|
2000
|
|
|
Hau Nafarroa Behereko herririk populatuena dugu eta Erdi Aroan gaur baino garrantzi handiagoa izan zuen, Nafar Gortearen egoitza izan baitzen. Nafarroako txanpon ofiziala ere
|
bertan
ekoizten zen 1351z geroztik. Herriko Etxearen barruko etxartean Nafarroa Beherea eta Santiago Bidearen Museoa dago (urte osoan zabalik udan igande goizak ere bai, 9:30: 30 eta 14:30: 30 ordutegiarekin); helduen sarrera 15 libera.
|
|
|
Haitzuloen sakonean fauna kabernikola bizi da, baina bestelako formak ere aurki daitezke, saguzarrak esaterako. Landarerik ezean, lurpean
|
bertan
ekoizten den materia organiko bakarra bakterioek ekoitzitakoa da; bakterio hauek lurpeko animalien bazka garrantzitsua dira. Hala ere, kabernikolak hein handi batetan kanpoko ekarpenen menpe daude, eta haitzuloen alde sakonera iristen den edozein gai orga niko ustiatzen dute:
|
|
2001
|
|
|
Europako Batasunetik kanpoko Europako herrialdeek kontinente horren guztizkoaren %43, 5 sortzen dute. Europako Batasunak eskualdekatze handia izan du ekoizpen horretan; izan ere, sei estatuk (Frantzia, Alemania, Italia, Erresuma Batua, Espainia eta Herbehereak)
|
bertan
ekoizten diren oilo arrautza guztien ia %85, 0 eragiten dute. Iparraldearen eta hegoaldearen arteko aldeak motelduta daude, Espainia eta Italia ekoizle handiak baitira Alemaniaren eta Frantziaren atzetik.Oilo arrautzak sortzen dituen beste potentzia handi bat Ipar Amerika da.6, 9 milioi tona ekoitzi ditu, eta horietatik 5 milioi tona (%67, 7) Estatu Batuek eman dituzte.
|
|
2002
|
|
|
Edozeren gainetik katedralaren zilueta nabarmentzen dela. Hiria bera," Nafarroako jakileku" ere deitua da
|
bertan
ekoizten diren baratze produktuak ospetsuak direlako. Hainbat kulturaren mestizajearen emaitza denez, alde zahar labirintikoaren inguruan batik bat sekulako monumentu bilduma (batzuentzat Euskal Herriko plazarik ederrena ere bai) topatuko dugu.
|
|
|
Arrasateko informazioa eskaintzea izan dute beti helburu nagusi, hala ere, emisora inguruko beste herrietara heltzen zenez. Aretxabaletan, Eskoriatzan eta Leintz Gatzagan ere entzuten zen?, korrespontsalak izan zituzten, herri horietan gertatzen zenaren berri eman ahal izateko. Euskaraz aritzea erabaki zuten hasieratik, eta
|
bertan
ekoitziriko irratsaioez gain, Euskadi Irratiarekiko konexioek betetzen zuten gainerako denbora; hala ere, oso argi zuten bertako irratilariek herrian zerbait gertatuz gero, kanpoko emankizuna moztu eta bertako informazioa eskainiko zutela:
|
|
2004
|
|
|
Euskarak oso presentzia murritza du hiriburuetako telebista lokaletan. Badira gertuko telebistak dena euskaraz emititzen dutenak, baina ordu gutxi batzuez, izan ere
|
bertan
ekoizten dituzte euskarazko saio guztiak. Telebista kate handiek elikatzen dituzte erdarazko telebista lokalak programazioa ren ehuneko handi batean; ez da hori gertatzeneuskarazko herri telebistetan.
|
|
2005
|
|
|
Zentral hidraulikoak populazio gune handietatik urruti kokatzen direnez,
|
bertan
ekoitzitako energia biziki garestiak diren banaketa sareen bidez ekarri behar izaten da
|
|
2007
|
|
|
Gondrak sei mila metro karratu ditu, bi berotegitan banatuta. Hazi landareak
|
bertan
ekoizten ditu. Tokiko merkatuen artean eta handizkako saltzaileen, lorezainen eta erakundeen artean banatzen du jeneroa, baina batez ere bere Salgunearen bitartez egiten ditu salmentarik gehienak.
|
|
2008
|
|
|
Edukiontziak ko aldeko kuboak dira, eta El Cabrilen
|
bertan
ekoizten dituzte, kalitate handieneko hormigoiz. Bakoitzean 18 ontzi sartzen dira, eta, betetakoan, morteroa injektatzen diote, edukia ibilgetzeko.
|
|
|
Proiektuaren azken helburua da energia eraginkortasuna bultzatzea. Hau da, ahalik eta energia gutxien kontsumitzea, eta, era berean, kontsumitzen den hori herrian
|
bertan
ekoiztea, ahal den neurrian. Horretarako, energiaren inguruko diagnostikoa egingo dute, eta, ondoren, hainbat neurri proposatuko dira, batzuk dezenteko inbertsioa eskatzen dutenak, eta beste batzuk, oso diru gutxikoak.
