|
2000
|
|
|
Berreraikuntza logiko bat
|
beste
pertsonei gogoeta prozesuak komunikatzeko formarekin bat dator, eta ez subjektiboki osatzeko formarekin. Zientzia aztertzen duen filosofoak edo, bestela esanda, zientziak sortzen dituen interes filosofikoko arazoak analizatzen duen filosofoak, ez du zientzi aurkikuntza baten sortze prozesuaz arduratu behar.
|
|
|
Azkenik, enuntziatu problematikoen mota berezi bat zegoen:
|
beste
pertsonen egoera mentalekin zerikusia zuena, alegia. Adibidez, ‘Arzalluzek minaren esperientzia du urdailetik sufritzen duenean’ motakoak.
|
|
|
Era horretan, 1934an79, egiaztagarritasun irizpidea ahultzeko ahalegin horretan, Lewisek honakoa iradoki zuen:
|
beste
pertsona bat mina sufritzen ari den ala ez jakin dezagun, nahikoa da hura imajinatzearekin, portaera neurgarrien bitartez egiaztatu beharrik gabe. Panpina bada, baztertu egiten dugu sufrimendua, minduta ezin baitugu irudikatu.
|
|
2001
|
|
|
Gogoa gogoaren kontra ari. Maitagogoa, bere gogoko dena egin/ maite ordez, bere adimenezko ideia bat burutzen ari izaten da; maitagarria maite ordez, bestelako idoloren bat jasotzen dihardu, edo idolo bihurtzen, burutzen, maitatzen —sasimaitatzen— Idolo hori ez da beti norbera; batzuetan
|
beste
pertsona bat da, edo talde bat, edo giza eremu bat, edo ideia handiren bat. Baina beti ere idolo bat.
|
|
2003
|
|
|
Egia da, gizaki guztiek lehenengo bi legeen espirituaren arabera jardungo balute, bakoitzak zuzentasunez interpretatuko lukeela zer eskatzen duen seme alabak gurasoen oinordeko izateko agintzen duen legeak, baita ondasunak testamentu bidez xedatzea ahalbideratzen duen legeak zer agintzen duen ere. Bestela esanda, kasu horretan gizakiak jakingo luke bi xedapen horiek nola lotu bere ondasuneta familia egoerarekin, edota seme alabei begira dituen eginbeharrekin; halaber, gizakiak
|
beste
pertsona bat aitortu behar izango balu edo norbaiti eskuzabaltasunen bat eman balio, jakingo luke harako xedapenak nola egokitu egoera horiei. Baina gizaki orok ez dio espiritu horri ekiten; alderantziz, batzuek euren ondasunak xedatzeko askatasunaz abusatu edo ondasunon nahiz negozioen egoera jakin ez, eta seme alabei begira dituzten eginbeharrak urratzen dituzte.
|
|
|
Etxearen ugazabari etxe hori titulu zuzenak erabilita bakarrik ken dakiola agintzen duen lehenengo erregela gehiegi zabaltzen bada, ondokoa gerta daiteke: finka baten edukitza, beharbada, mende batez norbaiten esku egon eta gero,
|
beste
pertsona bat agertzea finkaren ugazaba bera dela edo berak ordezkatzen dituen pertsonak direla esanez, eta edukitzaileak finka utzi behar izatea, lehenengoaren eskubidea iraungi dela frogatzeko titulurik ez duelako. Haatik, edukitzaileak zeren gaineko edukitza izan, eta gauza horren benetako ugazaba delako presuntzioa gehiegi zabaltzen bada, etxearen edukitza ez duten jabeek jabetza hori bidegabe gal dezakete.
|
|
|
Helburu berbera lortzeko, eskubidea ematen die aginte horren erabilera
|
beste
pertsona batzuei komunikatu eta eskuordetzeko, haiek ezin izango baitituzte aginte arlo guztiak bete euren kabuz. Horrekin batera, ahalmena ematen die magistratura, epaileeta gainerako enplegatu mota desberdinak ezartzeko, horiek beharrezkoak baitira justizia administratzeko eta gainerako kargu publikoak burutzeko.
