|
2008
|
|
|
(4) adibidean, ez dago formazko aldaketarik, nahiz eta errepikatutako atalaren eta haren aurrekariaren artean, hots, A eta B ren artean,
|
beste
elementu bat tartekatzen den.
|
|
2010
|
|
|
Ondoko adibideetan ez da esatezko aditzik agertzen, ez eta iturriaren gaineko erreferentziarik ere; hala ere, aipua dela salatzen dute
|
beste
elementu batzuek: kurtsibak, deikari edo apelatibo baten presentziak, osagai deiktikoen presentziak, prosodiak agian?
|
|
|
Bertan jaiotako neska mutil guztiek dakite gaztelaniaz, adin batetik aurrera217 Etxetik euskaldun huts izan, herri euskaldun sendoetan bizi eta ereduan ikasten ari diren gazteek ere bai. Hain da gaztelaniaren gizarte eragina eta ingurumeneko harreman sare informaletarainoko sarbidea sendoa, non gizarte eragin horrek
|
beste
elementuak (ama hizkuntza, lagunartea, auzo giroa eta eredua) kontrarrestatu egiten dituen eta, adin batetik aurrera, haurrik euskaldunenak ere gazte elebidun bihurtzen. Horrek ez du esan nahi, gazte euskaldun horiek inolako hobetu beharrik ez dutenik beren gaztelaniazko trebetasunetan218 Esan nahi duena da hemengo ikasle batek eta Gaztelako edo Andaluziako batek antzeko trebetasun pautak ageri dituztela batez bestean.
|
|
2012
|
|
|
edo arrastoa. Edozein elementuren esanahia interpretatzean, kontuan hartu behar da elementu hori iraganeko eta etorkizuneko
|
beste
elementu batzuekin lotuta dagoela,, se rapporte à autre chose que lui même, gardant en lui la marque de l? élément passé et se laissant déjà creuser par la marque de son rapport
|
|
|
–Trace? edo arrasto horrek ausente dauden
|
beste
elementu batzuen markak gordetzen ditu bere baitan.
|
|
|
Testu baten zentzua modu oso, zehatz eta erabatekoan interpretatzea ezinezkoa dela frogatzen du Derridak. Izan ere, testu orok,
|
beste
elementu batzuekiko diferentziazko prozesu baten ondorioz sortzen du zentzua; diferentzia harreman hori ez da soilik hizkuntzako beste elementuekin gauzatzen, baizik eta baita sare handiago bateko elementu sozial, kultural, politiko, sexual, familiar eta abarrekin ere. Sare handi hori da, Derridaren hitzetan, testua.
|
|
|
Testu baten zentzua modu oso, zehatz eta erabatekoan interpretatzea ezinezkoa dela frogatzen du Derridak. Izan ere, testu orok, beste elementu batzuekiko diferentziazko prozesu baten ondorioz sortzen du zentzua; diferentzia harreman hori ez da soilik hizkuntzako
|
beste
elementuekin gauzatzen, baizik eta baita sare handiago bateko elementu sozial, kultural, politiko, sexual, familiar eta abarrekin ere. Sare handi hori da, Derridaren hitzetan, testua.
|
|
|
Horixe da hain zuzen dekonstrukzioak aldarrikatu duena: ez dago testu edo literatura original edo jatorrizkorik, testu nahiz literatura oro baitago milaka faktore desberdinek osatzen duten sare handi bateko
|
beste
elementuen menpe, eta elementu horiekin mantentzen dituen harremanek osatzen baitute testu baten zentzua. Alegia, lehen esan duguna errepikatuz,. Beste, rik gabe ez gara existitzen.
|
|
2013
|
|
|
Eskualduna k ez. Izatekotan, Stéphane Audoin Rouzeauk aipatu zuen
|
beste
elementu batek ukan zezakeen oihartzuna, hala nola permisionetik itzultzea bera izan zitekeen etsipen faktore, edo gutun bat berantegi heltzea. Baina ez zuten aipatzen soldaduak, edo berriemaileak berak, etsipenean sartzen zirela.
