|
2001
|
|
|
Bost laguneko taldea ginen. Hiru gipuzkoar eta
|
bi
nafar. Hauetako bat Kodes ingurukoa.
|
|
|
Jatorrira jo behar da, erru eta irtenbide bila. Horretan saiatu izan dira behin eta berriz
|
bi
nafar, Javier Tajadura eta Jaime Ignacio del Burgo, bakoitza bere aldetik. Tajadura EHUko katedraduna da eta bizi bizi dabil hizkuntz politika salatzen.
|
|
2003
|
|
|
Izan ere Egiategik euskal kontzientzia identitario argia zuen (nahiz hau Frantziako monarkian txertatu). Hola, bere Euskal Herri kontzepzioak?
|
bi
Nafarretako, Lapurdiko, Züberoako, Gipuzkoako, Bizkaiko ta Alabako, euskaldunak hartzen zituen56 Zerabiltzan erreferentzia historikoak ere tradizio kantabristakoak ziren, eta labur labur izan arren han hemenka azaldu zituen.
|
|
2004
|
|
|
Hainbertze neke euskararen ezagumendua lan munduan baliogabetzeko, eta nafar gehienek oraindik ere jarraitzen omen dute pentsatzen baliagarria dela lana lortzeko (%70, 5), administrazioan sartzeko (%81, 9), lagun artean ibiltzeko (%50, 3) eta lan inguruan harremanak hobetzeko (%58, 5)! Areago, ofizialki euskalduntzat jotzen ez den zonaldean ere
|
bi
nafarretatik ia batek (%46, 1) baliagarri ikusten du euskara, lana lortzeko orduan!
|
|
2006
|
|
|
Hor ez edan ez zuk, ezta zure zaldiak ere, hilgarria baita. Gure Santiagorako bidaian, labanak zorrozten ari ziren
|
bi
nafar aurkitu genituen ibai horren ertzean eserita; ur hori edan eta hil egiten ziren erromesen zalditeriak larrutzen zituzten laban horiekin. Galdera egin genien, eta gezurra esanez, ur hori edateko ona zela erantzun zuten.
|
|
2007
|
|
|
Islandiar bat eta Espainiako beste erkidego batzuetatik etorritako beste bi ikasle kenduta, gainerakoak euskaldunak ziren: bi gipuzkoar, bi bizkaitar, arabar bat eta
|
bi
nafar. Ikasleetariko batzuek ezagun zituzten ikastaroan jorratutako gaiak, artzainen seme alabak baitziren; beste batzuek, berriz, huts hutsetik hasi behar izan dute, noziorik oinarrizkoenak bereganatuz.
|
|
|
Oso antiklerikalismo sui generisak sapa handia du Nafarroan, baina erabat bateragarria da elizkizunak gordetzearekin, erromeria eta prozesioetara joatearekin, seme alabak ikastetxe konfesionaletara bidaltzearekin eta Frantses Jatsukoaren eguna Nafarroaren Eguntzat hartzearekin, Parlamentuan ordezkaturik zeuden alderdi guztiak ados zeudela. Errentaren adierazpenean,
|
bi
nafarretik batek ematen dio dirua Elizari (Espainian hirutik batek, batez beste) eta ez da batere kasualitatea Nafarroa izatea abortatzeko eskubidea bermatzen ez duen autonomia erkidego bakarra. Nafarroan, agian beste toki batzuetan baino gehiago, sekularizazioa egiteke dago, inoiz egin badadi.
|
|
|
XXI. mendearen hasieran, nafar izatea euskal herritar edo espainiar izateko modu bat besterik ez da eta" navarrismo" delakoa espainolismorik gordinenaren adierazpen hutsa da. Ez da beti horrela izan, baina, gaur egun,
|
bi
nafar nortasun daude, bata bestea bezain hein batekoa eta bazter  tzailea. Bi nortasun horiek, gainera, ez daude berdin banaturik Nafarroan barrena, herritarren adinaren, ideologiaren, klasearen eta ama hizkuntzaren arabera aldatu ohi baitira.
|
|
2008
|
|
|
Lehengo urtean laugarren egin nuen, eta aurten, oraindik finalean kantatu gabe, 10 aldiz saio gehiago egin ditut. Nafarroako" feudo" horiez solasean, Basaburuan beti ekarri dituzte puntako bi bertsolari, eta aurten
|
bi
nafarrek kantatu dugu, Etxalarren Bortzirietako bi bertsolarik kantatu dugu aurten Lizasorekin batera... Poliki poliki ari da aldatzen, eta gero noski, maila eman behar da, antolatzaileen espektatibak betetzen ez badituzu berriro itzuliko da lehengora.
