|
2001
|
|
|
Kaioarri portuaren aho sarreran zegoen eta harkaitz gainetik
|
bertatik
bertara ikusten zen portu osoa, eta txalupa txikiak erdi lotan, marearen konpasean mugitzen lantzean behin hasperen eginez bezala.
|
|
2002
|
|
|
ezetz eta ezetz, ez zuela harri berean bi aldiz estropezu egingo! Handik Sararen beldurra,
|
bertatik
bertara ikusi orduko ohartu baitzen Emmanuel atsegin zuela. Urduritasuna gainditzeko, baso bat ardo hartu zuen.
|
|
|
–Baina abioitxo bat hegan ikusi, eta zelaira sartzea bururatu zaigu,
|
bertatik
bertara ikusteko –esan zuen Karmelek.
|
|
|
Noizbait ikusi izan nuen, baina ez zidan horrelako inpresiorik eragin:
|
bertatik
bertara ikusi ez nuelako, beharbada, orduan bezala. Izan ere, hura zen, hura, emakume puska!
|
|
2003
|
|
|
Baina
|
bertatik
bertara ikusten direnean, Sorollaren koadroak bonbak dira. Eta Iduseko Museoan zegoen hura ere bonba bat zen.
|
|
2004
|
|
|
Baita argazkiren bat ere. Baina Hofburg museoko soto hartan
|
bertatik
bertara ikusi nuenean... ezin duzu irudikatu ere egin, Oskar. Munduko logika guztiak ez du inolako baliorik, bertan, Arma haren presentzian sentitu nuenaren aldean.
|
|
|
Jarlekuen lehen ilaratik ikusiko zuen gerraren festa, eta, are garrantzitsuagoa zena, garaileen eserlekuetan eroso eroso jarrita. Odola
|
bertatik
bertara ikusi eta, agian, isurarazteko aukera izanen zuen. Ederki.
|
|
|
Eta artean ere jarrera berdintsua izan zuen, arte klasikoaren eta modernoaren atal teorikoez gain, koloreak nahasten irakatsi baitzigun, baita buztina lantzen ere... edo hara edo hona eramaten gintuen: behin Arantzazura, asteburu batean, Oteizaren apostoluak
|
bertatik
bertara ikustera.
|
|
2005
|
|
|
Teresak ongi gogoratzen zuen aitak amari emandako zaplazteko haietako bat, aste beltz hartako egun batean
|
bertatik
bertara ikusi zuena eta buru buruan grabatua geratu zitzaiona, eta ongi gogoratzen zuen, halaber, nola bera negar zotinka hasi zen, eszena beldurgarri hartaz aparte, orduantxe ulertu baitzuen amari bizpahiru egun lehenago aurpegian sortutako ubelunearen arrazoia, ama disimulatzen ahalegindu zena:
|
|
|
Baina, Van Goghen koadroak hurbiletik ikusita, beste gauza batek harritu nau gehiago. Orain arte ez naiz konturatu, baina lehengoan, koadroak
|
bertatik
bertara ikusi genituenean, asko pentsatu nuen Van Goghek egiten duen gauza bati buruz: zeruak berde pintatzen ditu batzuetan Van Goghek.
|
|
2008
|
|
|
edan zitzala egunero Mariani markako hiru kopatxo ardo, ardo magique hura kemen eragile aparta zelakoan; Nazariori ere aholku bera eman zion, jakina, nahiz eta Nazariok ez zuen aholkua bete, ardoak halako zapore bat zuelako, kemena ere soberan zuen Nazariok, ardo magiko hartaz baliatu gabe ere!?, berari atzeraka eragiten ziona; izeba Ursulari, aldiz, izugarri gustatu zitzaion, batek ez zekien benetan gustatzen zitzaiolako, edo botilak aita santu Leon XIII.aren argazki hura zeramalako, propaganda gisa? izebak
|
bertatik
bertara ikus zezakeena une hartan, dentistak bai baitzuen bere kontsultan ardoaren erakuskari bat; argazkia aurrez aurre zuen arren, baina, ederki kostatu zitzaion emakumeari dentistak eta Nazariok esaten ziotena sinestea, hark gazteleraz eta ilobak euskaraz: iaz hil zitzaigùn aita santu Leon XIII.ari ere erruz gustatzen zitzaion; hainbeste gustatzen zitzaion, ardogileari urrezko domina bat eman zion, baita bere irudia erabiltzeko baimena ere, propaganda gisa; eta izeba Ursula, bere herritik inoiz atera ez zena, harri eta zur; eta izeba Ursula, propagandaren mundutik urrun bizi zena, lekuz kanpo; eta izeba Ursula, begien bistan zuena ikusi arren, ezin sinetsirik:
|
|
|
eta badakizue, halaber, hurrengo egunean gezurtatu zutela berria. Nik, hala ere, hara joan nahi dut eta
|
bertatik
bertara ikusi, que cuando el ría suena, agua lleva, nahiz eta badakidan bidea arriskuz josita egon daitekeela: bide-lapurrak, bandoleroak, badakizue?
|
|
|
–Ikaragarria! , esan zion laminak hura
|
bertatik
bertara ikustean, auskalo nondik zetorrèn argi mehe baten argipean.
