|
2000
|
|
|
Herri bakoitzaren ondasun higiezinak, usu, euren biztanleek eduki ohi dituzte. Orain arte, Estatu gehienek izan dituzte lege batzuk, horien xedea atzerritarrek
|
bertako
lurrak eskuratzetik aldentzea zela, jabearen izateak ematen baitie horiei zinezko balioa; aberastasun mota hori, beren beregi dagokio Estatu bakoitzari. Higigarriak, ostera, hala dirua, nola balioko, kanbio letrak, banku zein konpainien akzioak, ontziak, merkatugaiak oro, mundu osoari dagozkio, mundua baita horretan Estatu bakarra eta horren kide gizarte guztiak dira.
|
|
2002
|
|
|
Bostehundik gora orrialdeko eleberri luzea da, 1998an Kritika Saria lortu zuena. Estatu Batuetatik Euskal Herrira
|
bertako
lurra, biztanleak eta ohiturak ezagutzera etorritako gazte baten istorioa kontatzen zaigu. Erdi euskaldun, erdi iparramerikar, protagonista hunkitu egiten du trantsizio garaian gure herrian bizi zen giro sozio-politiko nahasiak.
|
|
|
Gehienetan, hilotzak ganberaren barnean dagoen
|
bertako
lurraren gainean, zuzenean, jartzen zituztela dirudi; baina ez litzateke harritzekoa izango, gaur egungalduta dagoen zumez, zumitzez edo urritzez egindako hesi antzeko egitura bat zoruan ezartzea. Trikuharri batzuetan harriztatutako zoru bat prestatu zuten (Pozontarri, Obioneta Hegoa, Aznabasterra, Sagastietako Lepoa, Atxurbi, Ausokoi trikuharrietan) eta beste bakar batzuetan, berriz, harlauza handi bat (Portuzargaña Ekialde, Mandubi Zelaia trikuharrietan).
|
|
2004
|
|
|
Ahal dela, ez ibili parketean kaleko oinetakoekin (batez ere, kalea bustia badago edo
|
bertako
lurrak legar, lur, buztin edo antzekoen kondarrak uzten baditu, horiexek baitira parketaren arerio larrienak).
|
|
2005
|
|
|
Bilbotik Meatzalderantz joanez gero, lehenengo Barakaldo herriarekin egingo dugu topo. Merkatalgune erraldoiek edota Bilbao Exhibition Centrek, besteak beste, betetzen dituzte gaur egun
|
bertako
lurrak. XIII. mendera arte, berriz, nekazaritzatik bizi ziren barakaldarrak.
|
|
2006
|
|
|
Autonomi erkidekoei goazkiela, Extremadurak dauka hegaztiak kontserbatzeko egoera oneko azalera zabalena
|
bertako
lurren %74 eta Kanariar uharteak dira hegazti espezie gehien dituztenak: 65, guztira.
|
|
|
Herrialde berdea Estoniak inguru berdeez, hostozabalez betetako natur ondare ikusgarria erakusten du basoak, edertasun paregabeko paradisu bat osatzen duten fiordoz eta uhartez zipriztinduta. Herrixkak eta herriak pinuen eta koniferoen artean sakabanatzen dira
|
bertako
lur zingiratsuetan. Pedal kolpez ibiltzeko modu interesgarria da, zikloturismoa oso ezaguna baita, Baltiko osoan bezala.
|
|
2007
|
|
|
Etxebeltz Izarrako proiektua promozio pribatua dela adierazi du,"
|
bertako
lur jabeek bultzatutakoa" eta" beharturik" daudela babes ofizialeko etxebizitzak egitera. " Aurreko proiektua atzera bota zuen Gipuzkoako Diputazioak, eta orain beharturik daude babes ofizialeko etxebizitzak egitera, bestela ezin baitituzte etxebizitza libreak egin".
|
|
2008
|
|
|
Hegala riper (golde makina) batekin garbitzen da, goldea harkaitzeraino sartu eta hautsi egiten du, zoru guztia hondatuz. Irakasleak azaldu duenez ICONAk (Naturaren Kontserbaziorako Institutu Nazionala) gomendatu zuen teknika hori erabiltzea,
|
bertako
lurrak buztin asko duelako eta urak arazoak izaten dituelako filtratzeko: " Arazoa da inork ez zuela kontuan izan zorua landarerik gabe uztean erosioa oso handia dela".
|
|
2009
|
|
|
Horri buelta emateko, aurten
|
bertako
lurrak aztertu dituzte laborategian, eta horren arabera hasi dira zer ongarri erabili pentsatzen eta baserritarrei aholkuak ematen. Sarri lurrak ezer behar ez duen arren, baserritarrak beti zerbait botatzen ohituta daudela dio Imazek:
|
|
|
Adibidez, inguru batzuetan emandako informazioa oso zuzena izan zen eta azaldutako tokianbertan agertu zen hobia. Adibidez, Zaldibian
|
bertako
lur jabeak adierazi zigunhobiaren kokapen zehatza, nahiz eta ingurua oso eraldaturik egon.
