|
2006
|
|
|
Zientzialariek azterlanaren laginen DNA 18 eta 25 urte bitarteko 100 gazte helduenekin alderatu zuten, sexu, arraza, etnia eta kokapen geografikoaren arabera. Metodo horren bidez,
|
bi
adin taldeetako sekuentzia genetikoak identifikatu nahi zituzten lanaren egileek. Gainera, zenbait faktore ere hartu zituzten kontuan ikertzaileek, hala nola tabakismoa, alkohol kontsumoa eta pertsona horien bizimoduarekin zerikusia duten beste batzuk, zahartzean eragin interaktiboak bilatzeko.
|
|
2010
|
|
|
Mendialdeko bertze eskualde batzuetan (aezkoan, ultzaman, atetzen, odietan, arakilen eta burundako zenbait herritan, bertzeak bertze) euskararen familia bidezko transmisioaren etena gizartean orokorragoa izan zen eta bortitzagoa hizkuntza ordezkapen prozesua. horietan gaur egun zaharrek eta haur gazteek baizik ez ohi dakite euskara. adinekoek bertako euskara eta haur gazteek eskolan ikasitakoa. Familia bidezko transmisioa eten zen garaiaren arabera gehiago edo gutxiago dira
|
bi
adin talde euskaldun horien artean dauden belaunaldi erdaldunak eta, ondorioz, belaunaldi euskaldunen arteko lotura errazagoa edo zailagoa izan daiteke. galerak galera, bertako euskaldun adinekoak egoteak belaunaldi gazteen hizkuntzaren hautematerako garrantzia du. eskualde horietan euskararen berreskurapena, funtsean, euskarazko eskolatzeak ahalbidetu du, euskarak duen estatus ofizialak lagundur... gazteen euskalduntzearen sorburuan gurasoen nahikaria egon ohi da beti:
|
|
2011
|
|
|
Beheko taulan ageri denaren arabera, Arrasateko gazteen euskararen kale erabilerak behera egin du dezente (6 puntu) azken urteotan, haurrenak, aurreko urteetan baino motelago bada ere, gora egin duen bitartean. Beraz, datuon arabera, azken urteotan
|
bi
adin taldeen erabilera mailaren arteko tartea handitu (hirukoiztu) egin da Arrasaten7eta aurreko urteetako joera ez da bete.
|
|
|
• Azkenik esan gazteen erabilera mailak haurrenarekiko duen aldea nabarmen handitu dela, baina beherantz. Hau da, ume izateari uzten diotenean askok euskara erabiltzen jarraituko dute baina beste askok ez,
|
bi
adin taldeen artean nolabaiteko etena sortuz. Izan ere, adin honetan gazteak zein giza taldetan integratu erabakitzen duen moduan, harreman berri horietan zein hizkuntza erabili ere hautatu egingo du.
|
|
|
Hori da, hain juxtu, orain gertatu dena; hau da, elgorriaren aurka txertatutako populazioaren ehunekoa ez da nahikoa izan populazio osoa babesteko. Gaixotasunen Prebentziorako eta Kontrolerako Europako Zentroak ohartarazi duenez, bereziki
|
bi
adin taldetakoak daude gaixotzeko arriskuan. Batetik, gurasoen erabakiz edo utzikeriaz txertatu gabe dauden haurrak; eta, bestetik, txertoa programan ez zegoelako txertoa hartu ez eta txikitan gaixotu ez ziren 25 urteko helduak.
|
|
2012
|
|
|
Garai hartan, adin taldekako datuak oso ezkorrak ziren, zaharrenetik gazteenera etengabe jaisten zen euskaldun zaharren proportzioa; gainera, adin talde gazteenetan azkartzen zen galera hori. Gaur egun, aldiz, euskaldun zaharren kopurua mantentzen ari da
|
bi
adin talde gazteenetan (25 eta 16 urtekoak). EAEn eta Nafarroan, talde zaharrenetik 35 urteko taldera bitartean euskaldun zaharren proportzioa pixka bat jaisten bada ere, 16 adin taldean igotzen da pixka bat; gainera, jatorrizko elebidunen proportzioa asko igotzen da adin talde horretan.
|
|
2013
|
|
|
Aldiz, %11rentzat, nutrizio semaforoa ez da metodo argia: proportzio handiagoan gizonak (%14 eta %9, hurrenez hurren) eta 55 urtetik gorakoak (%14k esan zuen ez zitzaiola metodo argia iruditzen, beste
|
bi
adin taldeen %10en aldean). Baina, oro har, sistema erabilgarritzat hartzen dute.
|
|
|
Bi laukietan agertzen den moduan, bereziki bi jauzi jaso dira inkestaren emaitzetan. Alde batetik, gela barrutik gela kanpora jauzi handi bat dago; bestetik,
|
bi
adin taldeen artean ere antzeko jauzia jasotzen da. Aldeak benetan deigarriak dira.