|
|
|
Herriko mugetatik harat bai baitzegoen beste mundu bat. Errusia ote zen?, Txina ote zen, edo Japonia??, herriko mugen barruan ikusi zuena,
|
bertatik
bertara ikusi ere!
|
|
|
Eguzkiaren distira han goitik, bere milaka eta milaka islak uhin gainetan, eta itsasoko ura, gainera erori eta gorputzean lehortzen zitzaidala, ezpainak ere gatzez lakar lakar utziaz; denen artean erre egiten zidaten eztarria, eta burmuinak, berriz, minberatu. Zuhaitzak hain
|
bertatik
bertara ikustean ia gaixotu ere egin nintzen irrikaz; baina korronteak puntaz harantz eraman ninduen laster; eta hurrengo itsas eremua nire aurrean zabaldu zenean, nire pentsamenduen nondik norakoa aldatu zuen zerbait begiztatu nuen.
|
|
|
–Badakizue Ama Birjina orain dela hiru egun agertu zela Guadabrezon... eta badakizue, halaber, hurrengo egunean gezurtatu zutela berria. Nik, hala ere, hara joan nahi dut eta
|
bertatik
bertara ikusi, que cuando el ría suena, agua lleva, nahiz eta badakidan bidea arriskuz josita egon daitekeela: bide-lapurrak, bandoleroak, badakizue...
|
|
|
Herriko mugetatik harat bai baitzegoen beste mundu bat –Errusia ote zen?, Txina ote zen, edo Japonia? –, herriko mugen barruan ikusi zuena,
|
bertatik
bertara ikusi ere!
|
|
|
–Ikaragarria! –esan zion laminak hura
|
bertatik
bertara ikustean, auskalo nondik zetorrèn argi mehe baten argipean.
|
|
|
Dentistak, izan ere, kontsulta bukatu ahala, aholku bat eman zion izeba Ursulari, bere eri guztiei emateko ohitura zuena: ...bera eman zion, jakina, nahiz eta Nazariok ez zuen aholkua bete, ardoak halako zapore bat zuelako –kemena ere soberan zuen Nazariok, ardo magiko hartaz baliatu gabe ere! –, berari atzeraka eragiten ziona; izeba Ursulari, aldiz, izugarri gustatu zitzaion, batek ez zekien benetan gustatzen zitzaiolako, edo botilak aita santu Leon XIII.aren argazki hura zeramalako, propaganda gisa... izebak
|
bertatik
bertara ikus zezakeena une hartan, dentistak bai baitzuen bere kontsultan ardoaren erakuskari bat; argazkia aurrez aurre zuen arren, baina, ederki kostatu zitzaion emakumeari dentistak eta Nazariok esaten ziotena sinestea, hark gazteleraz eta ilobak euskaraz: iaz hil zitzaigùn aita santu Leon XIII.ari ere erruz gustatzen zitzaion; hainbeste gustatzen zitzaion, ardogileari urrezko domina bat eman zion, baita bere irudia erabiltzeko baimena ere, propaganda gisa; eta izeba Ursula, bere herritik inoiz atera ez zena, harri eta zur; eta izeba Ursula, propagandaren mundutik urrun bizi zena, lekuz kanpo; eta izeba Ursula, begien bistan zuena ikusi arren, ezin sinetsirik:
|
|
2009
|
|
|
–Hik
|
bertatik
bertara ikusi al duk bizardun hori?
|
|
|
lehorreko aurrerabidea, batez ere, geldiezina zen, halako eran, non hiriko atarian zeudela ziurta baitzitekeen, setioari ekiteko prest; hura, baina, ez zen bat bateko ezustekoa izan, talde politikoek bost bat egun lehenago planteatu baitzuten hiriaren ebakuazioa, gauzak gaizki zihoazen seinale: esan nahi baita errepublikanoak ez zeudela aparretan ibiltzeko moduan; Domingok, gainera,
|
bertatik
bertara ikusi zuen hiriaren gainbehera, korazatuen eguneroko bonbardaketak eta frontetik zetozèn berri ezin txarragoak, hiritar kopetilunen goibeltasunarekin batera, ez baitzitzaizkion hartaz baizik mintzatzen; egia zen milizianoak ahalegin berezia egiten ari zirela hirian zabaltzen ari zèn etsipen giroaren aurka, baita neurri bortitzak hartuz behin edo behin ere, halakotzat har zitekeen erregi...
|
|
|
Gela, ohi bezala, erdi ilunpean zegoen: horregatik, alde batetik, eta urduri baino urduriago zegoelako, bestetik, bat batean hartu behar izan zuen Adak haurra besoetan; orduan ikusi zuen, baina, ikustekoa,
|
bertatik
bertara ikusi ere, zangoak dardarka hasten zitzaizkiola, besoetan hartutakoa munstro beldurgarri bat baitzen, zinez, ederretik ezertxo ere ez zuena!, hala iruditu zitzaion Adari bederen:
|
|
|
–Aita, aste honetan abioi bat ikusi dut, eta, orain arte ez bezala, jakin mina piztu zait, miraria ere ematen baitu nola egin dezakeen zuhaitz batek hegan, zuk askotan esaten duzun moduan, eta zera? aukerarik balego,
|
bertatik
bertara ikusi nahi nuke abioi bat, baita piloturen bat ere, esplikazioak eman diezazkidan: nola funtzionatzen duen, nola martxan jarri?
