|
2007
|
|
|
Euskararen irakaskuntza bereziki lehen hezkuntzan garatzen dela Ipar Euskal Herrian eta gutxi bigarrenean jakin behar da. Beraz,
|
bi
talde horien arteko desberdintasunaren argitasuna denbora behar dela irakaskuntzak bere emaitzak eman ditzan litzateke. Dena den gazte taldearen zenbakiek erabileraren gorakada bat erakusten dute, adin talde horretan beherakada zelarik ordu arte.
|
|
2008
|
|
|
Itzulpen teknologien
|
bi
talde handi ere badaude. Duela 50 urte inguru egindako saioetatik 90eko hamarkada arte, erregeletan oinarritutako itzulpen automatikoa deritzona izan da itzulpen automatikora gehien hurbildu den sistema:
|
|
|
Hurrengo
|
bi
taldeetan (A+ eta A) bikotekide bakarrak hitz egiten du ondo euskaraz, lehenengoan lehen hizkuntza gutxienez euskara izanik eta bigarrenean gaztelania. Gerta daiteke beste bikotekideak euskaraz ez hitz egitea edo zailtasunez hitz egitea, lehen hizkuntza zein den alde batera utzita.
|
|
|
Beste modu batean esanda, aztertutako populazioa, orokorrean,
|
bi
talde horietan, modu dikotomikoan banatzen da.
|
|
|
identitate espainiarra+ euskalduna eta identitate euskalduna. Beste modu batean esanda, aztertutako populazioa, orokorrean,
|
bi
talde horietan, modu dikotomikoan banatzen da. • Lortutako bi identitate nagusi horiek, korrelazio negatiboen bidez adierazten direnez, modu dikotomikoan eta bateraezinean agertzen dira.
|
|
|
Eta horrela sortutako tipologien artean izugarrizko aldeak ikus daitezke batzuen eta besteen artean, betiere euskarazko hedabideen kontsumoari dagokionez. Ariketa gisa, eta aztertutako hiru aldagai soziolinguistikoak harremanetan jarrita, honako bi muturreko tipologia eraiki ditugu, eta euren ohiturak aztertuta, ezin argiago ikusten dira aldeak muturreko
|
bi
talde horien artean:
|
|
2010
|
|
|
Zuzenbideko sailean ere euskara dago ber baldintzetan eta hiru sail horietako ikasleak nahasiak dira,
|
bi
taldetan banaturik euskararen ezagutzaren arabera.
|
|
2011
|
|
|
Aipatzeko da ere hiru talde hauek, nesken aukerak izan direla batez ere. Adibidez" Ken 7" ez du mutil bakar batek ere aukeratu eta beste
|
bi
taldeetan bietan, aukeratu dituzten mutilak %30 baino ez dira. " Eskorbuto"," Subversión X"," Rip" edo" The Clash" taldeetan berriz ia ez dago horiek aukeratu dituen neskarik.
|
|
2012
|
|
|
Garatuko dugun ereduan, agente elebidunek erabaki estrategikoak hartu behar dituzte elkarrizketa batean hizkuntza bat ala bestea erabiltzeko, partehartzaileen elebitasunari edo elebakartasunari buruzko informazio inperfektua izanik. Ahal dela, populazio elebiduna
|
bi
taldetan banatuta dago: talde bat osatzen dute elebidunak direla ezkutuan gordetzeko erabaki estrategikoa hartzen dutenek, eta bestea, elebidunak direla adierazten dutenek; hori dela eta, elebidunak direla ezkutuan gordetzea erabakitzen dutenen taldeko kideek A erabiltzen dute interakzioetan, gutxiengoaren hizkuntza erabiltzeko koordinazioan huts egiten baitute jokalari elebidunek.
|
|
|
Gizarte horretako kide guztiek A egiten dute, eta gutxiengo batek A eta B egiten ditu. Horrenbestez,
|
bi
talde linguistiko besterik ez dago: A hizkuntzaren hiztun elebakarrak eta gutxiengo elebiduna.
|
|
|
Dinamikaren ikuspegitik, populazio baten erreplika dinamikaren oreka asintotikoki egonkorra da. Populazio elebiduna
|
bi
taldetan banatuta egotea da oreka: talde bat osatzen dute elebidunak direla isilean gordetzen dutenek, eta bestea, zenbat informazio edo zer nolako informazioa duten gorabehera, B aukeratzen dutenek eta, hartara, elebidunak direla adierazten dutenek.