|
|
|
Lubakietako
|
beste
elementu ezaguna arratoiena zen. Soldaduak arratoiekin elkarbizitzan egon ziren gerlak iraun zuen denbora guztian.
|
|
|
Hirugarren ardatz bati ere garrantzia eman diogu, hala nola nortasunari buruzkoari. Ohartu gara frantses izaerak eta euskaldun izaerak presentzia handia zutela artikulu horietan, eta baita
|
beste
elementu batek ere, hala nola erlijioak. Hiru ardatz mota horien inguruan egituratu dugu gure ikerlana, hiruek presentzia eta garrantzia zeukatela ikusi dugulako.
|
|
|
Prentsaren askatasuna bermatzen zuen legearekin batean, prentsaren arrakasta segurtatzeko
|
beste
elementu ezinbesteko bat ere agertu zen: gero eta herritar gehiago alfabetatua zen, eta beraz, gero eta gehiago ziren irakurtzen zekitenak.
|
|
2016
|
|
|
Izan ere, gazte mugimendua aipatu zen Hegoaldean, Ipar Euskal Herrian ezagutza bati buruz joateko joera nabarmena zen, horren tontorra lortuko zen ondoko urteetan. Baina
|
beste
elementu bat agertu zen garai horretan, Ipar eta Hego Euskal Herriko antzerkilariak elkar ezagutzeko nahikeria. Parada sortu zen antzerki kritikako jardunaldi batzuen inguruan.
|
|
|
Yves le Berrek, gaur egun antzerkiak bizi dituen debateak eta kontraesanak plazaratzen ditu hemen, eta antzerkiak harrera mailan sortzen duen
|
beste
elementu bat, publikoarekin eraikiko den harremana. Antton Lukuk Peter Brookek aipatzen duen kulturen nahasketa eraman baitu, eta esperientzia berriak ekarri honen inguruan, baina Brookek kulturak nahasten baditu, Yves le Berreren ikuspuntua ez du hunkitzen, alegia, antzerki amateurrak hizkuntza gutxituetan eramaten duen lana, komunikazio diferentea ekartzen duena, publiko desberdinak hunkitzen ahal duena, alegia, Yves Le Berrek aipatzen duen publikoak Peter Brooken obra hartzen du bere maneran, aski errazki aukerak baitira itzulpenak egiteko.
|
|
|
Baina ikerlan honek oinarrizko
|
beste
elementu bat ekartzen digu gure helburua antzerkiaren historiaren lantzea ez bada ere. Izan ere, Lafittek eta Larzabalek aipatutako aitzineko antzerkiari buruzko beste xehetasunak ekartzen dizkigu Oihenarten paperetan aipatutako antzerki mota bati buruz.
|
|
|
Oso esaldi gutxi agertzen ziren antzerki klasikoetan eta Larzabalek bide hau jarraitu zuen hastapenean, bereziki taularatzeak berak eramaten baitzituen eta antzerki horietan erabilitako kodeak aski sinpleak, arruntak, errepikatzen zirenak eta ezagunak baitziren. Geroztik antzerkilari garaikideek beste kode mota batzuk sartu baitituzte, didaskaliak ere garatu dira, testutik aparte,
|
beste
elementu batzuk sartzen baitira taularatze lanetan.
|
|
|
Hala ere, antzerki batean beste batzuen artean dagoen keinua dela. Gorputza, intonazioa, keinuak, eta beste batzuk
|
beste
elementu osagarriak direla.
|
|
|
Hélène Etxekoparrentzat, antzerki horien arteko lotura hizkuntza da, ez dio
|
beste
elementu komunik ikusten. Adierazpide anitzak ikusten ditu, ez du definizioan arazorik ikusten.
|
|
|
Ikuspuntu honek
|
beste
elementu bat ezartzen du aitzinean. Egoera diglosikoak euskal letrak adituen mailatik nolazpait baztertu zituzkeela.
