|
2001
|
|
|
Egoera idiliko horrek
|
berez
du iraungitze data, sortzen duen tentsio egoerak eta eskatzen duen dedikazio handiak ezin baitute urtez urte iraun.
|
|
|
Beste aldetik,
|
berez
dituzten antioxidatzaileak ere osasunaren mesedetakoak ditugu.
|
|
|
Ekintza mekanismoa eta ahalmen patogenoa Legionella pneumophila mikroorganismoak batez ere helduei eragiten die 55 urtetik aurrera. Faktore eragileetako bat tabakismoa izan daiteke, gure bronkioetan
|
berez
ditugun zilioak ezabatzen baititu. Zilioek mikroorganismoak arnas sistema osatzen duten zelulen gainazalean itsastea galarazten dute.
|
|
2002
|
|
|
Honelako elikagaiek
|
berez
duten hezetasuna dela bide, bertan bakterio eta lizunak erraz ugal daitezke.
|
|
|
Teobromina eta kafeina izozkiaren estalduran dautza, kakaoak
|
berez
dituen sustantziak baitira.
|
|
2003
|
|
|
Hainbat fruitu zuritzeko ere erabiltzen da galdarraztatzea (tomatea, adibidez), baita barazkiak izozteko ere. Galdarraztatzeak inaktibo uzten ditu barazkiek
|
berez
dituzten entzimak, eta, izoztuta, egoera ezin hobean egoten dira hilabetez. Salda zurian egostea Aireko oxigenoarekin erraz oxidatzen diren barazkietarako erabiltzen da.
|
|
|
Kafeina edukia Kafeina substantzia kitzikagarria, solidoa, mikatza eta disolbagarria da. Isats intxaurraren estraktutik dator,
|
berez
duen fruitu tropikaletik. Neurrizko dosietan (200 mg/ egun; bi katilukada kafe), kafeinak ondorio atseginak eragiten ditu organismoan.
|
|
2004
|
|
|
Lege esparru berri honen helburu nagusia da herritarren sentsibilitatea areagotzea animalien babesari dagokionez. Erregulazio berriak aparteko berrikuntza du, lehen ez zena, eta printzipioen adierazpen argitzat hartzen da; izan ere, animaliak sentsibilitate fisiko eta psikikoz hornitutako organismotzat hartzen ditu, eta animalia izateak
|
berez
dituen eskubideak merezi dituztela uste du. Jakin badakite animaliek ezin dituztela erabili emandako eskubideak, baimena ematen diete animaliak babesteko eta defendatzeko elkarteei animaliak babestu eta babesteko, baita arau hauek ez betetzeagatik arau hausleen aurka egiten diren espedienteetara ere.
|
|
2005
|
|
|
Barruko tenperatura igo ez dadin eta horrek landareei kalterik eragin ez diezaien, komeni da espazioa gutxienez egunean behin aireztatzea, ordurik freskoenetan (egunsentia edo ilunabarra). –Udako estazioak
|
berez
duen lehorteak inguruneko hezetasuna gutxitzea eragiten du, eta berotegian hori kosta ahala kosta bermatu eta handitu egin behar da, aleen hostoak lainoztatuz, betiere eguzki izpiak iristen ez badira, uraren lupa efektuak landareak erretzea eragin baitezake. Eguzki izpiek intentsitate txikiagoarekin jotzen dutenean, zeregin horiek egunaren lehen edo azken orduetan egitea komeni da.
|
|
|
Zuhurtasun printzipioan oinarritutako planteamendua aplikatzeko, Komunikazioak berak xedatzen duenaren arabera, ebaluazio zientifiko ahalik eta osatuenarekin hasi litzateke, eta bideragarria balitz, fase bakoitzean ziurgabetasun zientifikoaren maila identifikatu litzateke. Erabakiaren arduradunek jakin behar dute zein den eskura dagoen informazio zientifikoaren ebaluazioaren emaitzak
|
berez
duen ziurgabetasun maila. Izan ere, azaldu den bezala, gizartearentzat arrisku maila «onargarria» zein den epaitzea erantzukizun politiko nabarmena da.