|
|
|
Bestalde, II. jokalariak S2= BA estrategia baliatzen badu, I. jokalariak elkarrizketa hasteko erabiltzen duen hizkuntza bera erabiltzen du; bestela esanda, S2 estrategiak ez ditu behartzen elebakarrak, baina, hizkuntzaz aldatzea dakarrenez gero berekin, B aukeratzeko eta erabiltzeko bide ematen du eta, hartara, gizalegearen arauei jarraitzen die (Lakoff, 1973). Are gehiago, jotzen da S2 estrategiak ez diela egiten" mehatxu" [ikusi Goffman (1967); Brown eta Levinson (1987)] elebidunei ez elebakarrei,
|
bi
taldeen eskubideak errespetatzen baititu. Ildo horretan, S2 estrategia baliatzea gizalegearekin bat dator, gizartearen barruko ordenarako eta lankidetzarako funtsezko elementu batekin (Brown eta Levinson, 1987), eta, S2 estrategia baliatuta, gatazkarik sortzea galarazten dute elebidunek.
|
|
|
1 Ustekizun hori arinago har daiteke, elebidunak beste
|
bi
taldetan bana baitaitezke: 2 ustekizuna ontzat dutenak eta kontrakoa pentsatzen dutenak.
|
|
2013
|
|
|
Horrela ba, gorago ikusi bezala, bi alderdi hauen artekotasuna da funtsezkoa, ondo ulertu beharrekoa izango direlako, interdependentzia hori ulertzeko. Boterearen arabera, gizartean sortzen dira
|
bi
talde nagusi, sinplifikatuz: dominatzailea/ menpekoa deitu ohi direnak (gure hizkuntza ukipen egoera (eta ez bakarrik hizkuntzakoa) aztertzerakoan erabilia duguna), beraien artekotasuna ondo adieraziz.
|
|
|
EAEko eskolagiroko hizkuntzaerabilerari dagokionean, urtetan eginiko lanaren ondorioz," euskaldun" eta" erdaldun" gisa bereiz zitezkeen
|
bi
taldetatik continuum aberatsago eta konplexuago batera pasatzen ari gara gero eta gehiago.
|
|
|
2011ko datuek —eta beste hainbatek— zera adierazten digute: EAEko eskola giroko hizkuntza erabilerari dagokionean, urtetan eginiko lanaren ondorioz," euskaldun" eta" erdaldun" gisa bereiz zitezkeen
|
bi
taldetatik continuum aberatsago eta konplexuago batera pasatzen ari gara gero eta gehiago. Continuum horretan euskaldun dira ikasle gehienak:
|
|
|
Harez gero, asko eta asko dira euskara etxetik kanpo ikasi duten pertsonak, lehen ez bezala. Horien artean, ordea,
|
bi
talde bereizi dira ikasketa adinaren eta motaren arabera: a) Gaur egun 35 urte baino gehiago duten euskal hiztun berriak.
|
|
|
Halaber, egoera elebidunak kudeatzeko orduan hartzen duten jarrera edota euskararen etorkizuna irudikatzeko modua ere desberdina dute. Azpimarra daiteke, azkenik, euskal hiztun moduan euskararekiko eta komunitatearekiko duten ardura ere ez dela berdin agertzen
|
bi
talde horietan. Ikerketa honetan belaunaldi gazteenei arreta berezia jarri diegunez, artikulu honetako 4 atalean gai honetara itzuliko gara.
|
|
|
Euskaldun zaharrei egin galderak
|
bi
taldetan banatu dira. Lehenik, euskara batua dagoela badakitenei eginak, eta beste alde batetik, euskara batua dagoela ez dakitenei eginak direnak.
|
|
2014
|
|
|
Zehatz mehatz esanda, estandarizatutako erregresio koefizienteak erabiliko ditugu, bai eta korrelazio erdipartzialeko koefizienteak ere. Eta, bigarrenik, lortutako emaitzetatik abiatuta, aztertutako
|
bi
taldeen arteko jarrera desberdintasunak zergatik gertatzen ote diren ulertzen saiatuko gara.
|
|
|
Psikologia arloan, ordea, minorizazioaren gaia gutxi ikertu da, baina azken hamarkadan ohiturak, oro har, eta hizkuntza ohiturak bereziki, psikologia zientziaren azterketa gai izan dira. Herrialde Katalanetan eta Euskal Herrian, esaterako, hizkuntza ohituren gaineko ikerketa eta interbentzioak
|
bi
talde linguistikotan egin dira, euskaldunean eta kataluniarrean," hiztun minorizatuen hizkuntza ohiturak hobetzeko" asmoz (Suay eta Sanginés, 2005).
