|
2000
|
|
|
Baina sortu zaigun afera dela eta, gaur elkarrekin ibiltzera egotera behartuak egon gara. Danek, muturluze, furgonetan hiriguneraino ekarri gaitu eta bilera egiteko eta
|
bide
batez, gosaltzeko, kafetegi batera sartu gara. Gero, eztabaidan ez aurrera ez atzera geunden batean, Luis Rubeni trufaz zuzendu zaio:
|
|
|
Gaur goizean ere, fardelak eta kargatzeko bildu garenean, begien bistakoa izan da gure arteko tentsioa eta,
|
bide
batez, gaur elkartu zaigun bidaiari berriaren euforia zeren, banan banan ahots handian agurtu gaituenean, aski lekuz kanpo geratu baita. Bestalde, nabarmen samar jantzirik egoteaz gain zapata eta galtzerdi txuriak, fraka motzak doi doian agerian uzten zituen alkandora hawaiar koloretsu bat eta begiak ikusezin egiten zizkioten eguzkitako betaurreko ispiludunak, berak egin du kopilotu lana (gaur inork ez zuen Danen alboan joan nahi).
|
|
|
Salaketa partikularrak Bill Clintonen kontra agertutako kasuan, epaimahai honek akusatuaren inozentzia aldarrikatzen du. D, ailleurs, epaimahai honek aholku bat ere badu Bill Clinton eta Hillaryrentzat, hau da, beharrak behar, egunero tartetxo bat eskain diezaiotela elkarri, dela txango bat egiteko, dela kafe bat hartzeko, eta
|
bide
batez berba egiteko, elkarrekin egoteko, zeresana ez zaie falta eta...
|
|
2001
|
|
|
Hiru pauso eman eta harengana hurreratu da. Zauria miazkatu dio, eta,
|
bide
batez, lepoan behera lehortutako odola ere garbitu egin dio.
|
|
|
Umeak ez dakit zer ikasiko duen, baina nik
|
bide
batez...
|
|
|
Tamalez, herri honek kitatu gabe du zor hori Mitxelenarekin eta,
|
bide
batez eta tamalgarriagoa dena, baita bere buruarekin ere.
|
|
|
Gure arteko batu edo baturako hori,
|
bide
batez esango dut, ez du inork asmatu: hautatu egin dute euskalkien artean, begiz jo, begi zuzenez nahiz makurrez.
|
|
|
Hortik dator gaurko lan askoren izate praktikoa, estetizismo gabea: eskuliburuak argitaratzen dira, ikasbideak, hiztegi bereziak, e.a., azken helburu bezala maila guztietako irakaskuntza dutela, euskarari buruzkoa eta euskaraz
|
bide
batez. Gehiegikerietan erortzeko arriskurik gabe, lehen aldiz historian, egitekoaren larriaz ohartu garela esan daiteke, eta beronek dakartzan eskakizunak onartu ere ditugula.
|
|
|
Eta Orixe, onerako edo gaitzerako, euskalari trebea genuen eta idazle handia. Biak pertsona bakar baten barrunbean kokatzen badira, ez dago ez bakerik ez osasunik gizon asko eroetxera eraman dituen
|
bide
batean baizik: " gogo erdibiturik" bizi du horrelako ezbeharra soinean daramanak, aldizka euskalariaren ahoz mintzatuaz, aldizka idaz  leari emanaz hitza.
|
|
|
hausten duzunean, ordea, mintzo ozena eta sarkorra duzu, ala nola eskaintza honetan eta zeure aita zenaren oroitzapenetan hemen argitara zenuen artikulu ederrean3 Ez ote litzaizuke komeni hainbeste sailetan lan gaitzak egin ondoren, arlo berri horri ekitea, zeure burua gehiago nabarmendu behar baduzu ere? Jostaketa atsegina izango litzateke agian zuretzat, eta
|
bide
batez irakurleentzat, barrena eta zeure inguru hurbilera begira mintzatuko bazintzaizkigu, behin bederen".
|
|
|
Auzia sub ìudice utzirik (eta astakiloren batek berriz ere esango du, izenik aipatu gabe, Kintanaren hiztegitik edo hartu dudala, maizegi omen? bidenabar aipatzen dudan ahuntz latina), esan dezakegu, juzgu gaiztorik egiteko gehiegizko beldurrik gabe, beharbada eri behatzac edo agotz lastoac eta ezbairik gabe igorri vidaldu aditzak nafar giputzen adimenak
|
bide
batez argitzeko sortuak izan direla. Erretorikaren eremuan sartzen dira, bestalde, eta zenbait adibide baizik ez dut aipatzen, neurri vidèac, erdarazko" medidas (para)", vide ta neurriren aldamenean, asmo gogoa, belztu itsusiac, gaitz oñace, ezcabi lepraz eta beste ezin konta ahala.
|
|
|
11 Hizkuntzak eraman ohi gaitu,
|
bide
batetik edo bestetik, hizkuntzalaritzara, izan ditzakegun jakin nahiak eta zalantzak baretzeko. Eta hori, egia delarik, ez da inorentzat guretzat baino egiazkoago.
|
|
|
Nik, berriz ere esango dut, ez dut sekula ezer agindu(" eta agintzen duenak eztizu erregutzen"). Behartu nindutelako,
|
bide
bat eskaini nuen: nahi duenak har dezala; nahi ez duenak, arbuia.