|
|
2006
|
|
|
Landare horiek
|
berez
duten efektu lasaigarriari likido beroa hartzeak eragiten duen ongizate sentsazioa eransten zaio.
|
|
|
Zenbait elikagaik
|
berez
duten gantz poliasegabea
|
|
|
Askotariko proiektua oraindik beta fasean dauden baina egon daitezkeen irteerak iraultzaile izaten amaitzea. “Pentsatzen ari gara nola irtenbide komertziala ematea,
|
berez
duen proiektuari GPL lizentzia (software librea), baina gure jabetzakoa dena”, azaldu du Pérez Oruek. Badirudi hori kontraesankorra, zentzua du:
|
|
2007
|
|
|
Brian Uhreen Estatutuetan debekaturik dauden, finkari kalte egiten dioten edo jarduera gogaikarri, osasungaitz, kaltegarri, arriskutsu edo ez zilegien gaineko xedapen orokorrak urratzen dituzten etxebizitza edo lokal batean jarduerak egitea ohiko arazoa izaten da bizilagun komunitate askotan. Horrelako jardueren adibide bat izan daiteke oso musika altua jartzea egun eta denbora luzez, patio komunera zikinkeria botatzea egunero eta modu ugarian, edo etxebizitza batean droga saltzea, horrek
|
berez
duen arriskuarekin eta hura erostera joaten diren pertsona motarekin; izan ere, arriskutsuak egiten dituen antsietate egoeran aurki daitezke… Egoera asko eta asko daude, eta horiek interpretatu dira, beren ustez, kaltegarriak eta gogaikarriak direnak. Jabeen elkarte batean komunitatearen estatutuetan ezarritakoaren kontrako jarduerak egiten badira, bertan espresuki debekatuta daudelako, oso litekeena da jarduera horiek bertan behera uztea.
|
|
|
baliokidetza idiomatikoak dituzten liburutegien multzoa hizkuntzak gaztelaniarekin. Baliokidetasun horiek programak
|
berez
dituen hiztegiak osatzen dituzte eta garatzaileek sartu dituzte. Esparruari dagozkio ‘lokala’ edo erabiltzailearen mahaigainekoa.
|
|
|
Zuntza, bitamina, omega gantz azidoak, soja eta beste hainbat gehigarrik elikagai bektore soil bihurtzen dute. Gainera,
|
berez
duen koipea kentzen diogu, eta gure etxeetara tetra-brick batean paketatuta iristen denak ez du zerikusirik behien errapeetatik ateratzen denarekin. Gainera, Europako politika eta haren erregulazioak ezerezean utzi dute gure esne abeltzaintza, eta krisi horren errurik ez dugu homeopatak.
|
|
|
Irakurzaleek seguru baieztapen horrekin bat egiten dutela (Jorge Luis Borgesen liburu batetik aterata), eta irakurtzen hasteko pizgarri bat aurkituko dutela. Irakurketak
|
berez
duen balioaz haratago, garrantzitsua da baldintzak sortzea jarduera horren plazer maximoa lortzeko. Eta, alde horretatik, oso garrantzitsua da etxean irakurketa txokoa izatea.
|
|
2008
|
|
|
|
berez
dituzten bateraezintasunei ere arreta zuzendu behar zaie.
|
|
|
Gorputzean
|
berez
ditugun zuloak erabiltzen ditu barreneko organo eta ehunetara iristeko.
|
|
|
Horrez gain, garratzagoak dira eta bitamina gutxiago dute (zukuak
|
berez
duena, soilik).
|
|
|
Substantzia horiekiko sentikorrak diren pertsona batzuek, azala ukitze hutsagatik, alergiaren sintoma tipikoak izaten dituzte, batez ere urtikaria gisa. Zenbait elikagaik, hala nola ahabiak,
|
berez
dituzte bentzoatoak, eta konposatu horien kontzentrazioa askoz handiagoa da kanela eta iltzea bezalako espezietan. Hala ere, industrian kontserbatzaile gisa erabiltzen diren produktuak sintesi kimikoaren bidez lortzen dira.