|
|
|
Domingoren amorrua? Albertorena jazo aurretik ere, baina, Domingoren amorrua ez zen nolanahikoa, hain izan zen neurriz kanpokoa poliziak manifestarien aurka egindako erakustaldia, bortizkeria eta larderia nagusi, egurra eta egurra nonahi; han gertatua, baina, nekez laburbil zezakeen beste ezerk, Domingok
|
bertatik
bertara ikusi zuèn irudi batek baino hobeto: bera plaza batean zegoen, non zaldi gaineko dozena erdi polizia sakabanatzen ari baitzen manifestazioa; lehen erasoa jo ondoren, zaldien kasko eta ferra hotsek jartzen zioten zapalketari musika giroa:
|
|
|
lehorreko aurrerabidea, batez ere, geldiezina zen, halako eran, non hiriko atarian zeudela ziurta baitzitekeen, setioari ekiteko prest; hura, baina, ez zen bat bateko ezustekoa izan, talde politikoek bost bat egun lehenago planteatu baitzuten hiriaren ebakuazioa, gauzak gaizki zihoazen seinale: esan nahi baita errepublikanoak ez zeudela aparretan ibiltzeko moduan; Domingok, gainera,
|
bertatik
bertara ikusi zuen hiriaren gainbehera, korazatuen eguneroko bonbardaketak eta frontetik zetozèn berri ezin txarragoak, hiritar kopetilunen goibeltasunarekin batera, ez baitzitzaizkion hartaz baizik mintzatzen; egia zen milizianoak ahalegin berezia egiten ari zirela hirian zabaltzen ari zèn etsipen giroaren aurka, baita neurri bortitzak hartuz behin edo behin ere –halakotzat har zitekeen e...
|
|
|
Domingoren amorrua... Albertorena jazo aurretik ere, baina, Domingoren amorrua ez zen nolanahikoa, hain izan zen neurriz kanpokoa poliziak manifestarien aurka egindako erakustaldia, bortizkeria eta larderia nagusi, egurra eta egurra nonahi; han gertatua, baina, nekez laburbil zezakeen beste ezerk, Domingok
|
bertatik
bertara ikusi zuèn irudi batek baino hobeto: bera plaza batean zegoen, non zaldi gaineko dozena erdi polizia sakabanatzen ari baitzen manifestazioa; lehen erasoa jo ondoren –zaldien kasko eta ferra hotsek jartzen zioten zapalketari musika giroa:
|
|
|
–Aita, aste honetan abioi bat ikusi dut, eta, orain arte ez bezala, jakin mina piztu zait, miraria ere ematen baitu nola egin dezakeen zuhaitz batek hegan, zuk askotan esaten duzun moduan, eta zera... aukerarik balego,
|
bertatik
bertara ikusi nahi nuke abioi bat, baita piloturen bat ere, esplikazioak eman diezazkidan: nola funtzionatzen duen, nola martxan jarri... mundu hori barrutik ezagutzeko.
|
|
|
Gela, ohi bezala, erdi ilunpean zegoen: horregatik, alde batetik, eta urduri baino urduriago zegoelako, bestetik, bat batean hartu behar izan zuen Adak haurra besoetan; orduan ikusi zuen, baina, ikustekoa,
|
bertatik
bertara ikusi ere, zangoak dardarka hasten zitzaizkiola... besoetan hartutakoa munstro beldurgarri bat baitzen, zinez, ederretik ezertxo ere ez zuena!, hala iruditu zitzaion Adari bederen: hala irudituko zitzaion, bai, zeren, ondotik, oihu lazgarri bat egin eta bertan ziplo erori baitzen haur eta guzti, zorabioak hartuta.
|
|
2010
|
|
|
Zurekin askotan mintzatu izan naiz gai honetaz, Damaso, zuenean Lourdes ere erreferentzia ezinbesteko bat izan baitzen luzaroan, zenbat kointzidentzia gure bizitzetan, adiskide!?, zuen ama gaixotu arterainokoa. Madrilgo egonaldian, berriz,
|
bertatik
bertara ikusi nuen nola jende ez gutxik fede handiagoa zion santu baten irudiari medikuaren hitzari baino. Gurean, azkenik, superstizioaren sukarrak ez zuen urtebete baino gehiago egin, baina gogo gogoan dudan urtebete hura aski zait baieztatu ahal izateko gizakiaren estruktura psikologikoa berdina dela Alemanian zein Espainian?
|
|
|
–Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b??, esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan nuen ama, eta
|
bertatik
bertara ikusi nituen haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak honela esan zidan, zeh... –Nork egin dizu mina, Gabi??;. Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz?
|
|
|
sugearen irudia zen eta deabruarena berarena; aurrez aurre nuen, bada, Helena, deabruzko Eba bihurtua, sentsuala baino sentsualagoa? are sentsualago egin zitzaidana haren belaungunearen irudia tartekatu zitzaidanean, bizikletan irakasten ari nintzaiòn egunean
|
bertatik
bertara ikusi niona!; ezetz eta ezetz esaten nion neure buruari, Helenak ez zuela Ebarekin zerikusirik, baina Helena sentsual hark ere erakarri egiten ninduen, halabeharrez erakarri ere, Helena garbienaren irudiak bezainbat, gehiago ere bai, beharbada; Bécquerren poema asko nekizkien buruz, eta neure barne borroka haien azpian nuen, jakina, Bécquerren beste hura?. Dos rojas lenguas de fuego/ qu... , lehen aldiz irakurri nuenean, sexuaren gorrotoan hezi gintuzten?
