|
2002
|
|
|
Rhin ibaiaz bestaldean bizi diren Germaniarren auzokoak dira eta haiekin etengabeko gudaketan ari dira. Horregatik Helvetiarrek ere enparau Galiarrei kemenez aurrea hartzen diete, ia eguneroko ekinaldietan Germaniarrekin borrokan dihardutelako, edo
|
beren
lurretatik aldentzen edo eurak haien lurretan borrokan sartzen. Horietatik zati batek, Galiarrek dutela esan dugunak, Rhodano ibaian du hasiera, Garona ibaiak, Ozeanok eta Belgiarren mugek inguratua.
|
|
|
5.000 pertsona inguru dira, kutsatu gabe, komunitate honen jatorrizko bizimodua, nomada eta ehizan eta bilketan oinarritua, gordetzen dutenak. Paraguaiko Konstituzioak lurraren gaineko eskubideak aitortzen dituen arren, joan den ekainean errepide horiek eraikitzen hasi zen Paraguaiko Gobernua lur horiek kolonizatzeko kanpaina bat egiten hasi zen bitartean, adierazi du Survivalek Hego Amerikako Gobernuari premiazko neurriak har ditzala eskatzen diola, Ayoreoek
|
beren
lurrak gorde ahal izan ditzaten eta beren populazioa arriskuan jartzen duten epidemia piletik ihes egin dezaten. eta misiolariak Gizon zuriak lehen harremana izan zuen tribu horrekin 1940ko hamarkadan, bere lurretan baserritarren koloniak ezartzen hasi zirenean.
|
|
|
Gaur egun, antzinako lurralde gehiena lur jabeen esku dago, eta baraualdi askok jornalari gisa lan egiten dute arbasoen lurretan. Survivalek azaltzen duenez,
|
beren
lurrak inbadituta ikusten zituzten bitartean, misiolari taldeek ebanjelizazio kanpaina oldarkor bat hasi zuten, kultura amaitzen hasi zena. “Kristautasunera bihurtutako baraualdiak bidaltzen hasi ziren, beren sortzetiko nomadak bahitzeko, tribuen arteko lehia erabiliz”, dio GKEak.
|
|
2003
|
|
|
IRNaren arabera, munduan hogeita hamarreko hamarkadatik milioika pertsona
|
beren
lurrak eta etxeak utzi behar izan zituzten arrazoi horregatik.
|
|
|
Gainera, korridore hori erabilera publikoarekin erabiltzeko asmoa du, jarduera ludikoetarako espazioekin, bi begiratoki, hiru behatoki eta ontziraleku batekin. Fuensanta Coves Ingurumen sailburuak adierazi zuenez, “aisialdi eskaintza honen bidez alternatiba ekonomiko bat bilatu nahi zaie ukitutako udalerrietako biztanleei, batez ere Andaluziako Gobernuak
|
beren
lurrak desjabetu zizkien nekazariei”. “Orain, batez ere alderdi sozialari eta, batez ere, alderdi ekonomikoari, biziberritzeko moduari, lurrak galdu eta eskualdean legez bizi behar duten jendeari bizirauteko bideak eskaintzeko moduari begiratzen diogu”, gehitu zuen.
|
|
|
gizon zuri on zibilizatuak hemen, eta indio gaizto zibilizatu gabeak han...! Nik, ordea,
|
beren
lurrak defendatzen dituzten indioak jotzen ditut ontzat, eta besteak –inbaditzaileak– gaiztotzat. Eta kantzer ezin metastasikoagotzat daukat Bushen politika, derradan bide batez.
|
|
|
dira,
|
beren
lur kolore horrekin,
|
|
|
Predikariak Jainkoaren hitzaren ereile dira, beraz; beren eginkizuna, bekatuaren belar gaiztoak sustraitik atera, bertuteak landatu, eta nola landu behar diren erakustea da. Fededunek
|
beren
lurrak laboratzen dituzten bezala, arreta berarekin, landu behar dituzte beren arimak. Ereindako hazia ondo estali eta zaindu behar da, hasteko:
|
|
2004
|
|
|
Hurrengo fasean ere »kolonialistek honetan herritarrak urrun eramateko ordez
|
beren
lurrean erabiltzen zituzten esklabo gisa» biztanleriak izugarri sufritu zuen. Kabissak espresuki aipatzen du artikulu honetan Kongoren jabe izan zen Belgikako Leopold erregeak hemen eragindako sarraskia.
|
|
|
Zer egiten dute? Beren txokoan sartu, murru batzuen arteko lur ttipia dute, eta ez dute
|
beren
lur puxka horretan ametsik ere. Ahulezia izugarria da.
|
|
|
Poetek eta abeslariek hari buruz idatzi behar dutenean, Borinquen deitzen diote, hunkiturik. Horixe du jatorrizko izena; Taino indiarrek
|
beren
lurrari jarri ziotena, hain zuzen. Taino indiarrak beste inor ez zen bizi uhartean, XV. mendean espainiarrak iritsi zirenean.
|
|
|
Autonomia erkidegoetako legegileek, kasu batzuetan, ez dute galdu nahi izan beren autonomia erkidegoetako aniztasun gastronomiko, sozial eta ingurumenekora egokitutako lege esparrua sortzeko aukera. Elikaduraren ikuspegitik soilik, komeni da adieraztea
|
beren
lurrek eskaintzen dituzten produktuak askotarikoak direla, eta kalitate bikainekoak, aurkezteko eta prestatzeko modu desberdinetakoak; elikaduraren benetako kultura, legearen bidez zaindu eta sustatu nahi dena. Horretarako, beharrezkoa da turismoaren arloko agintari eskudunek gero eta parte hartze irmoagoa izatea, eta, zalantzarik gabe, lurralde eta hirigintza azpiegituretan egindako inbertsioetatik haratago joatea, orain arte turismoaren funtsezko tresnatzat hartu baitira.
