|
2000
|
|
|
D, accord! Bainaintelektual espainolek
|
bi
adiera desberdin eman nahi diote panazea intelektual horri: batetik, zerbait berri esango balute bezala aipatzen dute, eta bestetik, konstruktokulturalen balioa gutxietsi nahian dabiltza.
|
|
2002
|
|
|
V. R. Hollowayren aburuz (1999), adituek
|
bi
adiera desberdinetan erabili dute posmodernitate kontzeptua gaztelaniazko narraziozko testuei buruz mintzatu direnean:
|
|
2003
|
|
|
Gaztelerazko" castigar" ek edo guztien iturri den latinezko" castigare" k, ordea, ez dute abisua ematearen zentzua. Euskarazko lehen liburuan (Linguae vasconum primitiae), 1545ean, jada
|
bi
adiera horiekin agertzen da (I. Sarasola, Hauta Lanerako hiztegia).
|
|
2006
|
|
|
Kontzeptua, dena den,
|
bi
adieratan ari da eboluzionatzen.
|
|
|
k) Gaztelaniazko instruir aditzak
|
bi
adiera dituenez gero, euskaraz bi ordain erabili dira.
|
|
|
alegia, norberari bizitzan egokitu zaion zati edo portzio doia. Badago kontzeptu bera adierazteko beste hitz bat, bestalde, emarmene, zoria edo patua, hain zuzen, meiomai aditzetik eratortzen dena; aditz horrek hartzen dituen
|
bi
adierek ere zabaldura semantiko berbera dute, zeren, batetik, jainkozkoek edo patuak aurrez ezarria edo idatzia baita emarmene, eta, bestetik, zatia edo portzioa hartzeko ariketa.
|
|
2007
|
|
|
Haatik, berrikuntza sozialak badu beste adiera bat ere, alegia komunitatekogiza taldeen eta gizakien arteko erlazio sozialetako eta horiekin lotutako gobernantzaren berrikuntzan arreta ipintzen duena. Globalizazio neoliberalaren aroanmerkatuaren indarren eta bere eragile ekonomiko eta politiko nagusien ahalmenahedatzen doan honetan, berrikuntza sozialaren
|
bi
adierak gero eta urrunago daude.Ondorioz, oinarrizko beharren asetzea ez du merkatu lehiaren esleipenaren tresnakbermatzen ezta merkatu librearen demokraziak ere.
|
|
|
Zenbait elementu lagungarriak dira: sorpresaz jokatzea,
|
bi
adierako forma eta hitzekin jolastea, mozorro komunikatiboak erabiltzea eta perturbazioa sortzea.
|
|
2008
|
|
|
Doike> horren jato rria, dudarik gabe? da, baina erranahiaz anbiguoa da,
|
bi
adiera baititu, itxuraz elkarren kontrakoak direnak: –dudarik gabe?
|
|
|
Honela, harentzat, amona esateak
|
bi
adiera zituen. Batetik, alargundu zenean, Goenkale. Eta, bestetik, gure tipo berezia ernegatzen zuen Hostal Royal Manzanares. Era berean, zinemara egokitu berria den SuperAgent 86 telesailak aitaren irri karkailak esan nahi zuen.
|
|
|
Izan ere, zerbitzuen pribatizazio garaian bete betean sartuta gauden honetan, unibertsitatearen gestioa negozio batenarekin alderatzea ez da halako disparatea, tamalez. Goirizelaiaren arkarentzat, beraz,
|
bi
adierak dira egokiak: kutxa bat negozioa gordetzeko eta ontzi bat bera eta bere ingurukoak ikasleon uholdetik babesteko.
|
|
|
Aristotelesek, bere obran, adiera nagusiaz gain, tradizioaren zailtasun filosofikoak gainditzeko baliabide metodologiko gisa erabiltzen du aporia, zailtasunen deuseztapenaren lehenengo pauso gisa, hain zuzen. III liburuan, hasierako azalpenetan, Aristotelesek aporiaren
|
bi
adierak jasotzen ditu:
|
|
2009
|
|
|
Kontuz! ^ sinboloak
|
bi
adiera ezberdin ditu testuinguruaren arabera: patroiaren aurretik jarrita bilaketa mugatzailea da (ikus 6.2.1); eta kortxete artean[] erabiliz gero, karaktere klasearen kontrakoa adierazten du.
|
|
|
Bi horien uztartzean dago koska, Uriberen iritziz. Euskal literatura osatu behar da,
|
bi
adieretan: mundura zabaltzeko eta honako liburuak egin behar ditugu, elkarren osagarri izateko.
|
|
|
Horregatik izan da zentzuz jantzitako espazioa, hitzaren
|
bi
adieratan: esanahiez eta norabidez.
|
|
2010
|
|
|
" lanean ari ziren gizonak". Perpaus horrek
|
bi
adiera izan ditzake: ' les hommes travaillaient/ the men were working', eta' les hommes qui travaillaient/ the men that were working'.
