatu eta zehazteko" irudimena eduki behar dugu, eta ikerketa asko egin behar da. Probatu, eta erratzen bagara beste
|
bide
batetik jo", adierazi zuen. Hasita dauden bideetan aurrera egiteari utzi gabe, jakina.
|
|
|
Beraz, herri hizkerari garrantzia ematea izan daiteke
|
bide
bat gazteek zein gainerakoek gaztelaniaren ondoan euskara aukeratzeko. Dena den, euskara batuarekiko ere ikusten da errezelo bat, eta beharrezkoa da bi aldaerak, batua zein euskalkia, balioan jartzea eta bakoitzaren eginkizunak ulertzea.
|
|
|
Hizkuntzak bidea eman behar digu gure nortasunean gehiago murgiltzeko, geure burua hobeto ezagutzeko, eta horretarako bide egokia da, adibidez, ahotsak.eus egiten ari dena, baina proiekzio publiko handiagoa emanda; esate baterako, mahai inguruak antolatu edadeko jendearekin hitz egiteko lehengo lanbideez, festez, ohiturez, gertaerez... Ez da erraza, dirua behar da, askorentzat lehentasun handiagoa izango du dirua hirigintzako obretan inbertitzeak, baina
|
bide
bat konponduta nekez indartuko dugu zumaiartasuna.
|
|
|
Eta posible da, bizitzan zehar, euskara ama hizkuntza bilakatzea, euskaraz pentsatzen ikastea. Bide horretan zatoztenoi miresmen eta goraintzi, eta norbaitek esaten baldin badizue zuek euskaldun berriak zaretela, edo euskara ez dela zuen ama hizkuntza, esaiozue zaharra izatea ez zaiola inori gustatzen, eta
|
bide
batez, esaiozue, ama hizkuntza ez dela lehenik ikasten den hura, pentsamendua sortzen duen bakoitzaren hizkuntza baizik. (Arzallus,)
|
|
|
Uste da, behin inguruko egoera soziolinguistikoa aztertuta, errazagoa izango dela bertan neurriak hartu eta aplikatzea, euskarri enpirikoa oinarritzat izanda. Honek,
|
bide
batez, Oiartzungo Udaleko Euskara Zerbitzuaren eta enpresen arteko harremana eta tramitazioa erraztea ere xede du.
|
|
2019
|
|
|
Berariazko interbentzio bidea ez da, dena den, interbentzio modu bakarra. aukera posibleen artean hor dago
|
bide
batezko interbentziomoldea ere. estatu beregain gehienen eta korporazio transnazional askoren hizkuntza politika, bereziki, bide batezko interbentzioa izan ohi da sarri. Lortu nahi den(" normal" tzat hartzen den) eszenariora kostu txikiagoaz eramaten gaitu interbentzio horrek, sarri, eszenario horren desiragarritasun maila beti diskutigarriaz hitz handirik esan gabe. giza arteko jardunean eragiteko (jendearen joerak edo ohiturak aldatzeko, berritzeko edo" hobetzeko") bide posibleen artean bide batezko interbentzioa izaten da, horregatik, maiz asko nagusi:
|
|
|
Berariazko interbentzio bidea ez da, dena den, interbentzio modu bakarra. aukera posibleen artean hor dago bide batezko interbentziomoldea ere. estatu beregain gehienen eta korporazio transnazional askoren hizkuntza politika, bereziki,
|
bide
batezko interbentzioa izan ohi da sarri. Lortu nahi den(" normal" tzat hartzen den) eszenariora kostu txikiagoaz eramaten gaitu interbentzio horrek, sarri, eszenario horren desiragarritasun maila beti diskutigarriaz hitz handirik esan gabe. giza arteko jardunean eragiteko (jendearen joerak edo ohiturak aldatzeko, berritzeko edo" hobetzeko") bide posibleen artean bide batezko interbentzioa izaten da, horregatik, maiz asko nagusi:
|
|
|
Berariazko interbentzio bidea ez da, dena den, interbentzio modu bakarra. aukera posibleen artean hor dago bide batezko interbentziomoldea ere. estatu beregain gehienen eta korporazio transnazional askoren hizkuntza politika, bereziki, bide batezko interbentzioa izan ohi da sarri. Lortu nahi den(" normal" tzat hartzen den) eszenariora kostu txikiagoaz eramaten gaitu interbentzio horrek, sarri, eszenario horren desiragarritasun maila beti diskutigarriaz hitz handirik esan gabe. giza arteko jardunean eragiteko (jendearen joerak edo ohiturak aldatzeko, berritzeko edo" hobetzeko") bide posibleen artean
|
bide
batezko interbentzioa izaten da, horregatik, maiz asko nagusi: hala gertatzen da bereziki, kopuruz eta etekinez gailen agertuz, esparru informal intimoetan.