|
|
|
Turkiak duen aberastasun gastronomikoak jatorri heterogeneoa du. Europa eta Asiaren arteko zubi egoera dela eta, historian zehar zibilizazio ugari igaro dira
|
beren
lurretatik. Beraz, topaketak izan dira hainbat herrirekin, tradizioekin eta ohiturekin, eta errezetak eta bizimodua ulertzeko moduak utzi dituzte, baita sukaldaritza ere.
|
|
2005
|
|
|
Kasu horietan tratamenduak 100 bat egun irauten du, eta sendatzea kalteen mailaren eta konprometitutako organoen araberakoa da, esan zuten arduradun medikoek. Lurrak eskatu dituzte Arazoaren zati bat Doradosen dago; 3.600 hektareako erreserba horretan 11.000 indigena daude gordeta, eta horiek protesta egin dute
|
beren
lurrak itzultzeko, neurri handi batean nekazaritza industrialak okupatuta. Eskualdeetako eta federazioetako agintariak Dorados herrialdera joan dira egoera ebaluatzera eta oinarrizko elikagai gisa gauzazko diru-laguntza aberatsak zergatik ez diren iritsi behartsuengana.
|
|
|
Bere lurraldea tsunamiak gehien kaltetu zuen arren, bertako biztanleak salbatu egin ziren naturaren seinaleak interpretatzen jakin zutelako, baina orain beste arrisku batzuei aurre egin behar diete. Gaur egun, Indiako kolonoek
|
beren
lurra inbaditu, animaliak lapurtu, gizonei alkohola eta tabakoa eskaini eta emakume jarawak sexu abusuz erabiltzen dituzte. 300 milioi indigena munduan Indigenek 300 milioi pertsona dituzte guztira 70 herrialdetan baino gehiagotan, eta horietan guztietan antzeko arazoak dituzte.
|
|
|
Horri, sarritan, muturreko pobrezia, analfabetismoa, haurren heriotza tasa handia eta marjinazioa gehitzen zaizkio. Ayuda en Acción erakundearen arabera, Indiako agintariek “komunitate tribal katalogatu” gisa sailkatu dituzte irulak, eta horrek hezkuntza eta osasuna, beste laguntza mota batzuk eta
|
beren
lurren jabetza tituluak eskuratzea erraztu lieke, baina, praktikan, GKEaren arabera, ez dute beren nortasuna egiaztatzen duen dokumenturik. Nikaraguako Mosonte herrian, Ayuda en Acción ek marjinazioaren eta isolamenduaren antzeko istorioa kontatzen du.
|
|
|
IX. mendearen hastapenean, baskoiek
|
beren
lurrak karolingiar inperiotik atera nahi izan zituzten. Garai hartan, Eneko Aritza baskoi batzuen buruzagia izan zen.
|
|
|
jabe baten menpean den pertsona. Erdi Aroan jaunttoek beren zerbitzuko eta bereziki
|
beren
lurren lantzeko bazituzten sehiak. Sehi edo jopu horiek lurrari lotuak ziren eta haren araberako zortea izaten zuten.
|
|
2006
|
|
|
Nekazari batek salatu zuen hegazti migrariak milaka pasatzen diren leku horretan sekulako triskantza egingo dutela haize errotek, eta jadanik akabatutako animalia asko aurkitzen dituztela. Izen eta abizenez aipatu zituen
|
beren
lurretara etorritako urrutiko enpresak, bi enpresa espainiar: Iberdrola eta Gamesa.
|
|
|
Petxa petzeroak Jauntxoari zor zion zerga zen. Azken 60 urteetan ere, nahiz eta laborariak
|
beren
lurraren jabe izan, ezarritako laborantza politika ereduak laboraria petzero bihurtu du. Etxaldea edo baserria enpresa bilakatzeak okerreko eragina izan du hemengo laborantzan.
|
|
|
Horrek eta kaltetuei agindutako laguntzek erakusten omen dute Hezbolak diru iturri onak dituela, eta erabaki duela jendea fite beren etxeetara bihurtzea. Hezbolak herritar xiitei segurtatu nahi die ez direla
|
beren
lurretatik ihesi ibiliko palestinarrak dabiltzan bezala. Gainera, asistentzia kontuetan beti porrot egiten duten gobernu arabiarrak lotsakizun utzi nahi ditu.
|
|
|
Bere lurra dela besterik ez du esaten eta larre sasi horietan gustura bizi dela. Momentu honetan gainera begira zenbat kanpotar dagoen Euskal Herrian, horiek ere badute
|
beren
lurra! Eta guri ere litzaiguke zein diren eta nondik datozen ezagutzea, eta haiengandik ikasi.
|
|
|
|
beren
lurrak errebindikatzeko. Ehunka dosier daude zain, oso
|
|
|
Batetik bertara bizitzera joan daitezkeenak aitoren semeak eta nekazariak dira; lehenek ez dute zergarik ordaindu beharrik, salbuetsiak zeuden (baita gerrako fonsadera ordaintzeaz ere), eta, ostera, nekazariek erregeak agindutako eta eskatutako petxak edo zergak ordaindu behar zituzten (baina bakarrik Seguran eta ez beste inon, errege jurisdikzio berri honen menpe geratuz gutunaren bidez). ...berdinak zituzten hiribilduari erregeak utzitako mendi eta larreetan (egurra jasotzeko, urak erabiltzeko, abereak bazkatzeko?) 262 Divisero izatea oinordeko eskubidea izatea zen (jabea izatea nolabait, jaraunsteko hala behar denez izan), eta XIV. mende ingurutik aurrera aitoren seme izatearen sinonimo bihurtu zen; kasu honetan landatzen zutenez ari da, nekazariez, pentsa daiteke, baina edonola ere
|
beren
lurrak dituztenez. Horrez gain, Legazpiko olak erakartzen dira Segurako barrutira, babestuak izan daitezen hiribilduaren inguruan, zeuden lekuan lapurren esku baitzeuden, ez baitzegoen babesik haientzat, babes militarra agian, baina jurisdikzionala ere eskainiko ziena, jakina.