|
|
|
Egitura kimikoaren bidez, glutamato monosodikoak mihian duen leku hartzailearekiko afinitatea areagotzen da, eta, hala, efektu sinergikoa sortzen da, umami zaporea sei aldiz gehiago biziagotzen duena, orain arte erabilitako gainerako indartzaileekin alderatuta. Gatz gutxiagoko produktuak Elikagai askok
|
berez
dituzte umami gustua ematen duten substantziak, edo ondu, hartzitu edo denbora luzez kozinatu ondoren hartzen dituzte. Substantzia horiek aberatsago eta erakargarriagoa egiten dute edozein elikagai.
|
|
|
Antartikan baleentzat dagoen elikagaia murrizten ari da berotze globalaren ondorioz, eta horrek arriskuan jartzen du zetazeo horiek
|
berez
duten iraupena. “Elikagai kopurua txikiagoa izango da, eta urrunago egongo da”, adierazi du “ROMPEHIELOS:
|
|
2009
|
|
|
Horien artean, selenioa nabarmentzen da. Eginkizunak Selenioak erradikal askeen eragin kaltegarria geldiarazten du, glutation peroxidasaren parte baita (organismoak
|
berez
duen entzima antioxidatzailea). Oxidazioaren ondorioz sortzen den hidrogeno peroxidoa deuseztatzea bermatzen du.
|
|
2010
|
|
|
Sendagai horiek 10.000 pertsonako bost pertsona baino gutxiagori eragiten dieten patologiak tratatzeko erabiltzen dira, eta merkaturatzea ez da oso erraza, eskaera txikia delako. CSICek, Marqués de Valdecilla Prestakuntza eta Ikerketa Institutuarekin lankidetzan, raloxifenoa (menopausiak
|
berez
duen osteoporosiaren aurka erabiltzen den botika) herentziazko telangiektasia hemorragikoa (HHT) tratatzeko sendagai umezurtz gisa izendatu du. Gaixotasun arraroa da, eta ugaritu egiten da odoljariaketarekin.
|
|
|
Laktosarekiko intolerantzia duten pertsonek ezin dute, edo asko kostatzen zaie, esneak
|
berez
duen azukre hori digeritu eta xurgatu, eta, kantitate txikiagoan, laktosarekin egindako esnekietan. Digestioa egiteko zailtasunek eragozpen gastrointestinalak eragiten dituzte.
|
|
2011
|
|
|
Fruta freskoa osagai nagusi gisa Postre gozoen eta kaloria gutxiko postreen errezetetan, fruta freskoa nahitaez agertu behar da. Ur dentsitate handiak eta bere puntu gozoak, heltzeak
|
berez
dituen azukre naturalak direla eta, errezetak arindu eta zapore gozo leuna ematen diete. Hainbat errezeta mota daude, besteak beste, frutek konpotak egiteko erabiltzen dituztenak:
|
|
2012
|
|
|
Mediterraneoko dietak
|
berez
duen gaixotasun kronikoen prebentziorako gaitasunaz gain (elikadura eredu gisa hartzen da dieta hori, eta elikagai aukeraketa arretatsu batek osatzen du), Q10 koentzimaren babes efektua gehitzen da. Obesitatearen eta Nutrizioaren Red fisiopatologiako Ikerketa Biomedikoaren Zentroak (CIBERobn) Q10 koentzimak Mediterraneoko dietaren osagarri gisa duen eragin antioxidatzailea erakusten du.
|
|
|
Era berean, azukre erantsirik gabeko izozki sorta zabal bat dago, baina gehigarri zaporeemaile, loditzaile edo emultsionatzaile gehiago ditu. Substantzia horien bidez, produktuak
|
berez
duen zapore eta testura galera konpentsatzen da. Izozki bat jateko gogoa kentzeko zenbait egoeratan erabil daitezkeen proposamenak baino arinagoak dira.
|
|
|
Barreak haurrarentzat dituen onurak Haurtxoaren barreak gurasoekiko lotura afektiboa indartzen du Horrek azaltzen du gurasoek ez dutela haurraren berezko barrearen zain egon behar, baizik eta hura sustatu behar dutela. Hori garrantzitsua da “barreak
|
berez
duen esanahiagatik ez ezik, gurasoekin duen lotura afektiboagatik ere”, dio Meridako Emérita Neuro klinikako Almudena Valle logopedak. Espezialistak azpimarratzen du garrantzitsua dela lotura hori haurrarekin sustatzea.