|
|
|
Beronen lehen azterketa bat Toledok egin zuen, 322 harpidedun kontatuz453 Egile berak agerian jarri izan ditu harpidetza kobratzeko arazoak zeudela maiz454 Edonola ere, zerrenda gehiago ustiatuz harpidedunen jatorria ere zehaztu daiteke: %70 Bizkaikoak (Algorta, Aulestia, Basauri, Bermeo, Deustua, Durango, Erandio, Gernika, Lekeitio eta Markina nabarmenduz harpidedunen kopurutan), %15 Gipuzkoakoak (Donostia, Oñati eta Zumaia nabarmenduz), %3 Arabakoak (gehienak Gasteizkoak, ia ziur, bertako seminariokoak),
|
bi
nafar harpidedun iruinxeme (%0, 7) (bata Arturo Campion), eta azkenik Espainian eta Amerikako euskal kolonietan barreiaturiko %9a455 Datu hauetan Bilbo falta da, non pentsa daitekeen Euskalzaleren erosle kopuru handi bat zegoela: izan ere, ezaguna da Azkueren hurrengo aldizkaria, hots, Ibaizabal, Bilbon beste inon baino gehiago saltzen zela, eta beraz logikoa dirudi Euskalzalerekin gauza bera gertatzea.
|
|
|
Lehen akademiko horien artean hauek proposatzen zituen Azkuek:
|
bi
nafar garai (bata Campion, bestea zehazteke), bi nafar behere (Broussain161 eta beharbada Lacombe), hiru bizkaitar (Bustintza, Txomin Agirre, eta sabindarren bat akaso), hiru gipuzkoar (Karmelo Etxegarai, Luis Eleizalde eta besteren bat), bi zuberotar (Menditte, eta Larrieu edo Constantin) eta bi lapurtar (Daranatz eta Darricarrere). Arabar euskaldunen bat agertuz gero, Txomin Agirre Gipuzkoatik aurkez zitekeen162 Gaia Daranatzekin tratatu zuen Azkuek, bereziki Iparraldetiko hautagaiak hobeto zehazteko, tartean Eskualduna aldizkariko batzuei eta bereziki HiriartUrrutiri leku eginez163 Etxegaraik Azkueren proposamen gehienak ontzat eman zituen, baina Diputazioek hamalau kide aukeratu barik, lau hautatzea eta gero lau horiek gainerako kideak izendatzea proposatzen zuen (hola ez lituzkete zuzenean Iparraldeko akademikoak hautatuko, separatismo salaketen arriskua saihestuz).
|
|
|
Lehen akademiko horien artean hauek proposatzen zituen Azkuek: bi nafar garai (bata Campion, bestea zehazteke),
|
bi
nafar behere (Broussain161 eta beharbada Lacombe), hiru bizkaitar (Bustintza, Txomin Agirre, eta sabindarren bat akaso), hiru gipuzkoar (Karmelo Etxegarai, Luis Eleizalde eta besteren bat), bi zuberotar (Menditte, eta Larrieu edo Constantin) eta bi lapurtar (Daranatz eta Darricarrere). Arabar euskaldunen bat agertuz gero, Txomin Agirre Gipuzkoatik aurkez zitekeen162 Gaia Daranatzekin tratatu zuen Azkuek, bereziki Iparraldetiko hautagaiak hobeto zehazteko, tartean Eskualduna aldizkariko batzuei eta bereziki HiriartUrrutiri leku eginez163 Etxegaraik Azkueren proposamen gehienak ontzat eman zituen, baina Diputazioek hamalau kide aukeratu barik, lau hautatzea eta gero lau horiek gainerako kideak izendatzea proposatzen zuen (hola ez lituzkete zuzenean Iparraldeko akademikoak hautatuko, separatismo salaketen arriskua saihestuz).
|
|
|
Fernando Grande Marlaska epaileak kartzelara bidali ditu Aritz Azkona eta Mikel Jimenez gazte nafarrak. Segi gazte erakundekoak izatea eta kale erasoak egiteko« Y talde batean» parte hartzea leporatu die epaileak
|
bi
nafarrei, eta «ihes egiteko arriskua» argudiatu du aske uzteko eskaera ukatzeko. Bi espetxeratuak Auzitegi Nazionalera deklaratzeko asmoz beren borondatez joan izana ez dela ihesa saihesteko nahikoa berme dio.
|
|
2009
|
|
|
Nueva Espainiara ailegatu bezain laster, harat honat ibili zela bi urtez idazten du. Gero, Mexiko hirian, Mateo de Mauleon herrikidearen etxean bolada bat eman zuen beste
|
bi
nafarrekin batera (Rafael de Añues eta Enrique de Mauleon) eta horrexegatik gaineratzen du: –me holgué y consolé mucho por no hauer visto por estas partes otros que sean naturales de Sangüesa aunque del Reyno ay algunos?.
|
|
2010
|
|
|
Dena prest dago igandean jokatuko den 26 Maila Nagusiko Euskadiko Aizkora Txapelketako finalerako. Sei aizkolari arituko dira nor baino nor; lau gipuzkoar Iñaki Azurmendi, Joxemari Olasagasti, Joseba Otaegi eta Jexuxmari Mujika eta
|
bi
nafar Floren Nazabal eta Juan Jose Lopez. Hamabi pago enbor moztu ditu bakoitzak:
|
|
|
Kamera aurrean agertzen ohituta dauden arren, Goenkalen parte hartzea txantxetako gauza ez dela azaldu du Irujok. Hala ere, patxadaz aritu dira
|
bi
nafarrak eta azkenerako gustua hartu diote.