|
|
|
Berezko produktu bat â?, desberdina eta Bizkaian
|
bertan
ekoitzitako sagarrekin eginaâ?, merkatuan salgai jartzea,
|
|
|
Aletan defizitarioa zen lurraldearentzat ezinbestekoa zen inportatzeko erraztasuna edukitzea, eta hortik aduanak Ebron egotearen garrantzia; baina sistema horren bigarrenriak eta artisauak? eta protestak pizten ziren, aleak pilatzen zituztenen aurka zutabea,
|
bertan
ekoitzitako alea bertan kontsumitzea zen. Nekazari gizarteetan biziraupen krisialdiak sarri gertatzen ziren:
|
|
|
Ordurako 730 anega zeuden salduta herritarren artean. Horietatik 500 udalerrian
|
bertan
ekoitzitakoak ziren, hau da, bertako pilatzaileei bahitutakoak; beste 30 anega gari Bizkaitik ekarritakoak ziren, anegako 38 erreal ordainduta; eta azken 200ak, Donostiatik heldu ziren. Diputazioari igorritako gutunak zioenez «en los vendidos hallo la quiebra de quinze reales de vellon poco mas o menos en cada fanega con la diferenzia de la medida menor a la maior, y considerando, que de esta suertte no se puede aguantar tantta quiebra por no tener quasi fondos, suplico a V.S. me diga si las restanttes fanegas puedo vender al precio tottal de costte y porte y demas gastos, osi conttinuare con la ventta a los precios de 26 reales el trigo y 16 el Maiz establecidos con el motivo de los tumultuarios».
|
|
|
Merkataritza askatasuna bai, baina askatasun osoa. Hau da, herrialdean
|
bertan
ekoizten eta pilatzen zen alea bihitegietatik atera eta zuzenean merkaturatu ahal izateko askatasuna, ez interesen arabera gorde eta etekin gehien ematen zuen lekuan saltzeko askatasuna.
|
|
|
Derek Farr Etxean, erabili berogailua gehiegikeriarik gabe eta modu eraginkorrean, dutxatu bainatu beharrean, erabili kontsumo txikiko bonbillak eta itzali erabiltzen ez badira, bete ahalik eta gehien garbigailua eta erabili ahal den tenperaturarik baxuenean, erabili A edo A+ energia eraginkortasuneko etiketa duten etxetresna elektrikoak, estali lapikoak egosten ari diren bitartean eta itzali aparatu elektrikoen “stand by” modua. Jateko orduan, gomendagarria da haragia eta arraina neurriz kontsumitzea, tokian
|
bertan
ekoitzitako barazkiak jatea, sasoikoak eta freskoak izoztuak baino lehen, eta, oro har, produktu ekologikoak. Birziklatzeari dagokionez, programaren arduradunek papera azpimarratzen dute, eta, zehazki, publizitate komertziala saihestea, postontzian kartel bat jarriz hala adierazten badu, eta egunkaria partekatzea.
|
|
|
Seguruagoa da, nazioarteko trafikoko gaixotasunen transmisio arazoak saihesten baititu eta zainduago baitago, jatorri eta helmuga mugatuagoak eta kontrolatuagoak baititu. Produktu freskoagoak, zaporetsuagoak eta iraunkorragoak egiteko aukera ematen du, garaian
|
bertan
ekoizten baitira, kontserbatzailerik gabe eta pestizidak gutxiago edo batere erabili gabe, eta oso denbora gutxian ekoizten direnetik kontsumitzailearengana iristen diren arte. Eragin positiboa du kontsumitzailearengandik hurbil dagoen ekonomian, tokiko ekoizleen garapen jasangarria eta lurren aprobetxamendua bultzatzen baititu elikagaiak ekoizteko.
|
|
|
Ikasketak amaituta Euskal Herrian gelditu zen, eta, hala, gaur egun bere emazte Jasone Riaguas ezagutu zuen. Aralar mendizerraren inguruetan aritu zen lanean, urte luzez, baina 2005 urtean Chiloera itzultzea erabaki zuen, Idiazabalgo gazta
|
bertan
ekoizteko asmoz. Hastapenetan gertatu ohi den bezala, hasiera zaila izan zela adierazi du, «baina ilusioaren bultzaden bitartez gauzak aurrera joan dira».
|
|
|
Bi helbururekin jaio zen, garai hartako beste azoken antzera: batetik, Agurain eta inguruko herriak eskulan, ehun, lanabes, sukaldeko tresna eta
|
bertan
ekoizten ez ziren elikagaiez hornitzea, eta, bestetik, eskualdeko nekazaritzako tratuak eta abereenak egitea, zaldi tratuak batik bat. Ia urtero antolatu dute azoka.
|
|
|
Bai, beno, ohituta geunden ETB1ean bertan ere, Quebeceko gag sasi barregarrietara. Oraingoan, ordea, hemen
|
bertan
ekoitzitako programa batez ari gara, agi denez kate berriko programatzaileen gustukoa dena, eta ziurrenik baita Bego, a Ameztoyrena ere.