|
|
|
35 Santiago Aizarnak hainbat artikulu edo erreportaje idatzi zuen Unidad Donostiako egunkarian Arantzazuko biltzarrean erabaki ziren arauen kontra, eta,
|
bide
batez, Euskaltzaindiak urte hartan antolatutako literatur sariketan tranpa egin zutela  zabaldu zuen, euskara batuan idatzita zegoen lan bat saritu omen zutelako, hala idatzita ez zegoen beste baten kaltean. Idatzi horietako batean salatzen zuen, gainera, irabazleari ematen zitzaion diru saria barregarrikeria bat zela.
|
|
|
Egunkarien erredakzioetako kazetari gazte askok berebiziko protagonismoa hartu zuen frankismoaren morroi ziharduen prentsa batean, 1970 urteen hasieran sumatzen hasiak ziren aldaketa politikoei aurre egiteko gaitasunik ez zeukan prentsan. Kazetari estiloa eta informazio edukiak berritu zituzten, eta,
|
bide
batez, laguntza eskerga eman zieten bestela moldatuko ez ziren argitaratzaile askori. Gehiengoa baino, gutxiengo bizkor bat izan bazen ere, kazetaritzaren garai bat gauzatu zen haren ekinaz.
|
|
|
Laugarrenik,
|
bide
bat zabaldu zaio ikerketa kazetaritzari. Bistan denez, badira hartan lan profesional saiatu, neketsu, garesti, induktibo eta arriskutsu baten erakusgarriak, haize freskoa benetan.
|
|
2002
|
|
|
Anaia Dabitek zer esan nuen galdetu zidanean, uzkur geratu nintzen, bihotzaren taupadak burmuinean lehertzen sentituz. Besteen aurrean ez zidala hitzik aterako etsi zuenean, beste
|
bide
batetik saiatu zen, eta esan berri nuena paper batean idazteko agindu zidan. Baina, hartarako ere erabakirik hartzen ez nuela ikusirik, eskola amaitutakoan bertan geratu behar nuela  jakinarazi zidan, eta mehatxatu egin ninduen, esanez, ezen, agindutakoa bete arte, ez nuela etxera joaterik izango.
|
|
|
Ez diat deus kontatuko, ez huke zipitzik ere ulertuko. Hala, bada, nitaz eta nire oroitzapenez hitz egin ordez, pazientzia bildu, eta beste
|
bide
bati ekin nion: gizonezko askok haustura garaietan  bizitzen dutena melankolia dela eta ez bakardadea; melankoliak, iraungo badu, galdu den zerbaiti buruzko bazka etengabea behar duela; melankoliak bere berea duen bazka  horren baitan ulertu behar dela gizonezkoei normalean sartzen zaien seme alaben zaintzarekiko larritasuna ere; baina galdutakoa ordezkatu bezain agudo, bukatu dela melankolia, eta seme alabekiko kezka ere bai.
|
|
|
Beste hiru bat minutuz ibili gara elkarren ondoan. Halako batean, ordea, niri agur esan gabe, beste
|
bide
bat hartzen du eta, errepidea gurutzaturik, taberna batean sartzen da.
|
|
|
nik bere erabaki bati buruzko arrazoiak eskatu orduko, segurua genuen sesioa. Autoritarismoa zuen amak sesioetatik onik irteteko
|
bide
bat. Erruki eskezko jarrera biktimista, beste bat.
|
|
|
Euskaltzaindiak hizkuntza arauak eman behar ditu, eta gobernuak neurri politikoak hartu euskara bultzatzeko. Eta neurri politikoak hartu,
|
bide
batez, Euskaltzaindiak emandako arauak errespeta daitezen. Gustatu nahiz ez, neurri politikoak hartu, esate baterako, jendeak" pneumatiko" hitz landu eta dotorea, eta ez" neumatiko" herriko hitz kaxkarra, erabil dezan, azken honek, aurrekoak ez bezala, euskararen fonetika legeak askoz ere hobeki betetzen baldin baditu ere.
|
|
|
Gainera, bai frantsesa bai espainiera maisukeriaz beterik daude. Neketan aurkituko dugu horiek baino hizkuntza pedanteagorik eta erredundanteagorik(
|
bide
batez, agian soberakin horiek baztertzea ez litzateke ona izango komunikaziorako?). Orain dela gutxi, aurrean nuen anbulantzia batean hau irakurri nuen:
|
|
|
Nik hola ikusten ditut gauza hauek. Zure esku dago orain, jakina, guk borondaterik hoberenarekin utzi dizugun honekin aurrera egitea, edo beste
|
bide
bat hartzea, ñabardura gutxiagoko bidea hartzea, denak berdintsu ibiltzea, erosoagoa ere beharbada, baina pobreagoa alde horretatik. Guk pentsatu izan dugu euskara dela gure hizkuntza, eta horregatik aukeratu genuen aukeratu genuen bidea.
|
|
|
Hala ere, berdintsu da, jenderik gehien alde horretan bizi delako, Euskadiko erkidegoan. Barkatuko didazu,
|
bide
batez," Euskal Herri" izena erabiltzen badut hemen, eta ez" Euskadi", azken hitz honek aise zama politiko handiagoa baitu niretako besteak baino. Eta ez da politika kontuetan sartu nahi ez dudala edo sartzeak beldurra ematen didala, baizik berriz ere ekarri nahi dudala lerro hauetara azkeneko mendeetan, ez azkeneko urteetan (azken urteetan batzuk ahalegindu dira izena zikintzen), euskaldunok hitzetik hortzera erabili izan dugun aspaldiko deitura zaharra, ezjakin batzuek, bere ezjakinean tematuak, kontrakoa uste badute ere.
