|
2000
|
|
|
Arratseko lehen orduetan,
|
beste
egitekorik ez nuenez, ditxosozko izurdea ikustera joan naiz. Lehengoan ere esan nuen Dingleko uretan izurde bat bizi dela, eta txalupak irteten direla bera ikusteko asmoa dutenentzat.
|
|
|
Bata atxilotua. Bestea, izartxo izan guran zebilena, egun bat lehenago bere buruaz
|
beste
eginikoa.
|
|
|
Gehiago oraindik: oso posible zela Eiderrek bere buruaz
|
beste
egin izatea. Arrazoi sinplea zen, bai.
|
|
|
–Ahaztu itzazu pentsamendu horiek, mina baino ez dizute ekarriko eta. Nahikoa izan dugu azken hilabete honetan, orain bere buruaz
|
beste
egin zuela pentsatzen hasteko.
|
|
2001
|
|
|
Prostituzioa da neska erromes askoren irteera bakarra. Bere burua saldu edo bere buruaz
|
beste
egin. Indian 400.000 haur prostituzioan lan egitera behartuta daude.
|
|
|
Urtero 3.000 emakumek beren buruez
|
beste
egiten dute Indiako herrixketan.
|
|
|
Bizitza guztian zapaldua eta gutxietsia izango dela badaki alarguntsak. Beraz, bere buruaz
|
beste
egitea zoritxarreko soka honen azken muturra da, halabeharrezkoa halere.
|
|
|
Beste lau alabek beren buruez
|
beste
egin zuten. Shantha k (25 urte), Sumati k (23), Anaka-k (21) eta Sashinakala k (18), gurasoei gutuna idatzi eta gero, gelako zurrunetik urkatu zituzten beren buruak.
|
|
|
Gure ezkontzarako ez da deus ere gelditzen. Horregatik erabaki dugu geure buruoz
|
beste
egitea".
|
|
|
Gujaraten ezkontzako doteagatik emakume asko hil egiten dituzte edo emaztekiek beraiek beren buruez
|
beste
egiten dute, senarraren eta beraren familiaren egoera nazkagarria eraman ezinik.
|
|
|
Senarrak eta beraren etxekoek –emaztea erre, urkarazi edo irato egin badute–, epailea, medikua eta polizia igurtzi egiten dituzte, emazteak bere buruaz
|
beste
egin duela esan dezaten.
|
|
|
Medikuak, bere aldetik, jazoerari emazteak bere buruaz
|
beste
egin duen itxura emateko, emaztea zainetatik gaizki zebilela azalduko duen agiri bat egingo du. 5.000 rupia irabaziko ditu.
|
|
|
Honatx horrelako kasu bat. Poliziaren arabera Vijaalakshmi Jainek bere buruaz
|
beste
egin zuen senarraren etxean. Ez zen artean urtea ezkondu zela.
|
|
|
Neskatxak, etsirik, jauzi egin zuen putzu zulorat eta ito. Senargaiak, neskatxaren azkenaren berri jakin zuenean, pozoia hartu eta bere buruaz
|
beste
egin zuen.
|
|
|
Behin saihetsak puskatu eta eritegira eraman zuten. Han andreak ganibeta hartu eta bere buruaz
|
beste
egin zuen.
|
|
|
Mathuran ek, senarra hil zitzaionean, gizonarentzat egindako txondorrean bere buruaz
|
beste
egin nahi izan zuen. Jakin ere, ze etorkizun gorria zuen bazekien.
|
|
|
Anitzek beren senarrak, haurrak edo errainak hil dituzte. Beste batzuek lapurretan edo beren buruez
|
beste
egin nahi izan dute.
|
|
|
Behin baino gehiagotan bere buruaz
|
beste
egiten lehiatu zen, horren eramanezina zen bere bizimodua. Behin mamorro pozoia jan zuen, bestean pozadera batean behera bota zuen bere burua.
|
|
|
Tigre abertzaleok badute askatasunaren alde beren buruez
|
beste
egiteko gerturik dagoen talde berezi bat.
|
|
|
Goio Uradarioko gordeleku hartan lasai eserita egon zen. Zigarroa piztu zuen eta, zelten kea gura
|
beste
eginez, aire hutsuneak betez egon zen itsasoko uhinei begira, ardi bildotsen moduan larru zuriz bazkatzen zirela zelai ilunean. Paperak emanda zeuden ordurako eta umeak euskaldunarena ala guardia zibilarena eginez sartzen ziren bizitzara, eta ume bereziki nahastu batzuk batarena zein bestearena eginez aldizka, eta jolasa ez zen harrezkero egundo geldituko.