|
|
2009
|
|
|
Nekazaritza eta abeltzaintzan oinarritutako sistema autarkikoa izan da nagusi historian zehar. Bizirik irauteko ondasun printzipalak etxean
|
bertan
ekoizten ziren. Gero, burgesia garaturik zegoen inguruko herrietara joaten ziren andrezkoak baserriko produktuak saltzera.
|
|
|
Nekazal gizartean edari nagusia ura izan da. Baina atal honetan gizakiak gauzatutako eraldaketa prozesuen bidez lortutako edariak,
|
bertan
ekoitzi ezin zirelako kanpotik ekarritakoak eta Jatabeko gizarte tradizionalean eduki duten lekua aztertuko dugu.
|
|
|
Minizentral nuklearrak, energia behar den lekuan
|
bertan
ekoizteko
|
|
|
Adibidez, Triptyque konpainiak bulego eraikin bat eraiki du Sao Paulon (Brasil), estetika industrialekoa, baina, sortzaileen arabera, “larru” gisa funtzionatzen du, hormak kanpoko landare geruza batez eta hezetze sistema batez estalita baitaude. Eta Txileko Concepción hirian, Enrique Browne Arquitectos estudioak bulego gune bat sortu du,
|
bertan
ekoitzitako materialak eta buganvillas edo jazminez estalitako fatxadak erabiltzen dituena. Baita etxe partikularretan ere Imagen:
|
|
|
Horri Marten igaroko duten denbora gehitu behar zaio, dio Ruizek. Hain joan etorri luzeetarako janaria eraman beharrean,
|
bertan
ekoitzi dituzte. Laborantza hidroponikoa izan daiteke irtenbide bat.
|
|
|
Ingurumena jorratzen duten lanek eta mendiari lotutako kirol jarduerak hizpide dituztenek osatzen dute lehiaketako filmen zerrenda. Haietako hamabi aurten
|
bertan
ekoitzitako filmak dira, labetik atera berriak; Frantziakoak bederatzi eta Alemaniatik eta Suitzatik bidaliak beste hirurak.
|
|
|
Roman Polanski eta Martin Scorsese izango dira Berlinale zinema jaialdiko izar nagusietako bi, bi zuzendari handiek bertan aurkeztuko dituztelako aurten
|
bertan
ekoitzitako azken filmak. Polanskik The Ghost Writter lana eramango du Berlinera; film horretan Ewan McGregor, Pierce Brosnan, Kim Cattrall eta Olivia Williamsenek parte hartu dute.
|
|
2010
|
|
|
Aurreko urteetan ez bezala, 2009ko berotegi efektuko gasen inbentarioa egiteko orduan, Jaurlaritzak ez ditu eman isuri zuzenen datuak, eta honela argudiatu du hori egin ez izana: Horrek kanpoan utziko lituzke
|
bertan
ekoitzi ez baina bertan kontsumitzen den energiari dagozkion isurketak. EAEren kasuan, egun kontsumitzen den energiaren %80 bertan ekoizten da; garai batean, berriz, %4 besterik ez zen ekoizten bertan.
|
|
|
Horrek kanpoan utziko lituzke bertan ekoitzi ez baina bertan kontsumitzen den energiari dagozkion isurketak. EAEren kasuan, egun kontsumitzen den energiaren %80
|
bertan
ekoizten da; garai batean, berriz, %4 besterik ez zen ekoizten bertan. Horrek ezinezko egiten du isurketak murrizteko ahaleginak neurtuko liratekeen eremu konparagarriak finkatzea.
|
|
|
Bertako lurretako egur hondakinak baliatuko balituzte hainbat onura lortuko lukete: batetik, ezpala gas propanoa eta pelleta bera baino merkeago atera daiteke, eta bestetik,
|
bertan
ekoitzitako lehengaia baliatuko litzateke eta bertan kontsumitu. Horregatik, orain duten 220kWko galdara bi erregaientzako prestatua dago, bai pelletarentzat eta baita ezpalarentzat ere.
|
|
|
Eta, pentsa, azken hori hiru urteko bidaia izango litzateke! Horregatik, jana eraman ordez ia ezinezkoa baita, espazio ontzian
|
bertan
ekoitzi dituzte elikagaiak. Laborantza hidroponikoa izan daiteke irtenbide bat.
|
|
|
Gisa horretako arriskuak altuak direnean, hots, egoera horiek gertatzeko probabilitatea altua bada, enpresek produkzioa barneratuko (internalizatuko) dute, produktuak enpresan
|
bertan
ekoitziz. Horrela, atzerriko merkatu batean saldu nahibada, edo helmuga den herrialde horretan bertan inbertsioak egingo dira edo, bestela, esportazioen bitartez egingo da (nahiz eta esportazioen bidezko hornikuntzakkomertzializazioaren esternalizazioa ekartzekotan, horrek ere transakzio kostuinportanteak izan ditzakeen).