|
|
|
egindako indarrari Elena Barrenaren ustez (2003: 123),
|
beren
lurrak erabiltzeko eskubidea emanez eta zerga Seguran bakarrik ordainaraziz eta erregeak hari emandako barrutian zeuden basoak eta mendiak erabiltzeko eskubidea onartuz. Ikusten da testuan ere, soro edo lursailez gain (laboreetarako edo izango zirenak), sagastiei ematen zaien garrantzia, euskal testuetan behin eta berriro aipatuak baitira Erdi Aroan, elikaduran zuen garrantzia agertzen diguna.
|
|
|
Batez ere nekazaritzatik eta abeltzaintzatik bizi diren 1.200 milioi pertsona inguru lurzoruaren degradazioaren eraginpean daude mundu osoan, NBEren datuen arabera. Horietatik, 200 milioi inguruk jasaten dituzte ondorioak, eta, iturri beraren arabera,
|
beren
lurrak utzi eta emigratzera behartuta daude.
|
|
|
Barnealdeko landareak askoz babestuago daude
|
beren
lurretako mantenugaiak berekin eraman ditzaketen kanpoko erasoetatik, parasitoetatik eta gaixotasunetatik, baita ingurumen zurruntasunetatik ere, hala nola izozteetatik edo euritik. Lorategikoak ez bezala, ale horiek tenperatura egonkorra behar dute urtean zehar, ez dute aire korronterik izaten eta aireztapen ona eta ahalik eta argiztapen handiena izaten dute.
|
|
|
NBEko Batzar Orokorrak Herri Indigenen Eskubideen Deklarazioa onartzeko epea luzatu izanak bertan behera utzi ditu talde indigenen ordezkarien eta giza eskubideen aktibisten kritikak. Testuak munduko 370 milioi indigenek determinazio librerako duten eskubidea aitortzen du, eta komunitate horiek
|
beren
lurren baliabide naturalak ustiatzeko baimena eman behar dutela ezartzen du. “Haserre gaude, 20 urteko lanaren ondoren, Deklarazioa mundu osoko indigenen eskubideak errespetatzeko estandar minimoak besterik ez direnean”, esan zuen Roberto Mucaro Borrerok, Herri Indigenen Kaukusaren ordezkari eta Tainako etniakoak.
|
|
2007
|
|
|
Hego Dakotan, Mato Paha Hartz mendixka santuaren azpian, goi bilera egin zuten iazko agorrilean Ameriketako Nazio autoktonoek eta hara hurbildu ziren bazter guztietako ordezkariek estrategia batua pentsatu zuten
|
beren
lur sakratuen begiratzeko.
|
|
|
Amerikan, autoktonoek
|
beren
lurren parte den mendreena berreskuratu nahi duten bakoitzean, hitzarmen eta itunak alde dituztenean ere, aski da lege txar bat justiziaren eta zuzentasunaren bertan behera botatzeko, eskubide berdintasunaren izenean.
|
|
|
Zehazki, lituano zopa patatekin, apioarekin, urdaiarekin eta esne kremarekin egiten da. Lituanoen plater gehienetan,
|
beren
lurretan landutako produktuak sartzen dira, bereziki patatak, garagarra eta zekalea. Horietako bat cepelinai da, patata egosizko bola bat, haragi, gazta eta txanpinoiez betea eta tipula, hirugihar eta gurin saltsarekin.
|
|
|
Alemanian, Frantzian edo Estatu Batuetan, adibidez, elkarte mugimendu handia dago. Udalek toki bereziak eskaintzen dituzte autokarabanan lo egiteko, eta Frantzian ere ekimen bat jarri zen martxan 2004an, abeltzainek eta baserritarrek
|
beren
lurretan doan kanpatzeko aukera izan zezaten, Bidaia Librean ikus daitekeen bezala. 20.000 familiak baino gehiagok autokarabana erosi duten arren, autonabigazioan espezializatutako web orriko datuen arabera, Bidaia librea – Espainian ez daude erraztasun horiek guztiak.
|
|
|
Halaxe adierazi du Miguel Font Aproin Higiezinen Sustatzaileen Elkarteko kudeatzaileak, higiezinen joera horren aurka agertu diren elkarte bakarretako batek. Bere arrazoien artean azaltzen du udalek ez dituztela inoiz
|
beren
lurrak desjabetzen pisuak egiteko, eraikuntzako kode teknikoa ez dela betetzen eta etxebizitzari duintasuna eman behar zaiola salatzen du. Horrelako etxeak gizarteko sektore gazteenentzat izateak ere harritxoak sortzen ditu:
|
|
|
Emeak emankorrak dira 32 egunean behin eta 30 egunean behin. Nekazariek lehenengo salaketak egin zituzten, eta ikusi zuten apaizak kontrolik gabe ugaltzen zirela
|
beren
lurretan. Eskualdeko Gobernuak, 2007 urtearen amaieran, klorofazinonarekin (EBk baimendutako pozoia) tratatzeko aukera eman zuen.