|
|
2002
|
|
|
Irene? –jarraitu zuen Alexek, bere zerrendatze partikularrean– Ebakuntza gelari bisitaren bat edo
|
beste
egin, artifizialtasun nabaria, sofistikazioa... Baina, egiazki, saminak hartutako bihotza.
|
|
|
Gorostietakoei
|
beste
egin gaizto bat ere egin nien. Jesusek, Arantxaren neba zaharrenak, antxume bat zuen gizentzen, gero lagunekin bazkaritxo bat egiteko.
|
|
|
Elbarri gelditu zenean, erabat etsita zegoen Gonzalez. Bere buruaz
|
beste
egiteko gogoeta ere egin zuen.
|
|
2003
|
|
|
Lotsa apur bat ematen zion Matiasi jendeak berari buruz hitz egiten zuenean, eta hitz
|
beste
egiten ahalegintzen zen beti. Baina ezin zienez sukaldeko ahotsei ezer esan, eskailera igotzen hasi zen, gelarako; izan ere, eskailerak igotzea da hitz beste egiteko erarik egokienetakoa, baldin eta ibilera dotore eta sotilez igotzen badira; alegia, eskumako hanka ezkerrekoaren atzetik, edo alderantziz.
|
|
|
Lotsa apur bat ematen zion Matiasi jendeak berari buruz hitz egiten zuenean, eta hitz beste egiten ahalegintzen zen beti. Baina ezin zienez sukaldeko ahotsei ezer esan, eskailera igotzen hasi zen, gelarako; izan ere, eskailerak igotzea da hitz
|
beste
egiteko erarik egokienetakoa, baldin eta ibilera dotore eta sotilez igotzen badira; alegia, eskumako hanka ezkerrekoaren atzetik, edo alderantziz.
|
|
|
Espagetiaren atentatuak zertzelada suizidak zituen gainera: espagetiaren parte bat poltsiko barruan zegoen, baina gainerakoa zintzilik zeukan Malcok poltsikotik kanpora eta, halako batean, erditik hautsi zen espagetia; buruaz
|
beste
egin zuen espagetiak. Halako moldez non alkondarako poltsikotik praketara jausi eta tomate hondamendia Malcoren arropa guztietara barreiatu zuen.
|
|
|
Ekitaldiaren aurretik agurtu nuen, eta ondoren ere, ardo bana hartzera gonbidatu gintuztelarik, neu izan nintzen beregana hurbildu nintzena. Protagonista izanik ere beste inor baino bakarrago zegoela iruditu zitzaidan, barraren ertz bateko taburetean eserita, zutarriaren gainean zango gurutzatuak erakustea
|
beste
egitekorik ez lukeen eskultura baten gisan, geldirik eta irribarretsu. Edertasunak hutsarte moduko bat sortzen du maiz ingurumarian.
|
|
|
Elkarrekin zeudenean neskak mirespen handiz hitz egiten omen zion, eta gizasemeak eroapenez entzuten. Edariren bat eskura zuenean bakarrik suspertzen omen zen pixka bat gizona eta esku librearekin, bere esku luze eta dotorearekin, laztan laburren bat edo
|
beste
egiten omen zion aurpegian neskari. Dotorea, lerdena, zaildua omen zegoen, baina inolaz ere ez gizon gordina.
|
|
2004
|
|
|
Besterik ere izango da beharbada, baina Agoteren iritzirako nagusiak horiek dira. Iruzkinen bat edo
|
beste
egitekotan, lehenik eta behin, errealitatearen diskurtsoari dagokionez, Agoteren argudioa zurkaiztu gura nuke. Alegia, errealitate soziolinguistikoaren izaera historikoa eta politikoa estaltzen duen pentsaera horrek euskararen auzia ez du ikuspegi dinamiko eta aldakorraren argitan behatzen, egungotasun estatiko hutsean baino.
|
|
|
Gure literatura adituari iradokizunen bat edo
|
beste
egitea ez zaio gaizki etorriko. Lehen lehenik, letraren errepublikan hain jantzia den baten lumatik irakurri duguna irakurtzea, atentzioa emateko modukoa da.
|
|
|
Bonbardaketa izan zenetik, hilabeteko tarte horretan, fabrikako giroa itogarria bihurtu zen: langileetako bat, Senén Pineda izeneko asturiarra, biltegiko kutxen artean agertu zen zerraldo, Astra bat ahoan sartu eta buruaz
|
beste
eginda. Poltsikoan sinatu bako mezu bat aurkitu zioten, gogoraraziz etsaiarentzat ari zela lanean, eta pentsatzeko ondo zertan ari zen, eta damutzeko, errudunek hori egin behar dutelako, damutu.
