|
2002
|
|
|
Pertseoren susmoak zuzenak izateaz gain, honek ez zekien
|
beste
gauza bat ere bazen han: makila txirikordatuak asko laguntzen ziola korrika egiten Zilarbiziri eta, haren laguntzaz, berebiziko martxa hartzen zuela gazte hark.
|
|
|
Badira, ordea,
|
beste
gauzaren bat hobesten duten zakurrak. Zakur askok, adibidez, ez du ogirik jaten.
|
|
2003
|
|
|
Eta denetarik zegoen sakristian, sakristia guztietan bezala. Baina eliza hartako sakristian denetarik egoteaz aparte,
|
beste
gauza bat ere bazegoen: Tabucchi entziklopedia oso bat.
|
|
|
Gauza asko zituen Matiasek arratsaldean egiteko, noski; eta egiteko gauza asko dauzkagunean beti egiten dugun bezala,
|
beste
gauza bat egiten hasi zen Matias. Hau da:
|
|
|
Gero
|
beste
gauza bat ere pentsatu zuen Matiasek. Pentsatu zuen Miguel haserre egon zitekeela bezperatik.
|
|
|
Bilatu. Topatzea
|
beste
gauza bat da. Eta agian maitasun perfektua ez da existitzen.
|
|
|
Izan ere, 3 mailan dena aprobatzea ez da hain zaila" empollona" batentzat. Ainhoaren deia
|
beste
gauza bat da. Hori bai dela berri ona guretzat.
|
|
|
Lehenbailehen sendatu. A,
|
beste
gauza bat. Haritz ere tabernan egon zen gure bilera bukatu zen arte.
|
|
2004
|
|
|
–Gero aldatuko zaren ala ez, hori ez dakigu; ez nik eta ez zuk. Eta
|
beste
gauza bat. Zaren bezalakoa izanda ere, uste dut maite zaitudala.
|
|
|
Zeuk jarri ordua. Aizu,
|
beste
gauza bat; ba al dakizu nire aitak Golf berria erosi duela. Zoragarria da.
|
|
|
Dirudienez, aspaldiko joera da hau; gero ikusiko dugunez, definizio honen sustraiak Antzinako Grezian daudelako. Eta
|
beste
gauza bat da, jakina, tresna ikuspegiari darion murrizkeriaren aldrebeskeriaz oharturik, beste ertzera jo eta izan daitekeen guztiaren funtsa eta sustraia hizkuntzaren altzoan dagoela pentsatu nahi izatea. Baina nondik datoz planteamendu hauen oihartzunak?
|
|
|
Hori eman digu aditzera behintzat euskaltzain nafarrak. Jakina, gauza bat da euskararen alde dagoen gizarte zibilaren eragin ahalmena era batera edo bestera kalifikatzea, eta hor geure diferentziak nabarmendu ditugu; eta
|
beste
gauza bat, hizkuntza minorizatu baten etorkizuna gizarte zibilaren esku utzi behar dela pentsatzea. Hau ez da lekua, bistan denez, gizarte zibilaren egungo krisiaz hitz erdirik ere egiteko, baina, nolanahi ere, jadanik aho bateko iritzia da adieraztera goazena.
|
|
|
Hori herri guztiei onartzen zaie, eta gu, berriz, lotsatu egiten gara horretaz; aukera politikoekin nahasten dugu. Baina ez, hori
|
beste
gauza bat da?. 456
|
|
|
Hizkuntzaren gizarte funtzioa behar bezala kontuan hartu gabe egindako bihozkadak dira, ñabarduretan sartu gabe. Hori zehaztu ondoren, esan dezadan
|
beste
gauza bat: nafar euskaltzale horiek atzeman duten erreakzio jarrera bat aski zuzena dela.
|
|
|
Mendeko hizkuntza, ordezkapenaren azken hondarretan dagoen mintzaira,, ez dago bortxaz mintzarazterik eta ikasarazterik?. 233 Ukaezinezko egia da Daniel Landartek esan berri diguna. Baina, bortxa eta derrigortze kontuak ahotan hartzen ditugunean, komeni zaigu gogoan
|
beste
gauza bat ere ondo iltzaturik edukitzea: alegia, frantsesaren egungo erabilera Iparraldean ez dela berezko hizkuntza bilakaera baten ondorioa, bortxazko eta derrigortze politika jakin baten emaitza baizik.
|
|
|
–Gaur egun euskararen legeak jasotzen duena gauzatzeak izugarrizko lana emango digu. Lege hori txikitxo geratzen zaigunean ni prest nago
|
beste
gauza bat lortzeko. Baina, gaur gaurkoz, euskararen legeak esaten duena hezurmamitzeak urtetako lana emango digu?. 277
|
|
|
maila taktikoan operatiboak diren elementuekin, borroka moten zilegitasun kontuak?, esate baterako. Gauza bat da, ene irudiko, maila estrategikoan ezinbesteko erreferentzia diren printzipioak eguneroko praxiaren taktika aldakor eta malguan haiek dauden daudenean ez ezartzea, jarrera hori egokia izan litekeelako, eta
|
beste
gauza bat, nazio eraikuntzaren irizpide nagusiak pragmatismoaren aldarean sakrifikatu eta indarkeria bezalako faktore bat komunitate baten kohesio elementu behinena bilakatu nahi izatea. Edo inork pentsa ote lezake, izan ere, adibidez, Espainiaren edo Frantziaren balio nazionalak (hizkuntza, kultura, historia...) bertako herritarrek indarkeriari buruz duten jarrera balioetan funtsaturik daudenik?