|
|
2010
|
|
|
Ondoriozko lorpena demasa eta mundiala da: naziotxo baxtertu hauek, kontsumoaren erlijioak droga menpekotu ditu, eta bien bitartean
|
bertako
lur zabalak iharturik eta idorturik gelditzen ari dira, ureztatzeko eta edateko ur pixka eta gero eta eskasagoak usteltzen doazkie, eta sasoi bateko basalur zabaldiak ere hondar krakatsuko eremu basamortutu bihurtu zaizkie begi ezinduen aurrean. Trixteagorik!
|
|
2011
|
|
|
Abere guztiak desagertu zirenez, kanpotik ekarri behar izan zituzten berriak. Eta hain ahuldurik geratu zen herria, ezen kanpoko jendeak, ordura arte sekula ikusi edo entzun gabeak, hasi ziren sartzen Euskal Herrian eta
|
bertako
lurrez jabetzen. Horrela, dena hasi zen aldatzen, gobernatzeko moduak, legeak, ohiturak, tokien izenak, janzkera, sineskerak, hizkuntza, hitz eta truke egiteko moduak...
|
|
2012
|
|
|
Azken urteotan, ordea, Maliko agintariek tratuak sinatu dituzte konpainia handiekin
|
bertako
lur onenetarik ehunka mila hektarea saltzeko edo alokatzeko. Niger ibaitik ura eramanez garaztatu direnak.
|
|
|
Euskal kulturaren parte da tripa ondo betetzea, eta batez ere, kalitatez. Eta ba al da kalitatea lortzeko modu hoberik ahora eraman beharrekoa
|
bertako
lurretan ekoiztea baino. Lurraldeetan barrena, orotariko paisaiak aurki daitezke Euskal Herrian; produktu jakin batzuen sehaska dira asko eta asko.
|
|
|
Bisita bideo labur batekin hasten da, ardoa bere espazioarekin lotzeko. Maketek eta panelek
|
bertako
lurra azaltzen dute. Toki berezia hartzen dute ardoaa egiteko prozesuak, mahats bilketak eta botilatzeak.
|
|
2015
|
|
|
Halaxe, bada, amerikarrak eta beren aliatuak Iraken sartu zirenean, dena GORRIA den lurralde hartan, zerua, lurra eta neskatoen ezpainak?, goizalde batean, hogei bat gazte fusilak hartuta etsaiari aurre egitera abiatu ziren. Ez zuten tiro bat bera ere egiteko aukerarik izan;
|
bertako
lurra gorriagotu baino ez zuten egin.
|
|
2016
|
|
|
Gainera hasieratik argi zeukan Palestina ez zela basamortu huts bat, alegia jendea bizi zela bertan. Ondorioz,
|
bertako
lurrak bereganatzea zaila izango zela eta horrela ekin ezkero arazoak izango zituztela bertako herritarrekin:
|
|
2017
|
|
|
Ondutakokonpostaren bahetze lanak erraztu asmoz, 3 konpostagailutik ateratzen den konposta eguzkiari eskermateriala ber higienizatzen duen solarizadore batera sartzen da. Sistema honekin, materiaorganikoaren zikloa itxiz
|
bertako
lurrak ongarritzen dituen konposta lortzeaz gain, parte hartzaileenartean arrautzak banatzea eta animaliekin kontaktuan egotea boluntarioren inplikazioa sustatzekopizgarri eraginkorra izan da.
|
|
2018
|
|
|
Horretan zela, hain gutxi gustatzen zitzaion baratzealde tristagarria iluntzeko ilunak loak hartuarazia zuela erori zen kontuan, berehala euren urruneko ingurualdeetako zedro basoekin, basa zipresekin eta
|
bertako
lurretako berezko usain gozoekin amesten hasiz.
|
|
|
Geinek edonon ikusten du negozioa. Duela gutxi lagun bat bidali zuen Sowellek hamaika emakumeen gorpuak lurperatu zituen lorategira,
|
bertako
lurra hartzeko. Lur hori Gabonetako opari edo agur moduan saltzen ari da orain.
|
|
2019
|
|
|
Negu haren bukaera aldean, aitak aspaldi hilda zeuden sagarrondo batzuk errotik atera behar zituela eta, anaia biak joan ginen Mungiako baserrian laguntzera. Motozerrarekin zuhaitzaren goiko aldea moztu eta gero, mukurrak eta haien zuztarrak sokekin lotu behar genituen, traktore batek
|
bertako
lurretik atera zitzan.
|
|
|
Inguruan, ordea, ez da inongo harri edo haitz berezirik ageri. Egia da
|
bertako
lur azpiko harriak leunak direla; hori, baina, oso ohikoa da Bekobasoko alde gehienetan.
|
|
2020
|
|
|
Betidanikoa. Bestalde, nire neba Igor jada Malagan bizi zenez, interesgarriagoa iruditu zitzaigun gure errota ere
|
bertako
lurretan eta ekoizleengandik gertu kokatzea.