|
|
|
Ez horrela bakarrik, baina horrela ere bai! Baina zergatik ez zoaz Pagoagara, eta han gertatzen dena
|
bertatik
bertara ikusten. Zeren beldur zara??;. Zure beldur naiz, eta Gabinoren beldur ere bai, azkenean burua galduko ote duzuen?
|
|
|
Bi sinatzaileak ibilbide profesional luzeko perituak dira, eta hainbat hilabete izan zituzten pieza garrantzitsuenak aztertzeko. Argazkiak ez ezik,
|
bertatik
bertara ikusi ahal izan zituzten ostrakak, behin baino gehiagotan gainera. Txostenaren lehen zatian 51 pieza aztertu zituzten.
|
|
|
Oin puntarekin bikinia izkina batera bota zuen. Alu iletsu bat
|
bertatik
bertara ikusten zuen lehen aldia zen.
|
|
|
Ez horrela bakarrik, baina horrela ere bai! Baina zergatik ez zoaz Pagoagara, eta han gertatzen dena
|
bertatik
bertara ikusten. Zeren beldur zara?";" Zure beldur naiz, eta Gabinoren beldur ere bai, azkenean burua galduko ote duzuen...
|
|
|
burua buruaren tokira, oinak oinetara eta eskuak eskuetara; ez al nengoen, bada, Helenaren mihia salbatzeko prest —" Mihia moztu lehenago...!" esan zuen berak, ni salatu baino lehen—, baita gure harremanak pikutara bazihoazen ere?; beste ikuspuntu batetik, baina, Helenaren mihi puntaren irudi hura su txiki bat ere bazen, irudimenaren haizeak suago bihur zezakeena, beste irudi batera edo beste irudi batzuetara eraman nintzakeen neurrian; buruan nuen, gainera, ordurako, irudi haietako bat: sugearen irudia zen eta deabruarena berarena; aurrez aurre nuen, bada, Helena, deabruzko Eba bihurtua, sentsuala baino sentsualagoa... are sentsualago egin zitzaidana haren belaungunearen irudia tartekatu zitzaidanean, bizikletan irakasten ari nintzaiòn egunean
|
bertatik
bertara ikusi niona!; ezetz eta ezetz esaten nion neure buruari, Helenak ez zuela Ebarekin zerikusirik, baina Helena sentsual hark ere erakarri egiten ninduen, halabeharrez erakarri ere, Helena garbienaren irudiak bezainbat, gehiago ere bai, beharbada; Bécquerren poema asko nekizkien buruz, eta neure barne borroka haien azpian nuen, jakina, Bécquerren beste hura —" Dos rojas lenguas d... " Ez didazu ezer esaten"; eta nola nik mutu jarraitu bainuen, gehitu zuen:
|
|
|
Zurekin askotan mintzatu izan naiz gai honetaz, Damaso, zuenean Lourdes ere erreferentzia ezinbesteko bat izan baitzen luzaroan —zenbat kointzidentzia gure bizitzetan, adiskide! —, zuen ama gaixotu arterainokoa. Madrilgo egonaldian, berriz,
|
bertatik
bertara ikusi nuen nola jende ez gutxik fede handiagoa zion santu baten irudiari medikuaren hitzari baino. Gurean, azkenik, superstizioaren sukarrak ez zuen urtebete baino gehiago egin, baina gogo gogoan dudan urtebete hura aski zait baieztatu ahal izateko gizakiaren estruktura psikologikoa berdina dela Alemanian zein Espainian... zein mundu osoan.
|
|
|
" Oi, Gabi, hau poza ematen didazu, abituarekin jantzita! Izan ere, b b b...", esan zidan ni ikusi ahala, haren bi eskuek nire bi besoei helduta, eta hantxe gelditu zen, ez arre eta ez so, hurrengo hitza harritzar bat balitz bezala, edo horma bat, hobeto, hizpidea trabatzen eta eteten ziona, baita elkarri zor geniòn besarkada eragozten ere; bertan nuen ama, eta
|
bertatik
bertara ikusi nituen haren ezintasuna eta haren sufrimendua, nirea istantean eragin zuena, arranpa bat erraietan; eta gogoz besarkatu nuen, noski, besarkada hura sufrimenduaren aurkako antidotorik behinena zelakoan; gero, ama askatu nuenean, irri zabala egin zidan, pozezko emozio bortitz bat eragin zidana, baita malko batzuk isurarazi ere; nire malkoak ikustean, ordea, amak honela esan zidan, zeh... " Nork egin dizu mina, Gabi?";" Lasai, ama, hain nago pozik zu ikusteaz, negarrez ari naiz" esan nion, malkoak xukatu eta irri egiten nion bitartean.
|
|
2011
|
|
|
Gero, eztei bidaiaren aitzakian eta osaba Terenciano Urgainen zegoela, emaztearekin Iruñera joan eta
|
bertatik
bertara ikusi zuen Efrenek osaba Terencianoren denda, baita, hura ikusi ahala, bihotzean zimiko mingarri bat sentitu ere, inbidiaren matxardek atximurkatu balute bezala: hantxe geratu zitzaion zimikoaren marka?