|
|
|
Zaila zen izen hura irakurtzea, baina Del Vallek aspaldi deszifratu zuen: izan ere, Parisko auzo latindarreko infernuan ez zuen
|
beste
egitekorik izan. Eta orain, Koloniako hoteleko gela isilean, berriro irakurri zuen besagaineko izen hura:
|
|
|
1943an, adibidez, naziek okupatutako Danimarkan, Gestapokoak bere bila zetozela jakin zuen. Erresistentziaren laguntzarekin txalupa txiki bat hartu eta Öresund eko itsasartea zeharkatu zuen Bohrrek; handik, hegazkinez, geldialdiren bat edo
|
beste
eginez, Eskoziara ailegatu behar zuen. Kontua da hegaldia altitude handira igo zela, radarrak ekiditeko, eta ondorioz oxigeno maskara erabili behar zutela.
|
|
2005
|
|
|
Lehenengo Ander hiltzen da, bere buruaz
|
beste
eginda edo bestela norbaitek eraila; ez dago beste aukerarik, eta ez bata ez bestea ez dira logikoegiak. Gero, lapur batzuk jatetxean lapurtzen ahalegintzen dira, ostikoka bidaltzen ditugu, eta handik ordu batzuetara bihotz bat josten dute nire etxeko atarian.
|
|
2006
|
|
|
Erantzunaren lakarrak ez zuen txisteetarako aukerarik uzten eta hitz
|
beste
egin nuen. Azpimarratze hura gogoan geratu zitzaidan ordea.
|
|
|
Irrika hura ikusita, Cristinak ere ezin zuen atzera egin. Beraz,
|
beste
egitekorik ere ez geneukanez, hartara jarri ginen. Pintura ekarri bitartean aldamioa muntatu genuen sakristian, hango sabaia margotzeko.
|
|
|
" Nire gezurren arrakaletan egiaren apurrak aurkitzen dakizu". Baina halakorik egingo banu neure buruaz
|
beste
egin nuke, duintasuna mantentzearren. Odolak enpagua ematen dit eta, bigarren pisuan bizi garenez, pastillak aukera bakarra.
|
|
|
Liburua osatzeko abentura horretan, zenbakien magia baztertu eta beste baten bila joanez, alfabetoaren liluran murgildu nintzen istorioak gutxiagotzean. Letra bakoitzak dakar bere istorioa –tranpatxoren bat edo
|
beste
eginda, alfabetoaren zerrendara moldatu dira hogeita bost bizitza eredugarriak– eta letra bakoitzak dakar bere musika... Hori ere liburuaren beste apetaldi bat izan baita:
|
|
|
Heikeek galdu zuten borroka, eta gerlari asko hil ziren. Bizirik geratu zirenek beren buruaz
|
beste
egin zuten itsasora salto eginda. Antoku borrokaren erdian zen, Nii bere amonarekin, eta honek erabaki zuen ez berak ez enperadore txikiak ez zutela gengi anker haien eskuetan erori behar.
|
|
|
Marmarra etengabekoa zen, eginkizun berri haren nondik norakoa jakin nahian. Aitaren bat edo
|
beste
egiten ere ikusi nuen jendea. Erretolika ederrean ari ziren aholkulariak ere.
|
|
2007
|
|
|
teorian, garaitu? zuen emakume ederrak bere buruaz
|
beste
egin zuen.
|
|
|
Jendea harritu egiten duk, gure herrian bere buruaz
|
beste
eginda auto istripuz baino gazte gehiago hiltzen delako. Nik gero eta argiago zeukaat elur lainoengatik dela.
|
|
|
Hendaiako camping bat aipatu ziguten, Chillidaren museoa goraipatu, Gasteizko katedral zaharraren inguruko galdera bat egin (erantzun ezin izan genuena), eta azkenik Bilboren gaineko iruzkin maltzur bat bota zuten. Inpresionatuta geundenez, haien lurraldeari buruzko galdera bat edo
|
beste
egin nahi izan genien, informazio bilketa bat egin. Elurraz hitz egin ziguten, alkoholaren prezio altuaz, Saint Laurence ibaiaz, laurogeita hamabosteko erreferendumaz, inolaz ere galduko ez zuten hurrengo erreferendumaz.
|
|
2008
|
|
|
Ospitalean neure buruaz
|
beste
egiten saiatu nintzela kontatu zidaten. Arantxari, berriz, lehen egunetan gertutik zaintzeko eskatu zioten.
