|
2000
|
|
|
Ordiziak, Beasainekin batera hiri multzo bakarra osatzen du, bata amaitu aurretik jada bestea hasten delako. 1256an Alfontso X. Jakintsuak fundatua eta karlistadetan garrantzi handiko gunea, gaur egun
|
bertako
nekazari azoka garrantzitsuarengatik oso ezaguna da.
|
|
2001
|
|
|
Eroslea ere menpeko nekazaria bazen, orduan soilik sal zitzaketen ondasunak. Lurrari lotuta zeudenez gero, jaunak lurrakeman edo saltzen bazituen,
|
bertako
nekazariak ere eman edo saltzen zituen aldiberean.
|
|
2005
|
|
|
Holako xuxurlak entzundakoa da Awa 1841 urtean sartutako kakahuetearen nekazaritza bakarrak ahituta itxi dauan lurraldean. Kakahuetea ez da nahikoa etengabe jaiotako umeak janaritzeko, haren prezioaren beherakadak pobreziara, oraindino eta pobrezia handiagora eroan ditu
|
bertako
nekazariak eta irabazi handiagoko zereginetara inbertitzaileen dirua. Lur higatuta dakus Awak bere herria, ume erditzetik eta kakahuete batzetik higatuta ama, aitaren enegarren emazte izatea beste etorkizunik izan ez dauan ama, gosetearen eta etsipenaren orroa dantzu erraietan.
|
|
2006
|
|
|
\ Miloko Venus ezaguna ere Louvren dago. Meloseko uhartean topatu zuen
|
bertako
nekazari batek, baina frantziarrek berehala begiz jo zuten. Turkiarren agintepean zeuden melostarrak gatazka gogorra izan zuten frantziarrekin.
|
|
|
izaerak adierazten digu tokiko nekazarien gainetik zegoen gizarte maila bateko kideak zirela, nekazariak baino ondasun handiagoen jabe seguru asko. Kondearen kasuan dudarik gabe ulertzen da hori bere karguagatik eta, besteen kasuan, kargudunak izan ez arren,
|
bertako
nekazari munduko aristokrazia txikiaren partaideak zirela adierazten du.
|
|
2007
|
|
|
Jesusek gogoratu zuen Demetrioren haserrea berta
|
bertako
nekazari batzuek, ez bakarrik kanpotik etorritako jornaleroek, Justinori botoa eman ziotela jakin zuenean. Orduantxe konturatu zen sindikalista gazte hark benetan tiradizoa zuela jendearen artean.
|
|
2008
|
|
|
Adibidez, hipermerkatuetan transnazionalen elikagaiak ahalik eta gutxien erosten saiatu. Aldi berean,
|
bertako
nekazari eta kontsumitzaileen artean sortzen ari diren sal-erosketa zuzenen sareetan sartzeaz gain, sare berriak sor ditzakegu.
|
|
|
Haur txikien eta
|
bertako
nekazarien pizgarri dira Euskal Herriko hainbat eskolatan ematen dituzten menu ekologikoak. Haurrek jaten dutenaren gaineko ardura bereganatzeko urratsa ikusten dute gurasoek.
|
|
2009
|
|
|
Urtegiak buztina ezkutarazi zuen baina, beste alde batetik, buztinagatik egin zuten hura hemen, buztina iragazgaitza delako. Duela 50 urte Legutioko biltegia egin zutenean,
|
bertako
nekazariak lur onenak gabe geratu ziren, buztingileak buztinik gabe, errotariak errotarik gabe…
|
|
|
Aitak bazuen, baina amak ez; eta seme alabek, are gutxiago. Aita Gizaburuagako Lariz Oleta etxean jaioa zen, okindegi errota batean hain justu, eta
|
bertako
nekazari giroan hazi eta bizi izan zen, harik eta hogei urte zituela gerra etorri zen arte. Tras luchar por la República como miliciano, regresar del frente y del largo servicio militar que le tocó después como castigo, mi padre empezó a trabajar en la panaderÃa de su padre distribuyendo el pan en un carro que tiraba un caballo llamado Lindo, kontatu zuen Mariok bere memorietan.