|
|
2013
|
|
|
Lan hartan, kolorearen arabera sailkatu zituzten elikagaiak, eta kolore bakoitza onura fisiologiko batekin lotzeko saioa egin zuten (frutek eta barazkiek
|
berez
dituzten onuren osagarri liratekeenak).
|
|
|
Hesteetako arazo bat da, eta ezin izaten dute laktosa digeritu (esneak
|
berez
duen azukrea da laktosa).
|
|
|
Baina berriz ere oroitarazi egin behar dugu, berez, azukrea bera edo elikagai azukredunak (azukrea
|
berez
dutenak edo erantsita) ez direla txarrak: kontsumo eredua izaten dela egokia edo desegokia.
|
|
|
Frutak
|
berez
duen azukrearen araberakoa izaten da kaloria kopurua.
|
|
|
Hotzetan edukitzekoek, dena den, zertxobait urriago ematen dute bitamina, frutak
|
berez
duena baino ez baitute izaten, eta kontzentratuei, berriz, erantsi egiten diete.
|
|
2014
|
|
|
Marmelada edo konfitura batek" energia gutxikoa" izena har dezake, baldin eta 40 kcal baino gutxiago ematen baditu 100 gramo bakoitzeko; energia balio murriztua duela edo light erakoa dela esan ahal izateko, berriz, produktuak
|
berez
duen energia baino %30 gutxiago eman behar du.
|
|
|
Elikagaiak lurrunetan prestatu: elikagaia ez da egoten ezerekin harremanetan, eta, beraz, substantzia trukerik ez da gertatzen, eta hobeki eusten zaio elikagai bakoitzak
|
berez
duen sodioari.
|
|
|
Izan ere, ikuspegi analitikotik zaila da bereiztea zein diren frutak
|
berez
dituen azukreak eta" azukre libreak" (Osasunerako Mundu Erakundeak honela definitzen ditu: " Ekoizleak, sukaldariak edo kontsumitzaileak elikagaiei eransten dizkieten monosakaridoak eta disakaridoak, gehi eztiak, ziropak eta fruta zukuak berez dituzten azukreak").
|
|
|
Izan ere, ikuspegi analitikotik zaila da bereiztea zein diren frutak berez dituen azukreak eta" azukre libreak" (Osasunerako Mundu Erakundeak honela definitzen ditu: " Ekoizleak, sukaldariak edo kontsumitzaileak elikagaiei eransten dizkieten monosakaridoak eta disakaridoak, gehi eztiak, ziropak eta fruta zukuak
|
berez
dituzten azukreak").
|
|
2015
|
|
|
Baina, batzuetan, kontserbazioa errazteko, kontrakoa lortzen da, hau da, elikagaiek zaporea, testura eta, batzuetan, lizunak sortzen laguntzen dute. Elikagaiak hozkailuan gordetzeak ez du esan nahi, oro har, elikagaiek
|
berez
duten arriskua, baina, batzuetan, kalitatea hondatu egiten da eta propietateak gutxitu. Zein elikagai ez da komeni hozkailuan gordetzea Elikagai batzuk hondatu egiten dira hozkailuan gordetzen badira Elikagai guztiek ez dituzte kontserbatzeko baldintza berak behar.
|
|
|
Irudia: Dream 79 Oso garrantzitsua da ez nahastea intolerantzia laktosarekin (laktosa da esneak
|
berez
duen azukrea), esne proteinei alergia dielako. Lehen kasuan, sintoma gastrointestinalak izaten dira, eta, oro har, arinak eta iragankorrak izaten dira; bigarren kasuan, berriz, sintoma larriak izaten dira (pertsona alergikoak esnekiak hartzen baditu), eta, gainera, bizia arriskuan jar dezakete.