|
|
|
Euskarazko auzogiroa bermatu eta indartuko duen jokamoldea diseinatu, antolatu eta hezur-mamitu behar da horretarako. terbentzio bide horrek ematen du sarri etekinik hoberena, buruhauste eta albo kalte txikienaz. hortik jo behar du euskalgintzak ere, ahal duen guztietan eta ahal duen heinean. " ezinbesteko albo arazoak" sortzea giza arteko jarduera orok ordaindu beharreko prezioa da, bai, baina hori ez da justifikazio baliagarria beti eta nonahi. hori justifikatu ordez" jendearen eguneroko arazoak (ez ezinbestean, eta ez nagusiki, arazo linguistikoa) konpontzea" hartu behar du
|
bide
batezko euskalgintzak xede. arazo konponketa bera, hori bai, euskaraz bideratu behar du euskalgintza horrek: bestela ez da euskalgintza.
|
|
|
Formulazio teorikoen aldetik prakamotxetan daukagu, tamalez,
|
bide
batezko interbentzioa edota, nahiago bada, bide batezko euskalgintza. mundu zabalerako ikus, hurbilketa soil gisa, robert kaplan en eta richard B. Baldauf en 1997ko Language planning; from practice to theory. etxeko saioez ik. zalbide 2007, 2015 eta 2016 plangintza molde hori ondo pentsatu, doitu, adituen zein arduradunen artean adostu eta kaleratu behar da. Nork noiz non nola?
|
|
|
Formulazio teorikoen aldetik prakamotxetan daukagu, tamalez, bide batezko interbentzioa edota, nahiago bada,
|
bide
batezko euskalgintza. mundu zabalerako ikus, hurbilketa soil gisa, robert kaplan en eta richard B. Baldauf en 1997ko Language planning; from practice to theory. etxeko saioez ik. zalbide 2007, 2015 eta 2016 plangintza molde hori ondo pentsatu, doitu, adituen zein arduradunen artean adostu eta kaleratu behar da. Nork noiz non nola?
|
|
|
Nork landuko zain dagoen azter eremu erakargarria da hori. errazenetik has liteke, bien bitartean:
|
bide
batezko zer neurri har litezke" hemen eta orain", eta zein ez, gogoeta gai eta arazo iturri bizia da hori, arnasguneetan ez ezik gizarte modernoaren esparru formal eta informal askotan. oso kontuz eta tentuz hartzekoa, nolanahi ere:
|
|
|
Jokamolde horrek
|
bide
batezko euskalgintzan oinarritu behar du, goitik behera zein behetik gora ari delarik ere, aurrez aurreko euskalgintzan baino gehiago. Nork debekatzen digu hala nahi duten euskaldunei euskarazko txango bidaiak antolatzea?
|
|
|
Euskaldunok euskaraz bizi garen espazio geoterritorialik izan badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztunelkarteak etorkizunik izango badu. ...an badela erakustea funtsezko eginbeharra da, euskal hiztun elkarteak etorkizunik izango badu. arnasguneek azaltzen dute argien, euskaraz" normal" bizitzea zer den. hizkuntza normalkuntzaren bila bagabiltza, arnasgune horietan gaude osasun oneko hiztun elkarteen eguneroko mintzajardun normaletik hurbilen. gain-kostu txikienaz eta kritika bide murritzenaz hor atera dakioke euskalgintzari,
|
bide
batez jardunik50 batez ere, etekinik hoberena. d) euskaldun garbien sorgune oparoa da arnasgunea. eguneroko bizi-pozak eta beldur gorrotoak, esperantzak eta atsekabeak, bizigiro informal intimoaren gertaerak, pasadizoak eta gora-beherak aparteko graziaz eta hitz etorri onez azaltzeko gai diren hiztun beteen sorburu eta agergune dira arnasguneak. Funtsezko oinarri izan ohi da hori, hizkuntza formal landuaren garapen lanerako ere. ez da batere harritzekoa, hortaz, euskal profesional asko (beraiek edo beren gurasoak) arnasguneetatik etortzea.
|
|
|
Lehentasunak lehentasun dira ordea edozein giza-jardunetan, banaka zein taldean: " Quien mucho abarca poco aprieta" urrezko arau da edonon. hots,
|
bide
bat hartu behar izaten da maiz, guztia egin ezin delako sarri. guzti guztia egin ezin denean" guztia ona da" esatea itsu bezain antzu da. hori horrela dela jakinik, non dago euskalgintzaren lehentasun oinarria, ahuldutako hizkuntzaren alde gauza" guztiak" egin ezin direnean, zer da hobe?