|
|
2010
|
|
|
Horrela, Hegoaldeko herrialdeen baitako lankidetzarakobide posiblea urratzen ari dela esan liteke eta 2008an krisiaren larritasunaz mundumailako goi bilerak G foroaren inguruan antolatu zirelarik garapen bidekoherrialde emergente batzuk talde horretakoak izatea da emaitzetariko bat. Haatik, nekazaritzaren liberalizazio prozesua arriskutsua izan liteke garapen bideko herrialde txiroentzat, batetik nekazaritzaren diru-laguntzak murriztean ondasunenprezioak igo litezkeelako eta, bestetik,
|
bertako
nekazari txikientzat egoera larriabihur litekeelako G herrialdeetako nekazaritza enpresa handiek egin lezaketen lehia dela medio (elikadura segurtasunerako arriskua lekarke horrek).
|
|
|
Kanpaina bat, bertako produktuak kontsumitzeko. Argazkian, ongi asko ikusten dira bertako ardoa, bertako indabak, bertako olioa, bertako barazkiak, bertako eztia eta bertako gazta. Bai, bertakoak.Gure kontsumoa hein handi batean enpresa trans-nazionalek gidatzen duten honetan, pozgarria da
|
bertako
nekazaria bere produktua harrotasunez erakusten ikustea. Pozgarria da haren gonbidapena jasotzea, ahal den neurrian bertakoa kontsumitzeko.
|
|
|
Kasu askotan lur eskasia honek, beharrezko elikagaien garestitzea dakar eta soldatapeko nekazari eta bertako biztanleriaren zati handi batentzat elikagaiak eskuratzea benetako arazo bihurtzen da.Produkzio mota hauek gure ingurunean ere badute eragina, salneurrien txikitzeak gure nekazaritza tradizionalaren bideragarritasun eza baitakarte, horrek gure ingurumenean, kulturan eta gizartean duen eraginarekin. Kontsumo arduratsu eta kontziente baten bidean garaian garaiko eta
|
bertako
nekazari eta abeltzainei zuzenean erositako produktuak kontsumitzen saiatu ginateke, ingurumenak eta gizarteak eskertuko liguke, eta beste mundu bat posible egiten hasiko ginateke; baina hori, norbere plateretik hasita...
|
|
2012
|
|
|
Sorootan produkzio industriala egin ahal izateko, lurrik emankorrenak kendu dizkiete
|
bertako
nekazariei, azpiegituretatik gertuen daudenak, urez ongien hornituak.
|
|
2013
|
|
|
Errigora ekimenean parte hartzen dabiltza ikastolak eta AEK, beste batzuen artean. Nafarroa hegoaldeko produktuen otzarak dituzte salgai,
|
bertako
nekazariei eta euskalgintzako elkarteei laguntzeko. Auzolana da Errigoraren ardatza
|
|
|
Errigora ekimenean parte hartzen dabiltza ikastolak eta AEK, beste batzuen artean. Nafarroa hegoaldeko produktuen otzarak dituzte salgai,
|
bertako
nekazariei eta euskalgintzako elkarteei laguntzeko. Auzolana da Errigoraren ardatza.
|
|
|
Asko izan gara galdetu dugunak, lagunei berbidali diegunak eta informazio sare oso handi bat sortu dugunak publizitate kanpaina klasiko baten prezioaren zati txiki baten truke.Eta hurrengo urtean zer? Ba espero dezagun horrelako proiektuek aurrera egitea, Erriberan euskara indartzea garrantzitsua dela eta
|
bertako
nekazariek euskalgintza aliatu naturaltzat hartzea. Hori da, besteak beste, hegemonia sortzeko prozesu bat.
|
|
2014
|
|
|
Palestinar askok bezala, eraikitzen ari direna ez dela segurtasun murrua pentsatzen du, eurek onartzea nahi duten muga berria baizik. Marra Berdea baino kilometro batzuk ekialderago eraiki zuten behinola,
|
bertako
nekazariek lantzen zituzten lurretan eremua libre utziz kolonoen asentamendu berriak egiteko. Serio eta indartsu hitz egiten duen emakumea da Hashem.