|
|
2004
|
|
|
Haize bortitz batek jaso zuen airean eta elizako hormaren kontra bota zuen. Bertan aterpetuta zegoela,
|
beste
pertsona batek deitu eta esan zion lagun batek berarentzat zerbait zeukala; Descartesek pentsatu zuen bere ametsean zerbait hori meloi bat izango zela, urruneko lurralde batetik ekarritakoa. Amets honen ondoren buruari bueltak ematen egon zen apur batean iratzarrita.
|
|
|
Elkartasuna eta norberarekiko ardura etikotasunaren aurkia eta ifrentzua ditugu; bata ez da bestea gabe ulertzen ahal, elkar elikatzen eta inplikatzen baitute. Gure baitarako barne bidaiak geure burua ezagutaraziko digu eta geure burua lañoki, gordinki eta gardenki ezagutzerakoan
|
beste
pertsonen barneeta kanpo errealitatea askozaz hobeki ezagutuko dugu, aldian aldiko eta tokian tokiko lehentasunei eta erabateko premiei ere errazago antzemango diegularik. Baina beti ere gogoan izanik gizakia ez dela" gauza ororen neurria", Protagorasez geroztik jende askotxok uste duen bezala, baina bai eginbehar etiko oro modulatu eta egokitu behar duena, gizaki oro pertsona bezala kontsideratuz eta hein horretan tratatuz:
|
|
|
Zinezko etika, beraz, ez da inposatzailea, ez eta inposatua izan behar, argitasunez eta zentzuz onargarria eta bereganatzeko modukoa baizik. Ildo honetatik, kontzientzia etikoa da pertsona bakoitzak bere buruaz praxikoki jabetzeko duen barne argitasuna, errealitatearen osotasuna kontuan izanik eta, beraz, errealitatearen beharkizun objektiboez eta
|
beste
pertsonen oinarrizko beharrizanez ere jabetzeko barne argitasuna orobat.
|
|
|
Etika (auto) errealizatzaileak pertsonaren errealizazioa eta kolektibitatearena artikulatu behar ditu, beraz. Termino psikoanalitikoez baliatuz, esan dezakegu etika ahalegindu behar dela subjektuen" errealitate printzipioa" eta" plazer printzipioa" ezkontzen, subjektuari ohartaraziz bere desirak eta
|
beste
pertsonenak ez direla antagonikoak izan behar, egiazko ondasunak —eta ez ameskeriak edota ordezkapen objektu neurotikoak— helburu izan behar dituelarik.
|
|
|
Baina horretarako naturak ez dio bat bateko eta behin betiko erantzunbiderik eskaintzen. Oinarrizko ahalmen batzuk eskaintzen dizkio naturak era inkoatibo batean baina gizakiaren (eta gizartearen) ardura da errealitatearen esangura (bere buruarena eta inguratzen duten gauzena eta
|
beste
pertsonena) atzematea eta horren arabera jokatzea. Gizakiaren dimentsio edo berezkotasun honi" hondogabetasuna" deritzogu, aipatu anbibalentziaren sustraia delarik.32
|
|
2005
|
|
|
Dagoeneko esan beharra dago hizkuntza ez dela inoiz subjektu bakar bati loturiko zerbait, baizik eta bere izaeraz beste subjektu bat inplikatzen duen zerbait; alegia, hizkuntzaz hitz egin ere ezin dugu baldin eta bertan gutxienez bi gizabanakok parte hartzen ez badute. Pertsona baten ekintza, halabeharrez,
|
beste
pertsona baten ulertze ekintzarekin batera gertatzen da, eta honengatik bi ekintza horiek" indar linguistiko beraren efektu ezberdinak baino ez dira" 96.
|
|
|
" Erreala dena posible denarekin behar da izan konparatua, honela antzeman ahal izateko nola hurbildu gaitezkeen beharrezkoa denera" 45 Konparazioaren metodoa, bigarrenik, ezinbestekoa da hainbat gizabanakoren artean diferentziak eta antzekotasunak aurkitzeko eta, hemen oinarrituz, gizabanako horiek izaera ezberdinen arabera taldekatzeko. Humboldten esanetan, hain zuzen, saihestu beharreko" akatsa" da" klase bakar bat ezagutu" edota" banako isolatu bakoitza klase partikular batean bihurtu" nahi izatea46 Pertsona bakoitzak bere nortasuna baldin badu ere, gizadiaren parte den heinean,
|
beste
pertsonekiko loturan ezagutu eta ulertu behar du bere burua eta, gainera, hauekin batera bakarrik eraman ahal izango du bere formazio prozesua aurrera. Esan beharra dago, beti ere, erkaketa ezberdinen bitartez lortutako giza-karaktereen multzokaketa behin behineko taldekatze erlatiboa dela, eta ez behin betiko klasifikazio absolutua, ze, azken batean, giza-ikerketan dena da gutxi gorabeherakoa.