|
|
|
Espainiako Hizkuntzaren Errege Akademiaren hiztegira joz gero, ikusiko dugu demokrazia hitzak
|
bi
adiera dituela: herriak gobernuan esku hartzearen alde dagoen politika; eta herriaren nagusitasuna, estatu baten politika gobernuan.
|
|
2011
|
|
|
Erreseina bukatu aurretik ezinbestekoa da alde estilistikoari aipamen bat egitea, laburra bada ere. Gorago esan dugun bezala, liburu honen berritasun nagusia bere sakontasuna da, hortik segitzen delarik beraren luzera neurrigabea (709 or.). Liburu gaitza da, hitz horrek dituen
|
bi
adieratan, alegia, handia eta zaila. Une batzuetan astuna ere, esango nuke, batez ere lehen herenean edo; hori da, nire begietan, interes gutxien duen partea, hortik aurrera biziagoa delarik.
|
|
2012
|
|
|
esan nahi du, eta bigarrenak, berriz,, ondorengo hizketa, jarraipena?. Arabieraz, berriz, itzulpena izendatzeko erabiltzen den tarjama hitzak
|
bi
adiera ditu, batetik, biografia, eta bestetik, definizioa?.
|
|
|
mintzatzea litzateke egokiena. Idatzizko kulturak
|
bi
adiera ditu: a) idatziarekin batera, hots, idazteagatik?
|
|
|
Bigarrenez, «literatura» izenburu nagusiaren aposizio gisa agertzen zaigunheinean, euskal identitatearen bilakaera horretan literaturak eta baita (testu honekinjorratzen gabiltzan) kritika literarioak duten lekua pentsatzera garamatza. Horretarako«testu errepresentazioak» berekin dakartzan
|
bi
adiera bereiztea ezinbestekoada. Bata «erre presentazioa»rena edo zerbait «berriz aurkeztea»ri dagokiona etabestea «errepresentatze»ari edo «norbaiten izenean hitz egite»aren ekintzari lotutadagoena2 (Spivak, 2010:
|
|
|
Bigarrenez, «literatura» izenburu nagusiaren aposizio gisa agertzen zaigunheinean, euskal identitatearen bilakaera horretan literaturak eta baita (testu honekinjorratzen gabiltzan) kritika literarioak duten lekua pentsatzera garamatza. Horretarako«testu errepresentazioak» berekin dakartzan
|
bi
adiera bereiztea ezinbestekoada. Bata «erre presentazioa»rena edo zerbait «berriz aurkeztea»ri dagokiona etabestea «errepresentatze»ari edo «norbaiten izenean hitz egite»aren ekintzari lotutadagoena3 (Spivak, 2010:
|
|
|
Gizarte eginkizuna gauzatzeko, albistegintzak independentzia beharrezko du. Askatasun horrek
|
bi
adiera ditu: independentea izan eta independente jardun.
|
|
|
Askatasunaren baliotik eratortzen den independentziaren printzipioak
|
bi
adiera ditu: independentea izan eta independente jardun.
|
|
|
Berdintasuna ulertzeko
|
bi
adiera nagusitu dira: ekonomikoa eta justiziazkoa.
|
|
|
Berdintasunaren balioak aniztasunaren
|
bi
adiera islatzen ditu. Alde batetik, sarbide aniztasunak albisteetako protagonista izateko aukera berdintasuna zehazten du.
|
|
|
Kohesioak jendartearen gizarteratzea eta harmonia agertzen ditu. Horrela, gizartekohesioak
|
bi
adiera ditu: politikoa eta kulturala.
|
|
|
Bourdieu ren (1991; 1996; 1997; 1999b; 1999c; 2000a; 2000b; 2004) arabera, norbanakoa ez da egituraren epifenomenoa, ez da tradizio idealistaren subjektu transzendentala, ez da subjektu kalkulatzaile arrazionala; norbanakoak egiturazko koakzioen testuinguruan hautematen du bere ingurua, eta zentzu praktikoari lotzen zaio, zentzu terminoaren
|
bi
adieretan: esanahia eta orientabidea; norbanakoaren interpretazio eta sormen lan etengabea ezinbestekoa da; posizioaren eta posizioa hartzearen arteko harremana ez da mekanikoa eta ekidinezina.
|
|
|
Ohar bedi galankik
|
bi
adiera dituela, asko eta modu galantean.
|
|
2013
|
|
|
Hortaz, hizpide dugu, beste behin ere, Soziolinguistikaren
|
bi
adiera edo, nahiago bada, Soziolinguistika eta Hizkuntzaren Soziologiaren arteko bereizketaren muina. Izan ere, egile batzuen arabera, Hizkuntzaren Corpusak Soziolinguistikak bezalahizkuntza jorratzen du eta Hizkuntzaren Statusak, ordea, Hizkuntzaren Soziologiaren antzera hizkuntzaren gizarte baldintzak ditu hizpide.