|
|
|
jendea euskaraz jaten eta edaten hasi zen. Batzuk,
|
bide
batez, euskaraz jaten eta edaten zuten bitartean, euskaratik jaten eta edaten ere hasi ziren, hizkuntza ongi oratu ondoren. Hola, euskara modernizatu genuen, gaurkotu, oraingotu, eguneratu, Etxeparek eskatzen zuen tornuia bera ere, tornua, hortxe hortxe, ia ia eman genion denen artean.
|
|
|
Ez litzaizuke, gazte sentimental horri, gauza ederra idurituko hori, zerbait benetan mazo guapoa? Ez al da hau guztia arrunt magikoa (badakizu,
|
bide
batez," gi" hori" gizarte" hitzekoa bezala ahoskatu behar duzula)?
|
|
|
" ETBko arduradunaren esku" esan beharrean" esku on ETBko arduraduna". Harritzekoa egin zait,
|
bide
batez esango dut, euskal aditzaren morfologia konplikatuaz hitz erdirik ez esatea, hori bai baita benetan ematen den informazio alferra gehienetan, lekua hartu, mingaina trabatu, burmuina berotu eta komunikazio mailan deus ere gaineratzen ez duena, baina bakean utziko dut kontu hori. Badakizu, aitaren egin gabe eta arnasa sakoneraino hartu gabe esan ezin diren horietakoak," bazeniezazkigukete"," geniezazkinakeen" edo" zentxezkidakete" bezalakoak, aski kuttunak euskara bere maneran adindurik ikasi dutenentzat, eta" artezki eta zuzenki gauzak deklaratzen dituztenak hain manera ederrean, euskara abila, antzatsua eta zuhurra baita aditzaren propietateetan", holako zerbait esaten zuen Etxeberrik, gauza hauek ezin sinetsizkotzat direla euskaraz ez dakitenentzat.
|
|
|
gero eta unibertsitate gehiago eta gero eta unibertsitario gutxiago, demografia arazoengatik, izango duen mundu batera goaz. Esan dezadan,
|
bide
batez, EHUrentzat euskaraz gero eta gai gehiago ematea ona dela, beste arrazoi argi bategatik: nafar ikasle euskaldunak erakartzen ditugu hola.
|
|
|
Krak egin eta hor konpon. Benetan harrigarria da hau, holako laguntzak izan ondoren enpresa itxi behar izatea(
|
bide
batez, non gelditu dira entziklopediaren eskubideak?), eta ez dakit zein izan daitezkeen horren arrazoiak, kudeaketa kontua ote zen, edo ekonomia berrien usteketako ondorio tamalgarria, oraingo ekonomia zuzena baita, nahiz zeharkako lerroekin idazten den batzuetan. Atx, lerro hau okertu zait!
|
|
|
Zergatik gertatzen da hau guztia? Errazena litzateke honen ardura zuzendaritzari leporatzea, baina ardura denona da, hogeita lau euskaltzainena, guk guztiok, gure botoa erabiltzen dugun aldi bakoitzean eramaten baitugu Euskaltzaindia
|
bide
batetik edo bestetik. Zoritxarrez, Euskaltzaindian ez daude barnean gauden zenbaitek (nik ere nire burua sartzen dut talde horretan dudarik gabe) ditugun baino anitzez ere meritu frogatuagoak dituztenak, batez ere idazle, hizkuntza ikertzaile, kazetari edo irakasleak.
|
|
|
batzuek bere euskara hobetu nahian, beste batzuek euskaldun garbiak izanik euskararen beste erregistro batzuen soinua nolakoa zen entzun nahian. Gehienak,
|
bide
batez, ongi pasatzera ere. UEU izan zen, aldi berean, unibertsitate irakasleak izango zirenen irakasle anitzen entrenatzeko tokia ere.
|
|
|
Eta, beste adibide bat ematearren, nago Karlos Linazasoro idazle tolosarrak ere horrela pentsatzen duela, esan bezala, Kafkaren miresle handia baita; haren edozein ipuin liburutan aurki daiteke umore beltzaz ondo hornitutako narrazio bat baino gehiago. Eta,
|
bide
batez, orain arte esandakoa biribiltzeko izugarri ondo egokitzen diren Linazasororen beraren hitzak dira ondoko hauek:
|
|
|
Ematen du, euskal literatura inguruko literaturekin homologatzeko ahalegin eskergan, tamainak baduela garrantzia: zenbat eta handiago, hobe; norbaiti gutxiagotasun konplexuaz entzun diot hitz egiten joera hau azaltzeko(
|
bide
batez: bulkada hau gizonezko eleberrigileengan baino ez dut aurkitzen:
|
|
|
Euskaraz idatzitako liburu ba  tzuk best-seller kategoriatik gertu dabiltza, edizio piloari begiratzen badiogu behintzat, eta Durangoko Azokako egoitza txikiegi geratzen da urtero, hara hurbiltzen den jende saldoa hartu ezinik. Gure letren osasun ezin sendoagoa nabarmentzen du, behin eta berriz, Euskadi Sarietako ekitaldi ezin dirdaitsuagoak, eta, bestalde, gure literatura âeta,
|
bide
batez, gure kulturaâ simulakroa ez dela frogatzen du, antza, Bost idazle Hasier Etxeberriarekin berbetan elkarrizketa liburu ederrak. Eta, jakina, Unai Elorriagaren SPrako tranbia nobelari emandako Espainiako Narratiba Sari Nazionalak puztu egin du gure letren gaineko triunfalismo moduko hau.