|
|
|
Aldeko 143 botoz, aurkako 4 botoz (Estatu Batuak, Kanada, Australia eta Zeelanda Berria) eta 11 abstentzioz berretsita, dokumentu hau mugarri historikoa da mugimendu indigenarentzat, orain arte erreklamazioetan baztertua. Deklarazioak (46 artikulu) herri indigenen eskubideak errespetatzeko gutxieneko estandarrak ezartzen ditu, besteak beste,
|
beren
lurren jabetza, beren lurraldeetako baliabide naturalak, tradiziozko ezagutzak gordetzea eta autodeterminazioa. Orain, Peruko enbaxadoreak NBEren aurrean adierazi zuenez, Luis Enrique Chávez Peruko enbaxadoreak dokumentua Batzar Nagusian aurkeztu zuen.
|
|
2008
|
|
|
Oxfordeko Unibertsitateko irakasle Norman Myersen arabera, 2010ean, 50 milioi pertsonak utzi behar izan zuten etxea, inguru naturala oso txarra zelako. Ecologistas en Acción ek dioenez, 2020an 135 milioi pertsona inguru
|
beren
lurrak utzi beharrean egongo dira desertifikazio etengabearen ondorioz, eta horietatik 60 milioi Saharaz hegoaldeko Afrikan. 2050erako, Gurutze Gorriaren eta Gorriaren Elkarteen Nazioarteko Federazioaren arabera, 150 milioi pertsona inguru “ingurumen errefuxiatuak” izango dira.
|
|
|
Oxford Research Group en azterketa batek 200 milioi hitz egiten ditu egun horretarako. 2020an, 135 milioi pertsona inguru
|
beren
lurrak utzi beharrean izango dira desertifikazio etengabearen ondorioz; horietatik 60 milioi Saharaz hegoaldeko Afrikan. Testuinguru horretan, Espainia izango da ingurumen migrazio horien ondorioak gehien pairatzen dituen herrialdeetako bat.
|
|
|
Erakunde humanitarioak salatu duenez, meatzeen eragina “beste edozein armaren eraginak baino sakonagoa eta suntsitzaileagoa da: kideak edo bizitzak mugitzeaz gain, nekazariek
|
beren
lurretara, emakumeek putzuetara edo haurrek eskolara askatasunez sartzea ere eragozten dute”. Horren ondorioz, lur asko landatu gabe geratzen dira, eta familia pobreek diru gutxiago jasotzen dute.
|
|
|
Mendebaldeko Amazonasen petrolioaren garapena “herri indigenen eskubideen urraketa nabarmena da”, salatu du Brian Keane Land is Life talde ekologistak. Keanek ohartarazten du nazioarteko akordioek aitortzen dutela herri indigenek
|
beren
lurren gaineko eskubideak dituztela eta “esplizituki debekatzen dutela beren lurraldeetan baliabide naturalak ustiatzeko kontzesioak ematea haien baimen aske, aurretiko eta informaturik gabe”.
|
|
|
«Lotsagarria» iruditzen zaie herritarrei halako informazioak ezkutatzen ibiltzea. «Are gehiago Erauskin auzoko bi deitu dituztenean
|
beren
lurrak desjabetzeko asmoz». Hori guztia salatzeko, elkarretaratzeak antolatu dituzte biharko.
|
|
|
Eraikuntza lanak amaitzen direnean, murruaren %87 Zisjordania barruan geldituko da, eta %13 Lerro Berdetik igaroko da, Israelen eta herrialde arabiarren arteko gerraren ondorenean 1949an onartutako nazioarteko irudizko mugan. OCHA Giza Laguntza Koordinatzeko Nazio Batuen Erakundeak salatu du palestinarren 52 komunitate
|
beren
lurrik gabe geldituko direla harresiak eginiko banaketagatik. Kalkilia barrutiko Jajus herria da horren adierazgarrietako bat, Zisjordania iparrean.
|
|
|
Hego Osetiako gatazka ez da berria: osetiarrek
|
beren
lurra banatuta dagoela argudiatzen dute; georgiarrek, aldiz, Osetia bakarra Errusiaren menpekoa dela diote.
|
|
|
1970eko hamarkadaz geroztik, indigenak antolatu egin dira
|
beren
lurren gaineko eskubide esklusiboa aldarrikatzeko. Hildakoak izan dira bidean:
|
|
|
Etorkinei laguntzea ondo egongo da, baina gerakinak ahaztu gabe, faborez! Nik
|
beren
lurrean geratutakoak famatzen ditut: gure paradisu honi muzin egindakoak, uko egindakoak, entzungor egindakoak.
|
|
2009
|
|
|
Oso zabalduta dago lursailak egur ekoizpenera bideratzen dituzten jabeek naturaren kontserbazioaren alde ezer gutxi egiten dutelako ideia. Izan ere, askok eta askok basogintza intentsiboa egiten dute
|
beren
lurretan, ahalik eta etekin ekonomiko handiena ateratzeko. Eta basogintza intentsiboak mesede eskasa egiten dio naturaren kontserbazioari.
|
|
|
–Gure herri txikiyetan, eta baita ere handi batzubetan, arkitzen dira leku batzubek jende azkarra ez dan artian aditzera emateko Ameriketako amets txoroak, egiyak balira bezala, eta leku oyetan esan leike dagoala jendia biltzeko bandera, eraman azitzeko
|
beren
lur maiteko semeak urrutiyetara, utzirik legua askotara gurasoaren naitasun gozoa, edo neska mutill gazteak munduko ezaguerarik ez dutenak eta orrengatik errezenak sinisteko egiten dizkakaten eskeñi txoragarriyak dirubak aguro ta galanki irabazteko? 30
|
|
|
Eta oreinen kalteak jasaten dituztenek â?, parke inguruan bizi diren baserritarrekâ?? ez dute onartzen oreinak
|
beren
lurretan sartzea, jateko bila. Noski, oreinen kopurua kontrolatzea eta parkeko premietara egokitzea eskatu diogu udal patronatuari, kalteak hain handiak izan ez daitezen.