|
|
2012
|
|
|
Bi egun lehenago udaleko bulegoetara deitu eta interesatzen zitzaizkion bi hilobien kokapena zehaztu zioten. Goiz hartan bertan hilerrira joan zen tokia
|
bertatik
bertara ikusi eta, bide batez, soka atzealdeko murruan jartzera.
|
|
2013
|
|
|
Hasieran esan dinat: Kanbodiara egindako bidaia izan zunan giltza, han arma industriak eragindako eta nik
|
bertatik
bertara ikusitako biktimen irudiek, gizon begibakarrek, emakume besogabeek eta haur zangogabeek?, erabaki baitzuten nire azken hitza, baita atentatu honetan parte hartzea ere, ondorioz.
|
|
|
–Auskalo orduan ni neu ere sartuko ez ote nintzen ETAn, Loren??. Orain, berriz,
|
bertatik
bertara ikusten zituen Lorenek Koldoren begiak, su handi batek hartuak, bera. Koldo?, txantxa guztietatik urrun, zernahi egiteko prest balego bezala, baita Hamzari bere laguntza eskaintzeko ere. Lorenek Kanbodiara elkarrekin egin zutèn bidaian ezagutu zuen Koldo; orain, berriz, Hamza ezagutu zuen ezustean:
|
|
|
Behargin pare bat hurbildua zen ordurako: Dionixiok
|
bertatik
bertara ikus zitzakeen biak, baita lankidearen ateraldiak haiei eragindako irribarreak ere, ezin izan zitezkeenak plazer handi baten adierazpidea baizik. Dionixio, beraz, sutan zegoen, baita galduta ere, beharbada.
|
|
|
Bidaia, gainerakoan, ezin gogorragoa izan zen, Koldorentzat batez ere: hango miseria, Kanbodia barruko herrixketakoa batik bat, non Koldok
|
bertatik
bertara ikusi ahal izan baitzituen garai bateko minek gizon emakume eta neska mutilengan eragindako okerrak, salagarriak bezain deabruzkoak: besamotzak eta hankamotzak, begi bakarrak eta sudurgabeak?!
|
|
|
–Orain, Undiano, nahi dut Nafarroa Behereko eta Lapurdiko gure lagunek ere
|
bertatik
bertara ikustea mirari tiki hau. Iruñera ekarri Etxauz, eta Agaramont gaztea, eta Senpere, eta Garro, eta gure zilarra biltzen duten bertze guztiak.
|
|
|
hemen sarrera dotorea, harresi hirukoitza, Kartago zaharrean bezala, eta hor, aurrerago, Kartagoko portu militarra gogoraraziko duen laku artifizial bat. Laku horretan itsas batailen ikuskizunak garatuko dira, harmailak jarriko ditut inguruan, eta Gerra Punikoetako batailarik harrigarrienak
|
bertatik
bertara ikusteko aukera egongo da, zer iruditzen. Hor, ezkerretara, Eshmunen tenplua egongo da, nire atrakziorik kutunena; tenpluan sartzen denak gauza miresgarriekin egingo du topo, esate baterako?
|
|
|
Bidaia, gainerakoan, ezin gogorragoa izan zen, Koldorentzat batez ere: hango miseria, Kanbodia barruko herrixketakoa batik bat, non Koldok
|
bertatik
bertara ikusi ahal izan baitzituen garai bateko minek gizon emakume eta neska mutilengan eragindako okerrak, salagarriak bezain deabruzkoak: besamotzak eta hankamotzak, begi bakarrak eta sudurgabeak...!
|
|
|
" Auskalo orduan ni neu ere sartuko ez ote nintzen ETAn, Loren...". Orain, berriz,
|
bertatik
bertara ikusten zituen Lorenek Koldoren begiak, su handi batek hartuak, bera –Koldo–, txantxa guztietatik urrun, zernahi egiteko prest balego bezala, baita Hamzari bere laguntza eskaintzeko ere. Lorenek Kanbodiara elkarrekin egin zutèn bidaian ezagutu zuen Koldo; orain, berriz, Hamza ezagutu zuen ezustean:
|
|
|
Hasieran esan dinat: Kanbodiara egindako bidaia izan zunan giltza, han arma industriak eragindako eta nik
|
bertatik
bertara ikusitako biktimen irudiek –gizon begibakarrek, emakume besogabeek eta haur zangogabeek... – erabaki baitzuten nire azken hitza, baita atentatu honetan parte hartzea ere, ondorioz.
|
|
|
Behargin pare bat hurbildua zen ordurako: Dionixiok
|
bertatik
bertara ikus zitzakeen biak, baita lankidearen ateraldiak haiei eragindako irribarreak ere, ezin izan zitezkeenak plazer handi baten adierazpidea baizik. Dionixio, beraz, sutan zegoen, baita galduta ere, beharbada.
|
|
2014
|
|
|
Bilbo inguruan hainbat dorre eraikitzen ari zèn arkitekto baten bulegoan. Dorre haiek bukatu eta
|
bertatik
bertara ikusi zituenean, baina, hain lotsa handia sentitu zuen, non alde egitea erabaki baitzuen, nora, eta Madagaskarrera, han anaia bat baitzuen misiolari.