|
|
|
47 herritarren eta udaleko arduradunen edo zerbitzarien arteko hizketaz ari gara, ez bertako langile apurren idatzizko jardun espezifikoaz. arau nagusi izatera gutxitan iritsi den arren,
|
bide
batez esanik, idatzizko jardunean indartuz doa euskarazko administrazio lana hainbat arnasgunetan.
|
|
|
Bere osoan harturik gero eta gutxiago dira (portzentajez eta, maiz, termino absolutuz) esparru geoterritorial ongi mugatuetan eguneroko jardun arruntean euskaraz ari diren hiztunak. mintzaldaketa horren zer nolakoaz ere badakigu hainbat gauza, azterketa sendoagoen zain egonik ere. Luze zabaleko mintzaldaketa horren faktore eragileak (aurrekariak,
|
bide
batezko gertakariak, prediktoreak eta abar) ez gara hemen analizatzen hasiko: beste gai bat da hori.
|
|
|
familia batean euskararen transmisioan eten izan delarik eta gero, plangintzaren bidez, belaunaldi gazteenek berriz eskuratu dutenean" haien hizkuntza" (Lafont en terminologian) gertatzen da. ...egiten duten moduan," berriz aurkitutako" multzoan sar daitezke10 eremu geografiko jakinekin identifikatu izan ohi dira bi fenomeno horiek euskal herrian. une historikoaren arabera bi indarrak norabide berekoak izan dira, edota elkarren kontra jardun izan dute. garai historiko jakin batzuetan, euskararen kontrako hizkuntza plangintza egin izan da, berariaz eta ondo jakinaren gainean edo
|
bide
batez, albo emari gisa. mintzajardunaren inertziak euskararen alde egin izan du, aldiz, oro har. Beste une historiko batzuetan alderantziz gertatu izan da:
|
|
|
21 orrialdean zera dio mikel zalbidek: " jendearen eguneroko arazoak konpontzea" hartu behar du
|
bide
batezko euskalgintzak xede. hau erantsiko nioke nik, esaldi horri: azken urteotan zoriontasunari buruz argitaratzen ari diren ikerketak ere kontuan hartzea komeni da, eta hor aukera bat dugu.
|
|
|
indarberritzen edo berrosatzen ari diren arnasguneen azpimultzoa. gure artean gertatzen ari denaz egiten den diagnosia ere baliagarria da ene ustez, testu osoa bezala. puntuz puntu lantzen dira gaiak, eta eman beharreko azalpenak ere hurrenez hurren eskaintzen. atal horretan ez da teoria hutsaz hitz egiten: " hemen eta orain" zer gertatzen ari den, eta zergatik, azaltzen da bertan. osasun egoerak okerrera egin ez dezan oraingo joera batzuk zergatik aldatu behar diren, eta nola, adierazten da,
|
bide
batez. arnasguneen deskribapena eta sailkapena, gaur egun dituzten erronka nagusiak, zer egin behar den etab., oso modu praktikoan aurkezten da.
|
|
|
Nola, euskaldun guztiok elebidun garen honetan, hizkuntza baten baino gehiagoren jabe? azken honetaz (eta,
|
bide
batez, aurrekoaz) badugu erantzun argia, dakigula inork ezeztatu gabea: " bilingualism is presumably acquired much as all other societally normed behavior is acquired; by exposure to and interaction with a community that lives in accord with the norms of usage(..)" 13 gurera etorriz:
|
|
|
Bi munduok hor daudela eta" epe motz ertainean" ere hor egongo direla argi iradoki du, ordea. Intragroup relations sailari, bihar edo etzi, intergroup harremanen esparrua ere erantsi beharra daukagula gogorarazten digu
|
bide
batez. Badakigu gakoa non dagoen:
|
|
|
Bai ordea, gorago esandakoez gainera, XXI. mendeko euskalgintza aktibatuak (top down bidetik diharduen esfera instituzionalak zein behetik gorako bottom up eta grass roots moldekoak29) dituen arazo zentral batzuez gogoeta bizi eta sakona eginarazten digulako. arnasguneez hitz egiteak eguneroko mintzajardun arruntaren garrantziaz galde egitea dakar ezinbestean. hiztunon eguneroko jardun arruntaren zentraltasun basikoaz jabetzera garamatzate arnasguneek. mintzoera eta idazkera jaso landu eta formal prestigiodunez bezainbat, edo gehiago, hiztun guztion etengabeko erabilera informal intimoaz arduratzera eta, horren bidez, gure izatearen barne muinetan hain itsatsirik ditugun amets beldurren eta maitasun gorrotoen sostengu dugun mintzoera lasai gozo zabalak hiztun elkarte osoaren espazio fisiko territorialean eta soziofuntzionalean duen eginkizun sakonaz azken aldian baino biziago arduratzera. ...era formal landu kultuaz gainera gatzpiperrez oraturiko berbakera gozoan zentratzera. arnasguneez hitz egiteak hizkuntza bizi ororen belaunez belauneko jarraipen transmisioaz arduratzea eskatzen du deblauki. transmisio gune nagusi diren etxea, lagunartea eta kale giro hurbila oso aintzakotzat hartzea. aspaldidanik (gutxienez kardaberaz eta Iturriaga bidegileen garaitik) izan dugu, aurrez aurre edo
|
bide
batez, zentraltasun basiko horren jakitea edo sentiera. azken berrogeita hamar urtean moteldu eta hein batez gesaldu egin zaigu ordea, indartu ordez, jakite sentiera hori. eguneroko mintzajardun arruntaren kezka ez da gure artean inoiz itzali. aldian behin, are, aurrez aurre eta gogoeta sakonez heldu izan diogu kezka eta aztergai horri: ikus, besteak beste, egungo gaztehizkerari (oker ez banago aldizkari honetan bertan) eskainitako saio gogoangarria.