|
|
|
Hala eta guztiz, hainbat aditu azpimarratzen hasi den moduan, desindustrializazio prozesuak aztertzeko modurik argiena beste bat da: herrialde batean erosten diren industri arloko produktuen artean, herrialdean
|
bertan
ekoitzitako produktuen pisua neurtzea. Eta aldagai hori neurtu den azterketa guztietan, nahiko argi geratu da AEBn gertatzen ari den desindustrializazio prozesua.
|
|
|
Barne edukierako baldintzen arabera, inportatzen den ekoizkinaren atal edo frakzio bat, gutxienez, inportatzen duen herrialdean
|
bertan
ekoitzitakoa izan behar da, inportaziorako baimena lortu nahi bada.
|
|
|
EBko arduradunen arabera, nekazaritza ekologikoak elikagai freskoak, zaporetsuak eta benetakoak ematen ditu. Beren elikagaiak ekologikotzat hartu nahi dituzten nekazaritzako edo abeltzaintzako ekoizleek zenbait baldintza bete behar dituzte, hala nola, laboreak txandakatzea, pestizidak eta ongarri sintetikoak erabiltzeko muga oso zorrotza, azienda, gehigarri eta antzekoetarako antibiotikoak, GEO erabiltzeko debekua edo tokiko baliabideak aprobetxatzea, hala nola ongarritzeko simaurra edo baserrian
|
bertan
ekoitzitako aziendarentzako elikagaiak. Gainera, tokiko baldintzetara egokitutako espezieak erabili behar dituzte, aire zabaleko guneetan eta elikagai naturalekin ganadua hazi behar dute, hornidura ekologikoko kate baten parte izan behar dute edo ekologikoki ekoitzitako haziak erabili behar dituzte.
|
|
|
Urte batzuen ostean, Luis Mari Bilbao Benitoren suhina be gaseosearen negozioan sartu zan. Gaseosea etxean
|
bertan
ekoizten eben. Emazteak lagunduta, egunero 1.200 litro gaseosa egiten zituen.
|
|
2011
|
|
|
Aresketamendin, berriz, uraren, eguzkiaren, airearen eta energia iturri berriztagarrien parkean etxeko txikiek ere kilometro pasatxoko ibilbide ederra egiteko aukera izango dute, bidean, energia aurrezteko egindako hainbat lan eta ikerkuntza ikusi eta informazio guneetan geldialdiak eginez. Naturaren ondarea zaintzeaz gain, lurraren aberastasunari etekina ateratzen ere jakin du Amurriok.Mahatsa, pizgarriAiaraldeak ezaugarri bereziak gordetzen ditu bere barnean,
|
bertan
ekoizten den txakolinak apar berezia ateratzen baitu edalontzira isurtzean. Fruta zapore eta ukitu garratzeko ardoaren ekoizpena antzinako ohitura da.
|
|
|
Beste berrikuntzetako bat izan da autoak erretzen duen hidrogenoa Unibertsitatean
|
bertan
ekoitzi dutela. Hala, kostuak merkatu ahal izan dituzte:
|
|
|
%95ekoa da menpekotasun tasa (Espainiarena %79koa, eta Europarena %52koa). Esango zaigu
|
bertan
ekoizten dugula ia ia kontsumitzen dugun guztia, baina ezin subiranotasun energetikoaz hitz egin: kontsumitzen diren baliabide energetikoen %95a inportatzen da (petrolioa eta gas naturala, nagusiki).
|
|
2012
|
|
|
Ez da euskal aktoreak baztertuta sentitzen garenik, baina egia esan, gutxi dira euskal antzerki eta dantza taldeen lana lehentasun gisa erakusten duten aretoak", argitu du Irene Bauk. " Gure asmoa hori da,
|
bertan
ekoizten diren lanak erakustea, aberatsa eta biziki aktiboa den eszena dugu-eta". Euskal eszenan dauden sortzaileek kudeatutako aretoa da, antzerki eta dantza munduan dauden beharrak eta hutsuneak ondo ezagutzen dituzten sortzaileek gestionatua.
|
|
|
Energia iturriei dagokienez, adibidez, EAEn kontsumitzen den energiaren %5a pasatxo baino ez da berriztagarria eta
|
bertan
ekoitzia. Urrun ekoizten den energiaren kasuan, gainera, energia ekoizteak duen kontsumoari garraioarena gehitu behar zaio.
|
|
|
Araban sekulako hutsunea daukagu. Ez dago euskaraz eta
|
bertan
ekoizten den irratirik, Aiaraldeko esperientzia izan ezik, hau da, Uhinak irratia. Hala Bedin nolabaiteko erantzukizuna ere sentitzen genuen".
|
|
2013
|
|
|
Bi ardatz nagusi ageri dira: batetik, sistema kapitalistaren produkzio ereduaren jasanezintasuna salatzen dute, zentzurik ez baitauka milaka kilometro egin dituzten lehengaiak
|
bertan
ekoitzitakoak baino merkeago saltzeak. Bestetik, etiketa ekologikoarekin ere kritiko agertzen dira.