|
|
|
–Berez, hizkuntza, gutxitan aukeratzen da. Eta mitoaren kontra, hau ez da gizabanakoaren askatasunari inolako erasorik egitea,
|
beste
gauza bat baizik?. 588 Zeri zor zaio hain zuzen hizkuntza jokaeraren jarraibideak egitura soziolinguistikoan kokatuak egotea, banakoaren eskumenetik haratago. Testuinguru komunikatiboaren izaera soziolinguistikoak omen du azken hitza:
|
|
|
Zergatik ez gurean? Edozein herritan, hitz batez, gauza bat da folklorea, eta
|
beste
gauza bat hizkuntza: folklorea aspaldiko denboren lekukoa da, HIZKUNTZA ORAINAREN TRESNA.
|
|
|
Berrizaleak alere, ots," euzkera" ren aldekoak," teoria" tzat daukate beren seta; eta obea iruditzen zaie gañera" teoria" ori" eusko" defenditzen dutenen" teoria" baño. Orra or
|
beste
gauza bat: bi" teoria" dirala...
|
|
|
Sartu hori buruan. Eta
|
beste
gauza bat: ez nuke nahi ikustea nire atzetik zabiltzala, bizkartzain gisa.
|
|
|
Leirek ikusita duela esan dio, edo hala uste duela, baina ez duela bukaera gogoratzen. Eta bukaera gogoratzeko saiakera egin duenean, burura etorri zaiona
|
beste
gauza bat izan da, bihar bere amarengana bazkaltzera joan behar dutela. Alexi gogoratu dio, eta honek burua goitik behera astindu du, badakiela, gogoratzen duela.
|
|
|
–Hori
|
beste
gauza bat duk.
|
|
|
Izan ere, amak urte batzuk zituen, eta hori nabaritu egiten zitzaion, kopetako zimurretan eta gerri aldaketako haragi erorietan. Amarekin konparatuta,
|
beste
gauza bat zen, zinez, citroëneko neska! Eta zalantza ere etorri zitzaidan –barrutik guztiz aztoratu ninduèn zalantza–, nik neuk ere ez bainekien, azken batean, zer egingo nukeen aitaren lekuan jarriko banindute, ama eta citroëneko neska aukeran, hain nindukan azken honek txoratuta...!
|
|
2005
|
|
|
–Hori
|
beste
gauza bat dun, Ines,. Goenkale, k ongi baino hobeto adierazten baitigu zer nolakoa den gure errealitatea, eta komunistaren lehen eginbeharra errealitatearen berri jakitea baita, mundua noizbait hankaz gora jartzeko. Ez nahastu niri gauzak.
|
|
|
–Badakizue zer den greba bat, esaten zien?, baina greba bat antolatzea
|
beste
gauza bat da: grebak, izan ere, edo funtsezko zerbait irabazteko antolatzen dira, edo ez dira antolatzen, eta hara, konparazio bat jarriko dizuet:
|
|
|
–Nirea
|
beste
gauza bat da, eta beste gauza bat izango da?
|
|
|
–Nirea beste gauza bat da, eta
|
beste
gauza bat izango da?
|
|
|
–Naroak buruaz baietz– Eskerrak. Orain ahaztuta neukan
|
beste
gauza bat gogoratu dut... Zapatu gauean hotelean Ainarari ere kontatu nion, baina orduan ez zeukan zentzu handirik eta ez zidan jaramon handirik egin.
|
|
|
Eta horrekin esan nahi du Carmenek ondo egiten duela tertulia, asko hitz egiten duelako eta ez daukalako presarik. Baina
|
beste
gauza bat ere esan nahi du horrekin izeko Martinak. Horrekin esan nahi duena da apur bat kantsagarria dela Carmen andrea, oso berandura arte geratzen delako beti josteko gelan.
|
|
|
–Zientoka, txori mutuak... –Gurrek– Eta
|
beste
gauza bat atzo bururatu zaidana: ikusi duzue inoiz ume bat prostataz hitz egiten?
|
|
|
Eta
|
beste
gauza bat ere esan zidan Iñesek matxinsaltoei buruz. Esan zidan belarriak hanketan dauzkatela matxinsaltoek.
|
|
|
Arrazoia daukazu berriz ere, Sorin, Jan Nerudaren ipuinekin bezala. Baina, Van Goghen koadroak hurbiletik ikusita,
|
beste
gauza batek harritu nau gehiago. Orain arte ez naiz konturatu, baina lehengoan, koadroak bertatik bertara ikusi genituenean, asko pentsatu nuen Van Goghek egiten duen gauza bati buruz:
|
|
|
–Eta
|
beste
gauza bat –ziur nengoen gorri gorri izango nuela aurpegia, baina goiz hartako argitasun ubelarekin banuen esperantza ez zitzaidala nabarituko–, nola du izena?
|
|
2006
|
|
|
Eta orain
|
beste
gauza bat ere esan behar dut, iritzi bat jaurti. Gerora, laster, ezarriko ziren hierarkiak gutxietsi gabe, iruditzen zait euskal kantu berriaren hasieran eragina, arrakasta eta garrantzia izan zuten hiru abeslariak hauek izan zirela:
|
|
|
Aurretik zerbait antzeman izan baliote, beste kontu bat izango zela. Pena dela aurretik ez konturatzea haren gaitzaz, garaiz hartuta
|
beste
gauza bat izango litzatekeelako. Amaren erlojua atzeratu egin dela esan du, metafora hori erabili du medikuak hitz zientifikoak bukatu zaizkionean.