|
|
|
...); Bernardo Atxagarena plajioa  ri buruzko azkeneko bere hausnarketatik aterata dago (Groenlandiako lezioa, 154 orrialdeak); Argiako kazetari batek egindako galdera bati erantzunez esan zituen Josu Landak hemen jasotako hitzak(, 36); Gombrowiczen hi  tzaldiaren itzulpena Literatur Gazetaren 7 zenbakian dago (1987ko urria), Antton Juaristik itzulia (pittin bat moldatu dugu argitarapen honetan);
|
bide
batez, Gombrowiczetik hain urrun dagoen Josep Plak antzeko iritziak plazaratu zituen: " Literaturak fartsa ugari izaten du bere baitan.
|
|
|
...La Fiera Literaria kritika aldizkari hiper kritikoaren orrialdean, eta egile horren Masa, cultura y el radiante porvenir liburuko aurrerapena bide da; Lampedusaren anekdota Javier MarÃasen Vidas escritas lanak jasotzen du (azkeneko argitarapen eguneratua, Madril 2001); Almudena Grandesen adierazpenak El PaÃsen irakur daitezke," El magnetismo del best seller" izenburuko elkarrizketan()(
|
bide
batez esanda, Grandes bera ere ez dago, idazle bezala," aditu" tzat tratatzen duen literatura motatik horren urrun); azkenik, Anjel Lertxundiren iritzia, kasu honetan, 2001 urteko Mentura dugun artean saiotik jaso dut, 89 orrialdetik, eta Ian McEwanena El PaÃsek argitaratutako elkarrizketa batetik(). Dena dela, eta kontsumoko euskal liburuen kontuarekin amaitzeko, Â aipatu beharra dago anomaliak ez direla mugatzen arrakasta handiko liburu gehienen batez besteko kalitate eskasera:
|
|
|
Seigarren atalari dagokionez, Gabilondorena, gorago aipaturiko artikuluan dago; Itziar Zubizarretaren hitzak Emakunde aldizkariak jaso zituen, emakumezko euskal idaz  leei eskainitako atal monografiko batean (31 zenbakian, 1998); Itxaro Borda, Jasone Osoro, Arantxa Urretabizkaia eta Arantxa Iturberen iritziak Azken aldiko euskal narratiba horren" Emakume eta idazle" atalean ageri dira, eta Laura Mintegirenak, Gasteizko Hala Bedi irratiak egin zion elkarrizketa batetik jaso ditut(); Javier Rojoren pasartea" Narrativa vasca actual: canon y diversidad" artikulutik atera dut (Cuadernos de Alzate 26, 2002)(
|
bide
batez: ez dakit zer irudituko zaion Harkaitz Canori Rojok proposa  tzen duen konparaketa).
|
|
|
aldizkarian eta Castillo Suarezena Guaixen (biak 2001eko ekainekoak); dena dela, euskarazko guztiak (Olaziregirena salbu) erraz aurki daitezke Susa argitaletxearen web orriko" Kritikak" sailean (www.susa literatura.com). Azkenik, Alberto Manguelen oharra Una historia de la lectura liburutik jaso dut (Madril 2001, 127 orrialdeak);
|
bide
batez, eta autoaipuak egitea dotorea ez dela ondo dakidan arren, kontuan hartu kritikari buruzko nire txaplata honetaz hitz egin nuela jadanik Jakin aldizkarian," (Euskal) kritikaren ezintasunari buruzko ohar bi" izenburuko artikulu batean (126 zenbakia, 2001eko iraila urria).
|
|
|
Yosemite Kalifornian dago; berriro itzuli behar genuen, beraz, USAko Mendebaldean zeharreko ibilaldia hasi genuen lekura. Las Vegasetik Yosemiteko inguruetara joateko
|
bide
bat baino gehiago dago, eta hauen artean laburrena aukeratzea zen zentzuzkoena. Hala ere, Nevada eta Kalifornia arteko muga aldean bazegoen izen misteriotsuko eskualde bat, mapari begiratzen nion bakoitzean nire arreta ezinbestean erakartzen zuena:
|
|
2003
|
|
|
Zergatik ez deus. Irudi zait zure kasuan, deus egin gabe egoten ahal ez zarenez, filosofo zaharrek azpatu
|
bide
bat azaltzen ahal dizudala. Hara:
|
|
|
Laster ekin zion vendettari, besoa erauzi nahi zidan,
|
bide
batez eskua txirtxildu eta biz  karrezurra desegin, hori dena irribarretsu.
|
|
|
Zazpiehun eskumuturreko, lehoia pasatzeko moduko aroak belarrietan, upeleko Marilyn (rubia de botellazo), eta" ii" ozen eta barre txiki zoroz betetako hizkera ernegagarria (neska gajoari hitzik entzun gabea nintzen artean). Esan dezadan,
|
bide
batez, ogi tartean jateko modukoa zela.
|
|
|
Echean gelditu balitz, etzirian jazoco aimbeste calte, ta eriotza" (ME, II: 32). Esan dezagun,
|
bide
batez, Biblian ez dela aipatzen inon ere Dina erromeria batera joan zenik.
|
|
|
Esnaatuten dabe gabian oillaarrèn soñubaak, ganadubeen orruaak, ta Jangoikuak gizonarentzat egin zituban patarijeen zarataak. Goix jagirik, dakus eguzkijaren urtaiera pozgarrija, estalduten ditubala Illargi ta Izarreen argitasunak; en  tzunik,
|
bide
batez, txoritxubak eureen soñubakaz egunari emoten deutseen ongi etorrija, ta gizonari bere albistia. Etxetik urten orduko, agertuten jakoz begijeen aurrian arbola, bedar, lora, fruta ta Jangoikuaren erregalu agirijak.
