|
2021
|
|
|
Autoreari eskainitako aurreko pasartean azaldutakoen ildo berean, Sarrionandiak Hezurrezko xirulak bilduman euskal itzulpengintzari buruz ematen duen ideia, nolabait, egiantzekoa baina imajinarioa da; sortzen ari den eremua da euskal literatura itzuliaren eremua, eta,
|
beste
eremu batzuetan legetxe, eragileak behar ditu (euskal itzultzaileak, alegia). Beraz, horiek sortuz jostatzen da autorea, eta eremuaren ilusio edo irudikapen halako bat egiten du sasi itzulpenen eta sasi itzultzaileen bidez. Halaber, aldarri bat ere egiten du, sorkuntzaren eta itzulpenaren parekotasunaren alde, bien arteko muga lausoak nabarmenduta, bata eta bestea non bukatzen diren definitzeko zailtasunak agerraraziz eta" autoretzaren kontzeptua urtuta" (Sarrionandia, 2013), autoretzaren erantzukizuna arinduta eta (Simon, 2006) eta garrantzia testuari emanez (Collonbat, 2013).
|
|
|
Bada, Atxagaren pertsonaiak egindako bide hori berori egin zuen euskal literatura itzuliaren barne eremuak aldez edo moldez: ikusgai bihurtu eta tokitik aterata
|
beste
eremu batzuetako kideekin aritzearekin bat, besteekin parekatzeko pausoak egin eta norberaren egitura besteren egituren isla dela ikusi.
|
|
|
Ordea, azpieremuari buruzko eztabaidak agerian jartzen badira ere eta
|
beste
eremu batzuen aldean zer nolako egitura duten adierazteko saioak egiten hasten diren arren, eta horrek pentsarazten digu literatur historiografien esparruan literatura itzuliaren azpieremuak bere eragina baduela, ez dago islarik oraindik paperezko pertsonaietan, eta jarraian dakargun etapara arte ez dago itzultzaile fikzionalik euskal literaturako lanetan.
|
|
|
Aurreko ataletan laburbildutako Bourdiuren teoria soziologikoak kontzeptu sendoak eskaintzen dizkio itzulpen ikasketak diziplinari eremuan gertatzen den itzulpen prozesuari, sortzen den produktuari, eta eremuaren beraren egiturari eta
|
beste
eremu batzuei eragiten dieten gizarte baldintzak (sinboliko, ideologiko, kultural eta ekonomikoak) deskribatzeko. Gainera, eta atal teorikoan azaldutakoari eutsita, Bourdieuren ordena eskema baliatuta sailkapen deterministak eta sinplistak gainditzeko modua dago, Munday k (2008:
|
|
|
Euskal literatura itzuliari
|
beste
eremu batzuek eragiten diote, eta, hortaz, ez da erabat beregaina. Beraz, hauxe da gure lanaren abiapuntua:
|
|
|
Ikus dezagun, beraz, etapaz etapa, euskal letren historiaren hasieratik gertatu den itzulpen jarduera hori nola bihurtu den,
|
beste
eremu batzuen garapenaren eta dinamiken ondorioz, gizarte entitatedun barne eremu erlatiboki autonomo berri literaturaren espazio garaikidean.
|
|
|
Horrenbestez, garaian garaiko ezaugarri konbinazioek zehazten dute zer nolakoa den (barne) eremua sasoirik sasoi eta nolakoa izan den halako edo bestelako eraginen araberako bilakabidea. Euskal letren historian ez da eremu beregaina izan euskal itzulpenarena, ezta literatur itzulpenarena ere, eta
|
beste
eremu batzuekiko (erlijiosoa, politikoa...) harremanean deskribatu behar da nahitaez.
|
|
|
3). ...giten diote barne eremuari, hain zuzen ere Euskal Autonomia Erkidegoko eta Nafarroako kultur eta hizkuntza politikek, lurraldeotan baita euskara hizkuntza koofiziala; baina, kontuan hartzekoak dira, halaber, euskarak ukitzen dituen gainerako espazioetako eragile, erakunde eta sareak, hala nola Ipar Euskal Herrikoak eta Diasporakoak edo euskarari eta euskal kulturari buruzko interesa agertzen duten
|
beste
eremu batzuetakoak, kasurako, euskaratik egindako itzulpenak jasotzen dituzten gizarte egituretakoak. Orobat, euskal literatura itzuliaren eremuak nazioarteko literatur espazioan ere badu bere tokia, besteak beste, euskaratik beste hizkuntza batzuetara egindako itzulpenaren bidez eta nazioarteko azoketan eta jardunaldietan hartutako posizioen bidez. Hargatik deritzogu" barne eremu transnazional" euskal literatura itzuliaren eremuari, muga nazionalak edo geografikoak ez direlako eremu baten mugak; izan ere, (barne) eremuek ez dute muga zehatzik, eta unean uneko indarren proiekzioaren araberakoa izaten da (barne) eremuaren irismena.
|
|
|
Martinek arrandiaz tratatzen ditu bere itzulpenak, sarri oparitu ere egin izan ditu (498 or.); baina, era berean, itzulpenak dakarrenaren beldur da: itzulpenak dira
|
beste
eremu batzuetarako sarbide, eta dudatsu egoten da idazlea, eremu horietako harrera zein izango ote den:
|
|
|
Sapirorekin bat (2014), gizarte eremuek funtzio ekonomiko, ideologiko eta kulturalak dituzte; hala, merkatuedo politika legeetatik harago, adibidez, funtzio edo balio sinbolikoa ere izaten dute. Berebiziko garrantzia du horrek gurean, lotura zuzena baitu darabilgun hizkuntzaren eta kulturaren estatusarekin eta eremuko agenteen ideologiarekin edo identitatearekin; izan ere, Bourdieuk dioenarekin bat (1991), ekoizpen urriko eremuetan kapital sinbolikoak indar handiagoa izan ohi du
|
beste
eremu batzuen aldean.
|
|
|
erregimen politikoa, merkatua, prentsa eta lanaren banaketaren eboluziotik jaiotako gizarte mikrokosmosak, hots, batez ere jarduera intelektualen eremuak. Hala, albo eremuekiko mendekotasunaz gain,
|
beste
eremu batzuekiko autonomiaren edo beste eremu batzuek hautemateko moduaren arabera ere deskribatzekoa da euskal literatura itzuliaren (barne) eremua.
|
|
|
erregimen politikoa, merkatua, prentsa eta lanaren banaketaren eboluziotik jaiotako gizarte mikrokosmosak, hots, batez ere jarduera intelektualen eremuak. Hala, albo eremuekiko mendekotasunaz gain, beste eremu batzuekiko autonomiaren edo
|
beste
eremu batzuek hautemateko moduaren arabera ere deskribatzekoa da euskal literatura itzuliaren (barne) eremua.
|
|
|
Jakina da, halaber, beste garai batzuetako itzulpen eremuak kokatzea dela etorkizuneko lan ildoetako bat, euskal testu itzulien historiografia baterako pausoak emango baditugu. Horretarako,
|
beste
eremu batzuetako ikertzaileekin aritu behar da hartu emanetan, ezen zenbait hizkuntzalarik eta euskalarik, gero eta agerirago dakarte zer nolako eragina izan duen itzulpenak euskararen historiako zenbait testutan.
|