|
|
|
13 sagardotegi zaudete proiektuan, eta guztiak gipuzkoarrak. Sagardoaren% 95 Gipuzkoan
|
bertan
ekoizten da, eta% 75 ere bertan edaten da. Sagardogileak ere, logikaz, zenbaki horietan mugitzen dira.
|
|
|
garia, olioa, ardoa, frutak, barazkiak eta animalien haragia. Badakigu inportatutako produktuak zirela batzuk, eta
|
bertan
ekoitzitakoak beste batzuk. Hornigai nagusiak, olioa, ardoa eta lekaleak, hurbileko (200 km inguruko esparrua, gutxi asko) merkataritzatik lortzen zituzten, batez ere.
|
|
|
Arestian, gure kontsumorako zein industriarako erabiltzen genituen lehengaiak Euskal Herrian
|
bertan
ekoizten eta lortzen genituen, batik bat. Gaur egun, ordea, kontsumitzen ditugun material gehienak oso urrutitik ekartzen dira.
|
|
|
Nafarroako erriberan
|
bertan
ekoitzitako kalitate goreneko produktu sorta eder bat eska dezakezue azaroaren 14ra arte, NOAUA! ko egoitzara etorrita edo telefono zenbakira deituta. Ondoko irudiko saskiaz ari gara.
|
|
|
Mendez mende eta gizaldiz gizaldi ezarritako eredu nagusia zera zen, baserri eta etxalde bakoitzak behar lukeen guzti guztia edo gehien gehiena ekoiztu ahal izatea. Baina behar den guztia
|
bertan
ekoiztea ezinezkoa denez gero, taiaren trukea eraiki zen, tartekaritzari dagokion laka tarteko. Orain, ordea, hautsi egin da betiko bizi eredu hau.
|
|
2015
|
|
|
Eta ikergunea ere zabalik izango dugu. Barietateak aztertzeko dagoen premiari erantzunez, Karabelekora mundu zabaletik ekartzen dituzte landareak,
|
bertan
ekoitzi eta prozesua aztertzeko. Lasai jo dezakegu barietate bitxiok ezagutzera.
|
|
|
Erritmoa 700/ urtekoa da, izugarrizkoa da bizi dugun metropolizazio prozesua. Beste alde batetik, nahizeta hainbat lurralde okupatu, gutxienez 75.000 etxebizitza huts daude, eta arautzeko asmo gutxi.Elikadura menpekotasunari dagokionez,% 90a kanpotik dator, ez dugu
|
bertan
ekoizten kontsumitzen dugunaren% 5a ere ez. Bertan diodanean EAEn diot, Nafarroa eta Iparraldea kontuan hartuta, beharbada% 80 batera iritsiko ginateke produktu batzuetan ortuariak..., baina hori ere oso gutxida.
|
|
2016
|
|
|
Are okerragoa zen galtzaileen egoera, errepresioa jasan behar zutelako edo erbestean bizi. Autarkia ekonomikoa zegoen, kontsumitu beharreko guztia herrialdean
|
bertan
ekoitzi behar zen. Horrenbestez, kontsumorako artikuluak, energia eta ekipo ondasunak falta ziren.
|
|
|
Babes akordioak. Herrialde inportatzaileei inportazioak aldi batez mugatzeko aukera ematen die, produktu jakin baten inportazioek gora egin badute, eta, horren ondorioz, herrialde horretan
|
bertan
ekoitzi diren eta haien zuzeneko lehiakide diren produktuei kalte larria eragiten bazaie. Neurri horien helburua ekoizleei lehiakorragoak izateko denbora gehiago ematea da.
|
|
|
Produktu horiek sorlekuan
|
bertan
ekoizten dira. Izan ere, haien kalitatea sorlekuarekin eta ekoizteko baldintzekin lotuta dago.
|
|
|
Ingurumen araudiak gero eta zorrotzagoak dira, eta, biomasaren kasuan, APPAko espezialistak 2018 eta 2020 artean indarrean sartuko den araudia aipatzen du, eta fabrikatzaileak emisioak iragaztea murriztera behartuko ditu. 7 Tokiko eta landako ekonomia indartzen du Biomasa tokian
|
bertan
ekoizten da, erregai fosilek ez bezala, gehienak inportatzen baitira. Adituen iritziz, ekonomia nazionala indartzeko beste modu bat da, eta, gainera, kanpoko energia mendekotasuna murrizten du, baita enplegua sortzeko ere, batez ere landa eremuetan.
|
|
2017
|
|
|
Aurreko hamarkadetan, landa-guneetako nekazaritza etxeek ezaugarri bat zuten: aski zuten
|
bertan
ekoizten zenarekin. Eraginkortasunari dagokionez, mundu horretan dena aprobetxatzen zen berriro.