|
|
|
Euskaltzaleez ari gaitezke. Nahiago dut kasu horretan euskalgile erabili, euskalgile edo euskalgin hitzaren
|
bi
adieretan: dagiena, eta dagiena.
|
|
2014
|
|
|
Pamielagatik izan ez balitz, galdetuko genukeen nor ote den delako Antoñana hori. Honez gero argitaratua da haren obra, berbaren
|
bi
adieretan. Irakurri?
|
|
|
Terminologikoki behatuta, Sieyèsek idazki honetan nazioa
|
bi
adieratan erabiltzen du:
|
|
|
114). Eta jada esan dugunez, idatziaz eta ahozkoaz ez baina «kultura idatziaz» eta «ahozkokulturaz» mintzatzea litzateke egokiena. Idatzizko kulturak
|
bi
adiera ditu: a) idatziarekinbatera, hots, idazteagatik?
|
|
|
Ikus dezagun to spend aditzaren adibidea. Aditz horrek
|
bi
adiera ditu PBn, bakoitza Levin klase bati lotua:
|
|
|
Bestela esanda, Erakundeen Ebaluatze eta Ikaskuntza Gaitasun Eraikuntza emergentzia bezala definitu dugun garai baten aurrean aurkitzen garela uste dugu (Aldaz, in Aldaz et al., 2013). Emergentzia, gainera, bere
|
bi
adieratan ulertuta:
|
|
|
Txillardegiren buruan, bi ezaugarri izan behar ditu elkarteak: lan talde izan behar du, ez ohorezko; eta bigarren, batasuna izan behar du jomuga,
|
bi
adieratan: idazleen batasuna eta, batez ere, euskararen batasuna du, ez ohorezko; eta bigarren, batasuna izan behar du jomuga, bi adieratan:
|
|
|
lan talde izan behar du, ez ohorezko; eta bigarren, batasuna izan behar du jomuga, bi adieratan: idazleen batasuna eta, batez ere, euskararen batasuna du, ez ohorezko; eta bigarren, batasuna izan behar du jomuga,
|
bi
adieratan: idazleen batasuna eta, batez ere, euskararen batasuna.
|
|
|
Friedmanen aburuz," adio Keynesen edabe magiko naif horri". Orduantxe gertatu zen lehen" kimera" (ilusio hitzak bezala,
|
bi
adiera baititu honek ere) Txilen, beste irailaren hamaika liskartsu batean," shock" dotrina ezarriz. 1980ko hamarkadak Chicagoko neoliberalismoaren iraultza kontserbadorea (neocons) ekarri zion munduari:
|
|
|
Asmatutako Eros (ki) neologismoak badu kakots artean adierazi beharreko bigarren zati bat, arestian adierazi bezala, izenburua eta azpi izenburua lotzen dituena, hain zuzen ere. Ki horrek ere, Erosekin gertatu bezala,
|
bi
adiera ezberdin ditu, euskaratik hartuak biak, lehenengoa grekerazko termino baten itzulpena izanik ere.
|
|
2015
|
|
|
badira beraien burua euskaldun moduan definitzen duten hiztunak eta euskaldun berri moduan egiten dutenak. Baina
|
bi
adiera hauek ez dira neutroak; legitimotasun linguistikoarekin, hau da, benetako hiztun sentitzearekin lotura estuan baitaude (Ortega et al., 2013; Ortega et al, 2015). Horrela, euskaldun gisa definitzeko joera dute gorengo legitimotasun maila atxiki ohi zaien euskaldun zaharrengandik gertu sentitzen diren euskal hiztun berriak; besteak beste, euskarazko gaitasun eta jariotasun handia dutelako, sarri euskalkian mintzo direlako, euskaraz bizi eta pentsatzen dutelako, eta euskararekiko atxikimendu sendoa dutelako.
|
|
|
badira beraien burua euskaldun moduan definitzen duten hiztunak eta euskaldun berri moduan egiten dutenak. Baina
|
bi
adiera hauek ez dira neutroak; legitimotasun linguistikoarekin, hau da, benetako hiztun sentitzearekin lotura estuan baitaude.
|
|
|
hitzak pelegrin edo beilari adieraz gainera, txiroa, pobrea ere esan nahi du, eta adiera honetan darabil hemen Teresak. Euskaraz ere hitz horrek
|
bi
adiera horiek, behintzat, baditu. Pixka bat lehenago, ez zuela etxerik esan du, ezta zurikorik ere erosi ahal izateko.
|
|
|
hitzak pelegrin edo beilari adieraz gainera, txiroa, pobrea ere esan nahi du, eta adiera honetan darabil hemen Teresak. Euskaraz ere hitz horrek
|
bi
adiera horiek, behintzat, baditu. Pixka bat lehenago, ez zuela etxerik esan du, ezta zurikorikere erosi ahal izateko.