|
|
|
Baina ez erakusteko gehiegizko arretarik. Psikologoak esan zion ez zuela uste neure buruaz
|
beste
egiteko asmorik nuenik. Benetan buruaz beste egin nahi dutenek ez omen dute itxaroten beraien bikotea lanetik itzultzen den ordura arte.
|
|
|
Psikologoak esan zion ez zuela uste neure buruaz beste egiteko asmorik nuenik. Benetan buruaz
|
beste
egin nahi dutenek ez omen dute itxaroten beraien bikotea lanetik itzultzen den ordura arte. Ziurrenik, arreta neureganatzeko metodo bat besterik ez zela.
|
|
|
Eta nik uste horretan arrazoia duela psikologoak, ez dudala neure buruaz
|
beste
egin nahi. Azken eztabaidaren ostean, ordea, Arantxak betiko alde egin duela konturatu naiz.
|
|
|
Isilunearekin, Migelek hizketaren haria galdu duela iruditu zait eta hitz
|
beste
egiteko aprobetxatu dut.
|
|
|
zorua garbitu, altzariei eta lanparei hautsa kendu, harrikoa egin, joskura urratuak konpondu? Neskameetako batek, gainera, urte erdiko haur bat zuen, eta hura ere zaintzen zuen Reginak,
|
beste
egitekorik ez zuenean.
|
|
|
Baina batzuek abentura hura bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera, mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa, bere lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua?, ohiko
|
beste
egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian. Iturri Plazan, betetzeko asmotan.
|
|
|
–Horra hor esplikazioa! Izan ere, hamaika eta hamaika gerra bizi izan ditik Euskal Herriak, bai, eta nola ez da, bada, izango, hain historia luzean, heroi anonimoa izan den aldasorotarrik, balentriaren bat edo
|
beste
egin duenik, han ez bada hemen, ekintza batean ez bada bestean?!?. Halako zerbait behar zuen Rufinok buruan, esan ere, esaten baitzien bere alabei lantzean behin, kontu haiekin kezkatuta egon zèn garaian:
|
|
|
Ofizial gisa alferrikakoa izateaz gain, eta eragin txarrekoa gizonen artean, bistakoa zen martxa hartan laster bere buruaz
|
beste
egingo zuela; eta, beraz, inor ez zen asko harritu, ezta penatu ere, itsasoa branka aldetik genuen gau ilun batez betiko ezkutatu zenean.
|
|
|
Begi aurrean daukagun lur hori da bilatzen genuen tokia. Mister Trelawneyk, oso esku zabaleko gizasemea denez gero, denok dakigun bezala, galdera bat edo
|
beste
egina dit oraintxe, eta itsasontziko gizon guztiek, lehenengotik azkenekoraino, beren egitekoa bete dutela erantzun ahal izan diodanez, ezin hobeto gainera, bera, sendagilea eta hirurok behera joango gara, kabinara, zuen zortearen eta osasunaren izenean edatera, eta zuei grog a zerbitzatuko zaizue gure zortearen eta osasunaren izenean edan dezazuen. Eta ba al dakizue zer esaten dizuedan?
|
|
|
Orduan lemaren kaina lotu eta, nire kutxa neukan tokira jaitsita, amaren zetazko zapi leun bat atera nuen bertatik. Horrekin, eta nire laguntzarekin, Handsek izterrean jasotako labankada odoltsua lotu zuen, eta zerbait jan eta pattarrari beste tragoxka bat edo
|
beste
egin ondoren, suspertzen hasi zen pixkanaka, zuzenago eseri zen, bere hizketa indartsuagoa eta argiagoa egin zen, eta, oro har, beste itxura bat hartu zuen.
|
|
|
–Aizu, hitz
|
beste
egin du emakume begibeltzak? –sakelako telefonoa ekarri al duzu?
|
|
|
–Honek ez dauka zentzurik. Hitz
|
beste
egin dezagun, Lidia. Utzi Ertzaintzari bere lana egiten.
|
|
|
–Ez dut hitz
|
beste
egin nahi. Hitz egin nahi dut horretaz?
|
|
|
Eta txakurra? Bere buruaz
|
beste
egin ote zuen burutazioa izan zuen hurrena, agian basoak eskainitako bakardadea aprobetxatuz, txakurra tirokatu ondoren. Baina ez, aukera hark ere ez zuen sinesgarritasunik.
|
|
|
Xalotasunari buruz ohar bat edo
|
beste
egingo nuke nik, ur handitan sartu gabe. Ur handitan sartzea litzateke, eman dezagun, hizkuntzaren klaseartekotasunaren tesia planteatzea.