|
|
|
Besteak beste, migrazio korronte ezberdinen sorrera ekarri zuen XIX. mendean zehar. Oinordeko bakarraren sistema, lur komunalen desagertzea, gerra karlistak, foruen indargabetzea edo zerbitzu militarraren derrigortzea izan ziren, besteak beste,
|
beren
lurra utzi eta beste leku batzuetara joatearen arrazoi nagusiak.
|
|
|
Intercambiodecasa.es en iragarki asko izaten hasi ginen, baina Europako edo Amerikako erbesteratuak dira beti. Lanagatik beste aldera bizitzera joan dira eta, trukatuz, denbora gehiago pasatzen dute
|
beren
lurretan, bizilekurik izan ez dezaten. Zein da etxe horien erabiltzaile eta jabeen profila?
|
|
|
Eta, ondoren, indigena horiek bizi diren lekuetan lurralde erreserba berriak sortu lituzke. Mundutik bereizita bizi diren tribu horiek ez dute inolako babesik kanpotarrek
|
beren
lurretan sartzen dituzten gaixotasunei aurre egiteko. Hori dela eta, edozein kontaktu mota zorigaiztokoa izan daiteke.
|
|
|
soro emankorrenak, baliabide hidriko garrantzitsuenak, dena harresiaren beste aldean gelditu da. Gure nekazariek beren bizibide nagusia galdu dute, eta
|
beren
lurretara joan daitezkeen nekazari apur horiek orduak eta orduak itxaron behar dituzte beste aldean, checkpoint etan, beren lurrak ureztatzeko eta lantzeko?.
|
|
|
soro emankorrenak, baliabide hidriko garrantzitsuenak, dena harresiaren beste aldean gelditu da. Gure nekazariek beren bizibide nagusia galdu dute, eta beren lurretara joan daitezkeen nekazari apur horiek orduak eta orduak itxaron behar dituzte beste aldean, checkpoint etan,
|
beren
lurrak ureztatzeko eta lantzeko?.
|
|
|
Demokraziarekin gauzak ez dira asko aldatu, eta lurrak berreskuratzen dabiltzan maputxeak atxilotu egiten dituzte. Baina maputxeek berenean jarraitzen dute,
|
beren
lurrak, hizkuntza eta duintasuna berreskuratu nahian, eta azken urteetan maputxeen aldeko hainbat talde sortu dira; horien artean, Coordinadora Arauco Mallenca (CAM).
|
|
|
Ikusi dugunez, kanta batzuek nortasun kolektibo horien barruan beti izan diren gorabehera batzuk desmitifikatzera gonbidatzen dute. Konturatu garenez, katalanek ez dute hain jarrera paktista eta otzana izan beren historian zehar, eta euskaldunak ez dira hain beldurgarri agertu Gaztelako boterearen aurrean
|
beren
lurretan. Nolanahi dela ere, identitate nazionala izatea, eta besteek onartzea?
|
|
|
Irakasle argi eta jakintsuen itzal fresko naturalean ari gara:
|
beren
lurretik mobilizatu beharrean aurkituen arazo gordinari kozka egiten saiatu gara: gazitik eta garratzetik areago dabil mauka batere gozoa ez den hau, tripako minik nozitu duenik ere bada tartean... pentsamenduentzat tokirik duenarentzat, aberasgarri benetan...
|
|
2010
|
|
|
Hori bai, orduan ere saiatzen dira trikimailuren bat egiten ez ordaintzeko. Horrelakoa da
|
beren
lurra utzi, eta hirira behartuta etorritako haur desplazatuen bizimodua. Hauek ere laster jabetu ziren, Bogotara heltzean, zerrendaren amaierari gehitutako beste desplazatu batzuk izango zirela, errealitatearen gordinak bestelako dimentsioa hartuko zuela, nahiz eta umeak izan.
|
|
|
Izan ere, bada kontuan hartzeko nahiko eredurik, Oriberen hitzetan. Teoria
|
beren
lurretan aplikatzen hasiak diren zenbait hiri aztertu dituzte, adibidez, Gasteizko jardunaldietan. Hiriei dagozkienak aipatu ditu Oribek.
|
|
|
Batzuetan txikiak dira, baina batzuek badituzte 50.000 biztanle inguru eta badira 100.000 lagunentzat eraiki nahi dituztenak ere. Eta kolonizazio lana betetzen dute: palestinarrak egotzi egiten dira
|
beren
lurretatik, hantxe eraikitzen dira hiriak eta ondoren porlanezko harresiz inguratzen dira palestinarrek sartzeko modurik izan ez dezaten. Bestela esanda, egunetik egunera lurralde gehiago kentzen zaie palestinarrei.
|
|
|
Komunitate horiek pobrezia indize handiagoak dituzte hezkuntzarako, osasunerako eta
|
beren
lurrak babesteko eskubidea urratzeagatik.
|
|
|
Azterketaren arabera, 370 milioi pertsona inguru daude, 90 bat herrialdetan banatuak, munduko biztanleriaren %5, pobreen %15 eta landa eremuetan muturreko pobrezia egoeran bizi diren 900 milioi pertsonen herena baino gehiago. Datu horiek agerian uzten dute indigenek pobrezia indize handiagoak dituztela, hezkuntzarako, osasunerako eta
|
beren
lurrak babesteko dituzten eskubideak belaunaldiz belaunaldi bortxatzen baitira etengabe. Txostenak dio herri autoktonoak “planetako biztanle pobre, analfabeta eta langabeen zati neurriz kanpokoa” direla.