|
|
|
Hori ere esan nahi baitu morralla hitzak, jendaila ez ezik. Ondotxo ikasi ditugu
|
bi
adiera horiek azkenaldian, lehorrekoak izanagatik. Eta halaxe ibili gara azken asteetan:
|
|
|
Jardun leloa izango dute UEUren aurtengo ikastaroek. Irati Iciar UEUko Udako Ikastaroen arduradunaren arabera, Jardun leloa aukeratu dute" jendeak aditz horren
|
bi
adierak praktikan jartzen dituelako: hots, alde batetik, lan egiten du, eta, bestetik, hitz egiten du".
|
|
2016
|
|
|
Eta euskararako diskurtso berria eraikitzeko asmoz, legeak justiziaren adierazpide izan du, azken horren definizio formalak jasotzen duen bezala. Horrela dio Harluxet Hiztegiak justizia kontzeptuaz dituen lehenbiziko
|
bi
adieretan:
|
|
2017
|
|
|
19 Différance hitza asmatzean, Derridak différer frantsesezko aditzaren
|
bi
adierak dauzka gogoan, alegia, desberdin/ diferente izan eta atzeratu, geroratu, goian aipatu" indar" bikoitzaren nolakotasuna biltzen dutenak. Ikus Jacques Derrida, Positions, itzul.
|
|
|
Baina, bi biak elkarren etsaigoan aritzeak ez du lasaitzen, ez du ibitzen nik haiengana dudan tirria eta aiherkundea, eta ez galdetu zer esan nahi dudan bi hitzokin, bietako bakoitzak bi esanahi izanik, nik bi biak adierazi nahi baititut, alegia, batetik jorana, irrika eta apeta, eta bestetik, aldiz, herra eta ezinikusia. Bitxia da gero, hitz batek
|
bi
adiera izatea, eta biak ere elkarren aurkakoak. Bitxia bai baina ez okerra, jakitun eta maisu ugarik uste ez bezala:
|
|
|
Offshore hitzak
|
bi
adiera ditu. Lehenak, hitzez hitz esan nahi du itsasoan dagoena, kostaldetikurrun.
|
|
|
Erdi egin, erditu, erdi bi egiten dira emakumeak familia izaten dutenean, ez dute umerik izaten; erditu egiten dira landereak ere. Orotariko hiztegian latinezko" pars" eta" parire" arteko antzekotasun berbera azpimarratiz erdiri
|
bi
adiera bereizten zaizkio.
|
|
2018
|
|
|
Maineren arrazoibidea zen kontratu bidezko harremanek estatusa ordezkatu zutela (estatusa, betiere, familia patriarkaleko aitazko eskumen erabateko gisa ulertuta), eta norbanakoak familia ordezkatu zuela gizarteko unitate funtsezko moduan. Estatus kontzeptua, Maineren adieran, gainjarri egiten zaio gaur egun erabili ohi diren
|
bi
adieretako bati.
|
|
|
Ezkontza eta enplegu kontratuen kritika feministak eta sozialistak nabarmen ahultzen dira truke eta lan indar kategorietan oinarritzen direnean. Arrazoibide bat lan indarra bakarrik aintzat hartuta ematen denean, kapitalistaren eta langilearen arteko truke bidezkorik eza izaten da kritikaren ardatza; alegia, esplotazioari soilik erreparatzen zaio (esplotazioari,
|
bi
adieretan ulertuta: bata adiera marxista zurruna da, hots, plusbalioa eskuratzearena, eta bestea, berriz, adiera zabalduagoa, hau da, inor modu injustu edo bidegabean tratatzearena).
|
|
|
Bistan denez, testuinguru kritiko horretan,, normatiboak?
|
bi
adiera ditu behintzat, maiz erabiltzen dudan hitza baita, generoaren ideal jakin batzuek darabilten indarkeria mundutarra deskribatzeko asmoz, batez ere. –Normatibo?
|
|
|
–Euskaldun askok H hori non dagoen ez dakielako, epeka joatea erabakitzen da?. Lehen epean, beraz, bokal berdinen artekoak (mihi, behe) eta
|
bi
adiera nahas bereizteko baliagarri zirenak (hura/ ura, haur/ ahur) aintzat hartzea proposatu zuten, hitz hasierako h a bigarren epe baterako utzita.
|
|
|
Denbora ez da poligrafo bakarra, baina gaur idazten ez dena nekez irakurriko da bihar. Horrenbestez, memoria etorkizuna izan dadin, hegemonikoa ez denak kontatutakoa egin eta egindakoa kontatu behar du, behin eta berriz azaldu(
|
bi
adieretan) beste inork buztina bere gustura moldatu ez dezan, libertatea edo eskubideak bezalaxe, memoria beti baita behin behinekoa.