|
|
2006
|
|
|
zeintzuk dira aipatzen dituzun erlazio horiek? Aztertzen ari garen kasu honetan, lehenik eta behin pertsona batengan borondate ona eta laguntzeko nahia ikusten ditut; gero,
|
beste
pertsonarengan gaizkinahia eta traba egiteko nahia. Haien artean aurkakotasun erlazioa dago.
|
|
|
‘A' izeneko pertsona igarotzen da eskalearen ondotik eta bi euro ematen dizkio. ‘B ’ izeneko
|
beste
pertsona bat igarotzen da eskalearen albotik eta bi euro ematen dizkio. ‘ D ’ izeneko pertsonak hori ikusita zera dio:
|
|
|
Ardo bat edaten dudanean ere sentimendu atsegin bat sumatzen dut, eta horren arabera ardoa ebaluatzen edo juzgatzen dut. Pertsona batek, bere bizitza arriskuan jarriz,
|
beste
pertsona bat babesten duenean sentimendu atsegin bat sumatzen dut, eta horren arabera pertsona hori ebaluatzen edo juzgatzen dut. Sentimendu atsegin horiek guztiak berdinak al dira?
|
|
|
Eman dezagun ‘A' izeneko pertsonak ‘B' izeneko pertsonari gorroto diola. Eman dezagun B k borondate onez
|
beste
pertsona bati lagundu diola. A ekintza horren lekukoa izan da.
|
|
|
Alabaina, prozesu horretan sinpatia ezinbestekoa da aipatu ezaugarriak besteengan eragiten duena (atsegina edo kaltea) senti dezadan. Ezaugarri horrek atsegina eragiten baldin badu
|
beste
pertsonengan (edo gizarte osoarengan edo ezaugarri hori duen pertsonarengan), sinpatiak emango dit aukera atsegin edo sentimendu hori partekatzeko. Sentimendu horren arabera ebaluatuko dut ezaugarri hori.
|
|
|
Beraz, sinpatia funtsezkoa da gure ebaluaketetan. Eman dezagun
|
beste
pertsona baten etxea ikusi dudala eta etxe hori ederra dela ondorioztatu dudala. Horra hor nire ebaluaketa, ‘ederra da' adierazpena ebaluatiboa baita.
|
|
|
Egia bada ere sinpatiak ahalbidetzen duela
|
beste
pertsonen sentimenduak partekatzea, horrek ez du ziurtatzen judizio moralaren egonkortasuna. Izan ere, sinpatia askoz indartsuagoa da gertuko pertsonen sentimenduak jokoan daudenean urrutiko pertsonen sentimenduak jokoan daudenean baino.
|
|
2013
|
|
|
Funtzionalismoak esaten duena hauxe da: Word prozesadorearen funtzionamendua azaldu nahi baldin badiot
|
beste
pertsona bati, nik ez dut kontuan hartuko hardware mailan (hau da, maila fisikoan) ordenagailu horietan gertatzen dena. Alegia, Word prozesadorea azaltzeko ez dut kontuan hartuko fisikoki, edo zirkuitu elektronikoen mailan, gertatzen dena.
|
|
|
Katu bat arratoi batekin jolasean ikusten baldin badugu, harik eta arratoia hiltzen duen arte, orduan ez dugu ekintza hori ebaluatzen, nahiz eta zenbaitetan, analogiaz, hizkuntza ebaluatiboa erabil dezakegun ekintza horretaz aritzean. Zergatik katuaren kasuan ez, eta pertsona baten kasuan(
|
beste
pertsona bat torturatzen duenean) bai. Eman dezagun katu/ arratoi kasua eta tortura kasu bat deskriptiboki antzekoak direla.
|