|
|
|
Deadline edo halako zerbait entzun dio Nereak, eta bat batean desagertu da. Ez dio ezer ulertu, ez ingelesez esan diolako,
|
beste
gauza bat pentsatzen ari zelako baizik: senarrari oraindik ez zaiola ajea pasatu.
|
|
|
–Orain badakigu Malenferrek eman ziola Arotzari zure aitonaren eta Urrutiaren berri –erran zuen– Agian beste izen batzuk ere eman zizkion. Eta
|
beste
gauza bat: seguruenik Fleury izan zen katearen lehen begia.
|
|
2007
|
|
|
–Pozten naiz, neska. Eta
|
beste
gauza bat, Olaia. Orain ni baino gehiagotan egoten zara Ikerrekin eta, zer moduz dago?
|
|
|
askatasunaren bilaketan ageri den, askatasun zibilen mugaketa eta kontrol beharraren paradoxarekin. ...e erromantikokoa dela(, von romantischer Stimmung des Geistes?), ankerra, lan izua, harroa, arrotzengandik ezer ikasi gura ez duena, edozein zientziatatik ere beti urrutia; bere gustuetan ez dela herri guztiz europarra erakusten omen du, erdi mairua edo baino220 Ez zaigu interesatzen Kant-en iritzia bera indioei edo espainolei buruz, baizik herri gogoaren kontzeptua berak ere usu erabiltzen duela(
|
beste
gauza bat da, haren filosofian ez duela rol inportanterik jokatzen, eta horregatik hemen ez da bereber aztertzen). Kant ez da bereziki erromantikoa kontsideratzen.
|
|
|
Baina noski. Gauza bat zen gu baino bi hiru urte nagusiago ziren mutilekin zirrika ibiltzea, eszena erotiko famatuak zituzten pelikulak alokatzea eta gero, urrutiko agintea lagun, eszena horietara zuzenean jotzea, ikastetxeko atzeko iturrian kondoiak urez betetzea eta pasatzen zen lehenengo autobusaren kontra lehertzea, eta
|
beste
gauza bat, askoz zikinagoa, askoz ilunagoa, gure gorputza Onofre delako baten eskuetan uztea. Bost segundoz bazen ere.
|
|
2008
|
|
|
–Zer esan nahi duzu, arrautzarekin buruan jo eta oraindik mesede egin diozula Agustini?? Agustinek, baina,
|
beste
gauza bat esango dizu, seguru! Eta zeure ardurak eta erantzukizunak hartzen ikasi behar duzu noizbait?
|
|
|
Guztiz
|
beste
gauza bat gertatu zen, ordea, handik pare bat egunera ezusteko bisita bat izan zutenean. Ez ziren normalak bisita haiek, bisita arauak estu estuak izateaz gain, bai herria eta bai herriko lurretan zegoèn komentua ere munta eskasekoak ziren giza irizpide lurtar bati dagokionez?, oso tartekakoak baizik.
|
|
|
bere egitekoen zerrendari gainbegiratu bat eman ote zion, bada? Bera, baina,
|
beste
gauza batera zihoan, eta ez zuen adarretatik ibili nahi; sukaldeko atea iragan bezain laster halaxe erabaki zuen, bai, eta ez zuen atzera egingo, ez horixe! Eta hala, hirugarren ahaleginean, ahoa ireki ez ezik, hitz ere egiten zuela, honela esan zion:
|
|
|
gauzak ez ziren ziruditena. Oscar Wildek zioen bezala, ez den munduan sartu berri ote zen, bada, markes jauna, eta ez zirèn gauzak ikusten hasia ote zen??, kontsul jaunaren urteetako ezkontza ez baitzen berak, markes jaunak? pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz
|
beste
gauza bat baizik. Are gehiago, markes jauna bizi izan zuèn lehen harriduraren ondotik edonork egiaztatuko baitzuen halako ezinegon bat piztu zitzaiola, desio eta irrits ezkutu baten isla izan zitekeena, haren begi elbarriak ere bi gar urduri ziren jada?:
|
|
|
...zaien flamenkoaren mundu hura inondik ere arrotz egiten, ikuskizun bat edo beste ikusi izan baitzuten gurasoekin batera, bai Andaluzian eta bai Madrilgo bizpahiru kafetegitan ere; aitak berak ere, gainera, noiznahi entonatzen zuen tonadillaren bat, hortz artean betiere, kantari txarra zelako; ikuskizun hura, ordea, hain ongi programatua eta hain artista bikainekin, etxeko giro ezin gozagarriagoan,
|
beste
gauza bat izan zen, guztiz: hango kantak, dantzak, gitarra soinuak eta txalo jotzeak?!
|
|
|
Regina alferrik zebilen, beraz, agerian zegoena ezkutatu nahian, izeba amonek ere bai baitzekiten, aitak ahoskatutako azken hitzen lekukotza izan zutèn heinean, neskaren min sekretuaren berri. Baina gauza bat zen Reginak zekiena, egoera zailetan edo ezinezkoetan, gizakiak bere burua engainatzeko tartea bilatzen du maiz, kontziente nahiz inkontzienteki, erosoago sentitzeko?, eta oso
|
beste
gauza bat, zekièn hura besteen ahotik entzutea. Eta Reginak entzun egin zion izeba Eugeniri.
|
|
|
Hi, berriz, joste lanetan haiz ona; Ernestinak baino esku hobea daukan, eta josten dakien eskuak ez din gehiago jakin beharrik josten jarraitzeko, eta, alabari begirada ezin adierazkorrago bat zuzentzen ziola, nahigabetsua bezain errukitsua izan zitekeena, gehitu zuen?: Mutila jaio bahintz,
|
beste
gauza bat esango ninake?