|
|
|
Lau elkarrizketa/ hitz aspertu egin ditugu, beti ere lehen hizkuntza euskara dutenekin. Esan bezala bi belaunaldirekin, bata 15/ 19 urte bitarteko gazteekin, eta bestea 32/ 37 urte bitarteko helduekin; belaunaldi bakoitzeko
|
bi
talde osatuaz. Talde bakoitzarekin, gutxi gorabehera, ordubete pasatxoko elkarrizketak egin ditugu, eta ondoren elkarrizketa horiek transkribatuak izan dira aztertuak izateko.
|
|
|
Hiztun talde bakoitzak bere bizitza osoa bere hizkuntzan egiten du osoki eta beste taldeak berean. Horrelako kasu baten aurrean, ukipenik ez dagoela esan daiteke, baina lurralde berean guztiz isolaturik
|
bi
talde edo gehiago bizitzea pentsaezina da. Elkarren ondoan bizi diren taldeen artean, elkarren arteko bi hizkuntzak
|
|
2015
|
|
|
Bere inguruak azaleko harremana izan zuen erdaldunekin, baina inoiz ez zuen aurpegi txarrik jaso. Orain, ordea,
|
bi
taldeak elkartu direla esan zuen, seme alabek euskara ikasterakoan bien arteko aldea murriztu delako. Hala ere, gaineratu zuen oraindik badagoela zeregina, ahalegina egin arren zaila izango delako urrun daudenak gerturatzea, kultura erdalduna dutelako buruan, maitetasuna eta ikasteko gogoa falta zaielako eta oraindik ere ez direlako hemengoak sentitzen.
|
|
|
Euskararen erabilera sustatzearen alde azaldutakoen artean
|
bi
talde antzeman ditugu: bat, egungo bideari jarraitzearekin ados daudenak, eta, bi, nolabait, Aldundiari gehiago egitea eskatzen diotenak (159 erantzun).
|
|
|
Euskararen erabilera sustatzearen alde azaldutakoen artean
|
bi
talde antzeman ditugu: bat, egungo bideari jarraitzearekin ados daudenak (123 erantzun), eta, bi, nolabait, Aldundiari gehiago egitea eskatzen diotenak (159 erantzun).
|
|
|
Euskal hiztunen atomizazio prozesu bikoitza gertatu dela esan dezakegu, beraz. Esparru fisiko definitu eta ezagunen jabe ziren
|
bi
talde linguistikoz osatutako gizartetik bi komunitate horiek espazio bera partekatzen duten gizartera igaro gara. Polarizaziotik nahasketara, alegia.
|
|
2016
|
|
|
Era berean, lehen hizkuntza aukeran oinarrituko naiz bakar bakarrik, 2002ko eta 1991eko inkestetako lehen hizkuntza haurtzaroan zehar eta etxeko hizkuntza aukeren emaitzen batez bestekoaz baliatuz. Halaber, batez besteko aritmetiko baten bidez, bien arteko nahasketa eta biak aukerak batuko ditut biak aukera bakarrean,
|
bi
talde horien artean, orokorrean, hiztun elebidunak daudelako ustekizuna izanda. Belaunaldi bakoitzeko datu gordinak honako hauek dira:
|
|
2017
|
|
|
...ra uzten bada haurrei katalanez hitz egiteko dagoen joera hedatua, sarritan, haurrak elebidun goiztiarrak izan daitezen bermatzeko. beste alde batetik, intentsitatea gorabehera, aipatu behar da gizartearen gehiengo handi batek bi hizkuntzak erabiltzen dituela normalean, nahiz eta badauden bi sektore garrantzitsu bi hizkuntzetako baten zaleago direnak, eta bestea salbuespen gisa erabiltzen dutenak.
|
bi
taldeak sozialki oso desberdinduta daude; katalana mantentzen duten hiztunak batez ere kalitatezko sektore profesionaletan egoten dira, eta gaztelania mantentzen duten gaztelania hiztunak geografikoki zein arlo profesionalean gutxi mugitzen direnen profilarekin lotuta daude. asimetria horrek azaltzen du, hein handi batean, zergatik egiten duen gora progresiboki katalanaren erabilerak klase ertain...
|
|
|
BILA hizkuntzabilakaeraren tipologia da, zehatzago esan, ama hizkuntza eta hizkuntzagaitasuna neurtzeko erabili ziren kategoriak gurutzatuta agertzen diren tipoen bilduma da. ruordetzak hizkuntza gaitasunaren arabera egindako sailkapena azaltzen da. berez, hizkuntza trebetasunak gurutzatzen dituen tipologia bat da. itxura batean, tipologia aditua eta neutroa gisa azaltzen zaigu: elebidunak, elebidun hartzaileak, eta erdaldun elebakarrak. euskaldunak, beraz,
|
bi
taldetan agertu ziren, euskara hala moduz jakitea edota euskalduntzen ari zen jendea onetsi nahi izan balute bezala.