|
|
|
Izurri Beltzaren garaian, 1348an Agurainen. Erromes kanpotar bat Agurainera iritsi eta zuen etxean,
|
bertako
nekazari baten etxean, ostatu hartzea eskatu dizue.
|
|
|
Orain Aguraingo
|
bertako
nekazari bat izango zarete. Zer emozio sentituko zenituzkete, Aguraingo jaunaren aguazilak, zure jaunaren sagarrondo batetik sagarrak lapurtzen harrapatu bazaitu, nahiz eta zu horiek zaintzen eta horiei ongarria botatzen ibiltzen zaren?
|
|
|
Ohiturari eutsiz, urtero bezala, San Migel azoka izango da Aretxabaletako jaietan. Aurten 20 azoka ospatuko da, eta, urtero bezala, kanpoko zein
|
bertako
nekazari eta artisauen produktuak izango dira salgai. Irailaren 27an izango da, 10:00etatik 14:00etara bitartean, eta Durana kalean hainbat produktu ikusi, probatu eta erosteko aukera izango da.
|
|
2015
|
|
|
" Nafarroa hegoaldean bertan ekoiztutako produktuak eguneroko kontsumo ohituretara ekartzea eta
|
bertako
nekazari eta ekoizleen ogibideak babestea" dira gisa honetako eskaintzen helburuak, Errigorako kideek azaldu moduan.
|
|
|
Hirurogeita hamar urteko andrea bada ere, sasoi betean dago, buruz eta gorputzez eta haren kemenaz kutsatzen ditu ingurukoak, egiteko molde berezia du, energiaz eta bizi grinez betea. Azken urteotako gosete eta izozteen ondorioz, zergak gutxitu dizkie
|
bertako
nekazariei, eta horrek hainbat tira-bira sortu dizkio Islandiako gobernadorearekin, erregearen hamarrena ordaintzeari ere uko egin baitio, hark bere menpekoen zergarik ere jaso ez duela argudiatuta.
|
|
|
Beste batzuk, berriz, ustekabekoak: bidean triku hil bat topatu dutelako,
|
bertako
nekazari bat talde-buruan doazenekin solasean hasi delako, zoritxarreko istripuren bat gertatu delako.
|
|
|
Aramaio Baserri Barria proiektuaren xede nagusia da
|
bertako
nekazariei lana ematea, bertako jendea
|
|
|
Betiere, nekazaritza profesionalarekin lotuta, ez garelako autosufizientzia lortzeaz ari, ez dugulako nekazaritza profesionalaren desagerpena nahi; are gehiago:
|
bertako
nekazarien lana balioan jartzeko balio dezakete baratzeek.
|
|
2016
|
|
|
Agroindustriak
|
bertako
nekazariak" derrigortu" egiten ditu soja landatzera, animalientzako pentsuak ekoizteko helburuz. Berdin gertatzen da artoarekin, palmondoekin eta antzeko monolaboreekin.
|
|
|
Ablitasen amaituko litzatekeen ubidearen bigarren fasea oso zalantzan dago momentu honetan, UPNk Erriberako ur hornidura oposizioa egiteko ikurtzat hartu duela ere. Sustrai Eraikuntza fundazioak ilegalitate ugari aurkitu dizkio eta Uraren Kultura Berria elkarteak duela hilabete argitaraturiko txosten batek argi utzi du Tuteraldean historikoki erabili diren ureztatze iturriak nahikoa eta soberan direla
|
bertako
nekazarien eskaria asetzeko, ez dela ubidearen beharrik alegia.