|
|
|
Bistan dena, ezin daiteke hori huts hutsean eta bere horretan XVI. mendeko Nafarroara ekarri, baina baliteke aztergai dugun garaian ere ahozkotik urrunago dauden testuak, honakoak ez bezala, ordena zaharraren gordetzaile izatea beste zeinahi bainoago. teke ukaldi(* ukan+ aldi?) hitzarekin, aldi hori eta honakoa berberak badira (cf. OEH s.v. ukaldi, lehen
|
bi
adierak). Aldiz, (u) kgabeko aldaerarik ez da ageri OEHn, baina bada 1598ko Otsagabiko prozesu batean zentzu berbera izan dezakeen aldi bat:
|
|
|
80r). Romance hitzaren erabilera horretan aldi berean biltzen dira
|
bi
adiera, hizkuntzari dagokiona eta poetiko metrikoa, eztenkada asmoko dilogia barrokoan. Subjektu euskalduna ezindua omen da bietan.
|
|
2019
|
|
|
Gerraondoan kontuzkoagoa izan zitekeen terminologia politikoan aurkitu ditut aldeak. Gerra zibil aurrekoan" dictadura" hitzak, adibidez,
|
bi
adiera besterik ez ditu: " cargo= nagusitzargo" eta" época= nagositzar aldi".
|
|
|
1941etik aurrerakoan, ordea, hirugarren adiera bat agertzen da: " gobierno ilegal= legez atzetiko agintaritza". 241 Badirudi lehenengo
|
bi
adieren konnotazio negatiboa ezabatu eta legezko diktadura bati leku egiten zitzaiola Espainia frankistan argitaratu nahi zen Akademiaren hiztegian. Dena dela, gerraondoko lexikografiaren moteltasuna eta azken porrota ezin du lexikoaren depurazio politiko soilak azaldu.
|
|
|
Bere nortasunean eta duintasunean zentratu beharra dauka halakoak, autozentratu beharra, gutxiagotasunaren sentiera pipiak barrutik jango ez badu. Gainerakoan, badakigu, autoetnozidiorako ateak aldez alde zabaldu ohi direla. hots, lotsa_ ekialdeko euskaran dauzkan
|
bi
adieretan: ahalke eta beldurra_ gainditu, eta, norberak bere zinezko beharrei behatuz sortze kreatiboa.
|
|
|
Errealismoa literatura arloan
|
bi
adiera nagusi hartzen dituen terminoa da, bata orokorra, literatura errealista eta fantasiakoa bereizten dituen sailkapen orokorrari dagokiona eta bestea, literatura mugimenduen artean XIX. mendeko narratiban abiaturiko joera narratibo zehatz bati dagokiona. Lehenengoaren arabera, literatura teorian edozein testuk errealitatearekin egiantza edo errealitatearekiko lotura duela adierazteko erabiltzen den terminoa da.
|
|
|
Esaterako,, andrea eduki? esamoldeak
|
bi
adiera ditu: objektu eta epaile funtzioak ez daude bereizirik.
|
|
|
Aipagarria da, gerora emango zituen zeresanengatik, ortografiaren alorrean txostenak ontzat jo zuela h letra erabiltzea, pixkanaka sartzeko aholkua emanez,, euskaldun askok H hori nun dagoen ez dakielako?: hasieran,, lehenengo epe batean?, bokal berdinen artean eta?
|
bi
adiera nahas ditezkeanean, soilik; aurrerago,, epe baten barruan?, beharrezkotzat jotzen zen gainerako kasuetan, bien bitartean hitz horien bi idazkerak onartuta, h letraduna eta h letra gabekoa.
|
|
|
Ezkontzearen
|
bi
adiera ageri dira: batetik, sakramentua edo instituzioa, eta, bestetik, sexu harremanak16 (ez dugu ahantzi behar erlijio kristauaren ustez ezkontzatik kanpo sexuak ez zuela lekurik).
|
|
|
Offshore hitzak
|
bi
adiera ditu. Lehenak, hitzez hitz esan nahi du itsasoan dagoena, kostaldetik urrun.
|
|
|
Eta, noski, itzultzaileek: litekeenaren laborategiari buruzko tesela honetan itzultzaileak aipatzeak zentzu bete betea du, zeren euskarazko obrekin soilik, euskal idazleoi bururatuko litzaizkigukeenen laborategia eskasa litzateke, eskas adjektiboaren
|
bi
adiera erabilienetan. Gainera, itzulpenik gabe, euskal idazleok munduko obra nagusiekin izango genukeen harreman bakarra beste hizkuntzetan geneukake, ez euskaraz.
|
|
|
Euskaltzaindiaren hiztegiak, Europako hizkuntza ezagunenek bezala,
|
bi
adiera ematen dizkio barbaro hitzari, adiera originala batetik (arrotza), eta inbasioen ostean hartu zuena (jendetasunik gabea, basatia). Erdaldun hitzari ere [elkarren osagarri diren] beste bi:
|
|
|
Urteak ibili nintzen gailurreraino heldu nahian, bertigoarekin askotan, eta tranpak egitea eta bidezidorrak bilatzea izan nuen pendiz pikoenetan ez itotzeko aukera bakarra. Harik eta eskarmentuak, hitzaren
|
bi
adieratan, handik jaistera behartu ninduen arte.