|
|
|
Esku artean dugun afera, egia esan, ez da uste dugun bezain sinplea. Hain zuzen, afera honi buruz Gaizka Arangurenekin eta solasean aritu ondoren, argigarri izango da ñabarduraren bat edo
|
beste
egitea. Euskal erroak oro erauziak eta birrinduak izan diren eskualdeetako abertzaleak ditut gogoan orain.
|
|
|
Hiriko gidak eskuetan zituztela hilotzaren zapata beltzei begira egon omen ziren, harik eta udaltzainak etorri eta lekua hesitu zuten arte. Erori zen lekuan harlauza zenbait pitzaturik omen daude, gehiagok ere beren buruaz
|
beste
egiteko plaza bazter eder hori aukeratu izan duten seinale. Lekukoren batzuek diotenez, emakume gazte batek hautsi omen zuen begira zeudenen hesia, eta, hilotzaren ondoan belauniko jarririk, azken besarkada bat eman omen zion mahai zapiaren gainetik.
|
|
|
Aurtengo irailaren 12an, David Foster Wallace idazleak bere buruaz
|
beste
egin zuen. Emazteak aurkitu zuen biharamunean.
|
|
|
Zer egiten zuen han balea hark, zergatik ez zen ontziaren bidetik baztertu, ohi bezala? Orduantxe ulertu zuen bere buruaz
|
beste
egin zuela baleak, non eta ozeanoaren erdian.
|
|
|
zorua garbitu, altzariei eta lanparei hautsa kendu, harrikoa egin, joskura urratuak konpondu... Neskameetako batek, gainera, urte erdiko haur bat zuen, eta hura ere zaintzen zuen Reginak,
|
beste
egitekorik ez zuenean.
|
|
|
Baina batzuek abentura hura bizi zuten bitartean, beste batzuek nekez; Regina Aldasoro, adibidez, bere egunerokotasun grisean murgilduta zegoen, abentura orotatik urrun, antza. Egun osoan bere ohiko egitekoak eginda gero, gainera –mendebaldeko leihoan argitasun pixka bat zegoen arren, gero eta urriagoa, bere lehen izara ilunak hedatzen hasia zen gaua–, ohiko
|
beste
egiteko bat egitera zihoan, pitxer batekin irten baitzen etxetik neska, herriaren beste muturrean zegoèn plazako iturrian –Iturri Plazan– betetzeko asmotan.
|
|
|
" Horra hor esplikazioa! Izan ere, hamaika eta hamaika gerra bizi izan ditik Euskal Herriak, bai, eta nola ez da, bada, izango, hain historia luzean, heroi anonimoa izan den aldasorotarrik, balentriaren bat edo
|
beste
egin duenik, han ez bada hemen, ekintza batean ez bada bestean...!". Halako zerbait behar zuen Rufinok buruan, esan ere, esaten baitzien bere alabei lantzean behin, kontu haiekin kezkatuta egon zèn garaian:
|
|
2009
|
|
|
–Zuk ahal duzuna egin duzu, errepikatzen zidan behin eta berriro amak, eta nik, errua neure buruari botatzen ez nion arren, banekien ez nuela egin nukeen
|
beste
egin.
|
|
|
Lanean, pare bat egun jai hartu behar nuela esan nien, nirekin bizi zen aitonak bere buruaz
|
beste
egin zuelako. Ez zitzaien gauza bitxiegia iruditu eta ontzat eman zuten nire erabakia, azken finean, lan egiten nituen egunak baino ez nituen kobratzen?.
|
|
|
Pentsamenduan eta elestan, aldiz, patxada handienaz lotzen bide zitzaion heriotzaren gaiari. Wertherrek bere buruaz
|
beste
egin aurreko gutunean Lotteri, idazten du, heriotzaz orokorki bai, baina norbere heriotzaz ez daukagula sentsaziorik, adikuntzarik. Norbere heriotza zinez irudikatu ezin dugun zerbait da.
|
|
|
da, beste ezerekin erreferentziarik gabe, konparaziorik gabe ezerekin. ...osible ez denaren, pentsamenduan lekurik ez duenaren (ez zergatik ez zertarako ziorik duenaren, esplikaziorik ez duenaren), absurdoaren errealitate bilakatzea zen, zentzugabekoaren gorpuztea, hitzekin esan ezin denarena, ikusi eta ezin sinetsi denarena (ematen diren esplikazio sozio-politiko ekonomiko razional guztiek ezer ez diote egiaz funtsezkoaz), eta esperienzia hura ulertu ezinda bere buruaz
|
beste
egin du berak 1978an. Fededun haiek utzita orain:
|
|
|
Bere buruaz
|
beste
egin al zuen?