|
|
|
Bueltako bidaiari ekitera zihoazela, itsaso zakarrak euskal baleontziak hondoratu zituen. Uda bitartean ehiza oparoak
|
bertako
nekazari eta abeltzainekin hartueman ona ahalbidetu zuen arren, udazkenak hotza ekarri zuen. Hotzak gosea eta goseak bertakoekin liskarrak:
|
|
|
a Aramaio Baserri Barria proiektuaren xede nagusia da
|
bertako
nekazariei lana ematea, bertako jendea bertako produktuez hornitzeko. Irakurri Aitor Larrañaga proiektuko teknikariari egindako elkarrizketa, eta egin betebehar hauek Ekigunean duzuen txantiloian.
|
|
|
Hala, supermerkatura joaten garenean, argi utzi behar dugu, haurrak txiki txikitatik dituen erosketa ohiturei eta maiztasunari esker, ez dela gomendagarria eguneroko erosketak egiteko zenbait korridoretan geratzea. Beste irtenbide bat da supermerkatuko erosketak merkatu tradizionalekoekin konbinatzea, non zailagoa baita oso prozesatutako elikagaiak aurkitzea, azukre, gantz ez gomendagarri eta gatz maila handikoak, eta aldi berean, sasoiko fruta eta barazki asko eta
|
bertako
nekazariak.
|
|
|
Eta azkenik, hedapen hori zuritzeko asmatzen dituzten mitoengatik: bat, lur horiek hutsik zeuden, gerren eraginez aurreko biztanleak aienatu egin zirelako, hilik edo alde eginik; eta bi, bertako erregeek deituta joan ziren,
|
bertako
nekazariak baino langileago eta ekoizkorrago izaki, lurrari etekin handiagoa atera eta erregeei zerga gehiago ordaintzen zizkietelako. Honatx konkista eskubidea ukatzen duen ideologia dolmeniko sustraizaleak egin behar dituen malabarismoak bere hedapena zuritzeko.
|
|
2017
|
|
|
Egungo elikatzeko eta erosteko ohiturek kezkatzen dute Joseba Martinez sukaldaria. Aspaldi hasi zen elikadura burujabetza aztertzen,
|
bertako
nekazari eta abeltzain txikiek produzitzen dituzten jaki ekologikoak kontsumitzea, osasunarentzat onuragarria izateaz gain, baliagarria baita herriak bizirik mantentzeko, tokiko ekonomia, kultura eta bizia bultzatzeko eta natura zaintzeko. Nafarroako beste zenbait gazterekin batera elikadura burujabetzako taldea sortu du, Gazteraiki topaketen testuinguruan.
|
|
|
Ekimenera atxikitu diren zazpi jatetxeek Tripontziak Menu ezberdinak landuko dituzte bertako produktuetan oinarrituz. Honela,
|
bertako
nekazari eta ekoizleen lehengaiekin prestatutako platerak dastatzeko aukera egongo dela nabarmendu dute antolatzaileek. Produktu horien artean izango dira, inguruko baserritarren barazkiak, kostaldeko arrain freskoa edota Mendaroko txokolatea, besteak beste.
|
|
|
Horrela, bertako nekazaritza eta produktuak laguntzeaz aparte, saltzen den guztiaren laurdena bertako ikastola eta euskaltegiak hobetzeko erabiliko dute. Euskara sustatzeko, ikastaro berriak atera nahi dituzte, maila desberdinekin, eta kutxa hauek hori lortzeko eta
|
bertako
nekazariek ekoiztutako produktuak Euskal Herritik zabaltzeko erabili dezakete.
|
|
2018
|
|
|
Progresistaren plantak eginez kioskoa aukera nezake, saltoki txikiak babestearren. Baina etxepeko emakume vietnamdarrak ez du, nik zer dakit ba, bidezko merkataritza sustatzen, ez du
|
bertako
nekazarien produktu ekologikorik dendan, multinazionalen tabakoa eta edariak baizik. Kioskoaren abantaila objektibo bakarra dirudiena ere ez dakit ankerkeria ez den.
|
|
|
Ziurtagiri horrek aitortza egiten die Kanariar uharteei eta
|
bertako
nekazarien jardunbideei, zeinak XVI.
|
|
|
Baina esan behar da Reaganek mertzenario pila ordaindu zituela eta barruan izugarriak egiten zituela. Adibidez, ipar aldean Hondurasekin zegoen mugan, herritarrak,
|
bertako
nekazariak, hartu eta akabatzen zituen.