|
|
|
–Beno, Silver, ihardetsi zion sendagileak?, hori horrela bada,
|
beste
gauza bat esango dizut: erne ibili erauntsiekin, aurkitzen duzuenean.
|
|
|
–Enetxoa! , esan zuen?, hau
|
beste
gauza bat duk, bai horixe. Eta orain, mutiko, esan al zian sendagile horrek zenbat denbora egin dudan ohe zahar honetan etzanda?
|
|
|
–Eta
|
beste
gauza bat. Gatxa da hau eskatutea?
|
|
|
Nazio ezaugarrien lehenengo zerrendan daude gauzarik baliotsuenak; bigarrengoan estatuari dagozkionak baitaude. Nazioa gauza bat da, estatua
|
beste
gauza bat. Biak elkarrekin, baina zein bere tasunen eta ezaugarrien mendeko.
|
|
|
–Ikusi gura ditut Ruandako gorilak, baina tira, hil aurretik badago egin beharreko
|
beste
gauza bat, garrantzitsuagoa: Barcelona Real Madrid futbol partida Nou Campen edo Santiago Bernabeun ikustea.
|
|
|
–Gizona ez da konturatzen gauza bat ilustrazioak direla eta
|
beste
gauza bat pintura, esaten dio Artetak haserre Bastidari.
|
|
|
–Munduko diru guztia izanda ere nuke hau errodatu, horren naturala. Fikzioa fikzioa da eta
|
beste
gauza bat da bizitza bera, esan zuen, kamerarekin grabatzen jarraitu baino lehen.
|
|
|
bere egitekoen zerrendari gainbegiratu bat eman ote zion, bada? Bera, baina,
|
beste
gauza batera zihoan, eta ez zuen adarretatik ibili nahi; sukaldeko atea iragan bezain laster halaxe erabaki zuen, bai, eta ez zuen atzera egingo, ez horixe! Eta hala, hirugarren ahaleginean, ahoa ireki ez ezik, hitz ere egiten zuela, honela esan zion:
|
|
|
Guztiz
|
beste
gauza bat gertatu zen, ordea, handik pare bat egunera ezusteko bisita bat izan zutenean. Ez ziren normalak bisita haiek –bisita arauak estu estuak izateaz gain, bai herria eta bai herriko lurretan zegoèn komentua ere munta eskasekoak ziren giza irizpide lurtar bati dagokionez–, oso tartekakoak baizik.
|
|
|
Ordura arteko solasetan, izan ere, kontsulak markes jauna zirikatzen zuen, erotismoarekin lotutako kontzeptu labainkorrak erabiliz, edo kontatzen zizkion aldian behin berdekeria gordinak, gatz eta piper, zeinei markes jaunak erantzuten baitzien edo karkaila batekin edo beste berdekeria batekin, hura ere ez baitzen kontu haietan herrena; kontsulak eta markes jaunak bideratutako solas haiek, baina, gehiago zuten jolasetik –txantxatik– eta desio erreprimitu onartutik beste zerbaitetik baino; horregatik, markes jaunak, kontu hari buruzkoan egin zezakeèn irakurketa ia bakarraren arabera, konbentzitua behar zuen kontsul jauna orduan ere txantxetan ari zitzaiola –kontsul jaunaren berrogei urteko ezkontza ustez sendoak ez zion markes jaunari, beharbada, beste modu batean pentsatzeko tarterik uzten–, baina hara: gauzak ez ziren ziruditena –Oscar Wildek zioen bezala, ez den munduan sartu berri ote zen, bada, markes jauna, eta ez zirèn gauzak ikusten hasia ote zen? –, kontsul jaunaren urteetako ezkontza ez baitzen berak –markes jaunak– pentsatu izan zuen bezalakoa izan, ausaz, harreman sendo baten zigilu, guztiz
|
beste
gauza bat baizik... Are gehiago, markes jauna bizi izan zuèn lehen harriduraren ondotik edonork egiaztatuko baitzuen halako ezinegon bat piztu zitzaiola, desio eta irrits ezkutu baten isla izan zitekeena –haren begi elbarriak ere bi gar urduri ziren jada–:
|
|
|
–Zer esan nahi duzu, arrautzarekin buruan jo eta oraindik mesede egin diozula Agustini...? Agustinek, baina,
|
beste
gauza bat esango dizu, seguru! Eta zeure ardurak eta erantzukizunak hartzen ikasi behar duzu noizbait...
|
|
|
...zaien flamenkoaren mundu hura inondik ere arrotz egiten, ikuskizun bat edo beste ikusi izan baitzuten gurasoekin batera, bai Andaluzian eta bai Madrilgo bizpahiru kafetegitan ere; aitak berak ere, gainera, noiznahi entonatzen zuen tonadillaren bat, hortz artean betiere, kantari txarra zelako; ikuskizun hura, ordea, hain ongi programatua eta hain artista bikainekin, etxeko giro ezin gozagarriagoan,
|
beste
gauza bat izan zen, guztiz: hango kantak, dantzak, gitarra soinuak eta txalo jotzeak...!
|
|
|
Regina alferrik zebilen, beraz, agerian zegoena ezkutatu nahian, izeba amonek ere bai baitzekiten, aitak ahoskatutako azken hitzen lekukotza izan zutèn heinean, neskaren min sekretuaren berri. Baina gauza bat zen Reginak zekiena –egoera zailetan edo ezinezkoetan, gizakiak bere burua engainatzeko tartea bilatzen du maiz, kontziente nahiz inkontzienteki, erosoago sentitzeko–, eta oso
|
beste
gauza bat, zekièn hura besteen ahotik entzutea. Eta Reginak entzun egin zion izeba Eugeniri.