|
|
|
harena emakume hautsi baten historia baitzen, azken batean: bera bezalako emakume bat, egoera latz bati aurre egin behar izan ziona, harik eta, gizartearen arauei eta debeku moralen muga estuei aurre egin ezinik, nahi ez zuèn erabakia hartu zuen arte, bere buruaz
|
beste
egiten zuela, trenbidera botata; bera. Ada, dibortzioaren kontra zegoen printzipioz, umetatik etxean ez zuen besterik entzun:
|
|
|
Domingok,
|
beste
egitekorik ez zuelako edo, isilik zirauen, eta amak, orduan, galdetu zion:
|
|
|
Jarraian, hasi zen begiratzen? baina hasi ez
|
beste
egin zion oihu Domingok atetik:
|
|
|
Arlo hartan, gainera, Maria Bibiana ez bezala, izeba Ernestinarekiko lotura estuagoa zuena, joera berekoa atera zitzaion Ada, halako eran, non ez baitzen harritzekoa amaalabak elkarrizketa friboloetan murgilduta ikustea: Rodolfo Valentinoren eraztun bat enkantean jarri, eta badakizu zenbat pagatu duen emakume batek, Ada?, hamar mila dolar?!; bai, ama, baina emakume horrek ez du bere buruaz
|
beste
egin, eta hori ere zerbait da; arrazoi duzu, gauza bat baita Jainkoarengatik hiltzea eta beste bat Rodolfo Valentinorengatik?; Rodolfo Valentino, hala ere, gizon liraina zen, ez niri ezetzik esan?; lasai, Ada, orbetarrok ere bai baitugu geure Rodolfo Valentino: Teofilo Maria?
|
|
|
–Baina nola atera zarete tramankulu honekin kalera? Zeuen buruaz
|
beste
egin nahi al zenuten edo?? –esan zuen egunkaria eskuan zeramàn gizon gorbatadun batek.
|
|
|
Gaur goizean, emakume adindun bat bere buruaz
|
beste
egiten saiatu da Boluetan, herri honetatik Durangora doan trenaren pasabidean bere burua jaurtiz.
|
|
|
Domingori, beraz, hontzaren irudia etorri zitzaion, beharbada, une hartan: hontz harroputz hura, Domingok buruan itsatsia zuena, baita Adak, Maria Bibianak eta Gabinok ere, honek noiznahi erabiltzen zuen ipuina aitzakia gisa, marrazki bat edo
|
beste
egiteko?, amona Ursulak behin batean ipuin hura kontatu zienetik:
|
|
|
–Ni zurekin nago, ama, esan zuen Maria Bibianak segidan? baina Maria Bibiana zatitua zegoen amaren eta izebaren iritzien artean, eta halaxe jarraitu zuen?, baina santuen bizitzak ere irakurri ditut eta gutxi dira erokeriaren bat edo
|
beste
egin ez dutenak?
|
|
|
Izeba Ernestinak, zegoèn tokian lauzpabost segundotan itxaron ondoren, halakoetan, Reginak ohi zuen ez bezala, atearen bestaldean gelditzen zen, barrukoarekin hitz bat edo
|
beste
eginez, bai, baina ateko kirtenari eragin gabe, hurkoaren espazioa errespetatuz betiere?, bertatik alde egin zuen.
|
|
|
Arte eta Ofizioetako eskolan, izan ere, Adak asko ikasi zuen; are gehiago: han ikasitakoari emana bizi zen Regina enean, orain orratzak hartu eta jertse bat edo
|
beste
egiten zuela, orain egongela apaintzen paper batzuekin edo beste zernahirekin. Hamazortzi bat urte zituenean, baina? 1929an, beraz?, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu, probatu besterik ez zuen egin?
|
|
|
Mr. Flechsigek hitz
|
beste
egin zuen:
|
|
|
Beste teila bati jo dio kolpea; ez du apurtu orain. Bleulerrek hitz
|
beste
egin du. Esan dio:
|
|
|
Sufritzen egon dira Phineas eta Musone beste bien solasaldia amaitu bitartean; Dravaren osaba eta ingurukoak imajinatzen aritu dira. Musonek hitz
|
beste
egin du tartea ikusi duen une batean. Dravari galdetu dio Ruton ikusten ari den aspaldian.
|
|
|
Ikusi duzu sekula bere buruaz
|
beste
egin duen pinurik?
|
|
|
Ondoan pistola ageri zen. Bertsio ofizialaren arabera, bere buruaz
|
beste
egin zuen. ETAko kide izatea leporatzen zioten.