|
|
|
Aldaketa eragileak Garapenerako Nazio Batuen Programak (NBGP) onartzen du hezkuntza jaso eta erabaki ekonomikoak eta enpresarialak hartzen parte har dezaketen emakumeak “pobreziaren aurkako borrokan funtsezko indar bultzatzaile bihurtzen direla”. Beren baldintzak gizonezkoenekin parekatzen direnean, beren hezkuntza maila, osasun egoera eta egoera ekonomikoa hobetzen dituzte, batzuetan
|
beren
lurrak erosi edo negozioak ireki baititzakete. Emakumeek irabazi asko berrinbertitzen dituzte beren familia eta komunitateetan, eta eragin positiboa sortzen dute etorkizunean Krisi denborak aprobetxatuz, gainera, emaitzak optimizatzen dira.
|
|
|
Ariane Arpa Intermón Oxfameko zuzendariak esan zuen “zentzugabekeria moral eta ekonomikoa da”, uholdeek kaltetutakoak beren bizitzari berrekiten saiatzen diren bitartean, munduko herrialde aberatsenetako batzuek diru asko jasotzen dutela Pakistanen kanpo zor gisa. “Herrialde honek laguntza behar du, eta zorra barkatzea, familiak
|
beren
lurretara itzuli eta beren etxeak eta bizitzak berreraiki ahal izateko”, gehitu zuen.
|
|
|
Robert Mugaberen ustelkeriak eta kudeaketa txarrak haren kontrako protestak ekarri zituen herritarren artean, hura inguratzeraino, eta lurra berreskuratzearen alde borrokatzeraino gutxiengo zuriaren esku uzteko bazen ere; eta haren kontra mobilizatu ziren pobreenak. Latifundista egurtuen eta
|
beren
lurretatik egotzitakoen irudiek zirrara handia eragin zieten hegoaldeko gogaideei.
|
|
|
Gero, aurreko Pello Eskudero hari, zorioneko Bartoloren zentsu hura zela medio, elizari zizkion zorrengatik enbargoan atera eta, Eratsungo herriak bereganatuko zituen herriko Eskudero etxea eta Portolo baserria,
|
beren
lur guziekin: Que a 29 de agosto de 1695 tomó posesión dicho lugar de Erasun de la casa llamada Escudero y su pertenezido y la caserÃa llamada Bortolo con todo su pertenezido sitos en esta villa de Goizueta, por quatro zeintos ducados.
|
|
|
Alferrak? Edo erran nahi du euskaldunek
|
beren
lurra ez dutela baliatzen eta kanpokoek behar dituztela landu indigenak ohilduz. Txomin Hegi ari litzateke holako batean?
|
|
2011
|
|
|
Herritar batzuek oztopatu nahi izan dute
|
beren
lurrean horrelakorik egitea. Eskubiderik gabe aurkitu dira.
|
|
|
Hegoaldean nolabaiteko koofizialtasuna badago, baina frantziar gehienek pentsatzen dute berena munduko hizkuntzarik hoberena dela. Zuk pretenditzen baldin baduzu egiten ahal duzula beste kultura bat beste hizkuntza batean
|
beren
lurrean, haientzat izaten ahal den astakeriarik ikaragarriena da. Eta gainera ezin duzu esan arrazista dela (beraien jokamoldea), zeren eta beraiek dira giza eskubideen aberria?.
|
|
|
Palestinako arabiarren kontra aritu ziren handik aurrera. Herrietan sartu eta jendea sarraskitzen zuten, arabiarrak
|
beren
lurretatik botatzeko.
|
|
|
Erne ibili beharra zegoen, alemanek zeukaten guztia, bizi ziren pertsonak eta abar apuntatu baitzuten. Ohera joan ginen eta hurrengo egunean mendira, ikatza egiteko egurra txikitzera,
|
beren
lurretan baso handia zuten eta.
|
|
|
Poema batean esaten du: " Neurea diote beren emazteaz,
|
beren
lurraz, beren zakurraz, beren Jainkoaz...". Baina ez, ez.
|
|
|
Baldin satorrak ez badu belarkirik jaten, egia baizik ez da, bere lurpeko lanetan, bere bideak egitean, mozten dituela atzeman erro guztiak, eta kanporat jaurtikitzen duen lurraz zikintzen duela larraina. Horra zertako anitz begietan duten laborariek, eta hemen haren alde erran ditugun gauza guztiengatik, gogo onez, ahal balute,
|
beren
lurretarik kanpo eman lezaketen satorraren itxura guztia.
|
|
2012
|
|
|
Garai horretan ekaitzen kontrako prozesioak eta larreak bedeinkatzea ugaritu egiten ziren; apaizak muino eta tontorretara joaten ziren bedeinkapenak eta konjuruak egitera eta jendeak gurutzeak jartzen zituen
|
beren
lurretan, beti ere halako santuaren ermita edo santutegira begira, eta abar. Maiatzeko Santa Gurutzetik irailekora bitartean otoitzak egin eta kanpaiak jotzen ziren ekaitzak uxatzeko.
|
|
|
Eta ondoren, zer zegoen? Binet, merkatari batzuk, bizpahiru tabernari, apaiza, eta azkenik monsieur Tuvache, alkatea, bere bi semeekin, jende diruduna, zakarra, kamutsa,
|
beren
lurrak beraiek landuz, familian orritsak eginez, elizkoiak gainera, eta lagunartean zeharo jasanezinak.
|
|
|
Antzera jokatzen du Sitting Bull, Young Joseph eta Black Elk buruzagi indiarren testuekin: zurien aurka borrokatu eta halere
|
beren
lurra eta askatasuna galdu zuten indiarren hitzak poema moduan ematen ditu, haien ahalegina literaturaren bidez omendu nahi balu bezala.