|
|
|
Hi, berriz, joste lanetan haiz ona; Ernestinak baino esku hobea daukan, eta josten dakien eskuak ez din gehiago jakin beharrik josten jarraitzeko –eta, alabari begirada ezin adierazkorrago bat zuzentzen ziola, nahigabetsua bezain errukitsua izan zitekeena, gehitu zuen–: Mutila jaio bahintz,
|
beste
gauza bat esango ninake...
|
|
2009
|
|
|
Espiritualitateak osotasunak dira, eta osotasun bizituak bezala dute zentzurik, edo ez (in) bizituak bezala ez dute zentzurik. Analisi objektuak ere badira, izan litezke, izan behar dute?, baina
|
beste
gauza bat dira orduan. Beraz, erlijioak, bizi filosofiak,, ipuin?
|
|
|
Ezpada, oraingo euskal poesian poeta onak eta oso onak daudela, eta gero, aparte, Gandiaga dago:
|
beste
gauza bat. Horixe izan baita gurean Bitoriano Gandiaga:
|
|
|
Hori kontzeptu bat bere buruaren kontraesankorra litzateke niretzat:
|
beste
gauzen artean bat gehiago; horiekin alderagarri, horiekiko berdintzen eta bereizten, horiek mugatua, horiek mugatzen, etc., eta mugabakoa ber denboran bere izatean nahiz bere atributu bakoitzean eta guztietan (jakitea, ahala, nahimena, etab.; eta, halaber, infinituki justua eta betan infinituki errukitsua, etc.). Are, bigarren, zeini axola zaio hori ba al dagoen, metafisiko estrainioren batzuei, ... gisa egiaztatu nahiko lukeen sasizientifikoren edo astronauta sobietarren bati ez bada (oraindik deskubritu ez den astroren baten antzera edo)?
|
|
|
Gauza bat da kontsolamendu ariketa guztietan porrot egitea, alkohola ematea ansiolitikoak hartzen ari den bati, negar egiteko moduko musika jartzea, hitz egokiak ezin topatzea. Baina
|
beste
gauza bat da egoerari erabateko itzulia ematea eta bera agertzea errukarriarena egiten. Ez, ez du egingo.
|
|
|
Eta nola esaten da kasu hauetan? Berak
|
beste
gauza bat merezi duela, bai horixe. Eta ailegatuko dela merezi duen hori.
|
|
|
Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, eta bedeinkatua haren izena!?; hasi zen Maria Bibiana ere txalotzen, hasi zen izeba Ernestina, hasi zen Nazario, hasi zen Ada?; azken hauek, baina, beste zerbait behar zuten buruan: izeba Ernestina, batere txalozalea ez zena?. Ekintza batek ongi eginaren atsegina du ordain, txaloen atsegina guztiz
|
beste
gauza bat da-eta, esan ohi zuen?, konplitzeagatik txalotzen ari zen, antza, betartean ez zuen irri arrastorik erakusten behinik behin?, besteengandik gehiegi ez nabarmentzeko ahaleginean; Adak, berriz, automata batek bezala jotzen zituen txaloak, Teofilo Mariaren jardunbideak adimena kamustu eta kamustasun hartatik irten ezinean balebil bezala; Nazariok, azkenik, desgogara bezala jotzen zituen, kontu hartan guztian zerbaitek arnasa kenduko balio bezala.
|
|
|
–Baina anarkistek aitzindaritzat hartzen dute, eta hori okerragoa da. Eta
|
beste
gauza bat: katolikoa bazara, jakin zenuke Elizaren doktrina dela liburuak kontuz eta tentuz hartu beharra dagoela
|
|
|
–kexatu zen izeba, zeinak, tonua istantean aldatzen zuela, honela jarraitu baitzuen?: Baina Domingorena
|
beste
gauza bat izan zen. Domingo mutila da.
|
|
|
zientziak ez baititu erraietan errotutako sentimenduak erauzteko moduko ez alikateak eta ez orrikak oraindik ere asmatu, ezta asmatuko ere, nik uste. Oi,
|
beste
gauza bat, azkena: jakizu guztiz fida zaitezkeela nitaz; ni ez naiz apaiza, baina zin degizut apaizak bezala gordeko dizkizudala sekretuak:
|
|
|
–Bada, ez dizut ulertzen. Gauza bat da zuri gertatu zitzaizuna, eta oso
|
beste
gauza bat armada: hobeto geundeke, bada, armadarik gabe?
|
|
|
–Nik ere maite ditut hemengo ohiturak, zer uste duzu, bada? Txistua, baina,
|
beste
gauza bat da, musikaren hizkuntza unibertsala da-eta?; Gabinok, berriz, don Alfredoren txaloak ikusten zituen, txalo hutsak besterik ez, zeharreko edo haratagoko interpretazioek kutsatu gabekoak, itxura guztien arabera?, don Alfredori era berean erantzun zion bederen, jendetasunez eta gizalegez, burua goitik behera lau aldiz bero mugituta; eta hala joan zen saioa, txaloz txalo, eta halakoa izan z...
|
|
|
ez dizut esaten zure aita espirituala txarra edo gaiztoa denik, Jainkoak libra nazala, baina mediku batzuek pertsona batzuekin asmatzen duten bezala eta beste batzuekin ez, berdin gertatzen da aita espiritualekin, eta zureak gehiegi estutzen zaitu, bistan da. Alproja bat bazina,
|
beste
gauza bat esango nizuke, beharbada?