|
|
|
Zer puntutaraino tokiko produktua da Brasilgo sojarekin hazi" lekuko" txerri hazkuntza industriala? Zenbat eta handiagoa izan tokiko abere ekoizpen unitate lokalak, zenbat eta deskonektatuago izan lekuko hazkuntza industrialaren elikadura eta
|
bertako
lurra, orduan eta urrunagotik ekarri behar dira janari eta, batez ere, proteinak. Lekuan egina den txerriak edo oilaskoak edo oiloak ez du milaka kilometro eginen, baina beren hazkuntzarako beharrezkoak dituzten lehengaiek eginen dituzte milaka kilometro!
|
|
2021
|
|
|
Gainera, hemengo egoerak ere baditu antzekotasunak Guapinolen gertatzen ari denarekin:
|
bertako
lurrak suntsitzen ari dira eukaliptoarekin, pinuarekin, Abiadura Handiko Trenarekin... Oso kezkagarria da, eta ez dakit noiz arte iraungo dugun horrela.
|
|
|
1986ko Txernobylgo istripua eta gero, larritasun hein berekoa errepikatu zen 25 urte berantago. Hamarkada pasa da, eta dirudienez herritarrak itzuli daitezke zentralaren inguruetara,
|
bertako
lur eta uretan atzeman elikagaiak ere jan ditzazkete arriskurik gabe. Hala dio behintzat Japoniako Gobernuak.
|
|
|
Duela hilabete gutxi bertako Berroeta bideko lurrak okupatu zituzten ELB k eta Lurzaindiak,
|
bertako
lurren defentsan," laborarientzat izan daitezen, lurrak merkantzia hutsa baino gehiago hazkurri emaile izatea lehentasuna izan dadin eta espekulaziotik babestua izan dadin". Lurren defentsan, lurrak nekazarientzat izan daitezen defendatzeko lau hilabete igaro dira Lapurdiko Arbonan okupazioari ekin ziotenetik.
|
|
2022
|
|
|
Lur batean bi nortasun —lur horretako berezko herri bat eta lur hori okupatzen duen beste bat— gatazkan baldin badaude, zapaltzaileari komeni zaio galdera kolektiboa saihestea. Gatazkarik ez dagoen lekuetan, galdera indibidualak hainbat interes soziologiko izan ditzake, baina ez du zalantzan jartzen
|
bertako
lurreko eta lur horri dagokion nortasun kolektiboa. Eta gatazka dagoen tokian, galdera kolektiboa ukatuz isiltzen da gatazka, edo galdera indibidualari garrantzia kenduz ekartzen da auzi politikoa erdigunera.
|
|
|
Lerro artean irakurrita sentipena geratzen zait beren bataila
|
bertako
lurren jabetza eta bertako eskubideak defendatzea dela, eta horren barruan beren" identitatea" afirmatzea, beren hizkuntza aldaerei eustea, baina hortik goragoko sofistikazio linguistiko politikoak ez dituztela beren premia larrien zerrendan.
|
|
|
Elite ekonomiko bat dedikatu liteke bertako produkzio esportagarria monopolizatzera, bankuen oligopoliora, edota
|
bertako
lurrak monokultibo bidez ustiatzera, edo baliabide naturalak esportatzera, bertako produktuekin negozio abantailatsuak egitera eta beste gauza kritikagarri askotara. Baina Haitiko elite ekonomikoa beste zerbaitetara emana dago nagusiki:
|
|
2023
|
|
|
Zestoan, Urola ibaiaren meandroan dago Amillubi baserria, lur emankorrez inguratuta. Baina, lurreko fruituak nola, hala ari da ernaltzen
|
bertako
lurretan beste zerbaiten hazia ere. Izan ere, Biolur elkartea agronekazaritza ardatz izango duen proiektu kolektibo bat egiteko lehen pausoak ematen ari da, Ipar Euskal Herriko Lurzaindia eredu hartuta.
|
|
|
Haiek jakinarazi zieten baserria saltzeko asmoa zutela. Biolurri jakinarazi zieten kide horiek, eta baloratzen hasi ginen baserria eta
|
bertako
lurrak hartzea, ezin zelako Amillubikoa bezalako lursail bat edozein eskutan utzi; blindatu egin behar zen", dio Aranburuk. Biolurrek baserriko jabeekin egin duen akordioaren arabera, familiako amonak eskubidea izango du baserrian bertan geratzeko proiektua martxan jarrita ere.
|
|
|
Batetik, ardoen kalitatea bermatzeko, eta bestetik, inguruetako fauna eta flora babesteko. Garrido fino mahatsa
|
bertako
lurrera eta klimara ezin hobeto egokituta dago, eta horri errendimendu bikaina ateratzen diote: kalitate eta azidotasun bikainak eskainiz, eta orrazketarik behar ez duten ardoak lortuz.
|