|
|
|
Arana Martijak azpimarratu zigun antzerki lirikoaren inguruan, XIX. mendean, Euskal Herrian zegoen interesa eta eraikuntzetan frogatzen zena. Patri Urkizuk
|
beste
elementu batzuk eskaintzen dizkigu herri antzerkia bizirik zegoela frogatzeko, eta bere erakustokia zuela ere. 1798 urtean hasi zen Bilboko Antzokia eraikitzen, eta Donostia 1802an mugitzen hasi zen eskaerak eginez horrelako antzoki bat eraiki zezaten; baina horien ezean, ematen du euskaldunek edo kolegioetako aretotxoetan edota herriko plazan edota baserrietako ganbaretan antzezkizunak ematen jarduten zutela. Antzokietan eskaintzen ziren garaiko ikusgarri gehienak ez ziren euskarazkoak izango, behintzat ez dago dokumenturik antzoki horiek euskarazko programaziorik betetzen zirenaren frogatzeko, ez egoera beraren adierazteko, ez sorkuntza kopururik.
|
|
2020
|
|
|
Herrikoitasun kontzeptuaren objektibazioa nahasia bada, kontzeptuaren" definizio inplizitoen koerentzia partzialetik" datorke.210 Harago, Etxamendiren narratibaren herrikoitasunean eragiten duen
|
beste
elementua herri litera207 Etxebarria, Igone, Kaltzakorta, Jabier (2009). Herri literatura.
|
|
2021
|
|
|
Erabilera arrunta da hori. Galdegaiak eta aditzak osatzen duten multzoa ezin baitu
|
beste
elementu batek eten.
|
|
|
42.22.2h Batzuetan beraz, diskurtso markatzaile sinplea, ikusi batera adberbioa den
|
beste
elementu batez osaturik agertzen zaigu, eta, hala, beraz honelatan, beraz halatan, beraz horrela eta abar aurki daitezke liburuetan, nahiz egun ahozko hizkeran ia ezezagunak diren, Hegoaldeko euskalkietan behintzat: [...] egin zenituzketela urte batez.
|
|
|
11.2e Ale lexikoen gramatika kategoria definitzeko, sarritan iradoki den beste ezaugarri bat da aleek perpausetan betetzen duten funtzioa. Funtzioa esaten zaio ale batek perpauseko
|
beste
elementu batzuekin harremanetan duen zeregin erlatiboari. Adibidez, suteak urduritasuna piztu du adibidean, sute izenak subjektu funtzioa dauka eta urduritasunak osagarri zuzenarena.
|
|
|
Datu horien aurrean, zaila izango litzateke esatea aditz kategoria" lexikoa" dela jingulueraz; izan ere, aditz kopurua oso mugatua da. Gainera, murgil joan bezalako predikatu konposatu batean, eduki semantikoa joan aditzean baino gehiago, aditzezkoa ez den
|
beste
elementuan dagoela dirudi, alegia, murgil ale lexikoan. Beraz, jinguluerako aditzek ez dituzte goian aipatu ditugun bi ezaugarriak betetzen:
|
|
|
Aldiz, ikusten hitza ikusi aditzaren aldaera bat da, ez da izena. Eta ondoan hitzean ageri den n hori, demagun, postposizioa da, izena ez den
|
beste
elementu bat. Elementu horiek perpausaren barnean duten izaeraren eta jokaeraren arabera, kategoria sintaktikoak bereizten ditugu (ikus 11 kapitulua).
|
|
|
12.1d Izen horiek guztiek, bakarrik nahiz
|
beste
elementuren batek lagundurik, izen sintagmak (ISak) osatzen dituzte. Hori dela eta, ISak era askotakoak izan daitezke2:
|
|
|
Sail horretan sartzen ditugu edonor bezalako izenordainak ere. Eta ardatza den izen horrek izan ditzake inguruan
|
beste
elementu batzuk: a, gure, txiki edo bost, esate baterako.