|
|
|
Ordea, analgesikoen eta suiziden gaineko Koldo Goitiaren hipotesia aintzat hartuta, baliteke Nafarroako farmazialarien itxurazko eskuzabaltasun horren azpian ni suizidiora bultzatu nahia ezkutatzea, beren irrika isila izatea nik lehenbailehen neure buruaz
|
beste
egin dezadan: EAEko turista bat gutxiago.
|
|
|
Arlo hartan, gainera, Maria Bibiana ez bezala, izeba Ernestinarekiko lotura estuagoa zuena, joera berekoa atera zitzaion Ada, halako eran, non ez baitzen harritzekoa amaalabak elkarrizketa friboloetan murgilduta ikustea: Rodolfo Valentinoren eraztun bat enkantean jarri, eta badakizu zenbat pagatu duen emakume batek, Ada?, hamar mila dolar...!; bai, ama, baina emakume horrek ez du bere buruaz
|
beste
egin, eta hori ere zerbait da; arrazoi duzu, gauza bat baita Jainkoarengatik hiltzea eta beste bat Rodolfo Valentinorengatik...; Rodolfo Valentino, hala ere, gizon liraina zen, ez niri ezetzik esan...; lasai, Ada, orbetarrok ere bai baitugu geure Rodolfo Valentino: Teofilo Maria...
|
|
|
Gaur goizean, emakume adindun bat bere buruaz
|
beste
egiten saiatu da Boluetan, herri honetatik Durangora doan trenaren pasabidean bere burua jaurtiz.
|
|
|
Arte eta Ofizioetako eskolan, izan ere, Adak asko ikasi zuen; are gehiago: han ikasitakoari emana bizi zen Regina enean, orain orratzak hartu eta jertse bat edo
|
beste
egiten zuela, orain egongela apaintzen paper batzuekin edo beste zernahirekin. Hamazortzi bat urte zituenean, baina –1929an, beraz–, hiriko erakusleiho batean kolore askotako jertse liluragarri bat ikusi, barrura sartu, probatu –probatu besterik ez zuen egin– eta handik irten ez beste –Adak ongi oroit zitzakeen dendaren atzeko aldean zegoèn ehungailuaren hotsak, beste denbora baten adierazgarri zitezkeenak, artisautza sortzaile bati lotuak– erabaki zuen bere etorkizun hurbila, gurasoek begi onez hartu zutena; Adak ehungailu bat nahi zuen, eta josteko makina bat, bere berea, eta hariak eta harilak:
|
|
|
Izeba Ernestinak, zegoèn tokian lauzpabost segundotan itxaron ondoren –halakoetan, Reginak ohi zuen ez bezala, atearen bestaldean gelditzen zen, barrukoarekin hitz bat edo
|
beste
eginez, bai, baina ateko kirtenari eragin gabe, hurkoaren espazioa errespetatuz betiere–, bertatik alde egin zuen.
|
|
|
haren ilusioak eta haren ametsak, haren kontraesanak eta haren zalantzak, haren ahuleziak eta haren ezintasunak, ezin ase zituèn bihotzaren gose egarriek estututa... harena emakume hautsi baten historia baitzen, azken batean: bera bezalako emakume bat, egoera latz bati aurre egin behar izan ziona, harik eta, gizartearen arauei eta debeku moralen muga estuei aurre egin ezinik, nahi ez zuèn erabakia hartu zuen arte, bere buruaz
|
beste
egiten zuela, trenbidera botata; bera –Ada– dibortzioaren kontra zegoen printzipioz, umetatik etxean ez zuen besterik entzun: balio eskalako lehen balioa familia da, familia eta familia; protagonista anatematizatzeko prest egon zitekeen, hortaz, baina nola lortzen zuen liburu egileak, bere arte ederraren ahalaz, Ana Kanerinaren baitan sartzea –Txaro Goirik esan zionez, bazirudien Tolstoik beste emakume eredu bat eraiki nahi izan zuela, askoz ere kontserbadoreagoa, harik eta nobelako emakume protagonistak bere iritzia ezarri zion arte–, hezur haragizko errealitaterik mingarriena atzemateraino, non gauzak guztiz beste era batean ikusten baitziren!; hantxe tolesten zen, izan ere, hatz salatzailea, eta hantxe zabaltzen besoak, irakurleak hobets zitzan errukiaren irinak akusazioaren zahien aurrean, haiek guztiak nobelan zehar landutako iritziaren galbahetik iragazita gero; nola poztu zen Ada Ana Kareninaren pozaldiekin, nola egin zuen negar haren negarraldiekin, eta nola sentitu zuen haren heriotza berea ere balu bezala, haren jokabideari buruzko epaiketa guztiz sumarioak bazter utzita!; Teofilo Mariak, aldiz, Anari –biktimari– defendatzeko aukera txikienik eman gabe –Adak Anaren abokatu defendatzailetzat behar zuen bere burua une hartan–, akusatu egin zuen, eta akusatu ez ezik, erre ere bai... apaizak ere ezin hobeto laburbildu zuen bere esaldian han gertatua:
|
|
|
–Ni zurekin nago, ama –esan zuen Maria Bibianak segidan... baina Maria Bibiana zatitua zegoen amaren eta izebaren iritzien artean, eta halaxe jarraitu zuen–, baina santuen bizitzak ere irakurri ditut eta gutxi dira erokeriaren bat edo
|
beste
egin ez dutenak...