|
|
|
Orokorrean, badirudi LHM4koek gelako formaltasuna gehiago errespetatzen dutela DBH2koek baino, bereziki lagunekin hitz egiten dutenean; irakasleekin hitz egiteko momentuan, aldiz, aldeak ez dira hain handiak. LMH4koen gelaren eta jolaslekuaren arteko jauzia
|
bi
adin taldeen artean gela barruan dagoen jauzia bezalakoa da. Gure aburuz, gelaren formaltasunaren irudiarekin lotuta dago jauzia (ikaskideekin gelan burutzen diren hizkuntza erabilerei dagokienez, interakzioa irakasleak antolatutako ekintza bati lotuta dagoen edo ikasleen arteko interakzio informala den ezberdintzea interesgarria izango litzateke).
|
|
2016
|
|
|
Asturierak, beraz, gerraostean jaiotako gurasoen eta aitona amonen bi heren inguru beretzen ditu, eta betekizun oso garrantzitsua dauka bai beren etxeko esperientzian, bai beren hizkuntza kontzientziaren finkapenean, nahiz eta garai hartan hizkuntzak gero eta beherago egin. Llerak 1991ean egindako inkesta garbiaren datuei jarraikiz (sakontasun historiko handiena duena, hain zuzen),
|
bi
adin talde zaharrenen eboluzioa hau izango litzateke:
|
|
2017
|
|
|
Euskararen batez besteko erabilera osoa, adin taldeen arabera(%). adin taldeen artean ere aldeak daude, batez ere 16 urte bitartekoen eta beste bien artean: 16 urte bitartekoen euskararen erabilera %40, 4koa da, 34 urte bitartekoena %48, 5ekoa eta, azkenik, 65 urte edo gehiagokoena %48, 1ekoa. kasu honetan, aldeak estatistikoki adierazgarriak dira %95eko konfiantza mailarekin; beraz, gazteen erabilera beste
|
bi
adin taldeena baino baxuagoa dela esan daiteke. hala ere, kontuan hartzekoa da, batez ere 65 urte edo gehiagokoen taldean, 18 kasu (n) baino ez direla eta, hortaz, adin talde horretako akatstartea bereziki handia dela.
|
|
2019
|
|
|
Ikerketa honetan, aztertutako
|
bi
adin taldeetan, ikasleek multimedia ekintza sedentarioetanematen zuten denbora totalean eta gailu desberdinen erabileran ezberdintasunak deskribatu ziren.Orokorrean, nerabeek gazteek baino gutxiago betetzen zituzten multimedia denbora totalarentzakoAAP ren gomendioak. Telebista gehiegi ikusteaz gain, ordenagailu eta bideo-kontsolan jolasten eregero eta denbora gehiago ematen zuten.
|
|
2021
|
|
|
Era berean, euskal hiztunak aztertuta eskualdeen eta adinaren arabera, ikusi daiteke" euskaldunen tasa gorantz doala [Baiona Angelu Biarritzen]
|
bi
adin talde gazteenentzako, [eta], Lapurdin, hiru adin talde gazteenentzako. Nafarroa Beherean eta Zuberoan(...), gain behera gelditu da bi adin talde gazteenen artean eta [pixkanaka] kurba berriz gora doa" (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa, 2017:
|
|
|
Era berean, euskal hiztunak aztertuta eskualdeen eta adinaren arabera, ikusi daiteke" euskaldunen tasa gorantz doala [Baiona Angelu Biarritzen] bi adin talde gazteenentzako, [eta], Lapurdin, hiru adin talde gazteenentzako. Nafarroa Beherean eta Zuberoan(...), gain behera gelditu da
|
bi
adin talde gazteenen artean eta [pixkanaka] kurba berriz gora doa" (Eusko Jaurlaritza, Nafarroako Gobernua eta Euskararen Erakunde Publikoa, 2017: 4).
|
|
2022
|
|
|
Helduen kasuan ia hirukoiztu egiten da, baina berriro ere, ehunekoa pixka bat apaldu egiten da gazteen kasuan. Adinekoen eta beste
|
bi
adin taldeen arteko aldeak estatistikoki esanguratsuak dira. Kasu honetan, beraz, Luzaideren bereizketa adinekoen artean hasten da, nahiz eta helduen artean anitz handitu.
|
|
2023
|
|
|
– Zumaiako etxeetan haurrek eta nerabeek gurasoekin aritzean egiten da euskaraz gehien, etxeko denak batera daudenean tarteko erabilera egiten da, beti ere, haurren pertzepzioaren arabera, eta euskararen erabilera baxuena gurasoek euren artean ari direnean gertatzen da; hala jaso da, gainera,
|
bi
adin taldeetako haurren etxeetan.
|
|
|
– Adinaren arabera aztertuta ikus daiteke, oro har, LH6ko haurren erabilera LH4koena baino zerbait handiagoa dela (salbuespena, ikaskideekin gela barruan daudenean: kasu horretan
|
bi
adin taldekoek oso antzeko erabilerak dituzte) 14.
|