|
|
2011
|
|
|
Aurtengoa XXIII. edizioa izango da.Herriko dantzari txikiak, bost urtetik gorakoak eta 3.D.B.Hko adin bitartekoak hartuko dute parte igandeko desfilean. Herriko Erketz txiki eta Landaberri ikastolako dantza taldeez gain, gipuzkoar talde bat eta
|
bi
nafar izango ditugu Lasarte Oriako kaleetan zehar dantzan. Orereta, Falces eta Zangotzako taldeak izango dira gurekin.Desfilea eta saioaErketz eta Kukukako antolatzaileek azaldu digutenez, talde guztiek goizeko 10:30ean dute hitzordua Andatza plazan.
|
|
2012
|
|
|
125 kiloko koadroarekin 30 jasoaldi egin zituen Irigoienek (3.750 kilo), 26 jasoaldi Izeta III.ak (3.250 kilo), 27 jasoaldi Izeta IV.ak (3.375 kilo) eta hogeina jasoaldi (2.500 kilo) finaleko
|
bi
nafarrek, Xabier Ariztegi Santxin etxalartarrak eta Josetxo Urrutia leitzarrak.
|
|
|
Azken hau nagusi zen atzeko koadroetan, Beginori bizkarra gehiago erakusten ziolarik, eta egoera hori baliatuz lortu zituen Titinek erramatez egindako tantu bakarrak. 10erako berdinketaren ostean ordea lehiak
|
bi
nafarren aldera egin zuen nabarmen. Oinatzek beste pilota lezio bat eman zuen, tanto sorta polita bilduz airez zein botez egindako erremateekin (guztira hamar tanto amaitu zituen jokaldi bidez), baina baita bikotearekin nola jokatu behar den erakutsiz.
|
|
2015
|
|
|
Hortaz, final handian altsasuarrek euren bizilagun Ansa animatzeko aukera izango dute. Seniorretan Lasa etxarriarrarekin aritu zen Yoldi uhartearra eta
|
bi
nafarrek Arrieta eta Imaz gipuzkoarrak izan zituzten aurkari. Partidak iraun zituen 56 minututan 543 pilotakada jaurti zituzten.
|
|
2017
|
|
|
Aragoiko soldaduak hilda eta
|
bi
nafar zaurituta gelditu ondoren, mandoak utzi eta zaldiak xaxatuz, Olasteko mendiaren eskuinean irekitzen zen arroilarantz, lauhazka, ziztu bizian, abiatu ziren.
|
|
|
Ordea, adardun zitalak gazte hura ere harrapatu, eta bertze mundura bidali zuen arestikoarekin batera. Arratsaldean, Manolete, Gitanillo de Triana eta Julian Marin ziren toreadore laguntzaileen izenak ere emanen zituen inork galdetuz gero— Manoleteri tokatzen zitzaion zezen hari errematea ematea, baina Julian Marinek eskatu zion berari uzteko, zezenak bera bezalako
|
bi
nafar hil zituelakoz istant batez gelditu da hiztuna, unearen eta erabakiaren inportantziaz ohartarazteko. Barren barreneraino sartu zion ezpata!
|
|
2021
|
|
|
Bestalde, azkenengo eskuizkribuek adierazten dute ezin argiago euskalki batzuen arteko aldea oso lausoa zela: Lazarragarenak; Murillo El Frutoko petxena (zerga liburua, 2017an aurkitua); 1416ko gutuna,
|
bi
nafar handikiren artekoa, goi euskara erabiliz, eta Oñatiko artxiboko eskribau izengabearena, zeinek inongo akats ortografikorik ez zuen eta idazteko ohitura agerian uzten zuena, jende xumeak euskaraz idazten eta irakurtzen ez zekienean! Hortik gaur arte, nahi beste debeku, arauen eta ordenantzen artean!
|
|
2022
|
|
|
«Estatuaren hegoaldetik jarraitzen da jaialdia, eta artistek beraiek etorri nahi dute hona», ziurtatu du. Baina tokiko artisten presentzia ere zaintzen dute antolatzaileek, eta, iaz bezala, aurten
|
bi
nafar musikarik irekiko dute festibala: «Jaialdiak babesten du bertako talentua, eta hori azpimarratzekoa da».
|
|
|
Madrili bizkarra emanez, Molak Gipuzkoaren erasora joan behar du, eta lehenik Frantziarekiko mugaren hesteko Irunen hartzera: Hendaiako zubira helduko da irailaren hiruan, guduka luze bezain gogor bati esker,
|
bi
nafar kolonel galduz: Ortiz de Zarate eta Beorlegi.
|