|
|
|
Lehen Hezkuntzako lehenengo ziklo eta DBHko bigarren maila arteko ikasleek hainbat eskaera egin zituzten: herriko udal langileen mugikortasunaren inguruan, ortu publiko gehiago jarri behar direla, eta
|
bertan
ekoizten direnak herriko azokan saltzea, garraio publikoa erabiltzeko kanpainak egin ditzatela eta, era berean, bizikleta eta patineteak erabiltzeko bide aproposak eta aparkalekuak egitea, eta jatorri berriztagarria duen energia hornitzailea kontratatu dezatela, besteak beste. Eskaera eta proposamen horien aurrean, gaztetxoek aipatu zituzten hainbat puntu azpimarratu zituen Joserra Zubizarreta alkateak; adierazi zuen eskaerak aztertuko dituztela eta irailean elkar ikusiko dutela:
|
|
|
Arrillagak azaldu duenez, lau ezaugarri dituzte Lufe altzariek: batetik, bertako pinua erabilita,
|
bertan
ekoizten dute; bestetik, unibertsalak dira produktuak, edonork eros ditzakeelako; horrez gain, diseinu guztiek funtzio jakin bat dute; eta, azkenik, produktuak ekologikoak dira.
|
|
2018
|
|
|
Itsasontziak, Mendebaldeko portuetara mota guztietako produktuak eramandakoan, Txinara itzuli ohi dira hondakinez zamatuta. Plastikoei dagokienez, nagusiki portu handien inguruetan kokatuta dagoen manufaktura industria txinatarra
|
bertan
ekoizten ez den plastikoa erruz behar du, horregatik erosten ditu prezio onean urrutitik ekarritakoak.
|
|
|
garraioak, aseguruak, etab. Balio Erantsiaren Zerga (BEZ) ez da sartzen. Enpresan
|
bertan
ekoitzitako produktuak badira, orduan ekoizpen kostuaren arabera baloratzen dira.
|
|
|
6 Finlandian
|
bertan
ekoitziak zortzi egunkari daude suedieraz (zazpi tokikoak eta bat komunitate osora iristen dena), gehi bi irrati eta telebista kanal bat. Horiei Suediatik jaso daitezkeen komunikabide guztiak gehitu behar zaizkie.
|
|
2019
|
|
|
Gaztetandik kultur elkarteak antolatuta, Sagardo Txapelketa Herrikoia egingo dute larunbatean, Errezilen. Lehiaketaren zazpigarren edizioa izango da, eta ohi bezala, herrian
|
bertan
ekoitzitako sagardoak dastatzeko aukera izango da. Iaz bildutako sagarrarekin egindako edaria izango da etzi dastatu dena.
|
|
|
Une honetan, barne mailako datuen azterketan murgilduta dago sarea. Besteak beste,
|
bertan
ekoizteko aukera izan arren, kanpotik edo banatzaileen bitartez ekartzen diren produktuen eta haien fakturazio bolumena aztertzen ari da. Eskari bermatu bat izanda, jarduera ekonomiko hau lurraldera ekartzeko aukerei ateak zabaldu nahi dizkie Agrosareak.
|
|
2020
|
|
|
Horrela, bere ikerketek erabiltzen duten ikuspegi berri honen arabera, egun esan dezakegu kultur eta gizarte hizkuntzen egoerak baldintzatzen duela
|
bertan
ekoizten den pentsaera mota.
|
|
|
Gipuzkoan erabili gabeko lur-sail ugari zegoela jabetzen zen, eta inguruan erabiltzen zen produktua
|
bertan
ekoiztea pentsatu zuen, Gipuzkoan 40 eta 50eko hamarkadetan historikoki lupulua landatzen zela jakin eta gero. “Bazegoen aurrekaria, ez zen ezer berria, eta hori guztia lotuta ekin genion bideari", azaldu du.
|
|
|
Elikadura burujabetza helburu gisa finkatzean eta guztiok nekazaritzaren munduarekin lotzen gaituzten askotariko mendetasunak ez ahazterakoan, aitzitik, eztabaidaren baldintzez jabetzen ari gara. Nekazaritza ez da jada zifra abstraktuetara eta tokian
|
bertan
ekoiztera mugatzen, dimentsio guztiak hartzen ditu, batez ere kulturalak: Euskal Herriko nekazariek gure gizarteari egiten dioten ekarpena ez da, noski, ekoitzitako elikagai kopurura mugatzen!
|
|
|
Enfiteusi kontratuetan landa munduan emakumeek egiten zituzten beste eginkizun batzuk agertzen dira. Kontratu horien bidez, jabeek etxe bat eta haren lurrak alokatzen zituzten eta maizterrek
|
bertan
ekoizten zutenaren erdia emateko konpromisoa hartzen zuten, kasuan kasuan produktu desberdinen entrega adostuz. Bizkaian sagarrondoak izan ziren protagonista:
|
|
2021
|
|
|
Luzera begirako proiektuak dira gai honi lotutakoak, baina urtez urte aurrera egiten joan behar da. Energia berriztagarriekin proiektu zehatzak ere gauzatu nahi ditugu, kontsumitzen dugun energiaren ahalik eta zati handiena
|
bertan
ekoizteko gaitasuna izan nahi dugulako.
