|
2010
|
|
|
Soilik nerbioi erdialdean, txorierrin eta uribe kostan izan zen hobekuntza hori epelagoa, zalantzarik gabe, bilboko arroarekiko hurbiltasunaren eraginez. hurbiltasun hori dela eta, eskualde horiek bilbo handiaren lotegi bilakatu dira, neurri batean. zoritxarrez, eaeko eta nafarroako bilakaeren artean zer nolako aldea dagoen egiaztatzen dugu eskualde multzo horretan. Foru erkidegoan hizkuntza politikarik ez izatearen ondorioz, euskararen bilakaera askoz ere motelagoa da han. horren erakusgarri dira gehiengoa euskalduna ez izan arren euskararen ezagutza ehunekoa handia duten eskualdeak —erdialdeko ibarrak eta aezkoaldea—
|
bi
eskualde horietako haur gehienak berreuskaldunduak izan arren, beheranzko joera apala izan dute. bailara horiek zahartzen ari direnez, ez dute haur asko, eta adin horretakoak ez dira aski, desagertzen ari den hirugarren adineko belaunaldia —orainBada beste alderdi bat ere, euskararen RLSan nabarmentzen dena, penintsulako lurraldeari dagokionez: berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza.
|
|
|
berezko euskara guztiz galduta zuten eskualdeetara hedatzea hizkuntza. hizkuntza gutxituaren berreskurapena zaila begitantzen bada, are zailagoa da jada ezagutzen ez duten inguruneetan berrezartzea. arlo horretan, galesak soilik du euskararena bezain rlS ona. deseuskaldundutako ingurunean (1981ean zuriz ageri diren eskualde guztietan, bilbo urbin izan ezik), nagusiki eskolaren bidez birsartuko dute euskara, urtean puntu erdiko erritmoan hobetuz, gutxi gorabehera. hortaz, hogei urte geroago, euskaldunen kopurua jada %10etik gorakoa da eaeko eskualde guztietan, hego añanan izan ezik. zoritxarrez, atal horretan ere nafarroaren portaera bestelakoa dela adierazi behar da. izan ere, eskualde gutxi batzuek soilik lortu dute 2001ean ehuneko hori gainditzea: ...behera dira elebidunak. beste behin ere, deitoratu egiten dugu nafarroan aldi horretan izan diren gobernuek hizkuntza berrezarpen horretarako legeneurririk eta borondate politikorik ez izana. nafarroaren erdialdean eta erriberan euskara berriz sartzea ezinezkoa dela sinetsi nahi dutenek aski dute ikustea zer ibilbide izan duen hizkuntza horrek oibarko ibarrean (nafarroa) eta ipar añanan (araba).
|
bi
eskualde horietan, gaztelania antzina sartu zen, partzialki, eta biek garai berean galdu zuten euskara, azkenean, XViii. mende inguruan. beraz, rlSren hasieran, bi eskualdeetan zegoen euskaldun kopurua hutsaren hurrengoa zen. hogei urtez, oso bestelako hizkuntza politika garatu dute batean eta bestean. 2001eko erroldaren arabera, oibarko ibarreko biztanle elebidunen kopurua %5etik beherakoa da. ipar añanako biztanlekopuru elebiduna, aldiz, %10etik gorakoa da, eta eskola adinekoen artean, berriz, %50etik hurbilekoa (oibarko ibarrean, ordea, eskola adineko %15ak soilik aitortzen du gai dela euskaraz hitz egiteko). elkarren ondoan dauden ekialdeko arabako errioxa eta Viana alderatzen baditugu, emaitza bera jasoko dugu. horra beste froga bat, egiaztatzeko gizarteboluntarismoa ez dela aski, ezinbestekoa izan arren. ezin ditugu aipatu gabe utzi bi adibide adierazgarri:
|
|
2021
|
|
|
Azpimarragarria da, hain zuzen, Errumaniako jatorriko biztanleek kontzentrazio bereziki handia dutela Gernika Bermeoko eta Goierriko eskualdeetan;
|
bi
eskualde horietan biltzen den jatorri atzerritarreko biztanle guztiekiko% 33,4 eta% 31,3 osatzen dute, hurrenez hurren, jatorri honetakoek.
|
|
|
Estimazioak baizik ez dira. Frantzian, Okzitanieraren Erakunde Publikoaren arabera, 2019an Akitania Berria eta" Occitanie" eskualdeetako biztanleen% 7 inguru okzitanieraz mintzatzen ziren, hau da, 540 000 hiztun baino gehiago
|
bi
eskualde horietarako.
|