|
|
|
San Nikolasekoei emaniko forua garai berrietara egokiturik zegoen, populazio berriaren baitan tokia emanez ez soilik franko atzerritarrei, baita
|
bertako
nekazariei ere.87 Auzokide berri horiek guztiek baldintza berri bat onartu behar izan zuten: denek, haien gizarte maila edozein izanda ere, urtean behin ordaindu zuten zerga zuzen eta publiko berri bat, censoa deiturikoa, haien etxeen orubeengatik.
|
|
2019
|
|
|
Jantoki ekologikoen helburua haurrei modu osasungarriagoan jaten erakustea eta elikagai freskoak (adibidez, barazkiak eta frutak) prozesatuen aurrean baloratzea da. Gainera, hurbileko elikagaien kontsumoa bultzatzen dute, hau da,
|
bertako
nekazariek ekoitzitakoa. Elikagai horiek ez dute erabili behar ikastetxeetara iristeko garraioa, eta horrela CO2 emisioak murrizten laguntzen dute.
|
|
|
Elizondoko Merkatu plazan eginen den bazkariari dagokionean, Baztandarren biltzarrak
|
bertako
nekazari eta abeltzainek ekoitzitako produktuen aldeko apustua egiten jarraitzen du. Iaz bezala, bazkari txartelak 23 euroan salduko dira. Bertzalde, bestan sortzen diren hondakinak murrizteko lanean jarraitzen du elkarteak.
|
|
2020
|
|
|
Indonesiako poliziak maiatzaren 26an Junawal Bin Sukino nekazari sindikalista atxilotu izanak kexua eta amorrua piztu ditu
|
bertako
nekazari ttipien artean. Beste behin, haien oinarrizko eskubideei tu egin eta multinazionalen mesederako hartu erabakia delako.
|
|
|
Geroztik preso segitzen du eta erregularki milaka herritar dira karrikara ateratzen sindikalistaren askatzea exijitzeko. Sindikalista hau eta besteak ere, Junawalen atxiloketa ez delako ezohikoa, eta intimidazio, atxiloketa, mehatxu edota errepresioa eguneroko ogi dutelako
|
bertako
nekazari ttipiek.
|
|
|
Hori herritarrei aurpegira barre egitea dela deritzogu, zeren ikusi besterik ez baititugu dagoeneko martxan dauden ereduak. Esaterako, Ipar Ameriketan hitzartu zuten NAFTA (orain, eguneratuta, T MEC) itunaren bidez, Mexikon arto transgenikoak neurriz kanpo txertatzeko bidea ireki zuten, eta
|
bertako
nekazariei kalte izugarriak eragin zizkizueten.
|
|
2021
|
|
|
Hegoaldean, antzinako hiri erromatarra zegoen goian, harrizko gain batean. Azokan,
|
bertako
nekazari batzuek jarritako produktu gutxi batzuk ikusten ziren. Jakietan, barazkiak aparte, saltzen ziren animalia gehienak oilaskoak eta arkumeak ziren.
|
|
|
Dieta, produktu edo zerbitzu bat jasangarria da, ongizatearen, ingurunearen zainketaren eta hazkundearen arteko oreka bermatzen badu. Monica Álvaro
|
bertako
nekazaria da, denboraldi ekologikoko barazki finka batean, Rivas inguruan, hiriburutik 15 bat minutura autoz, eta Madrilgo Nekazari eta Abeltzain Txikien Batasuneko (UPA) lehendakariordea da. Nekazari honen iritziz, ekoizpen mota honen abantaila nagusiak landa garapenarekin eta landaren kontserbazioarekin eta mantentzearekin lotuta daude.
|
|
|
Ekainaren 20an Laudion ospatuko da aurtengo Araba Euskaraz eguna. Besteak beste,
|
bertako
nekazari zein artisauen azoka jarriko dute, 10:30etik 15:30ak arte. Parte hartzeko eskaera egiteko epea ekainaren 6ra arte dago zabalik.