|
|
|
Bruselak txip erdieroaleen produkzioa laguntza publiko bidez sustatzeari atea ireki zion komisarioak. EBren helburua da munduko mikrotxipen %20 Europan
|
bertan
ekoiztea 2030 urterako, gaur egungoaren bikoitza. Eta horretarako lantegi erraldoiak eraiki nahi ditu.
|
|
|
Aditu horrek, halaber, premia handiko egoeretako hurbiltasun produkzioaren balioa ematen du, iaz bezala. “Tokian
|
bertan
ekoitzitako elikagaiek hornidura bermatzeko balio izan zuten, konprometitu zenean”, gogoratu du. Zero kilometroko elikagaiak:
|
|
|
Patata txiki batzuk mojoarekin jan ditzakezu," Papas arrugadas" esaten dietenak. Bitartean, mahatsak ezbehar klimatologikoetatik babesteko mahasti sistema bitxi batekin uhartean
|
bertan
ekoizten duten ardo bikaina dastatzen duzu. Beti ematen du laba, edozein unetan, berriro sortuko dela, bere mendiak eta arrokak berriro tindatuz, eta bere harrien artetik ateratzea lortu duen edozein bizi aztarna berriro errez.
|
|
|
Beraz, ez da harritzekoa Trumanen Show aren gidoilariek abizen hori aukeratu izana telebistan jaio den lehen umeari abizena jartzeko16 Abizenak gure arbasoen informazioa eta lotura adierazten duenez, Burbank abizenarekin Trumanen jatorria adierazi nahi izan dute, haren existentzia telebistari eta reality show ei estuki loturik dagoelako. Noski, Trumanek ez daki Burbank izeneko hiria existitzen denik eta are gutxiago AEBn
|
bertan
ekoizten denik zineeta telebista produktu gehien, baina ikusleak bai, edo behintzat jakin dezake.
|
|
|
Izan ere, zelula bat ez da gai amaierako kontsumoa eta kontsumo produktiboa asetzeko behar duen guztia ekoizteko. Eta, beraz, sarea indartu eta hedatu ahal izateko,
|
bertan
ekoizten diren produktu eta zerbitzuak zelula ezberdinetan dibertsifikatzera jo behar dute, zelula guztien amaierako edo kontsumo produktiboaren geroz eta eskari handiagoa ase ahal izateko. Joera honen bitartez, gainera, sarea hazi eta bere burua berrelikatzen du, bere beharrak asez, eskari ziklo berri bat sortzen duen heinean (Mance, 2008).
|
|
2022
|
|
|
hidroponikoak eta erregai fosiletan zein kimikoetan oinarritutako ekoizpenak" ekologiko" izendatuta?. Elikagaien prezioen igoerak larritu gaituen honetan, eta elikagai eskasia ate joka dugula ikusita, nekazal lurrak energia parke bihurtzeko bezain gutxi baloratzen al dugu herri gisa eguneroko janaria
|
bertan
ekoizteko ahalmena izatea. Munduko deforestazioen %90 elikadura industriak eragindakoa bada (hauetatik bi heren sojaren eta palma olioaren ekoizpenak), eta negutegi gasen %44 %57 artean agroindustriak eragindakoa badira, klima larrialdiari begira zerk du tokiko laborantza ekologikoa eta salmenta bide laburrak bultzatzeak bezainbesteko urgentzia?
|
|
|
Lehen
|
bertan
ekoizten zena, orain kanpotik erosi behar dugu. Hortaz, ezin dugu erabaki zer eta nola ekoizten dugun, ezta nola banatzen dugun ere
|
|
|
Ekoizpen mailako aldaketa horrek Euskal Herriko langile ororen soldatetan eragin zuzena izateaz gain, kanpo mendekotasun handiagoa ere sortzen du: lehen
|
bertan
ekoizten zena, orain kanpotik erosi behar dugu. Hortaz, ezin dugu erabaki zer eta nola ekoizten dugun, ezta nola banatzen dugun ere.
|
|
|
«EITB aitzindari izan zen kontu askotan; urtebeteko epean Euskadi Irratia, Radio Euskadi eta ETB sortu ziren, eta gu konektatuta gelditu ginen. Aitzindaritza egon zen erakundea eratzeko eta hilabete gutxi batzuetan lehen emankizunak eskaintzeko aitzindaria, mota guztietako saioak munduan erosteko eta
|
bertan
ekoizteko, Euskadin ikus entzunezkoen industria berri bat sustatzeko, euskara saio guztietara ekartzeko eta munduan bizi diren euskaldun guztiei EITBren txoria eramateko».
|
|
|
Zergatik jarri duten filma Artzain Egunaren atarian? Bada, nekazaritza eta abeltzaintzari balioa emateko,
|
bertan
ekoitzitako produktuak ezagutzera emateko eta produktu horiek ekoiztearen eraginez sortzen diren inguruneak erakutsi ahal izateko.