|
|
|
Zu ez zara, baina, oraindik hil??? eta bere ahizpa Elisarena?. Agur batetik hasten dun dena, eta gero, komeriak?!??, baina, oihu haiek entzutearekin batera,
|
bertatik
bertara ikusten zuen Felisak Mamadouren buru biribila, ebanozko esfera distiratsua iduri. Zinez ote zen horrelakoa haren burua, edo esku ikusezin batek gainean argizaria bota eta zapi batez igurtziz atera ote zion distira hura?
|
|
|
Mamadouk, gainera, irri ezin zabalagoa egiten zion Felisari une hartan. Erran nahi baita Felisak
|
bertatik
bertara ikusten zituela haren hortz ilarak. Are gehiago:
|
|
2015
|
|
|
Nabil eta Joaquimekin joan nintzen. Hiriaren kanpo aldean zabortegi berria eraiki dutenetik, hura
|
bertatik
bertara ikusteko gogoz ibili izan gara. Eta aurreko astean joan ginen.
|
|
|
|
bertatik
bertara ikusi nuenean, berriz,
|
|
|
Ezkerreko galerian, biko platea dotore bat suertatu zitzaien. Taula eta dantzariak
|
bertatik
bertara ikusten ziren handik.
|
|
|
Itxuraz, kontu zabaldua duk fusilatu horiena, herrian askok dakitena. Baina, noski, gutxi dituk
|
bertatik
bertara ikusi eta gertakizunak hain presente dituztenak. Hortxe zegok koska!
|
|
|
Lehenengo egun hartan bikote bakarra ikusi arren, laster ohartu nintzen Bavaria-ko (halako izena baitzuen garagardotegiak) terrazako mahaiak xake jokalari anitzen ohiko biltokia zirela. Erran bezalaxe, luze gabe partidak
|
bertatik
bertara ikusteko irrika neurezko uzkurtasun eta lotsari nagusitu zitzaien eta, laster, mahaien ondoraino hurbiltzeko behar besteko kemena bildu ahal izan nuen. Jokalari gehien gehienak zahar jendea ziren, goiz (eta, beldur naiz, egun) osoan Gurutze Gorriak eta amerikar armadak banatzen zituzten jakiak bildu beste egitekorik ez zutenak.
|
|
2016
|
|
|
Txori bat, esan nahi nuke. Lehen aldia da halako traste bat
|
bertatik
bertara ikusten dudana. Kaiola.
|
|
|
Ederra, bere trikimailu eta gauza itsusi guztiak gorabehera. Eta zoragarria zen
|
bertatik
bertara ikusi ahal izatea. Baina oso tragikoa ere izan zitekeen batzuetan, eta Tourreko errepideetan hildako txirrindulari batzuez gogoratu zen, Tom Simpson eta Fabio Casartelli adibidez.
|
|
|
Artega zegoen ezinbestez. Sarritan irudikatu zuen hainbeste miresten zuen idazle hura ezagutuko zuen unea, eta nolakoa izango zen
|
bertatik
bertara ikusita. Hainbatek esan zioten urduritasun handia sentitzen zela haren aurrean, eta errespetu beldurtia sortzen ziola jende gehienari.
|
|
|
Benetan berezia zen Veneziara horrela iristea. Telebistan eta argazkietan aldez aurretik hamaika aldiz ikusi arren, ez zegoen hiri hura
|
bertatik
bertara ikustea bezalakorik. Gazte gaztetan batez ere, pentsatu zuen Josebak.
|
|
|
Irati pozik zegoen, bidaian zehar erakutsitako tristura ahaztu balu bezala. Ez zegoen koadroak
|
bertatik
bertara ikustea bezalakorik. Hain ederra zen dena.
|
|
2018
|
|
|
Ihardets zenezakete, baiki, Graham jaunak ihardesten zidan bezala supazterreko gure eztabaida atseginetan ildo horretatik jotzen nuen aldiko, ezen, baldin eta zuzen banago, maiordomo handi bat bakarrik identifika daitekeela ikusiz nola jokatzen duen proba latz baten aurrean. Eta, guztiarekin ere, egiatan, handitzat jotzen ditugu Marshall jauna, Lane jauna eta beste, nahiz gutako gehienok ez ditugun
|
bertatik
bertara ikusi halako baldintzetan lanean. Onartu beharrean nago Graham jaunak arrazoi pizar bat baduela horretan, baina, ofizioan nik beste denbora eramanez gero, edonor gai da gizon baten profesionaltasunaren heina senez kalkulatzeko, bera presiopean lanean ikusi beharrik gabe ere.
|
|
|
Lord Darlingtonek, esan beharra dago,
|
bertatik
bertara ikusia zuen, astebete edo lehenago, nola erori zen nire aita. Lord jaunak bi gonbidatu zeuzkan lorategiko etxean, dama gazte bat eta jaun bat, eta handik ikusi zuen belardian barrena nola zekarren nire aitak erretilu bete jan edan, horren premian baitziren.
|
|
|
Izan ere, bururatu zitzaidan atarramentu profesionala ere atera niezaiokeela hark proposatutako auto bidaiari; hain zuzen, West Countryra joan ninteke, eta han Kenton andereñoarekin elkartu, bidenabar; hartara,
|
bertatik
bertara ikus nezake zenbaterainoko gogoa duen Darlington Hallera lanera itzultzeko. Argitu beharrean nago zenbait aldiz irakurri dudala Kenton andereñoaren gutuna eta horrenbestez ezinezkoa dela nire irudipen hutsak izatea haren hitzetan sumaturiko zantzuak.
