|
2000
|
|
|
Euskal Herrian," Zeruko Argia" n kolaboratzaile (1966 Euskara batuaren aldeko artikuluak idatzi zituen 1969an), EAJren" Alderdi" aldizkari ofizial eta klandestinoaren zuzendari (1969)," Deia" egunkariko euskarazko taldearen erredaktoreburu (1978)," Euskaldunon Egunkaria" ren sortzailetakoa, 1990ean
|
bertako
Administrazio Kontseiluko lehendakari egin zuten, eta gaur" Euskaldunon Egunkaria" ko Ohorezko Lehendakari da.
|
|
|
Egia da Nafarroako erresuman, Lingua Navarrorum aipatua gorabehera,
|
bertako
administrazioko erabileran, hizkuntza ofizial gisa, latina, okzitanoa eta nafar erromantzea izan zirela nagusi. Florencio Idoatek, bi funtzionariok 1415 urtean elkarri euskaraz egiten zioten gutunetariko bat azaltzean erakusten zuenez, gogozkoa eta ziurrenik ulerterrazagoa zitzaielako.
|
|
2001
|
|
|
Esate baterako, BBK eta Kutxa. Baina Bizkaiko Badiaren esanetan, euskal aurrezki kutxa horien interesaren berri bazutela aitortu arren,
|
bertako
administrazio kontseiluan ez da horri buruzko eztabaidarik izan, nahiz eta baztertuta ere ez duten.
|
|
|
Izan ere, tradizio karolingioa errespetatuz, Aragoik, konderri mailamantenduko zuen X. mendean zehar. Ohi zenez,
|
bertako
administrazioa lehensemeari edo ospe handiko noble bati ematen zitzaion. Hala ere, kasu honetazaparte24, erresumako gainerako lurrak distritu edo barrutietan banaturik zeuden.Barruti bakoitzean herri batzuk sar zitezkeen askotan, edo beste zenbaitetan, haranedo eskualde oso bat.
|
|
2002
|
|
|
Adopzioaren aukerari heldu zioten orduan eta, dagoeneko euren espedientea haurraren jatorrizko herrialdean, Kolonbian zela, Maribel haurdun geratu zen. Asier jaio zen eta hala ere Kolonbiara deitu eta adopzio prozesuarekin aurrera jarraitu nahi zutela jakinarazi zioten
|
bertako
administrazioari. Horrek prozesua beste urtebete atzeratu zuen, epe hori gehitzen baitzaie haur biologikoa izan berri dutenei edo beste bat adoptatu dutenei, bi haurren artean adin desberdintasun minimo bat egon dadin.
|
|
2004
|
|
|
Ha rtara, Euskal Herriko produkzio egoera eta baldintzak aldatzean, haren atal garrantzitsu bat berehala geratuko da harrapatuta Madrildik datozen indar zentripetu gero eta gogorragoen baitan. Horretarako, ordea,
|
bertako
administrazioaren bultzadatxoa ere jasoko dute. Eta hau da azpimarratu daitekeen bigarren elementua:
|
|
2005
|
|
|
Batek pentsa lezake Legearen hitz zurrunak, etiketaz jantzitako gaitzespen onberak eta diplomaziaren olioaz igurtzitako gomendioak, nahiz eta Europako Kontseiluko Ministroen Batzordetik bertatik etorri, deus gutxirako direla. Inork uste al zuen
|
bertako
Administrazioak euskararekin duen suntsipen politika zekena aldarazteko gakoa kanpoan zegoela, areago ere, Europatik etorriko zitzaigula?
|
|
2007
|
|
|
Ikerketarako erakundepublikoen eskasiak lotura zuzena du ikerketa eta garapenaren eskuduntzak oraindiktransferitzeke egotearekin12 Eustaten arabera 90eko hamarkadan administraziozentralak EAEko I+Gko gasturako fondo publikoen seitik bat baino ez zuenipini13 Horrek eragin zuzenak ditu EAEko berrikuntza sistemaren egituran etafinantziazioan, batetik Madrilek ez duelako hemen ikerketa publikoko erakunderik, ezta menpeko bulegorik ere. Eta bestetik aipatzekoa da teknologia eta zientziapolitikagatik ordainketa bikoitza gauzatzen dela EAEn, lehen aldiz,
|
bertako
administrazioak egindako I+Gko gastuagatik eta, bigarrenez, administrazio zentralakhemen inbertitzen ez duena baina kupoaren bitartez ordaintzen denagatik. Egoerahau are larriagoa da Madrilen I+Gko gastuetako orientazio irizpideak zeintzukdiren aztertuta:
|
|
2008
|
|
|
1) Erakundeen gaineko esku sartze neurriak, baita
|
bertako
administrazio zein zuzendaritza organoak ordeztekoak ere, administrazio agintari eskudunak erabakitakoak.
|
|
2009
|
|
|
Erabakia Espainiako Gobernuak hartu du, baina Hego Euskal Herrian
|
bertako
administrazioek biltzen dute BEZaren dirua. Igoeraren helburua Administrazioaren diru sarrerak handitzea da, baina kontsumoa apaldu dezake, prezioak igo egingo baitira.
|
|
|
[45] Euskadiko
|
bertako
administrazioez ari gara, Eusko Jaurlaritza, Foru Aldundi, udal eta bertako gainerako erakunde publikoez, alegia. Alde batera uzten ditugu Estatuaren administrazio periferikoa eta Justizia administrazioa (Aginte Judizialaren Kontseilu Orokorraren esparruko Justizia administrazioa esan nahi dugu), hauek utzikeriaz jokatu baitute euskararen erabilera bermatzeari dagokionez eta, praktikan, kasurik gehienetan, bizkarra erakutsi baitiote elebitasunari eta arlo honetako legeriari.