|
|
|
TELParen muinak egoera komunikatiboak baikortzea darama, jolas gisa, irudimena erabiliz, norbanakotik talde osoari eragiteko sorkuntza gisa. eta
|
bide
batez euskal hiztun komunitate eria edo sufritzen ari den horren sufrimenduak jabaltzeko eta ongizatetik hurbiltzeko. ayestak eskatzen duenarekin ados, portaera erreaktiboa baztertuz eta proaktiboaren alde eginez: ayestak (2016:
|
|
|
Martinez de Lunaren gogoeta jasotzen du lehen artikuluak. Soziologoak euskalgintza hartu du ardatz, beronen definizioa aztertuz. hizkuntza plangintzaz gain, euskalgintzako eragileek izan beharreko funtzioez hausnartu du, Mikel Zalbide euskaltzainak definitu zituen berariazko eta
|
bide
batezko euskalgintza definizioetan sakonduz. Era berean, mundu globalizatuak ekarritako abagunean euskalgintzak hartu beharreko estrategia soziopolitikoaz ere ari da testuaren hondarrean.
|
|
|
Azken buruan, dinamika mota ugari biltzen dira gure hizkuntzaren alde, hala nola euskalgintza herritarra eta euskalgintza instituzionala, berariazko euskalgintza zein
|
bide
batezko euskalgintza. horietan diharduten eragile gehienek, euskararen etorkizun osasuntsua bermatzea izaten dute helburu nagusitzat. Salbuespena hppren eredu teknokratikoaren kutsua duten ekimen batzuena litzateke; alegia, euskararen etorkizunaz kezkatu ez, baina euskarak beren interes ekonomikoetarako balio erantsia duela jakinda, hizkuntza hori beren eguneroko jardunean txertatu duten kasuak. halakoak, bide batezko euskalgintzan hobeto egokitzen dira.
|
|
|
Azken buruan, dinamika mota ugari biltzen dira gure hizkuntzaren alde, hala nola euskalgintza herritarra eta euskalgintza instituzionala, berariazko euskalgintza zein bide batezko euskalgintza. horietan diharduten eragile gehienek, euskararen etorkizun osasuntsua bermatzea izaten dute helburu nagusitzat. Salbuespena hppren eredu teknokratikoaren kutsua duten ekimen batzuena litzateke; alegia, euskararen etorkizunaz kezkatu ez, baina euskarak beren interes ekonomikoetarako balio erantsia duela jakinda, hizkuntza hori beren eguneroko jardunean txertatu duten kasuak. halakoak,
|
bide
batezko euskalgintzan hobeto egokitzen dira.