|
|
|
Iparraldeko euskaldunekin âBaionakoekin, kasuâ harremanak dituztenak dira halako ohiturak garatzeko arrisku handiena dutenak. Kristau onarentzat ezin eredu gaiztoagoa dira, eta Umerezek gogotik jotzen du" Plaza Guizon Pamparrue" horien kontra; deigarria da,
|
bide
batez, txepetxarekin nola konparatzen dituen:
|
|
|
1839ko Bergarako Akordioan, Esparterok Gorteetara foruak gordetzeko eta moldatzeko proposamena eramango zuela hitz eman zuen, eta urriko legeak hala bermatu zituen foruak," sin perjuicio de la unidad constitucional de la monarquÃa". Gerrari amaiera emateko modu hori berotasunez jaso zen Euskal Herrian; laster, ordea, gertakariek beste
|
bide
bat hartu zuten. Azken finean, zera gertatu zen:
|
|
|
Oro har, hedabideek ez dute amore eman nahi, ez dute diglosiaren antzutasuna onartu gura. Eta horretan inor ez da salbuespen; beti dago justifikaziorako
|
bide
bat, baina kaltetuena beti da bera: txikia.
|
|
|
Jan ondoren, liseriketa abortatzearen modukoa da produktu euskalduna begi publikoaren bistatik kentzea. Euskara kioskotik, begi publikoetatik, ezabatzeko beste
|
bide
bat da kripto ekoizpena.
|
|
2005
|
|
|
Oraingo honetan, nire txanda zen; borreroaren mende dagoen kondenatua sentitu nintzen. ...Beste haurrek barre egiten zuten halakoetan, maisu ankerraren jokoari jarraiki, baina nirekin sartu zen hartan inoiz baino grazia handiagoa egin zien besteei ni poesia kontu" arraro" eta" erdi maritxu" haiekin barregarri uzteak; maisu beldurgarriak imintzio amaneratuak egiten zituen, bat bateko piztia pailazo bikoitza bihurturik, eta denak barrez lehertzen ziren nire bizkar eta
|
bide
batez maisuaren beraren bizkar, ez dago-eta ezer barregarriagorik beldurra ematen digun norbait pailazoarena egiten ikustea baino. Beste haurrek, maisuaren keinuak imitatuz, eskuak bihotzera eramaten zituzten, begiak gora iraulita, eserlekuetan gorputza atzeratuta, zorabiatzen ari zirelako imintzioak eginez.
|
|
|
–Bai, Joantxo. Gauzak beste
|
bide
batetik joango zirela pentsatzen nuen.
|
|
|
Zer beste egin nezakeen? Beharbada, baneukan beste aukeraren bat, baina nik ez nuen ikusten, edo ez nuen adorerik beste
|
bide
batetik abiatzeko. Langabezia gogorraren garaia iritsia zen, demokraziaren etorrerarekin batera.
|
|
|
Elkarrizketak beste
|
bide
bat hartu zuen, ordea; Albertok esan zuen lehen munduan bizi garenok hirugarren mundukoei gutxienez laguntza soziala zor diegula, hasteko; ebanjelioaren irakaspen nagusia behartsuei laguntzea dela, eta erretolika hori guztia.
|
|
|
Gauzak, ordea, beste
|
bide
batetik joan ziren.
|
|
|
beste
|
bide
bat hartzeko akaso,
|
|
|
arteko eztabaida, garapen iraunkorrari buruzkoa, instituzionalizatu izana, ezen posible egin du gizarte talde eta erakundeen ezinbesteko partaidetza garapen iraunkorrera begira. Goi bilera hartan protagonista ofizialak parte hartzen ari ziren herrietako gobernuak baziren ere, gizarte talde berberek osatutako Foro Global paraleloa berauentzako zilegitasun eta sendotze
|
bide
bat izan zen; eta Foro Global horrexek hoziaraziko zuen Johannesburgeko hurrengo goi bileran benetako protagonista izango zen Gizarte Foroa.
|
|
|
Helburua hazkunde materiala baldin bada, kontzeptuaren eduki ekologikoa desagertu egingo da. Planteamendu honek eten egiten du iraunkortasun zentzua, zehaztasuna kenduz
|
bide
batez, iraunkorra beti beti ingurumenari lotua izan baita. Horrela, ia ia edozein gauzari aplikatzeko moduko maila generiko bat ematen zaio, garapenarekin gertatu bezala hain zuzen.
|
|
2006
|
|
|
Unibertsitatean oso lagun homo onak ditut. Eta Gevara jatorra iruditzen zait,
|
bide
batez esanda.
|
|
|
Honenbestez, pinaburuz estalitako
|
bide
batean sartu eta motelera heldu ginen. Auto gurpilak krakadaka hasi ziren pinaburuak zapaltzean.
|
|
|
Baina gero ez zen ezer gertatu: Lodzeko Ehun eta Larru Sintetikoak SL etxeak ez zuen zloty bat bera ere ordaindu behar izan isunetan, eta fabrika berria bizkor eraikitzeak kontu guztia isilarazten lagundu zuen, enpresak eta,
|
bide
batez, udalak jaso zituzten diru-laguntzak eta kreditu bigunak aipatu gabe. Lodzeko Kultur Ondarearen Babeserako Elkartea bi urte geroago desegin zen, bertan parte hartzen zuten zenbait pertsonen iragan politiko ilunari buruzko txostenak bolo bolo ibiltzen hasi zirenean.