|
|
|
Siria iparraldean kurduen kontrolpean zegoen Kobane setiatu zuten. Turkiako mugatik
|
bertatik
bertara ikusten zen erasoa, eta inork ez zuen ezer egin, harik eta, dena galtzear zirela, kurduen defentsak AEBko aire erasoen laguntza izan zuen arte. Gerraren norabidea aldatu zuten bi gertakariek, yezidiak nahi gabeko protagonista bihurtu ziren mendebaldean (Sakharov saria Europako Parlamentuan, NBEko Batzar Nagusian hitzaldia), eta, endogamia tradiziotik urrunduz, euretako askok YPGen abaroan miliziak eratu zituzten.
|
|
|
Baina ostegun buruzuri bat besterik ez zen, arratsaldeko lau eta erdiak pasatxo, eta haiek,
|
bertatik
bertara ikusten ez bagenituen ere, zehatz mehatz planifikatutako zerbait gertatu balu bezala jokatzen zuten. Beste Land Rover baten zain egon zitezkeela otu zitzaidan, hirugarren horri gurpila zulatuko zitzaiola eta beharbada kurbatik haraxeago zegoela, guretzat ezkutuan baina haientzat agerian.
|
|
2019
|
|
|
ai eta ai?! Gero, erosketak egitera jaistean, Txefe eta Klararen etxearen paretik igaro zen, Klarak
|
bertatik
bertara ikus zezan?
|
|
|
–Gora gugg ta guggtarrak!?, eta nola nabaritu zuen, aldi berean, bere autoestimuak gora egiten zuela, gora eta gora, aparrak bezala! Hura baino erabakigarriagoa izan zen, haatik, Andoni Gerrikabeitiaren baitan gertatutako miraria, arratsaldeko bostetan doi gertatu zena eta Telmok
|
bertatik
bertara ikusi ahal izan zuena. Ospitaleko psikologi departamentuak ongi estudiatutako beste puntu bat baitzen hura.
|
|
|
Sentipenak arrapataka datozkio era nahasian, era bortitzean. Faxistek
|
bertatik
bertara ikusteak sortu dion ikara, lehendabizi, zeinak, beste behin ere, bere izaera izuti eta koldarra agerian utzi dion. Gero, abadea eta militarrak elkarren ondoan pasean ibiltzeak ezinbestez eragiten dion galdera:
|
|
2020
|
|
|
Ondorioak nabariak dira jadanik. Esate baterako, Eñaut Izagirrek
|
bertatik
bertara ikusi ditu kalteak Lima eta Santiago hirietan. " Santiagora doan ibaiak, Maicok, 5.000 kilometro koadroko arroa dauka.
|
|
|
Eladio Esparza Lesakako seme ospetsu, euskal idazle eta geroago Euskaltzaindiko kideak aginduta, 1936ko abuztuaren 11n, Tolosako Plaza Zaharrean, herria hartu berria zuten erreketeek Ixaka Lopez Mendizabal idazle eta politikari tolosarraren argitaletxea arpilatu, ostu, liburuak plaza erdian pilatu eta erre egin zituzten. Matxinatuekin baitzihoan, kazetari lesakarrak
|
bertatik
bertara ikusi zuen nola erretzen zituzten liburuak Leitzan, Araitzen, Imotzen, Berastegin eta Lizartzan errekrutatutako erreketeek. Esparzak –naziek Alemanian hiru urte lehenago egin zuten moduan–" su garbitzailea" deitu zion hitzez hitz txondor hari, eta" traidoreen" liburuak eta ikastolako irakaskuntza" errotik ateratzearekin" lotu zuen.
|
|
|
Egun hartan
|
bertatik
bertara ikusi zituzten, Nafarroako jauregiaren eta Baleztena etxearen aurrealdeetan, bezperan errepublikarren hegazkinek jaurtikitako bonben aztarnak; halere, ez zuten gerraren aipamenik apenas egin, ezta, Martini autobus geltokira laguntzean, leherketen ondorengo hondakinak ikusi zituztenean ere. Biharamunean, hiru lagunak Angelaren etxean elkartu zirenean, jakin zuen Matildek Miserikordia Etxean zazpi hildako egon zirela erasoen ondorioz.
|
|
|
Ikuspegi zoragarria zuela. Pirinioak
|
bertatik
bertara ikusten zirela eta Orhi ere zein zen bazekiela, baina besteak. Besoa luzatuz zerrendatu nizkion batzuk:
|
|
|
Tristatu egin nintzen. Gogorra da
|
bertatik
bertara ikustea zer gutxi balio duen bizi izan dugun guztiak azkenean. Nola husten zaigun burua oroitzapenez, sentimenduz, aurpegiz, ahotsez.
|
|
|
Txarro ez dabil guztiz oker sarjentuak lekutu nahi duelako susmo horretan, baina kontuak ez dira arras berak uste bezala. Sarjentua maiz entzunda dago, bai eta zenbaitetan
|
bertatik
bertara ikusita ere, nola Txarro zeharo mozkortzen den kasik egunero eta nola jokoan aritzera bulkatzen dituen batailoiko gizonak, dezenteko apustuak tarteko. Ondorioz, hasiak dira aspaldixkotik liskarrak eta tirabirak gizonen artean, eta, horrela, duela pare bat asteko ahari talka batean apustua galdutakoak ganibeta jarri zion lepoan sosak irabazitako lagunari, aharia pattarra edanda zegoelakoan.