|
|
|
Hortaz, eta adibide moduan: auzo osoak irisgarri izango duen etxebizitza hutsen datu base irekiak sortzen has gaitezke, manteroek saltzen dituzten produktuetara iristeko bide digital eta fisikoak sortzen, elikagaiak
|
bertan
ekoitzi eta etxez etxe saltzen/ trukatzen dituztenen antolakundeak koordinatzeko software eta datu base libreak, auzoko medikuen asteroko kontsultak ezagutu eta hitzorduak eduki ahal izateko bide digital eta fisikoak...; zaintza mota ezberdinak hedatu eta egonkortzeko, eskola eta garraio publikoa hiriko eta herriko puntu ezberdinetan lotu eta jangela herrikoiekin uztartzeko... datu base irekiez g... Baina ezagutza irekia espazio ireki horiek sortuz joan daiteke, eta, espazio komunak sortzen diren heinean, gaitasun politiko eta baliabide komunak egituratuz joango dira, benetako erresistentzia egituratu, egonkor, digital/ algoritmiko, espazial eta materiala sortu eta dentsifikatu ahal izateko.
|
|
|
Euskal Autonomia Erkidegoko ganbera legegileetan (Arabako, Bizkaiko eta Gipuzkoako batzar nagusiak), Eusko Legebiltzarrean, Nafarroako Parlamentuan eta Akitania Berrian gordetzen diren euskarazko testu juridiko adierazgarrienak modu erakargarri, ulergarri eta interaktiboan lurraldez lurralde erakustea da erakusketa honen helburua. Ibiltariak diren edukiez gain, Nafarroan
|
bertan
ekoitzitako beste 25 bat idatzizko dokumentu erakutsiko dira, bai eta Foru Parlamentari zein Nafarroako lehendakarien audioak ere. Hona hemen arasetan ikusgai izanen diren adibide batzuk:
|
|
2023
|
|
|
Planak, halaber, 2030era begirako produkzio helburuak finkatu nahi ditu, eta arauak sinplifikatu nahi ditu, gobernuek baimenak azkarrago emateko. Horrez gain, teknologia jakin batzuetarako Europako estandarrak garatu nahi ditu,
|
bertan
ekoitzitakoak babesteko, lehiakorragoak izateko eta kanpokoak baldintzatzeko. «Gure zero emisio industria sortzeko eta babesteko esparru egokia izan behar dugu, azkarragoa, sinpleagoa eta aurreikusteko modukoa», esan zuen Von der Leyenek.
|
|
|
Parke berri honek urtean 2,3 GWh ekoiztuko ditu, hau da, 500 etxek erabiltzen duten energia. Izan ere, gaur gaurkoz Ipar Euskal Herrian kontsumitua den elektrizitatearen %94 ez da
|
bertan
ekoizten, I ENER, Enargiaren eta Bil Ta Garbiren helburua «elektrizitate produkzioa birlokalizatzea» da, «energia berriztagarrien modeloa %100ean garatuz». Bide horretan, beste lau eraikitzeko baimenak eskatuko dituzte aurten:
|
|
|
Parke berri horrek urtean 2,3 GWh ekoitziko ditu, hau da, 500 etxek erabiltzen duten energia. Izan ere, gaur gaurkoz, Ipar Euskal Herrian kontsumitua den elektrizitatearen %94 ez da
|
bertan
ekoizten. I Ener, Enargia eta Bil Ta Garbiren helburua da «elektrizitate produkzioa birlokalizatzea», «energia berriztagarrien modeloa %100era garatuta».
|
|
|
Oraintxe, hiru ekoizlerik handienek galerak dituzte, sektoreko lehia teknologikoaren eta Asiako enpresen lehia desleialaren ondorioz. «Espero dugu laguntza paketeaz gain lan eredua aldatzea, sektoreko enpresek
|
bertan
ekoitzi ahal izatea erraztu dezaten», aipatu du Fernandezek. Haren esanetan, lurreko haize erroten enkanteetan, Europako araudiek ez dituzte behar bezala laguntzen, eta prezio merkeagoko lehiakide txinatarrek abantaila izan ohi dute.
|
|
|
Gure negozio eremuan eolikoa ez da oso ohikoa. Autogintzako arlotik nator, eta
|
bertan
ekoizten hasteak horixe esan nahi du, eta hura amaitutakoan bagoaz».
|
|
|
Haiez gain, nobedade bat; babarruna duten pintxo eder askoak ere probatzeko modua izango da. Eta edateko, herrian
|
bertan
ekoitzi eta San Tomas azokako txapelketan lehiatuko den sagardoa.
|
|
|
Euskal Herri mailan ere egoera ez da xamurra: kontsumitzen dugunaren %10a baino ez da
|
bertan
ekoizten, baserrien %70a galdu da azken bi hamarkadetan eta, adibidez, Nafarroan ekoizten denaren %99a esportatu egiten da, kontsumitzen ditugun produktuek platerera heldu aurretik 2500 eta 4000 kilometro artean egiten dituzten bitartean.
|