|
|
|
–Gurasoak integrista hutsak ditut; izeba ere elizkoia da, baina
|
beste
gauza bat da; emakume aparta da, berezia; xehetasun bat kontatuko dizut, berezitasun horren erakusgarri: elizan sartzen zenean, orain ere berdin, ezer egin gabe egoten zen, hantxe eserita, ezpainak mugitu ere gabe, bake handi batek hartua bezala; galdetu genion anai arrebok, eta badakizu zer esaten zigun berak?
|
|
|
Nazario ez zen bere apainketa pertsonalean orduak galtzen zituèn gizona; esan ere, esan zitekeen gizon landugabea zela alor hartan, apur bat oihesa, Reginarekiko harremanek, denborarekin, alor hura ere lantzera eraman zuten arren; baina horra:
|
beste
gauza bat zen haren bibote oparoa, halako moldez, non, bizarra egiterakoan, minutuak eman baitzitzakeen biboteko iletxoak berdintzen; eta bizarra egiten ez zuenean ere berdin, orduan hatzekin aritzen baitzen, bibotea lisatu eta iletxo bakoitza bere tokian jarri nahian balebil bezala, puntak pittin bat goraka; gero, lanaren emaitza gain gainekoak ikusita, atseginezko irritxo bat egiten zion bere b... ispiluak islatzen zuèn irudiak ez zuen ohiko harrotasunik adierazten, inondik ere; Nazariok, beraz, beste zerbait behar zuen buruan; Nazario, izan ere, ez zen motza; une hartan, gainera, ez zuen disimuluan ibili beharrik, bakar bakarrik baitzegoen komunean, ispiluaren aurrean; gero, ezpainak mugitu zituen, baina hotsik gabeko mugimenduan, aurrez aurre zuenari hizketan ariko balitzaio bezala, begiak begietan iltzaturik:
|
|
|
haragian errebolta sentitzen bainuen, ezer sentitzekotan, Jainkoaren aurka. Baina gaurkoa
|
beste
gauza bat izan da, neure haragi minduaren eta Kristorenaren artean etenik ez balego bezala, ez dakit nola esan?
|
|
|
horra, ustez ama semeak zirenak anai arreba bihurturik! Domingorekin
|
beste
gauza bat zen: etxeko poza zen, beti mugimenduan eta beti planak egiten?, baina baita etxeko negar malkoa ere, guztiak mareatzen zituena, bai etxean bai ikastetxean, ez baitziren bakanak gurasoei handik ere igortzen zizkietèn oharrak, tinta gorriz idatziak, portaera txarragatik; Domingo, beraz, ume problematikoa zen, bera zegoèn tokian ezkutatzen baitzen haize zurrunbiloa; ume bihurria zen arren, baina, bihurgunerik gabekoa zen:
|
|
|
–Erregearekin eta haren familiarekin hasi, burgesiarekin jarraitu eta mentxebikeekin bukatu, guztiak akabatu zituen azkenean, txakurra akabatuz gero errabiarik ez, eta hemen ere halatsu egin dugu noizbait: orain egin behar dugu, gainera, hauxe baita unea, iraultza benetan egin nahi badugu behintzat;
|
beste
gauza bat da partxisean jolastu nahi izatea?
|
|
|
Domingo eta Alberto, beraz, mundu berezi bat konpartitzen hasiak ziren. Albertok garaitsu hartan utzi zion Altxor uhartea, Stevensonena?, balizko abenturak eta balizko hegaldiak oinarri zituena, eta zergatik ez, bada, sekretu hura ere Albertorekin konpartitu? Sekretu hura, baina, aitaren kontrako gorrotoaz mintzo zena,
|
beste
gauza bat zen, antza, halako moduan, non, mihi puntara etortzen zitzaion bakoitzean Albertori jakinarazteko asmotan,, baina?
|
|
|
bai baitzirudien ezen neskak, Domingok eskainitako hitzezko makuluarekin nora ezean zebilenak, orduantxe aurkitu zuela lurra, lur ezegonkor bat ziurki, baina lur bat gutxienez?, begiak itxi eta ezker eskuin mugitu baitzuen burua, keinu harekin Domingori esan nahi balio bezala: . Lasai?; mutilak neskaren keinu hura ikusi zuen, jakina, hasieran begia alaitu eta halako lasaitasun bat eman ziona; edo inozo baten moduan jokatzen ari zen orduan ere Domingo?, zeren
|
beste
gauza bat esaten ari baitzitzaion Miryam, ausaz, keinu haiek, begien ixtea eta buruaren ezezkoa, ukoaren adierazpideak ere izan baitzitezkeen, Domingoren beraren aurkako ukoarenak; baina eta orduan, Miryamen aurrean zuritzeko zuèn gogoa Domingori are zuriagotu zitzaiolako, beharbada, honela mintzatu zitzaion neskari:
|
|
|
ikusi zuen Maria Bibianak zer errealismorekin eman zuen segundo batzuk lehenago esplikazioa, Drakulak bera bortxatu balu bezala; ikusi zuen izeba Bittoriren keinu nabarmena, Maria Bibianaren esplikazioak goragalea eman balio bezala; entzun zuen Domingoren inpertinentzia, Bittoriri are keinu nabarmenagoa eragin ziona, izerdi hotza sentitzerainokoa, antza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, muturra okertu eta lekutik altxatzekotan ere egon zen, bibotea heltzeari ere utzi zion une batez?, bere semeak jaurti berri zuèn lotsagabekeria hura ez baitzen inola ere onargarri? baina orduan, halaber,
|
beste
gauza bat ikusi zuen, agidanean, hura lezio labur magistral bat emateko abagunea izan baitzitekeen inondik ere, berak. Nazario Orbek, doktrina sozialari buruz zuèn iritzia azaltzeko eta iraultzaileak eta bestelako jendilajeak bere lekuan uzteko, ez zen hura, haatik, Nazario Orbe seme alabei era hartan mintzatzen zitzaièn lehen aldia?, modu ezin zuzenago eta grafikoagoan:
|
|
|
–Gure artean ez zagok sekreturik, eta hara: hik badakik zenbat gustatzen zaizkidan emakumeak, baina hire arrebarena
|
beste
gauza bat duk?