|
|
|
“Ureztatze sistemak hondatuz joan ziren azken hiru hamarkadetan, ez bakarrik inbertsio faltagatik, baita biztanleak landa eremuak uzten joan zirelako ere, eta ez zen inor geratu sistemak mantentzeko edo bertako ezagutzak belaunaldi gazteenari transmititzeko. Ondorioz, landa eremuetan nekazariek ez dute lortzen
|
beren
lurrak lantzeko behar adina ur lortzea. Emaitza nekazaritzako ekoizpena gutxitzea izan da”, adierazi zuen Pasquale Steduto FAOko Uren Sustapen eta Kudeaketa Unitateko buruak.
|
|
|
“Bermatzen du emakumeak ez direla diskriminatzen ez produkzioan, ez merkaturatzean”, dio Intermón Oxfamek. Arabiar usaina du nagusi kafe honek, eta
|
beren
lurraren jabe diren eta produkzioagatik bidezko prezioa jasotzen duten emakumeek landatzen dute. Horrez gain, kafe libera bakoitzeko gizarte prima bat eta genero prima bat jasotzen dituzte.
|
|
|
Eta horregatik gaur, San Jurgi jaunaren eguna baita zaldun guztien zaindariaren eguna, zaldunak ibiltariak izan edo sekula
|
beren
lurretatik atera gabeak izan—, infantea bilaka dabil liburukote hautsez estalien artean ba ote dagoen bat hain santu gerlari eta serbitzalaz mintzo dena, zeren uste baitu, ez erabat seguru baina, eskutan ibili zuela noizbait halako liburu bat, Jainkoaren zaintzaile hegaldunen hierarkiari buruzko aipatutakoaren itxura berekoa baina Jurgi dohatsuaz hitz egiten zuena.
|
|
|
Mendi zerrenda bat ere agertzen zitzaigun orain ekialdetik, ez ginakien mendi horien Izenik. Artetan bide bazterrera agertzen zitzaizkigun eperrak iduriko hegaztin batzuk, kamioiari oldartzen ziren, ez zuten onhartzen
|
beren
lurrean mamu handi eta arrotz horren izana. Ugeldien mehar gunetan, kastorren lan bitxi hori:
|
|
|
Askitto polliki sendotu zelarik itzuli zen, diru pixka batekin bere sor herrira, gorputzeko zaurien gostuz irabazia zuen lur eta aintziratik bizigaia egitekotan. Herriko alaba Maud ekin esposatu zen eta biek iparrean,
|
beren
lurrean, bizitzeko xede bero bat hartu zuten. Puska erosketak Prince George deitu herrian egin zituzten:
|
|
|
Ihiziko harmak eta hilabete baten bizigaiez kargatu zuten arba, Jimmy-k bere eskuez egindakoa. Zaldi bat erosi zuten arba kargatuaren zirgari eta 1920eko apiril ondarrean sartu ziren
|
beren
lurrean. Ikusten duzu, dio Jimmy-k, hamar urte behar izan zitzaizkigun, ene Maud maitearekin, toki hau ezartzeko orain daukan itxuran. Gure aintziran arraintza aberatsa da.
|
|
2013
|
|
|
Beraz gure soldado maiten izenean, etsaiaren baratzeko eta gure lurren etsaiari khentzeko; gure presuneren izenean, etsai borthitz eta murga handiko batek gose, hotza, eta beste hainbeste oinhaze mota jasan arazten dioten presuner horien izenean;
|
beren
lurretarik urrundu behar zaioten guzien izenean; etsaiak zaurthua daukan gure Frantzia maitearen izenean, erresumako fededun guzier, gerlako bostgerren urthe hunen hastean, othoitz berezi batzu galdatzen dioztegu.1759
|
|
|
UNESCO 1 Mariñas Coruñesa eta Terras do Mandeo (116.000 hektarea, 190.000 biztanle, Galizia): bi ibai handi, Mero eta Mandeo,
|
beren
lurrak zeharkatzen dituzte, dibertsitate biologiko handiko kostaldeko eta mendiko ekosistemak dituztenak. Natur baliabideek produktu naturalak ahalbidetu dituzte, hala nola ongarriak, eztia eta abar. eta ganadu arrazak kontserbatzea.
|
|
|
Arrazoia? «Aurrez kontsultatuta izan gabe, etxeak eta bizimodua galtzen dituzte (batzuetan, bortxa egoeran), eta ez dute konpentsatzeko aukerarik edo
|
beren
lurrak erreklamatzeko bitartekorik». Hori gure inguruan gertatzen da, «lur horretan bizi diren pertsonen eskubideak edo beharrak ez baitira kontuan hartzen», dio Iok.
|
|
|
Beren lurretatik kanporatzen dituzten eta beren bizibidea eta bizibidea galtzen dituzten eta «beren lurretan daudenean eta beren garapena aukeratzen duten» oparotasunari aurre egiten dioten destino atzeraezina da. Lurra edo bizitza Lanaren Nazioarteko Erakundeko 169 Hitzarmenak (LANE) aitortzen du herri indigenek
|
beren
lurren jabetzarako, berdintasunerako eta askatasunerako duten eskubidea eta haiei eragiten dieten proiektuei buruzko erabakiak hartzeko eskubidea. Baina paper bustia da.
|
|
|
Planak ez zuen aintzat hartzen ez indioen atxikimendua
|
beren
lurrarekiko, ez indioen mesfidantza Lasuen heldu berriarekiko. Zinez, burugabea iruditu zitzaion Lasueni, baina bere erantzunean ez zuen horrelakorik adierazi.