|
|
|
–Baina nola atera zarete tramankulu honekin kalera? Zeuen buruaz
|
beste
egin nahi al zenuten edo...? –esan zuen egunkaria eskuan zeramàn gizon gorbatadun batek.
|
|
|
Domingok,
|
beste
egitekorik ez zuelako edo, isilik zirauen, eta amak, orduan, galdetu zion:
|
|
|
Jarraian, hasi zen begiratzen... baina hasi ez
|
beste
egin zion oihu Domingok atetik:
|
|
2010
|
|
|
esan zion don Anizetok aitari, niri begira, irri urduri hala moduzko bati eusten nion bitartean: mendekua mendekua mendekua!; hantxe bukatuko zitzaizkien aitari, amari eta aita kalonjeari harrokeriak, ni habetik zintzilik ikustean!; hantxe bukatuko zitzaizkien hitzak, eta hantxe bukatuko itxurakeria guztiak!; burutik erauzi ninduten, eta nik ere burutik erauziko nituen guztiak, neure buruaz
|
beste
eginez!; zoritxarrekoa nintzen, bai, baina primeran oroitzen dut nola, ideia hura sartu zitzaidanean, haize askatzaile bat bezala sentitu nuen; sutan nengoen, baina hotz nengoen aldi berean, erabakiaren atzeraezintasunak edo lasaituta; gero, abagunea bilatu, zuk eta Domingok auzoko jaietara zindoaztela esan zenuten, eta Maria Bibiana eta Ada honen langelara?, eta hura baliatu nuen, giltza eskurat...
|
|
|
bere betetasun eta distiratasun osoan ager zekidan, ukoaren nolabaiteko proba gainditu ondoren? Eta nire buruaz
|
beste
egiteko saio hura ez ote zen, ondorioz, benetako saio bat izan?, zeren hurrengo pausoan, hurrengorik izatekotan, jo dezagun baietz, nire ahalegin hura berez izan zena baino minutu batzuk luzeagoa izan zela?, bizi senak beste aitzakia bat asmatuko baitzuen, eta hala segituko bainuen, neure ustezko asmoei uko egin eta atzera egin arte. Hala ote?
|
|
|
Jendeak, izan ere, gure etxean berdin?, maitasunaz hitz egiterakoan, noiznahi zituen ahotan Romeo eta Julieta, maitasun sutsuaren eredu gisa, eta nengoen bezala nengoelako edo, entziklopedian kontsultatu eta berandu gabe jakin nuen haien gutxi gorabeherako historia: elkarri gorroto ziotèn familia bitako kideak zirela, bata montescotarra eta bestea capuletotarra, elkarrekin maitemindu eta, familien arteko liskarrengatik, mila oztopo eta beste hainbat traba izan zituztenak, harik eta beren buruaz
|
beste
egin zuten arte, lehenik Romeok eta gero Julietak; egia da, bai, suizidioa bekatu larria zela, baina nola hunkitu ninduen haien historiak, eta nola piztu zitzaidan bihotzean haienganako sinpatia?!; baita haiei buruz zerbait gehiago jakiteko grina ere, eta hala, egun batean, etxera etortzen zèn fraide debozionistari isil gordeka bezala galdetu nion: –Ezer idatzi al zuen Bécquerrek Romeo eta Julietari buruz???;. Zergatik galdetzen didazu??, harritu zitzaidan fraidea;. Bécquer askotan aritzen da maitasunaz eta??;. Bécquerrek ez baina idazle ezin handiago batek idatzi zuen haietaz:
|
|
|
–Infernuan ere mailak eta mailak daude, eta morfinomanoena da okerrena?. Eta nola burua galdu eta garrasika hasi bainintzen, eskatu ere, eskatu nion pistola bat, neure buruaz
|
beste
egiteko, zeren hilzori ezin minberagoan bainengoen eta zeren heriotzak minezko min guztiak moztuko baitzizkidan errotik?, bera gogorrago jarri zitzaidan: –Ez al zenekien gerrara zentozela?
|