|
|
|
Baina behin baino gehiagotan, adjektiboz, erakuslez edo ‘ondorio’ adierako izenekin ohikoak diren
|
beste
elementu batzuez lagundurik ere aurkituko ditugu tze atzizkidun izenak. Hona hemen adibide batzuk:
|
|
|
Euskarak baditu morfema konplexuak galde hitz batez eta
|
beste
elementu batez osatuak; beste elementu hori edo, nahi edo baitizan daiteke. Hau da, honako morfema konplexuez ari gara:
|
|
|
Euskarak baditu morfema konplexuak galde hitz batez eta beste elementu batez osatuak;
|
beste
elementu hori edo, nahi edo baitizan daiteke. Hau da, honako morfema konplexuez ari gara:
|
|
|
Izen sintagmaren ardatz den izen hori izen berezia ez bada (hots, izen berezi nahiz izenordain: norbait, ni, zuek...) sintagma behar bezala osatua egoteko izenaz gainera
|
beste
elementuren batzuk ere behar ditugu. Baina izen sintagmaren ardatza izena bada ere, askotan izen hori, ezaguna delako, edo jakintzat ematen delako, edo lehenago aipatua delako edo hitz egiteko momentuan seinalatu egiten dugulako, ezaba daiteke.
|
|
|
gorria, edo gorri hau, edo hango gorri hura, edo hau soil soilik izango litzateke. Hemen izena ez,
|
beste
elementuak gelditzen dira. Beraz, sintagma bat izen batez eta erakusle batez osatua bada (adibidez, liburu hau) izena ezabatu ondoren erakuslea geldituko zaigu, baina horrek ez du esan nahi berez erakusle hori izenordain denik.
|
|
|
Azpi edo gain izentzat hartzeko arazorik ez dago, ezkerrean lagun duen genitiboak erakusten duenez. Inesiboaz gainerako
|
beste
elementu horiek ematen diote bakoitzari bere ñabardura edo zehaztasuna. Oinarrizko inesiboari leku/ erlaziozko izen bat gehitu zaio:
|
|
|
Biek denborari egiten diote erreferentzia, distribuzio antzekoa dute, ez dute komunztadurarik egiten, ez dira argumentu sarekoak eta abar. Hala ere, arratsaldean hitzaren kasuan berehala ohartzen gara gaur hitzarekin ez bezala, hitz barruan
|
beste
elementu gehiago bereiz daitezkeela: arratsalde, hasteko.
|
|
|
Baiezko perpausetan diren sintagma partitiboek badute gehienetan ardatz izenaren ondoan izenondo bat, edo
|
beste
elementu adjektibal bat. Batzuetan, beste+ izena ageri da:
|
|
|
Nolanahi ere, PS hauetan, lekutasun adiera n postposizioak ematen du: goiko adibide guztietan kokagune bat adierazten da, baina inesiboaren ezkerrean beti dago
|
beste
elementu bat, kokagune horri eduki jakina eransten diona. Nigan eta neure artean diogunean, beti egiten diogu erreferentzia, nolabait, kokagune bati, fisikoa ez izan arren.
|
|
|
Mendian elurra ikusi dut gaur; Iaz itsasontzian ibili nintzen; Sarrionandiaren liburu berria irakurri dut; Giltzak autoan ahaztu zitzaizkidan. Ikusi, ibili, irakurri eta ahaztu dira aurrekoetan predikazioaren gune nagusia; aditzaren bidez ematen da aditzera perpaus horietako ekintza edo gertakaria; subjektuari buruz esango denaren muina aditzak ematen du, eta aditz horren inguruan biltzen dira
|
beste
elementu batzuk (mendian, gaur, elurra, iaz, itsasontzian eta abar), subjektuari buruzko predikazioa osatuz. Horrela izan ohi da aditz gehienekin.
|
|
|
Beste kasu batzuetan, ordea, aditzek eduki semantiko hutsa edo oso murriztua dute, eta aditza ez den
|
beste
elementuren bat izaten da predikazioaren gune nagusia: June zoragarria zen; Zopa beroa zegoen; Eder dira txoriak mendian; Nire arreba triste dabil.