|
|
|
Indioak zergatik matxinatu ziren galdetuta, Bartolomek esandakoa errepikatu zuen lekukoak, alegia, Puebloak haserre zeudela espainiarrentzat eta misiolarientzat egin behar zuten lan guztiagatik. Besterentzat horrenbeste lan eginda denborarik ez zitzaiela geratzen
|
beren
lurrak ereiteko edo egin beharreko beste gauzak egiteko, eta, gogaiturik, matxinatzea erabaki zutela.90
|
|
|
Ordura arte, zelatan egon ziren indigenak, baina bosgarren egunean arku eta geziekin armatuta azaldu ziren, gerrarako margotuta, eta arrotzei
|
beren
lurretatik alde egiteko keinuak eginez: Auric!, auric!
|
|
2014
|
|
|
Eta bederatzi ume. «Bilbora heldu dira Azkoitiko sei emakume koitadu, bederatzi umerekin, titiko batzuk tartean?, Gipuzkoako
|
beren
lurretik kanporatuta, etxetik egotzita». 1937ko otsailaren 9ko Euzkadi ren lehen orrian jaso zituzten izenak.
|
|
|
Etengabe kontrolguneak ere ezartzen dituzte, uztak tokiko merkatuetara eramatea galarazteko eta herriak hornikuntzarik gabe lagatzeko, eta elikagai galkorrak errepide bazterretan usteltzen uzten dituzte, nekazaritza ekonomia hausteko helburu soilarekin. Ur iturriak lapurtzea eta milaka urteko ureztatze egiturak suntsitzea bera ere beste estrategia bat da nekazariak
|
beren
lurretatik botatzeko. Hamar urteotan, milioi bat pikondo eta olibondotik gora atera dituzte sustraitik.
|
|
|
egin behar zuten babesaren truke, eta nobleen agindupean jartzen ziren. Askotan
|
beren
lurrak ere galtzen zituzten eta, nekazariak maizter gisa (errenta ordaintzen duena) lan egin ohi zuten jaunari errenta bat ordainduz. Zenbaitetan nekazariak lurrari atxikiak (lotuak) zeuden, eta ez zuten jaurerritik alde egiteko eskubiderik, jaunaren jopuak ziren, hau da, nobleen mendeko eta eskubiderik gabeko gizakiak.
|
|
|
Esaidazue, zer eskubidez eta zer justiziaz dituzue indiar horiek morrontza krudel eta ikaragarri horretan menderatuta? Zer autoritaterekin egin dizkiezue horren gerra gaitzesgarriak
|
beren
lurretan lasai eta baketsu zeuden pertsona horiei(...). Nolatan dauzkazue horren zapalduta eta nekatuta?
|
|
|
Emakume afrikarrak: zergatik ezin dute
|
beren
lurren jabe izan
|
|
|
#Yo Dono Tierra kanpainak 3.000 euro bildu nahi ditu sei hektarea sei hektarea legeztatzeko eta uzteko. Horiek guztiek
|
beren
lurren jabetza tituluak lortuko lituzkete 90 urtez. Izan ere, «Afrikako lurrak jabetza kolektiboa du, eta diruarekin egingo duguna haren gozamena legeztatzea da», zehaztu du GKEak.
|
|
|
Cervantes handiak ez zuen besterik egin Don Quixoteren ezteietako. Oroitarazten dute errebotearen kontrako beltz horiei
|
beren
lur eta ganer beteekin ez dakitela ogi karreatzeko beharrezkoa duten zarearen biltzen. Gosearen kontra asurantza guziak harturik ere eguneroko martxaren segurtatzeko herresten beharra dute laborariek.
|
|
|
Gorderik ere ez genuen aise iragan: oren batez gure tiroek
|
beren
lurrari iltzatu zituzten gehienak hantxe gelditu ziren lurrean ahoz goiti: arras ez zela argia gabe:
|
|
|
Handik hiru egunerat ezagutu dute Benedicto XV.a izanen dutela aita saindu berria, eta, batak bertzea eragin balu bezala, bi egunen buruan heldu da Joffre jeneralaren manua: hezur eta bizar baizik ez diren soldadu hauek osagarri guziekin dute aitzinatu biharamunean, alemanen fueratzeko
|
beren
lurretaraino. Buruilaren 6an hasirik oldarra, 8an suan sartu dira 49.eko gizonak.
|
|
|
Etienek, Lurok eta Manexek oren luzeak egin dituzte auziari buruz solasean. Agorrilean berean irakurri diete boz goraz letra bat Espainiako erregearena, hitz emanez frantsesak kanporatuko dituztela
|
beren
lurretarik. Jakin dute, bertzalde, Donostian zortzi frantses preso hartu eta mugarat eraman dituztela, epaitu ere egin gabe.
|
|
|
Bixtan dena ez zuen onartzen Indioak esklabo eginak izan zitezen. Indio paganoak
|
beren
lurren jabe zirela, Espainiako inperadorea ez zela munduko nagusi izaten ahal erran zuelarik ez zen hurbiltzekorik ere denen gustukoa izan. Ez da uste izan behar ohiko ikusmoldeak zirela horiek denbora haietan.
|
|
|
Izan ere, gure ibilaldian, barkua maiz hartu dugu. Hegoalde huntan, bizilekuak barreiatuak dira eta ez bilduak Tonkin eskualdean bezalajendaldeak
|
beren
lurretan zituen bere hilak ehortzen eta sekulako hilhobiak ikusten dira landetan. Mekong delta" Viet Nam eko irris selaurua" da; horrengatik herrialde hori munduko bigarren irris (arroz) esportatzailea da.
|
|
2015
|
|
|
Baina, ziur nago, kopuru eder batek usteko zutela borrokan ari zirela Erromatar Inperioa zen kontzeptu abstraktuaren alde (edo kontra). Batzuek sentituko zuten guduka ari zirela zibilizazioa defenditzearren barbaroen kontra, besteek berriz
|
beren
lurra defenditzen etsai inbaditzailearen kontra.
|