|
|
|
Guneetako bat iragarri dute antolatzaileek: IES Laudioko kanpoko gunean,
|
bertako
nekazari zein artisauei bidea zabaldu nahi diete, eta hamarnaka postuz osatutako baserritar azoka jarriko dute 10:30etik 15:30era bitartean. Postu horietako batzuk baserritar produktuetarako bideratuko dira, eta gainontzekoak, berriz, artisautzara.
|
|
2022
|
|
|
Ordurako Mendebaldeak urteak zeramatzan nekazaritzako produktuak soberan ekoizten. Horiek dirulaguntza publikoz dopatuta leku guztietara barreiatu zituzten,
|
bertako
nekazarien produktuak baino askoz merkeago salduz. Berehala, ordura arte elikagaiak esportatzen zituzten herrialde asko bilakatu ziren janari merkeen inportatzaile.
|
|
|
―Azeituna jasotzeko garaia izanik, demetriek lagundu zieten
|
bertako
nekazari eta sasoirako etorritako biltzaileei, eta ordainetan jaso zituzten olio botila batzuk, ouzo kaxa bat, eta kooperatibako gozo batzuk. Demetria batzuk hilekoarekin zeuden, ilargi betean, minberatuak, eta egun batzuetan pausaturik egon ziren.
|
|
|
Jendea kultura desberdinetakoa zen eta mutilak askotan hizketaldiak izaten zituen herritar haiekin. Musulmanak
|
bertako
nekazariak ziren eta mozarabeak, al Andalusetik joandako nekazariak. Guztietatik bitxienak, judutarrak eta frankoak ziren, denda gehienetako saltzaileak.
|
|
|
«Herrialdeko gune gatazkatsuenetako bat dugu egun Antioquiako iparraldea», berretsi du Carlos Palaciosek, giza eskubideen defendatzaile eta
|
bertako
Nekazari eta Gizarte Elkarteen Sareko kideak. «Ivan Duqueren gobernuak uko egin zion bake akordioak betetzeari; ondorioz, gatazka armatua birkonfiguratu egin da».
|
|
|
Nire laguna bion artean zebilen, adi, inor ez galtzeko (denborarekin, natura gida bikaina bihurtuko zen lagun hura). Juan,
|
bertako
nekazari guztien modura, matxetea eskuan, arrotzei ingurunea harro erakusteko gogotsu zebilen. Bat batean, oihanaren soilgune batean gelditu zen.
|
|
|
1789an Iraultza eman bazen ere, burgesen iraultza bilakatu zena, XX. mendeko 60ak arte panorama egonkorra bizi du Iparraldeak. Bertan jaun eta jabe dira
|
bertako
nekazari jauntxoak. Horiek nekazari, abeltzain eta orobat herritar xumeekin bezero harremanak dauzkate eta Frantziako botere faktikoekin bitartekari lanak egiten dituzte.
|
|
|
Proiektu sionistak eraldaketa nabarmenak egiteko aukera urriak eduki zituen Palestinaren kolonizazioa hasi zuenetik, bai gobernu otomandarrak bai britaniarrak aldaketa demografiko handiak egiteko eskaerei uko egin zietelako (Masalha, 1992: 36). Indar balantzea aldatu artean proiektu sionistaren aukerarik onena lurren erosketak burutu eta behin lurren jabegoa edukita
|
bertako
nekazariak lekuz aldatzea zen judutar etorkinak ezarriz. Conquest of labour, lanaren gaineko politikak ezarriz, non judutar langileak bakarrik kontratatzearen politikak aurrera jarraitu zituzten elkarte sionistek (Shafir, 1989: 59).
|
|
2023
|
|
|
Jadanik ia amaituta dago. Hainbat lekutan, alabaina, arazo handiak izan dira ohiko ureztatze sistemen eta berriaren artean, eta Lerinen, esaterako, 2014an
|
bertako
nekazari gehienek ezezko bozka eman zioten Nafarroako Ubideari. Carcarren ere ildo beretik jo zuen Ureztatze Batzordeak.
|