|
|
|
Urteak ziren ikusten ez nuela, beste herri batera ezkondu zelako. Tertulia atseginean ari zen hemengo emakume talde batekin; horietako batzuk, eskolakideak izandakoak, gehiegi maite ez ditudanak
|
bide
batez esanda, badakizu zeintzuk diren: Maria Luisa, Sabina eta lagunarte horretako berri ipurdi horiek.
|
|
|
–Deitu egingo diot egun hauetako batean. Horrela,
|
bide
batez, Ixiartxorekin hitz egin ahal izango dut.
|
|
|
Lagunen artean, esaterako, ni naiz burmuineko modem txipik txertatu ez duen bakarrenetakoa, bakarra ez banaiz. Eta,
|
bide
batez, sakelakoa erabiltzen jarraitzen duen gutxienetakoa: bi gramoko Nokia zahar bat, Emausko traperoenean prezio onean eskuratutakoa, baina primeran dabilena.
|
|
|
Tetran besaulki pare bat eta HiperTrinitrona ipini, eta egongelatzat erabiltzen genuen. Arratsalde hartan parkean ibili ginen, eta Martin leher eginda iritsi zen etxera; baita ni ere,
|
bide
batez. Nintendoarekin utzi nuen pantaila aurrean, eta lasagna mikro uhindu berriarekin azaldu nintzenerako, lo seko zegoen besaulkian, pantailan terrorista irakiarrek Martinen tanke birtuala gupidagabe erasotzen zutela.
|
|
|
Azken batean, egin nuena, adreilua botatzearena eta hori dena, gauza handia da, borondatearen indarraren erakusgarri bikaina, baina iraganean gertaturiko zerbait konfirmatu baino ez nuen egin. Edonola ere, egin izan ez banu, adreilu horrek ez zukeen inoiz puskatuko erakusleiho hura, eta,
|
bide
batez, beste aldean gauzatzen ari zen eszena nazkagarriak aurrera egingo zuen.
|
|
|
" Hogei urte inguru. Ez duk gurasoei disgustu bat ematen dien lehenengo aldia;
|
bide
batez, gurasoak banatuta daudela esango nikek. Lehenago ere izan zitiztean istiluak, edonola ere.
|
|
|
Logela errementeria bada, faroa izan liteke hemengo sutegia. Bere argitara, logela honetan ibili ohi diren itzalak ikus ditzaket eta,
|
bide
batez, nire barruan azaltzen direnak ere bai. Zirkulua da bere argia honaino bidaltzen duen suaren ahoa.
|
|
|
Eutsi egin diot. Zigarrotxo bat ere erreko nuke
|
bide
batez. Baina zer egingo diogu, ba.
|
|
|
Eta horko hiztegi hori hartu, eta begiratu egingo luke, zehatz; zehatz, adiera guztiak banan banan, baldin eta bat baino gehiago balira. Ondoko hiztegian ere erreparatu kiswahilierakoa bere tokian uzterakoan, eta,
|
bide
batez, mandigoz ere nola esaten den begiratuko luke. Eta horrela, apalategiko hiztegi guztiak eskuetatik pasatu arte, inolako presarik gabe.
|
|
|
joko polita, Asier. Eta,
|
bide
batez, harrokeria ere ez da makala, gero, zurea.
|
|
|
Aitak egin zuen huts bat garbitzearren, itzala eta ugalkortasun  ahalmena kendu dizkiote printzesa bati. Badu haiek berreskuratzeko
|
bide
bat. Emakume txiro bati itzala erostea.
|
|
|
Gurasoak edo errukia bezalako hitzak baztertuak zituen batere barne muinik gabeko herra arrotz bat ari zitzaidan barrua jaten, eta ezin nuen horren kontra ezer egin. Uste dut jabetzen nintzela atzera bueltarik gabeko
|
bide
batean sartzeko arriskuaz, uste dut konturatzen nintzela gurasoen premia izango nuela aurrera egiteko, uste dut nire sumintasuna sorgortuta egon zela aitak eta amak emandako argibideek iraun zuten bitartean, baina herra esnatu egin zen berriro, eta gaina hartu zidan: bere maizter bihurtu ninduen, nire barne muinetako kabitu ezinaren begiekin hasi nintzen berriro guztia ikusten.
|
|
|
Amaren begiradagatik, berebiziko garrantzia zuen nire erantzunak, goiz osoko nire mututasuna urratuko bainuen. Eta
|
bide
batez, aitarekin hitz egiteko balio zezakeen paseotxoak, hori kalkulatzen ari zen ama; hartaraino, ezagutzen nuen.
|
|
|
harekin haztatuko duzu, arriskurik gabe,
|
bide
bat
|
|
|
Hura zen zorra kitatzeko nire modu bakarra. Haren laguntza garrantzitsua izan zela jakinarazteko, eta,
|
bide
batez, bigarren urterako ere dirua eskatzeko. Mila pezetako taloia jaso nuen handik gutxira.
|
|
2007
|
|
|
Merkataritza gune bat garbitzen jardun zuen garai bateko lankideak ziren tarteka deitzen ziotenak, bera baino dezente helduagoak, berarekin lanean aritutako gehienak bezalaxe,
|
bide
batez esanda, hegoamerikarrak heldu ziren arte, behinik behin. Amakeriaz ibiltzen zuten beti, eta kargu hartzen zioten atsedenaldietan, gaueko txandak zirenean batik bat, kanutoak etengabe erretzen zituelako.