|
|
|
NON. Bekobaso an. Bakaikuko Aizkibel-ek, hartzen duen eremuari dagokionez,
|
bi
adiera ditu:
|
|
|
Gaur bezala, lehen ere soro hitzak
|
bi
adiera zituen, tokian tokikoa: Larre, aipatu bustalizaetan. Erein lur, 10"... alliampeçam seminaturam... quepeça vocatur Iriondoco soroa. (Beste erein lur-zati.. Iriondoko soroa deitzen dena).
|
|
2020
|
|
|
Lezoiak edo Munak. Orotariko Euskal Hiztegiak
|
bi
adiera jasotzen ditu lezoi hitzarentzat: " Itxitura funtzioa duen lubaki edo trintxera" eta" hesia"; Lapurdin nahiz Gipuzkoa ekialdean, padurak ixteko dikeak izendatu izan ditu, eta litekeena da Lezo herriaren izena ere hemendik eratorria izatea.
|
|
|
Erakundeei exijitu artean baina, kanpotik zer letorkeen zain egon zaleak ez gara. Bertsozale Elkarteak, bere justuan (justuan hitzaren
|
bi
adieretan), ekin egin dio bere baitatik eta kinka larri honetarako neurriak prestatu ditu: 45.000 euro baliatuko ditu, batetik, bertsogintza eta plaza berrabiarazteko; eta bestetik, larrialdi egoerak behartutako bertsolariei babes ekonomikoa eskaintzeko.
|
|
|
Drainatze kanalekin batera, paisaia antropizatu honen ezaugarri nagusia lezoi direlakoen presentzia da. Orotariko Euskal Hiztegiak
|
bi
adiera jasotzen ditu hitz honentzat: " itxitura funtzioa duen lubaki edo trintxera", alde batetik, eta" hesia", bestetik; Bidasoan, terminoa paduretako lursailak ixten dituzten dikeei aplikatu izan zaie.
|
|
2021
|
|
|
andregai, doktoregai, erregegai, lehendakarigai, senargai... Mugatzaile bizigabeei elkartzen zaie, oro har, lehen
|
bi
adieretako gai: afari gai, bizkotxo gai, burdingai, gonagai, liburu gai, sugai...
|
|
|
Nolanahi ere, balio pasiboko garri atzizkiak barne argumentua lotzen du, ‘jasailea’ edo ‘gaia’ (objektua). Atzizkiak gehitzen duen esanahiari dagokionez,
|
bi
adiera har ditzake adjektibo eratorriak ‘x izatea merezi duena’, diakronikoki zaharrena, (ikusgarri, jakingarri, maitagarri, miresgarri...) eta ‘x daitekeena’, berriagoa, gaur egun gailentzen ari dena. Halakoetan izenondoaren ezkerreko izenak aditzoinaren objektua, barne argumentua biltzen du.
|
|
|
4.5.2c Baina ez dago beti hain argi ‘ondorioa’ ala ‘gertaera’ adierazten duen (eta orduan aditzaren argumentua agertuko zaigu izenaren inguruan). Gogordura izenari, esaterako,
|
bi
adiera ematen dizkio Egungo Euskararen Hiztegiak: ‘ariketa fisikoa eginda gero gorputzean sentitzen den mina; gorputz atalen bat gogortzea’ Eta hanpadura izenean lehen adiera ‘hanpatzea’ ematen du Euskaltzaindiaren Hiztegiak (zauriaren hanpadura), eta bigarren adiera, hizkuntzalaritzakoa, ‘enfasia’.
|
|
|
Garrantzitsua da argumentu egitura nabarmentzea, du motakoak izan arren, ‘esperimentatzailea’ ‘gaia’ egiturakoek, hau da, aditz psikologiko deitu zaienek (desiratu, deitoratu, mespretxatu, pairatu, sentitu, sufritu...), oro har, ez baitute keta hartzen. Sortzen den izenak
|
bi
adierak har ditzake, bai ‘ekintza’ (edo ‘gertaera’), bai ‘ondorioa’: araketa, ardazketa, azterketa, bahiketa, bozketa, erosketa, galdeketa, garbiketa, harilketa, heziketa, hilketa, irakurketa, ikasketa, ikerketa, mozketa, salaketa, sendaketa, soilketa, zainketa, zapalketa, zorrozketa, zuriketa, zuzenketa
|
|
|
aurkikunde, erakunde, federakunde, hauteskunde, hazkunde, zabalkunde... Xehekiago aztertzen baditugu, aurkikunde izenak
|
bi
adiera ditu: lehena, goiko agerkunde edo igokunde ren sailekoa (Gurutze Deunaren Aurkikundea); bestea, ‘aurkikuntza’ definitzen du Euskaltzaindiaren Hiztegiak:
|
|
|
aditzoinak adierazten duen gertaera edo ekintza hori gauzatzea, batetik, eta ekintza horren ondorioa, bestetik. Baina askotan
|
bi
adierak nahasten dira; ez da erraza bereiztea noiz den gertaera eta noiz ondorioa. Areago, izen eratorri berak bi adierak har ditzake.