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea,
|
beste
gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua, galdutako lekua?
|
|
|
–Arrazoi du Damasok: miraria
|
beste
gauza bat da; Ama Birjina agertzea da miraria, Lourdesen agertu zen bezala.
|
|
|
hegaldiari buruzko milaka galdera egiten zizkiola, pilotuak bolante bat ote zerabilen, autoetan bezala, edo eskutoki bat, bizikletetan bezala; hondarrezkoa ote zen hiri inguruko airedromoko pista, hondartzakoa bezala; abioi bat Everesteraino igo zitekeen ala ez; zergatik Gaztelako errotek ez zuten hegan egiten, helizeak bazituzten?; airedromora iritsi zenean, berriz, eta abioia eta pilotua ikusi, halako desilusioa sentitu zuen, pilotuarekin batez ere: izan ere, gizon eder galant batekin topo egitea espero zuen, balleteko dantzari gizonezko bat, adibidez, Enrico Carusoren ahotsa zuena?, baina han ez zuen gizon eder galantik ikusi, burusoil itsusi bat baizik, aita ere burusoila zuen, baina aitarena
|
beste
gauza bat zen, inondik ere!?, bulldog baten antza ere hartu ziona, hain zuen sudurra sartua, hain handia ahoa, eta hain zakarra ahotsa: bai, bulldog bat behar zuen, haren andregaiak ere halakoa baitzuen azala, zurezkoa, itxura batean; gero, baina, pilotua kabinan sartu eta motorra abian jarri zuenean, guztiz aldatu zen egoera:
|
|
|
–Eta
|
beste
gauza bat: nolako harremana daukate
|
|
|
–Gurasoak integrista hutsak ditut; izeba ere elizkoia da, baina
|
beste
gauza bat da; emakume aparta da, berezia; xehetasun bat kontatuko dizut, berezitasun horren erakusgarri: elizan sartzen zenean, orain ere berdin, ezer egin gabe egoten zen, hantxe eserita, ezpainak mugitu ere gabe, bake handi batek hartua bezala; galdetu genion anai arrebok, eta badakizu zer esaten zigun berak?
|
|
|
Nazario Orbek mahaia presiditzen zuen eta, zegoèn lekutik –zelatan jartzen zenean, ohi baino maizago heltzen zion biboteari– guztia ikusten zuen: ...ntza, hain zuen zurbil aurpegia, kare geruza batek estalia bezala; hura guztia ikusi eta entzun zuen, bai, Nazario Orbek, eta orduan, semeari merezi zuèn zaplaztekoa emateko asmotan, muturra okertu eta lekutik altxatzekotan ere egon zen –bibotea heltzeari ere utzi zion une batez–, bere semeak jaurti berri zuèn lotsagabekeria hura ez baitzen inola ere onargarri... baina orduan, halaber,
|
beste
gauza bat ikusi zuen, agidanean, hura lezio labur magistral bat emateko abagunea izan baitzitekeen inondik ere, berak –Nazario Orbek– doktrina sozialari buruz zuèn iritzia azaltzeko eta iraultzaileak eta bestelako jendilajeak bere lekuan uzteko –ez zen hura, haatik, Nazario Orbe seme alabei era hartan mintzatzen zitzaièn lehen aldia–, modu ezin zuzenago eta grafikoagoan:... seme alabak behar bezala haztea eta heztea bere eginbeharra eta bere obligazioa zen, azken batean!
|
|
|
Hain barrutik eta hain egiazkotasun handiz atera zitzaizkion Domingori hitz haiek, non nekez pentsatuko baitzuen inork –balizko behatzaile desinteresatu batek, esate baterako– gibel asmoren batek gidatzen zuenik, Miryamek ere halatsu... bai baitzirudien ezen neskak, Domingok eskainitako hitzezko makuluarekin nora ezean zebilenak, orduantxe aurkitu zuela lurra –lur ezegonkor bat ziurki, baina lur bat gutxienez–, begiak itxi eta ezker eskuin mugitu baitzuen burua, keinu harekin Domingori esan nahi balio bezala: " Lasai"; mutilak neskaren keinu hura ikusi zuen, jakina, hasieran begia alaitu eta halako lasaitasun bat eman ziona; edo inozo baten moduan jokatzen ari zen orduan ere Domingo?, zeren
|
beste
gauza bat esaten ari baitzitzaion Miryam, ausaz, keinu haiek –begien ixtea eta buruaren ezezkoa– ukoaren adierazpideak ere izan baitzitezkeen, Domingoren beraren aurkako ukoarenak; baina eta orduan, Miryamen aurrean zuritzeko zuèn gogoa Domingori are zuriagotu zitzaiolako, beharbada, honela mintzatu zitzaion neskari:
|
|
|
–kexatu zen izeba, zeinak, tonua istantean aldatzen zuela, honela jarraitu baitzuen–: Baina Domingorena
|
beste
gauza bat izan zen. Domingo mutila da.