|
|
|
Horrelakoen artean daude jarduera izenak, lanbideekin, karguekin edo zereginekin lotutako izenak (Miren medikua da; zu zuzendaria zara) edo erreferentzia zehatza ematea zailago duten izenak (urrunera ikusi genuena elurra zen). Izenarekin batera
|
beste
elementu batzuk ere ager daitezke, bereziki adjektiboa, eta sintagmari nahi adinako konplexutasuna eman: Nire laguna irakasle ona da; Lagun ona zaitut; Ni zure nagusia izango naiz.
|
|
|
Ez naiz ongi oroitzen (Mitxelena); Ez duzu oso erraz barkatzen (Garate). Gauza bera egiten dugu galdegaia
|
beste
elementuren bat baldin bada ere: Zer egin dut zehatz?
|
|
|
Hiru Erregeen Mahaia da Euskal Herriko mendirik altuena; Messi izan da aurten golik gehien sartu duen futbolaria. Multzoko
|
beste
elementu guztiekin konparatuta eratzen da, bada, superlatiboa. ‘Hiru Erregeen Mahaia Euskal Herriko beste mendi guztiak baino altuagoa da’, horra zer dioen lehen adibideko esaldiak; eta ‘beste futbolari guztiek baino gol gehiago sartu ditu Messik’, bigarrenekoak.
|
|
|
Etxerako barazkiak merkatuan erosiz gero, baserritarrei laguntza ematen zaie. Baina atzetik
|
beste
elementu batzuk dituela agertzeko ere ez dago eragozpenik: Merkatuan erosiz gero etxerako barazkiak...
|
|
|
Zu baizik ez dut maite;. Zu baizik ez zaitut maite. Horrelakoetan badirudi zu baizik gisako egitura horrek hura ri dagokion
|
beste
elementuren bat duela bere baitan, isilpean edo, eta horrexekin egiten duela aditzak komunztadura. Agerian ere ikusten da inoiz delako beste elementu hori:
|
|
|
Horrelakoetan badirudi zu baizik gisako egitura horrek hura ri dagokion beste elementuren bat duela bere baitan, isilpean edo, eta horrexekin egiten duela aditzak komunztadura. Agerian ere ikusten da inoiz delako
|
beste
elementu hori: Ez dut inor maite zu baizik; Ez dut beste inor maite zu baizik; Ez dut besterik maite zu baizik.
|
|
|
Juntagailuaren eta ingurune sintaktikoaren arabera, orobatasuna adierazteko, juntagaien artean aukeratu beharra argiago markatzeko, banakaritza indartzeko... erabil daiteke. Diskurtso markatzaileak edo
|
beste
elementu batzuk errepikatuz ere lortzen dira antzeko irakurketak.
|
|
|
Izen ardatzak (gizon) ez du, beraz, hondarkirik, sintagmaren bukaeran erlatiboaren ondoren agertzen baita hondarkia (ak). Eskuineko perpaus erlatiboak izenondo baten ondoan eta atzetik
|
beste
elementu bat dutela ager daitezke izen sintagmaren barnean: Gizon gaizto, [herrian orok hastio zuten] bat; Apez eskualdun arrotz [gu hainbertze maite gaituen] hari.
|
|
|
Predikaziozko adiera duen egitura bada, atributua artikuluarekin nahiz gabe ager daiteke (Miren irakaslea da/ Miren irakasle da), nahiz ziurrenera artikuludun adibidea izaera mailako predikatutzat hartzeko joera izango dugun (Mirenen ezaugarri iraunkor bat), eta artikulu gabea egoera mailakotzat (Mirenek betetzen duen zeregin bat). Adibide horretan bertan irakasle izate hori aldi bateko eginkizuntzat mugatzen badugu —izenlagun baten bidez, edo perpausean irakurketa horretara eramango gaituzten
|
beste
elementu batzuk erantsiz— (Iñaki euskarako irakasle da Lekeitioko ikastolan), artikulurik gabe errazago emango dugu, ‘irakasle ari da’ esan nahi bagenu bezala; aldiz, irakasle izenari adjektibo bat eransten badiogu (Iñaki irakasle zorrotza da), artikulu eta guzti emango dugu, Iñakiren berezko ezaugarri iraunkor bat adierazi nahian bezala. Hona jarraian atributu zereginean artikulurik gabeko izena dakarten adibide batzuk, Agirre Asteasukoarenetik bilduak:
|
|
|
Aurreko adibide hauetan, iruzkinaren zatirik handiena berdina dute, eta desberdina den elementua galdegaia da; berdinak diren elementuak ez dira bigarren juntagaian azaltzen. Adibiderik gehienetan aditza eta
|
beste
elementuren batzuk ezabatzen dira bigarren juntagaian, baina ez da nahitaezkoa, aditza bera ere izan baitaiteke galdegai: Aurreko astean irabazi egin genuen, baina aste honetan galdu.