|
|
|
Baina askotan bi adierak nahasten dira; ez da erraza bereiztea noiz den gertaera eta noiz ondorioa. Areago, izen eratorri berak
|
bi
adierak har ditzake. Gaztelaniaz, esaterako, compra izenak ‘ekintza’ balioa du la compra me ocupó toda la mañana diogunean; ‘ondorio’ balioa, berriz, la compra de hoy está sobre la mesa perpausean.
|
|
|
lizardi ‘lizar asko dagoen tokia’, mahasti ‘mahatsondoak landaturik dauden saila’, pinudi ‘pinuz landaturiko lekua’ eta abar. Egia da ez dela erraza
|
bi
adiera horien artean bereiztea, ‘multzoa’, ‘saila’ batetik, eta sail horrek hartzen duen lekua, bestetik.
|
|
|
Ekintzen arteko ondokotasuna dagoenean, oinarrizko interpretazioa denborazkoa izan arren, testuinguruak bestelako nozioak bidera ditzake, denborazkoarekin batera edo hari nagusituz1 Beste adibide bat emateko: Guztiei agur esanez etxerako bidea hartu zuen; adieraz dezake bi ekintzaren arteko ondokotasuna, edo adieraz dezake pertsona horrek etxerako bideari nola ekin zion —adibidez, aurretik gainerakoekin tirabirak izan dituenean, baina azkenerako giroa lasaitu denean guztiak adeitsu agurtuz—2; edo
|
bi
adierek elkar osa dezakete.
|
|
|
2 Ziurrenera
|
bi
adierei intonazio desberdina emango genieke: ondokotasuna dagoenean, mendekoaren ondoren pausa egingo genuke, eta idatzian koma jarri; moduzko interpretazioa galdegai izaerarekin lotuko genuke, eta horrela, aditzaren ezkerretara eman mendeko perpausa, inolako etenik gabe.
|
|
|
Hori gertatzen da hemen ere. Izan ere,
|
bi
adiera horiek, helburua eta arrazoia, ez dira elkarren kontrakoak.
|
|
|
3 Ekintza baten hasiera (loratu, eguna argitu) edo egoera aldaketa adierazten duten aditzei esaten zaie inkoatibo. Askotan aditz batek berak har ditzake
|
bi
adierak: gertaera baten hasiera, nahiz gertaera osatu ondorengo egoera aldaketa:
|
|
|
34.3.4c Adizki jokatugabearekin ere agerian gelditzen da denboraren eta baldintzaren arteko lotura hori. TUZ GERO menderagailuaren bidez denborazko mendeko perpausak egiten dira, baina baldintzazkoak ere osa daitezke, eta sarritan
|
bi
adieretatik edozein uler daiteke. Pertsona bat bistatik galduz gero, galtzen da halaber oroitzapenetik adibidea, uler daiteke denborazko modura, pertsona bat bistatik galtzen denean/ galdu ondoren, edo baldintzazko modura, pertsona bat bistatik galtzen bada.
|
|
|
Partizipio burutuaren
|
bi
adiera horien arteko nahasbidea saihesteko, bada burutuaren beste forma bat, ‘partizipio burutua+ izan’, gaur egungo prosan erabiliena, nahiz tradizioan izan erantsi gabeko moldea izan araua: Ez dute axolarik denbora galdu izanaz; Damutu zen Jauna gizakia egin izanaz (Elizen arteko Biblia); Harro egongo zara, noski, hain luze hitz egin izanaz.
|
|
|
aditz baten nahiz izen baten adjuntu izan daiteke. Bi egitura ditugula onartu dugu, eta
|
bi
adiera ere bai, beharbada, hots: etxerako loreontzia (‘etxera daramadan loreontzia’ eta ‘etxerako erosi dudan loreontzia’, adibidez).
|
|
|
Edonola ere, aldaerak aldaera, euskara baturako onartuak dauden bakarrak gabe, gabetanik, gaberik eta barik formak dira. Azken forma hau, barik, mendebaldeko tradiziokoa da, eta
|
bi
adiera desberdin izan ditzake: batetik, ezezko moduzkoena, gabe ren parekoa (Orraztu barik joan zen Andoni lanera); beste erabilera tu ordez moldearen baliokidea da, tu beharrean moldearen hirugarren balioaren parekoa:
|
|
|
Ezezko perpaus horiek dira, beharbada, bi erabilera eta
|
bi
adieren arteko zubi edo egin dutenak. Beste zenbaitetan, berriz, ezezko perpausetan egon arren, aurkaritza diskurtso markatzailetzat hartu behar dira, zalantza handirik gabe:
|
|
|
" Ortopedagogia" terminoarekin gertatu bezala, paradigma tradizionaleko erritu tradizionalekiko kritikak heldu ziren, horiekin bukatzeko aldarriak bezala; umeak eta nerabeak animalien parean jartzen zituen bezaketak lekua utzi behar zion, hortaz, heziketari. Bezaketa atzean utzi beharra zegoela esatean zera aldarrikatzen zen, bere
|
bi
adierak atzean utzi beharra zegoela. Batetik, umeak" ohitzeari" eta errituen errepikapenari utzi behar zitzaion eta, bestetik," domatzeari" ere utzi behar zitzaiola behingoz, umeek beren bidea modu aktiboan egin zezaten.