|
|
2010
|
|
|
BEZ supermurriztua bere horretan geldituko da, %4an. Erabakia Espainiako Gobernuak hartu da, baina Hego Euskal Herrian
|
bertako
administrazioek biltzen dute BEZaren dirua. Igoeraren helburua Administrazioaren diru sarrerak handitzea da, baina kontsumoa apaldu dezake, prezioak igo egingo baitira.
|
|
2011
|
|
|
«Honen guztiaren kausa Sanga Oubangi Baso Konpainia da, kautxuaren gainean daukan monopolioarekin eta
|
bertako
administrazioaren konplizitatearekin esklabotza bortitzera baititu indigena guztiak ekarri. Herriok oro, batere salbuespenik gabe, derrigorrez hornitu behar dute Konpainia kautxuz eta mandiokaz.
|
|
|
Hain zuzen ere, 70eko hamarkadan euskal gizarteak eskari berriak plazaratu zituen euskalduntzearen zein irakaskuntzaren inguruan. Eusko Kontseilu Nagusia sortu arte (1978)
|
bertako
administraziorik ez zegoen horren guztiaren ardura hartzen hasteko, eta Euskaltzaindia bere baliabide eta ahalmenen arabera erantzuten saiatu zen. Eusko Kontseilu Nagusiarekin Hezkuntza Saila antolatzen hasi zen, baina lehen Eusko Jaurlaritza eratu ez zen arte (1980) administrazioak ez zuen euskara tituluen ardura eta kudeaketa bere gain hartu, ezta helduen euskalduntzerako erakunderik sortu ere (HABE adibidez 1983 urtean sortu zen).
|
|
2013
|
|
|
Udalerri Euskaldunen Mugimendua 1988 urte amaieran hasi zen, Euskal Herrian Euskaraz en ekimenez, 30 udalerri euskaldunek “Euskararen Erabilpena Normalizatzeko Udal Arautegia” onartu zutenean. Araudi hori
|
bertako
administrazioan zein herrian euskaraz bizi izateko bitartekoak jartzeko asmoz onartu zen.
|
|
2014
|
|
|
Horretarako, Malerrekan, gizarte osoa kontzientziatu eta kontsumo hori arautzeko kanpaina informatibo bat martxan abiatu da. Kanpaina
|
bertako
administrazio, ostatu, denda, eskola eta etxetara zabaldu da eragile bakoitzari dagokion erantzukizunak eta ardurak markatuz. Osasun Etxea eta Mankomunitateko Oinarrizko Gizarte Zerbitzutik koordinatzen ari da ekimen hau, aipatutako eragileen elkarlana izanda.
|
|
|
Orain arte egin diren ekimenak honako hauek izan dira: gurasoendako esku papera edo informazio gida banatu da;
|
bertako
administrazioarekin bilerak egin dira gai honen larritasunaz ohartarazteko; ostatu eta dendetara kontsumo honen inguruko legediaren informazioa eramanez, Malerrekako gazteekin bilera informatiboa gai honen inguruko hausnarketa zabalduz…
|
|
2015
|
|
|
Iruñean Goñiren ideiek porrot egin zutenean bakarrik geratu zen bezala, Torrak bere atzean babes handia zuen. Akziodun nagusi gisa MGO taldearen babesa zuen, eta
|
bertako
administrazio kontseiluan CiUren inguruneko pertsonalitateak zeuden. Euren babespean lortu zuen hainbeste urtez Agrupacioko gidaritza izatea.
|
|
2019
|
|
|
...n benetako iraupenerako; testuinguru digital aberatsa behar du igoera digitalak, definizioz. honek ez du ukatzen ondarearen preserbazioaren balioa, baina aro digitalean, hizkuntzaren biziraupena hizkuntzaren estandarrarekin dago lotuta, ospea eta funtzio nagusiak biltzen dituen aldaerarekin, hain zuzen. aurrekoaren adibide tipikoa piamontera hizkuntza da; 2 milioi hiztun ditu torino inguruan, eta,
|
bertako
administrazioaren aldetik badu halako estatus ofizial bat ere; baina ez du presentzia digital nabarmenik. agian, komunitate itxiago batzuek aukera handiagoa dute, esate baterako faroera hizkuntzak. 50 mila hiztun ditu eta kalitate handiko wikipedia ere garatu dute.
|
|
|
“prozesua emankorra izaten ari dela esan behar dugu”. Azaldu duenez, urte hauetan guztietan sektoreak hainbat eskari luzatu dizkio
|
bertako
administrazioari, eta honek sektorearen zenbait eskari historiko aintzat hartu ditu:
|
|
2021
|
|
|
(argitaletxeek laguntzak eskatu behar dituztenean, esaterako; non duen egoitza argitaletxeak,
|
bertako
administrazioarekikoak dira harremanak). Bada, oro har, euskal literatura itzulia mezenazgoari edo gobernuko laguntzei esker da posible, eta horren adibide da, kasurako, euskal literatura itzuliaren erdigunean koka daitekeen" Literatura Unibertsala" bilduma, esaterako, ekimen instituzionala izatea eta diru publikoz hornitzea.
|
|
2023
|
|
|
Sindikatuaren esanetan, euskara «oso egoera delikatuan» dago Nafarroan eta
|
bertako
administrazio publikoetan, eta «oztopo andana» ditu: «Zonifikazioa betikotzea, hizkuntza paisaian gabeziak izatea, euskara eskakizuna duten plazak oso gutxi izatea, euskara merezimendu gisa ia ez baloratzea...».
|