|
|
|
Gure taldeak gehienetan galdu egiten du, eta zuenak irabazi; kasu honetan, aditza, edo aditzaren zati bat, agerian dugu eskuineko perpausean, ezkerreko galdegaiarekin kontrastea eginez. Era berean, mintzagai hanpatua subjektua ez den
|
beste
elementuren bat baldin bada, elementu horrek egin du kontrastea eskuineko perpausean, eta subjekturik ez zaigu azalduko: Niri erloju berri bat oparitu dit amak, eta Josuri jertse eder bat.
|
|
|
Etxe bat egiteko modu askotako gaiak behar ditugu, ez bakarrik adreiluak, habeak, oholak, teilak, leihoak, ateak eta holakoak, zementua, burdina, iltzeak, ura, karea, etab. ere dira. Hizkuntzan ere berdin, badira osagai" nagusiak" dei genitzakeenak eta badira, nahitaez,
|
beste
elementu batzuk.
|
|
|
Kapitulu bana eskainiko diogu gramatika honetan kategoria hauetako bakoitzari, eta han aztertuko ditugu xeheki izen kategoriako, adjektibo kategoriako edo aditz kategoriako hitzen ezaugarriak. Beste osagai batzuk, aldiz, hizkiak dira,
|
beste
elementu bati loturik erabili behar dira nahitaez; askotan informazio gramatikala ematen dute hizki horiek. Hasieran eman dugun perpausean (semeak nota onak ekarri ditu) honako hauek dira morfema gramatikalak edo funtzionalak:
|
|
|
eder+ tasun eta pasa+ kor, hurrenez hurren. Horko tasun eta kor ere ez dira beregainak,
|
beste
elementu bati loturik ageriko zaizkigu beti; baina ez dute funtzio gramatikalik adierazten, kategoria lexiko bateko oinarri bati loturik, beste kategoria lexiko bat osatzen dute. Gure adibideetan, mendi (izena)+ tsu> menditsu (adjektiboa); eder (adjektiboa)+ tasun> edertasun (izena); pasa (aditzoina)+ kor> pasakor (adjektiboa).
|
|
2023
|
|
|
Haatik,
|
beste
elementu batzuk ere kontuan hartu behar dira, alegia, Pizkun dearen hastapen honetan beste lerro batzuk irekitzen hasi zirela antzerki munduan. Mendearen erdialdera, jendearen gustua aldatuz joan zen pixkanaka, eta ikusleak La Confrérie de la Passion elkarteko emanaldiak uzten joan ziren, edo elkarteak bestelako ikusgarriak ere eskaintzen hasi zen.
|
|
|
Baina
|
beste
elementu bat behar zaio lotu debekuen artean ospetsuena den 1548ko debekuari. Izan ere, debekua Parisko Parlamentutik zetorren, baina baimenak toki desberdinetan ere eskatzen ziren.
|
|
|
Verdun L. Saulnierrek 1535 eta 1536an kokatzen zuen obraren sortzea, erlijio tradizionalaren eta berriaren artean zubiak eraiki nahi zituen garaian. Bestalde,
|
beste
elementu batek ere laguntzen zuen datazio baten alde, izan ere, Languedoc herrialdea aipatzen zuen testuan eta garai horretan ibili zen inguru haietan erregina, eta antzerkia emana izan zen bertan.
|