|
|
|
Iparraldean engaiamendu esaten diote kausa batekin konprometitua engaiatua egoteari, frantsesetik hartutako engager aditzetik eratorrita, baina kasu honetarako konpromiso dut nahiago. Izan ere, gurean konpromiso hitzak
|
bi
adiera ditu. Bata engaiamendu ren parekoa da eta bestearen esangura hauxe izango litzateke:
|
|
|
Eskuarteko diziplinak izendapen desberdinak ezagutu ditu, orokorrena den dialektologiaz gain; hala nola hizkuntzageografia, geolinguistika, geografia dialektala eta hizkuntzalaritza erregionala (areal linguistics), besteak beste. Denetan agian geolinguistika da adiera zorrotzago edo laxoagoan erabil daitekeen terminoa; izan ere, historian zehar
|
bi
adieratan agertzen da literatura zientifikoan. Hemen geolinguistika edo bariazio geolinguistikoa deitzen da geografian gaindi agertzen den hizkuntzaren bariazioa izendatzeko edo" Geolinguistics, as conceived by Trudgill and Chambers (1980), is primarily concerned with the relationships between language and geography:
|
|
2022
|
|
|
Adituen azalpenetara joz gero, askotariko ideiak eman izan dira soziolinguistika eurentzako zer den galdetu zaienean, ez baita erraza definizio zehatzik ematea. ...aren elkarreraginak hizkuntzan sortzen dituen ondorioez arduratzen da, hala nola, dialektoez, erregistroez, etab.; bigarrena, aldiz, gizarteaz arduratzen da, hau da, hiztunek hizkuntzekiko dituzten jarrerez, gizarte psikologiaz, etab. Hala ere, Amonarrizek (2019) aipatu moduan, bada soziolinguistika terminoa zentzu zabalagoan ulertzeko eta erabiltzeko joera eta, horren arabera, aurretik aipatutako
|
bi
adierez gain, psikolinguistika, hizkuntzaren historia, jarrera pertsonalak, etab. ere bilduko lituzke terminoak.
|
|
|
Hannah Arendten Eichman Jerusalemen irakurtzen ari nintzelarik Koro Navarroren itzulpenean, lagunaren alabari Unibertsitatean gertatutakoaz oroitu nintzen, zeren, Nuremberg-en naziei egindako epaiketa ezagunaren ostean, Eichmani egin zioten epaiketa izango baita legediaren hutsune izugarrienak (izugarriaren
|
bi
adieretan) betetzen ahalegindu behar izan duen historiako prozesu penal korapilatsuena. Tribunalean zeuden legelarien artean, zeinek aurreikusi zezakeen holokaustoa?
|
|
|
Lotura horretan, berritzaileak izan beharrik gabe, beti berriak diren arazoak zabaltzen dira; eta, aplikagarriak izan beharrik gabe, erabilgarriak diren kontzeptuak. Idazketa filosofikoak bilbatu egiten du, hitzaren
|
bi
adieretan: elkartu egiten du eta konspiratu.
|
|
|
" Kritikoki pentsatzen" irakasten saiatzeak
|
bi
adiera baditu. Bata, pentsamendu" kritiko" jakin batzuen ildoan pentsatzen irakastea.
|
|
|
Gauzen ‘izaera, natura’ definitzen da, eta horri hurbiltzeko zubi kognitiboak eskegi, kontzeptualizazioaren alde guztiak estaliz. Adibidez, xahu k eta soilek osotasunekiko adiera ontologikoa dute, baina ez dute bolumen igoera jaitsiera adierazten; harro k ez du adiera ontologikoa, baina bai bolumetrikoa (pilota harrotu edo ‘goratu’ da, eta itsaso harroa edo ‘zakarra’); eta bete k (zubi kognitibo gisa)
|
bi
adierak ditu.
|
|
2023
|
|
|
86 etorkizuneko euskal irakasleria osatuko dutenen lagin txiki bat ezagutzeko parada dut. Haiek egingo duten transmisio lanaren garrantziaz jabetuta, eta esku artean edukiko duten arduraren handiaren jakitun, ezinbestean begiratu beharreko eremua dela iruditzen zait," begiratu" aditzaren
|
bi
adieratan: so egin eta zaindu.
|