|
|
2008
|
|
|
Ostiral arratsalde batean Beñatek niri esan zidan baietz, nirekin etorriko zela zinemara, eta niri emandako baiezko hura (eta Maiderri emandako ezezkoa) bi hilabeteko adiskidetasun berezi batean amaitu zen. Egun hura garaipen moduko bat izan zen, Beñat nirea izango zelako eta
|
bide
batez Maiderri irabazi niolako. Eta orain txorakeria iruditzen zaiguna, eta Maider-ek eta nik barre egingo dugun arren egun hura gogoratzen dugun bakoitzean, egun handia izan zen niretzat; ikastolatik etxera nindoala, neska guztiak niri begira zeudela iruditu zitzaidan, inbidiaz errerik.
|
|
|
Hiri berri berria, beraz, hiri zaharrik apenas duen herrialde batean. Eta nahikoa aberatsa,
|
bide
batez esanda, Alaskako petrolioaren ustiakuntzari esker. Leku hotza da Anchorage, ez Alaskako beste batzuk bezainbeste. Ozeano Bareak pixka bat epeltzen du?, baina, hala eta guztiz ere, udan tenperaturak nekez igotzen dira hogeita hiru gradutik gora.
|
|
|
–Baietz, gizona, egin kasu. Eta,
|
bide
batez, eskatu egidazu beste bat niri.
|
|
|
XX. mendera igarota, Euskal Pizkundea" Euskal Pizkunde Elektriko" izendatu dut, eta Lizardi eta Lauaxeta poeta futurista sutsu bihurtu ditut, manifestu eta guzti: Samotraziako Garaipenaren ordez(" Automobil orrolari bat, metrailaren gainean korritzen duela dirudiena, Samotraziako Garaipena baino ederragoa da"), Bilboko Jesusen Bihotz Santuaren estatuatzarra aipatzen omen da bertan, eta automobilaren ordez makina erreminta eta Portugaleteko Zubi Esekia?
|
bide
batez, Lauaxetaren homosexualtasuna areagotu dut, eta, behin horretara jarrita, Luis Cernudarekiko maitasunaldi labur bat egotzi diot?. Dena dela, onena ikasleei fotokopietan banatu diedan" Euskal Literaturaren kanona" orrirako erreserbatu dut.
|
|
|
XX. mendea tristeki hasi zen Euskal Herriarentzat, Frantziarekin eta Britainia Handiarekin batera Gerla Handian sartu eta milaka euskal soldadu lubakietan gorpu gelditu zirelarik; Euskal Herriko plaza edota eliza guztietan dago, azaldu diet, sarraski horren oroigarriren bat, handia edo txikia, udalerritik heriotzara abiatu ziren bere seme guztien zerrendarekin. Anchorageren erdigunean,
|
bide
batez esanda, badago, bi Mundu Gerren eta Vietnamgoaren erorien omenezko oroitarrien ondoan, berriago bat, War Against Terror delakoarena hain zuzen ere," Terrorearen Aurkako Gerrarena", irailak 11ren ondorengo Afganistango eta Irakeko inbasioetan hildako anchoragetarren izen abizenak biltzen dituena. Lau alde ditu monolitoak, eta horietarik bi eta erdi betetzen ditu zerrendak:
|
|
|
–Bale, bale. Eee,
|
bide
batez... Pello... ba al duk Arantzaren berri?
|
|
|
Rosak aspaldi ikusi zuen filma, baina oso ondo gogoratzen du. Zinea hizpidera datorren aldiro esaten du inoiz ikusi duen pelikularik politena dela; eta negar egin zuela bukaeran, Gregory Peckek bizkarra erakusten dionean printzesaren jauregiari eta,
|
bide
batez, baita maitasunari ere: kaleko mutil arrunt bati ez dagokio printzesa batekin maitemintzea.
|
|
|
[Aurrekoari ohar errealista.] Zeure buruarekin, eta,
|
bide
batez, hurkoekin, zeharo etena edo hautsia ez gelditzeko irtenbide errealista bakarra da koherente eta sistematikoa izateari uztea koherente eta sistematikoki; era batekoa eta erabatekoa izateari uztea erabat:
|
|
|
Aurrena datozkidanak: nahi eta nahi ez, gauza jakinak behar ditudala; behar eta behar ez, gauza jakinak nahi ditudala;
|
bide
batetik joan edo bestetik joan, leku berera iristen dela (eta bai, baina ez da gauza bera); baliabide eta aplikazio batzuekin edo besteekin, gauza bera egiten dela (gero eta azkarrago eta hobeki, besterik gabe; eta ez: beste gauza bat egiten da)...
|
|
2009
|
|
|
Kirola da niretzat. Eta,
|
bide
batez, ez naute molestatzen.
|
|
|
Artean, oro har, esaten ez den horretan sumatzen da artistaren maisutasuna; koherenteagoa da isilik geratzea. Eta,
|
bide
batez, zailagoa.
|
|
|
Mario gaztelerazkoez arduratu izan zen. Euskarazko hitzaldiak beste
|
bide
batetik antolatzen ziren; elkartean bertan zegoen gau eskola eta alfabetatze taldearen bitartez, hain zuzen. Hala etorri ziren Eibarrera Ramon Saizarbitoria eta Ibon Sarasola, besteak beste.