|
|
|
–Erregearekin eta haren familiarekin hasi, burgesiarekin jarraitu eta mentxebikeekin bukatu, guztiak akabatu zituen azkenean, txakurra akabatuz gero errabiarik ez, eta hemen ere halatsu egin dugu noizbait: orain egin behar dugu, gainera, hauxe baita unea, iraultza benetan egin nahi badugu behintzat;
|
beste
gauza bat da partxisean jolastu nahi izatea...
|
|
|
Badugu, bai, zertaz hitz egin, zuk batez ere, hitza baitugu baliabide bakar, nik dakidanez... zientziak ez baititu erraietan errotutako sentimenduak erauzteko moduko ez alikateak eta ez orrikak oraindik ere asmatu, ezta asmatuko ere, nik uste. Oi,
|
beste
gauza bat, azkena: jakizu guztiz fida zaitezkeela nitaz; ni ez naiz apaiza, baina zin degizut apaizak bezala gordeko dizkizudala sekretuak:
|
|
|
–Gure artean ez zagok sekreturik, eta hara: hik badakik zenbat gustatzen zaizkidan emakumeak, baina hire arrebarena
|
beste
gauza bat duk...
|
|
|
–Baina anarkistek aitzindaritzat hartzen dute, eta hori okerragoa da. Eta
|
beste
gauza bat: katolikoa bazara, jakin zenuke Elizaren doktrina dela liburuak kontuz eta tentuz hartu beharra dagoela
|
|
|
ez dizut esaten zure aita espirituala txarra edo gaiztoa denik, Jainkoak libra nazala, baina mediku batzuek pertsona batzuekin asmatzen duten bezala eta beste batzuekin ez, berdin gertatzen da aita espiritualekin, eta zureak gehiegi estutzen zaitu, bistan da. Alproja bat bazina,
|
beste
gauza bat esango nizuke, beharbada...
|
|
|
Bedeinkatua izan bedi Jainkoa, eta bedeinkatua haren izena!"; hasi zen Maria Bibiana ere txalotzen, hasi zen izeba Ernestina, hasi zen Nazario, hasi zen Ada...; azken hauek, baina, beste zerbait behar zuten buruan: izeba Ernestina, batere txalozalea ez zena –" Ekintza batek ongi eginaren atsegina du ordain, txaloen atsegina guztiz
|
beste
gauza bat da-eta" esan ohi zuen–, konplitzeagatik txalotzen ari zen, antza –betartean ez zuen irri arrastorik erakusten behinik behin–, besteengandik gehiegi ez nabarmentzeko ahaleginean; Adak, berriz, automata batek bezala jotzen zituen txaloak, Teofilo Mariaren jardunbideak adimena kamustu eta kamustasun hartatik irten ezinean balebil bezala; Nazariok, azkenik, desgogara bez... Guztiaz ere, txaloek behartuta sentitu zelako edo –zergatik behar zuen, bada, anai arrebetan zaharrenak pianista batek edo edozein pandero jotzailek baino gutxiago izan? –, bere emanaldiari azken ukitua eman nahi izan zion Teofilo Mariak, eta hala, aulkian eseri bezain laster, Adari begiratu eta esan zion:
|
|
|
Esaldi hura, objektiboki hartuta, bi ahoko labana zen, esandakoak behartzen baitzuen Domingo, maila batean bederen, esandakoa betetzera: zer mirari egin zezakeen berak, baina, emakume batekin, bere lehen sexu esperientzia balizkoan?; Domingok, ordea,
|
beste
gauza bat bilatzen zuen une hartan: galdutako autoestimua –galdutako lekua– bereganatzea, eta, nola efektu hura ateraldi efektista batekin soilik lor baitzezakeen, horregatik esan zuen esan zuena, agian; Domingo, baina, ez zegoen ziur esan zuenaz, betean asmatu zuelako esperantza bazuen ere, itxura batean... haren begiek halako zerbait adierazten zuten behinik behin, jakin ez zer izan zitekeen hura, itzaltzera zihoàn distira edo piztera zihoàn itzala:
|
|
|
Nazario ez zen bere apainketa pertsonalean orduak galtzen zituèn gizona; esan ere, esan zitekeen gizon landugabea zela alor hartan, apur bat oihesa, Reginarekiko harremanek, denborarekin, alor hura ere lantzera eraman zuten arren; baina horra:
|
beste
gauza bat zen haren bibote oparoa, halako moldez, non, bizarra egiterakoan, minutuak eman baitzitzakeen biboteko iletxoak berdintzen; eta bizarra egiten ez zuenean ere berdin, orduan hatzekin aritzen baitzen, bibotea lisatu eta iletxo bakoitza bere tokian jarri nahian balebil bezala, puntak pittin bat goraka; gero, lanaren emaitza gain gainekoak ikusita, atseginezko irritxo bat egiten zion bere b... ispiluak islatzen zuèn irudiak ez zuen ohiko harrotasunik adierazten, inondik ere; Nazariok, beraz, beste zerbait behar zuen buruan; Nazario, izan ere, ez zen motza; une hartan, gainera, ez zuen disimuluan ibili beharrik, bakar bakarrik baitzegoen komunean, ispiluaren aurrean; gero, ezpainak mugitu zituen, baina hotsik gabeko mugimenduan, aurrez aurre zuenari hizketan ariko balitzaio bezala, begiak begietan iltzaturik:
|
|
|
–Bada, ez dizut ulertzen. Gauza bat da zuri gertatu zitzaizuna, eta oso
|
beste
gauza bat armada: hobeto geundeke, bada, armadarik gabe...
|