|
|
2021
|
|
|
Aitak eroan zuen behin, hil aurretik, inori horren berri emango ez ziola agintzeko eskatuta. Uste zuen eskubidea zeukala David txikiak aurrerantzean denok gobernatuko gintuen instalazioa
|
bertatik
bertara ikusteko, hura diseinatu zutenetako baten seme izanik. Ikustekoa zen Daviden begiei zerien sua, harrotasunaren erregaiak isiotu eta elikatua.
|
|
|
Ainhoa ere ez zen Tag en edo sinadura errepikatzaileen zalea baina muralak asko atsegin zituen. Egunen batean New Yorkera joan nahi zuen handienen maisulanak
|
bertatik
bertara ikustera: Kobra, Walker, Bansky...
|
|
|
Hala bada, irlan gora igo baldin baziren, eta igo zirelakoan nago,
|
bertatik
bertara ikus zitzaketen antzina han izandako elizaren hondakinak.
|
|
2022
|
|
|
Sekula ez nintzen bertan egon. Noiz edo behin pasatuko nintzen handik tren geltokira bidean, baina halakoetan aitaren autoan joaten ginen, eta trenak
|
bertatik
bertara ikustearen zirrarak ez zidan beste ezeri erreparatzen utziko. Orain, baina, asfaltatu gabeko karrika putzuz jositako haietan barrena genbiltzala, lanak nituen sinesteko artean Iruñean geundela.
|
|
|
Egiatan, proiektu bati bueltaka dabil aspaldi, garai bateko nekroturismoaren moda itzularaziko duena, baina hobetuta: kontua ez da izango ospetsuak lurperatuta dauden hilerriak bisitatzea, baizik eta haien heriotzaren tokia eta zirkunstantziak
|
bertatik
bertara ikustea, eta are akzioaren parte bihurtzea ere. Batek turismoa egin luke Parisen Jim Morrisonen baineratik Lady Di ren tuneleraino, furgoneta batek Emmanuel Carrère kolpatu zuen Rue des Écoles ahaztu gabe.
|
|
2023
|
|
|
Pakistanen hazi nintzen, eta
|
bertatik
bertara ikusi nuen nola biziraun zuten nire amak, amonak eta izebek orotariko sufrimendu latzen aurrean. Biziraun zuten migrazioen aurrean, negozio galera suntsigarrien, senar traketsen, harreman hautsien, lege diskriminazioaren eta beste hainbat egoeraren aurrean, sekula ere etsipenean erori gabe, sekula ere berengan konfiantza izan zutenak alboratu gabe, sekula ere aurrera egiteari utzi gabe.
|
|
|
Hala, arduradunak –emakume ona bera– esan zion ezin zutela bera hautatu proiektuak gidatzeko," ez zuelako lortuko inork bera errespetatzea". Beste batzuetan, bere ahotsaren tonua eta" nortasun indartsua" aldatzeko eskatzen zioten, eta, bien bitartean, berak
|
bertatik
bertara ikusten zuen nola beraren nagusiak –gizon zuria bera– oihuka hitz egiten zion jendeari eta puta hitza erabiltzen zuen emakumeez jardutean.70 Genevako Nazio Batuetako langileei duela gutxi egindako inkesta batean, antzeko deskribapenak jaso ziren: hiru langiletik batek adierazi zuen arraza diskriminazioko esperientziaren bat izana edo ikusia zela.
|
|
|
Emakumeak jipoitzen zituzten kolore biziko oinetakoak janzteagatik. Gaur egun,
|
bertatik
bertara ikusten ari gara nola ari den berpizten afganiar kultura indartsu bat". 87 Duela gutxi, The New York Times en lerroburu batean, garaipena goraipatu zuten, nahiz ohartarazi emakumeen bizipena bestelakoa zela: " Babes etxeek hainbeste afganiar emakume salbatu badituzte, zeren beldur dira?". 88 Artikuluak ez zuen aipatu" hainbeste afganiar emakume" haiez gain beste 32.000 herritar hil zituztela AEBko eta Mendebaldeko indarrek okupazioaren garaian.89
|
|
|
Hala, NOWk arrazaren auziari nola heldu zion gaitzesten zuten hainbat pertsonak erakundetik alde egin zuten, halako exodo masibo batean. Tess Martin kongresuko parte hartzaile beltzak
|
bertatik
bertara ikusi zuen nolako etsaikeria ibili zuten NOWko kide eta buruek presidentetzarako eta presidenteordetzarako hautagai gisa aurkeztu ziren koloreko lehen pertsonekin. " NOWren egiazko aurpegia oso desberdina da", esan zien The Daily Beast eko kazetariei.
|
|
|
Azken berrogei urteetan,
|
bertatik
bertara ikusi dugu nola irauten duen hegemonia neoliberalak bizitza publikoaren esparru guztietan. Mundu guztian barrena, jendeari esan zaio ez dagoela itun neoliberala onartzea beste aukerarik, eta, aldi berean, deuseztatuta geratu da politikak alderdi eraldatzaile bat izan dezakeelako eta izan behar duelako ideia.
|