|
|
|
Izeia naturala edo artifiziala? Gabonetako zuhaitz natural eta artifizialek
|
berez
dituzte ingurumen abantailak eta eragozpenak. Izeia naturalek ez dute bizirik irauten baldintza egokietan ez badaude eta ondo zaintzen ez badira; gainera, ur ugari, pestizidak eta ongarri kimikoak kontsumitzen dituzten landaketa intentsiboak dira.
|
|
2016
|
|
|
Nutrizio arloko gida berrienek, ordea, argi esaten dute arazoa ez dagoela elikagaiek
|
berez
dituzten gantzetan (halakoxeak dira fruitu lehorrenak), elikagai oso prozesatuei eransten dizkietenetan baizik, adibidez opilei.
|
|
|
Hala ere, ez direnez azukre erantsiak, fruta lehortuak
|
berez
dituenak baizik, askoz ere arrisku txikiagoa dago txantxarra eragiteko, horixe dio OME erakundeak.
|
|
|
Dena den, elikagaiak
|
berez
duen sodioaren ondorioz baldin badu gatza, ekoizleek aukera izango dute nutrizio arloko informazioaren ondoan jartzeko.
|
|
|
Beste kontu bat da etiketak aparatuaren energia kontsumoari buruzko informazio erreala ematen duen. Etiketak fabrikatzaileen adierazpenak dira, eta etxetresna elektrikoak
|
berez
duena baino kontsumo txikiagoa adieraz dezakete. Ecodeseko adituak dioenez, «produktu susmagarriak ikusi eta laborategira eramaten ditugu.
|
|
2017
|
|
|
Tomate saltsek azukrea ere izaten dute, baina egungo sistemarekin ez daitezke bereizi azukre erantsiak eta produktuak
|
berez
dituenak.
|
|
|
Legediak ez du behartzen trans gantzen berri ematera edo produktuak
|
berez
dituen azukreak eta azukre erantsiak bereiztera.
|
|
|
Fruitu lehorrekin eta haziekin egindako ogiak are gantzatsuagoak eta kaloria gehiagokoak dira, osagai horiek
|
berez
dituzten gantzen eraginez.
|
|
|
Zortzi urte bete ondoren, oraindik ere, APV mediarekin eragindako %15 bakarrik alergikoak ziren. Haurrek
|
berez
duten tolerantzia ona albiste ona da, baina, une hori iritsi arte, bidea ez da erraza. Duela gutxi arte, behi esnearen proteinarekiko alergiaren tratamendua izan da, funtsean, dietatik baztertzea.
|
|
|
Zukuak eta frutak eta barazkiak ezin dira inoiz zaku berean sartu. Fruta eta barazkiek azukreak
|
berez
dituztenez osaeran, ez ditu elikagai multzo bihurtzen. Alderantziz, gaixotasunak prebenitzeko faktore bat da kontsumoa, eta, gaur egun, sustatu beharreko talde nagusietako bat da.
|
|
2018
|
|
|
Eta horrexegatik, hain zuzen, eta
|
berez
dituen dohainengatik eta sukaldean eskaintzen dituen aukerengatik, arreta berezia jarri behar zaio, nahiz eta elikagai umila izan berez.
|
|
|
Prozesu horrek, dena den, desegin egiten ditu kakaoak
|
berez
dituen flabonoide antioxidatzaile gehienak.
|
|
2019
|
|
|
2 Azukrea beste batetik bereiztea Azukre gehiegi hartzen dugu, merkea delako, ongi daki eta elikagai prozesatuetan egoten da, eta, ondorioz, erraz erortzen gara gehiegizko kontsumoan. Hori bai, komeni da bereiztea, batetik, elikagaiek
|
berez
dituzten azukreen artean (intrintsekoak) eta azukre askeak deritzenen artean, eta, bestetik, OMEren inguruan. Azukre naturala, frutak bezala, ez da txarra, eta, horrekin batera, zuntz eta mantenugai onuragarriak ditu, eta «azukre naturala, frutak bezala, ez da egokia; izan ere, Miguel Ángel Martínez González medikuaren, Nafarroako Unibertsitateko Medikuntza Prebentiboaren eta Osasun Publikoaren saileko koordinatzaileak, idatzi du Miguel Ángel Martínez González medikuak.