|
|
2018
|
|
|
Ulertzekoa denez, abiatzeko unean eusle izan direnen erabilera altuagoa zen (%69, 8), eusle izan ez direnena baino (%55, 3). Baina bilakaerari erreparatuta, ikusten dugu oso antzekoa izan dela
|
bi
taldeentzat eta, esperientziaren aldi osoa kontuan izanda, eusle izan ez direnen euskarazko erabilerak eusleenaren neurri berean edo handiagoan egin duela gora (11,4 puntu ez eusleenak eta 9,1 eusleenak).
|
|
|
Kalifikazioei begiratuz gero, ikusten da lehen hizkuntza euskara dutenek lortzen dituztela oro har kalifikazio altuenak, horien atzetik ditugu lehen hizkuntza euskara/ gaztelania dutenak eta, azkenik, lehen hizkuntza gaztelania dutenak. Diferentzien tamainaren analisiek erakutsi dute lehenengo
|
bi
taldeen artean aldeak hutsalak direla, eta lehen hizkuntza euskara dutenen eta lehen hizkuntza gaztelania dutenen artean ere aldea txikia dela.
|
|
2019
|
|
|
zenbateko eragina izan du urtebeteko ibilbide honek hernaniarren hizkuntza ohiturak aldatzeko? Beharrezko informazioa eskaintzen diguten erronkalarien erantzunari erreparatzen badiogu, badirudi ohiturak aldatzen hasteko balio izan duela. hala, erronka hasi aurretik" gehienetan, ez beti" euskaraz egiten zutenen ehunekoa erronkako hilabetearen ondorengoarekin alderatuta, azken hau 29,1 puntu igotzen da (%38, 5etik %67, 6ra), eta beste
|
bi
taldeak jaitsi egiten dira. " Erdi eta erdi" egiten dutenek 12,6 puntu egiten dute behera (%42, 3tik %29, 8ra) eta" gutxitan
|
|
|
Aztertu diren hiru abeslarien testuinguru linguistikoak ezberdinak dira elkarren artean, eta horregatik
|
bi
taldetan bereizi dira: batetik testuinguru euskaldunean jaio eta bizi direnak, eta eremu erdaldun batean jaio eta bizi arren, gero eta gehiago euskaraz aritzen direnak bestetik.
|
|
|
Ikertutako musikariak, beraz, beste
|
bi
taldetan sailkatu daitezke: euskaraz kantatzea hizkuntzarekiko atxikimendu batetik egiten dutenak, eta hala egiten ez dutenak.
|
|
2021
|
|
|
Artikulu honetan, ikerketaren emaitza osoa eskaintzeko aukera ez dugunez, horren parte den
|
bi
talderen testuinguruan bildutako emaitza eskainiko da. Honakoak dira bi talde horiek:
|
|
|
Artikulu honetan, ikerketaren emaitza osoa eskaintzeko aukera ez dugunez, horren parte den bi talderen testuinguruan bildutako emaitza eskainiko da. Honakoak dira
|
bi
talde horiek: a) Gipuzkoako etorkinen jatorri estatu ohikoenen artean nazio hizkuntza hedatuenak dituztenak.
|
|
2022
|
|
|
Esan bezala, euskararen ikasketa esperientzia eta hau zein adinekin burutu den kontuan hartuta, hiztun berrien profila aldatzen ari da. Honela, hainbat lanetan
|
bi
talde bereizten dira (Ortega eta beste, 2013; Amorrortu eta beste, 2019): alde batetik, gaur egun 35 urte baino gehiago duten hiztun berriak (euskaltegian euskaldundutakoak) eta, beste aldetik, 35 urte baino gutxiago dituztenak (eskolan euskaldundutakoak).
|
|
|
alde batetik, gaur egun 35 urte baino gehiago duten hiztun berriak (euskaltegian euskaldundutakoak) eta, beste aldetik, 35 urte baino gutxiago dituztenak (eskolan euskaldundutakoak). Hain zuzen ere,
|
bi
taldeen artean ezberdintasun handiak daude atxikimenduari eta erabileraren konpromisoari dagokienean, adibidez.
|
|
2023
|
|
|
Hain zuzen ere," nerabeen" artean,
|
bi
talde edo lagin nagusi bereizi dira: galdetegia osatu zutenak eta elkarrizketetan parte hartu zutenak.
|