|
|
|
Meneko egoeran dagoen hizkuntza bat suspertu eta biziberritzeko egiten diren ahalegin mota guztiek ez dute arrakasta bermatzen, dendenak ez baitira gai izango globalizazioaren joera suntsitzailea gainditzeko eta iraultzeko. honako hau da hipotesi horren mamia, gako ideia gisa laburtuta: ...uen aldeko mugimenduek. b) Berariazko euskalgintza marka pean koka daitezkeen euskalgintza sozialak eta euskalgintza instituzionalak, partaidetzazko ereduari atxikiz, hainbat hpp mota garatzen dituzte. horrela, euskararentzat kaltegarriak diren globalizazioaren eraginei aurre egiten saiatzen dira. c) Berariazko euskalgintzaren ekarpenari esker euskarak gizartean garrantzia pixkanaka irabazi ahala,
|
bide
batezko euskalgintza ere agertu da, oraindik xume bada ere. Berez, bide berri horretan garatzen diren hppak eredu teknokratikoari dagozkie, baina euskalgintzaren mesedetan suerta daitezke. d) Berriki, Gizarte berrikuntza delakoa gurutzatu da euskalgintzak darraion bidearekin. horren baitan, korronte eta interpretazio ezberdinak agertu dira, botere ekonomiko/ politikoaren mesedetan pentsatutakoak ere barne. horietatik bereizteko Gizarte Berrikuntza Eraldatzailea formulazioa agertu da, zeinak egungo gizartea irauliko duen aldaketa sakona eta orokorra aldarrikatzen duen; hala nola oinarrizko balioetan, botere politikoan zein ekonomikoan, eta giza eta gizarte harremanetan.
|
|
|
Laburpena. euskalgintza da euskara biziberritzearen aldeko ibilbidean kokatzen den dinamika, non gizarteko zein herri erakundetako eragileak biltzen diren. dinamika horren inguruko gogoeta egin da hemen. Batetik, euskalgintzak izan lezakeen kokapen edo definizio kontzeptuala aztertu da, hala nola hizkuntza politikak eta plangintzak gurean izan duten bilakaera; baita topa ditzakegun euskalgintza motak (berariazkoa eta
|
bide
batezkoa) ere. Bestetik, bere helburua betetze aldera, mundu globalizatu honetan zein den euskalgintzak aukeratu lukeen estrategia soziopolitiko emankorrenaz hausnartu da, betiere gizarte berrikuntzaren planteamendua oinarri hartuta.
|
|
|
Iñaki Martinez de Luna – Euskalgintzaren nondik norakoak: gogoeta bat euskalgintza dugu eta, bestetik,
|
bide
batezko euskalgintza. hona hemen berariazko euskalgintzaz Zalbidek eman duen definizio operatiboa:
|
|
|
Interesgarri deritzogu bereizketa horri. Izan ere, euskararentzat onuragarriak diren ekimen batzuk berariazko euskalgintzatik at burutzen diren arren, ez dira ahaztuta gelditzen, baizik eta
|
bide
batezko euskalgintza markapean aintzat hartuak dira. Azken buruan, euskara suspertzeko lagungarriak izan daitezke halakoak ere.
|
|
|
Euskararentzat onuragarriak diren ekimen batzuk berariazko euskalgintzatik at burutzen diren arren, ez dira ahaztuta gelditzen, baizik eta
|
bide
batezko euskalgintza markapean aintzat hartuak dira.
|
|
|
53). eta, bestetik, argitaratua du dagoeneko, nire ustez, euskal herri osoko euskararen erabileraren diagnostiko sendoena, non tokian tokiko erronkak aletu, eta proposamen zehatzak eskaintzen dizkigun; zertarako eta, indarrak alferrik galdu gabe, leku bakoitzean hartu litezkeen neurriak konErdaldunekiko konplizitatea lortu behar da, baina" txokeak" ezin saihestuzkoak dira: euskarak jardueraesparruak irabazi behar ditu. kretatzeko eta,
|
bide
batez, egitea merezi ez duenaz abisatzeko (Zalbide, 2016).
|
|
|
7 euskara helburu barik, tresna izan behar: berariazko interbentzioaz gain,
|
bide
batezkoak lehenetsi beharrekoak dira: " produktuak saldu", ez hizkuntza.
|
|
|
Bestalde, manikeismo arriskua uxatzeko, ez ditut parametroak antolatu era dikotonomikoan (formal vs. informal/ folkloriko vs. kultural...), antolamendu modu horrek bide eman baitezake pentsatzeko ezaugarri batzuk baztergarriak direla. eta ez da hala. hortaz, kontuak argi: jarduera batzuk hobesteak ohikoagoak, informalak edo
|
bide
batezkoak izateagatik ez du esan nahi puntualak, formalak eta berariazkoak zokoratzekoak direnik. hori bai: erabilera normalizatua xede dugularik, batzuk" produktiboagoak" izango dira besteak baino. hor dago koska!
|
|
|
lehen imajinaezina zena posible da orain. urrutira jo gabe, hor dugu komunikatzeko modua: teknologia berriei esker izugarri handitu da informazioa eta mota guztietako edukiak zabaltzeko gaitasuna. hor dago esploratzeko
|
bide
bat. Baina ez da bakarra.
|