|
|
2020
|
|
|
Taula horiek lehengai bakoitzaren mantenugaien ehunekoa adierazten dute: etiketan adierazitako azukreen eta osagaietatik abiatuta elikagaiak
|
berez
dituenen arteko aldea, gehitu egingo litzateke. Ezkurrak jan ditzakegu?
|
|
|
Azukre erantsirik gabeko aukerak hautatzea komeni da. 3 Laktosa Esneari dagokionez, laktosa kantitatea,
|
berez
duen azukrea, %4, 6koa da, baina ez dago ebidentziarik laktosaren kontsumoak osasunean eragin kaltegarririk duenik; beraz, dietan azukreak mugatzeari buruzko gomendioak ez dagozkio elikagai horri. 4 Kaltzioa eta bitaminak Esnearen aldean soja edaria kaltzioaren eta bitaminen osaeran (A, D, B2 eta B12) hartzen du gehien.
|
|
2021
|
|
|
“Antinutriente” famatuak dira, besteak beste, arrautzaren zenbait proteina (adibidez, abidina, B taldeko bitaminekin bat egiten duena; obohinibidorea, tripsina edo konalbumina inhibitzen duena, burdinarekin bat egiten duena); barazki oxalatoak (espinakak edo zerbak, esaterako), kaltzioa xurgatzea zailtzen dutenak; edo saponinak, fitatoak. Konposatu toxikoak ezabatzen ditu Elikagai batzuek
|
berez
dituzte konposatu toxikoak edo desiragarriak, eta, ondorioz, arriskutsuak edo ez oso gomendagarriak dira. Lekaleen saponinak dira horietako batzuk.
|
|
|
Gainera, material horiek argi ikusgaia islatzen dute, eta, beraz, distiratsuagoak eta erakargarriagoak iruditzen zaizkigu. Prozesu horiek guztiak, bai piezak
|
berez
dituenak bai erantsiak, guztiz seguruak dira giza kontsumorako. Zenbat dakizu argizariari buruz frutak distiratzeko?
|
|
|
Imagen: Pixabay Nutrizionista askorentzat, likopeno ugariko saltsa hori (tomateak
|
berez
duen antioxidatzailea) deabrutu egin da, bidegabeki, zabor janariarekin elkartzen delako. Ontziaren nutrizio informazioan etorriko da komenigarritasuna.
|
|
2022
|
|
|
Elikagai bat funtzionala izatea eragiten duten osagaiak beti egon dira naturan, baina azken hamarkadetan hasi dira ikertzaileak horiek identifikatzen eta gure organismoari ematen dizkioten onura zehatzak zehazten. Horregatik, substantzia onuragarri horiek
|
berez
dituzten elikagaiak aprobetxa ditzakegu, hau da, elikagai naturalak, beti elikagai funtzionalen kontzeptuan sartzen diren elikagai aberastu edo eraldatuak erabili beharrik gabe. Los elikagai probiotikoak berez, jogurt freskoak eta esne hartzituak dira.
|
|
2023
|
|
|
Horregatik, Simón Zero Multifrutak eta Eroski Avena Mediterraneo jaunak dute azukre kopururik handiena (%4, 8 eta %4, 5, hurrenez hurren), horiek ere baitute zuku gehien (%35 eta %33, hurrenez hurren). Horiekin batera, azukre gehien duen beste produktua Pascual Tropical da (%4, 8); izan ere, esneak eta zukuak
|
berez
dituzten azukreez gain, azukre erantsiak ditu. Kasu horietan guztietan, azukreak modu askean egoten dira, ez baitaude elikagai matrizean sartuta, fruta osoan gertatzen den bezala.
|
|
|
Baina, zalantzarik gabe, Air Nuts eko produktuak nabarmentzen dira gehien: almendra produktuak %49 du koipea, eta pistatxo produktuak %44 Fruitu lehorrek
|
berez
duten gantz edukiari zor zaio hori. Azaltzen du, gainera, horiek direla gantz saturatu gehien dituztenak,% 5 eta% 7, hurrenez hurren.
|