|
|
|
Elur azala mendiaren larruaren gainean, artilezko beroa; elurra zerura bidean, jarrai dezagun oinez, badago oraindik
|
bide
bat zorionerantz, jarrai dezagun, elur izoztuak krask egiten du, udako gau txirritaz beterikoaren pare, oraindik badago itxaropenik, jarrai dezagun, zure begietako elurra zerbaitek urtzen du, edo ni ari ote naiz negarrez?, jarrai dezagun, jarrai, lainoa saretzen ari du, begira Petrechema dotorea ezkerrera, txapela gris horrekin, jazz kantaria dirudi, bertara igotzeko gogoa ematen du, agurtu eta h...
|
|
|
Ez ba, ostia; niri ez zidatek ziri hori sartuko. Arrebak erantzuten zidaan ez nekiela egoera berrira egokitzen; gainera, beraren ustez, bazagok giza duintasuna deritzan hori, bizi eskubidea, hots, inor ez duk beste bat hiltzeko nor; gainera, munduak beste
|
bide
bat hartu omen dik orain, eta bortxaren zaleok ez omen zioagu antzeman ere egin, edo ez omen diagu jabetu nahi. Horrela erantzuten zidaan arrebak.
|
|
|
Nork jakin: hurbildu banintzaio, gauzek beste
|
bide
bat hartuko zitean; agian ez nian honenbeste gorrotatuko.
|
|
|
Niri, horretarako besterik ez, maite zaitudala esateko, ez dut besterik eskatzen. Zuri, erretratuan zeneuzkan hamasei urteetara itzuli, eta beste
|
bide
bat hartzeko, hartu zenuena albo batera utzita. Ondotxo dakit, edonola ere, bizitza ez dela biloba berriarentzat egiten nabilen jakatxoa bezala egiten:
|
|
|
Buelta bat emango nuela esan nion neure buruari, ea nobedaderik ote zegoen inguruan. Kontainerraren tapa itxi nuen
|
bide
batez. Hamarren bat minutu eman nituen hara eta hona inguruko kaleetatik.
|
|
|
(Paperok garbira pasatzeko asmoa neukan lehenago; denbora zein arin doan ikusita, argi dago honezkero ez dudala horretarako astirik izango. ...zait beharbada, lehenago aitarekin berba eginda, Anderri emango dizkiodala, zuzen zuzenean, paperok; eskatuko diot astia duenean ordenagailura pasatzeko, eta, egokitzat jotzen ez duen ezer aurkituko balu, kentzeko edo orrazteko; badakizu, badaezpada, beste inoren eskuetara ailegatuko balira edo paperok; horrez gain, eskatuko diot puntuak eta komak euren lekuetan ipinita dauden begiratzeko ere bai
|
bide
batez.)
|
|
|
Beharbada horregatik edo ez zuten eurek ere jakin nahi izango. Kontua da beste zeozertarako errebisioa egin behar izan diotela gaur eta
|
bide
batez argitu egin dietela itxaroten duten umea neska dela, inolako duda izpirik gabe. Hori entzun diodanean burutik pasatu zait bihar hasiko dudan jakatxo berria arrosa izan litekeela.
|
|
|
Pozarren egon naiz, berez, arrazoi berezirik gabe, eta gogoa ere izan dut berarekin berba egiteko jantziez. Ahalegin handirik egin gabe ikusi dut,
|
bide
batez, gaurkoa zela paperon karpeta zer eta norentzat den berari azaltzeko unea ere. Gaur artean, paperok idazten ikusten ninduenean zertan ari nintzen galdetzen bazidan," neure gauzatxoetan", erantzuten nion.
|
|
|
Beste behin kilker hura zela-eta esan zenizkigunak ere gogoan edukitzeko modukoak dira. Teresak ekarri zuen, bere kaiolatxoan, letxuga orri eta guzti, zuri erakusteko, eta,
|
bide
batez, saregin guztioi ere bai. Une luze batez isil isilik begira geratu ostean, ea kilkerrak non bizi ohi ziren galdetu zenigun.
|
|
|
Orain beste gauza batzuk aipatu gura dizkizut eta, hurrengo batean azalduko dizut zure nebei buruz zer pentsatzen dudan. Hala ere,
|
bide
batez, utz iezadazu Anderri buruz esaten arduratu egiten ninduela sasoi hartan. Berezia iruditzen zitzaidan orduko bere jokabidea.
|
|
|
Bigarren arratsaldean, doña Mercedes siestan zegoela, eskatu zidan Txatxarramendiren aurreko Hostal Pacora joateko, señora bati eskutitz bat eramatera. Agindu zidan, doña Mercedesek zeozer galdetu izango balit, tabako bila bidali ninduela erantzuteko; horretarako, etxeranzkoan estanko dendatik pasatzeko eskatu zidan
|
bide
batez, estanko denda egun osoan egoten baitzen zabalik. Busturiatik eman zituen hurrengo egunetan ez zuen etxean bazkaldu; Gernikan egun gutxi batzuetan negozio garrantzitsu bat bideratzeko asmoarekin irteten zen goizerdi aldera etxetik.
|
|
|
Merkatuan indartsuena denaren legea aplikatzea, hizkuntz darwinismoa jaun eta jabe egitea alegia? hizkuntza aniztasunari mailukada ematea baino ez da eta,
|
bide
batez, hizkuntza askatasunari eta aukera berdintasunari ere bai. Askatasunak eta berdintasunak elkarrekin hartzen dute arnasa, askatasunak hauspotzen du berdintasuna, eta berdintasunak askatasuna, baita hizkuntza kontuetan ere.
|
|
|
Hor dago koska, ez da erantzun bakarreko galdera. Erantzun batzuk jadanik emanak daude aurreko ataletan, baina bada berariaz urratu nahi dugun erantzun
|
bide
bat jarraian sakonduko duguna: atxikimendua.
|