|
2018
|
|
|
Toussaint L' Ouverture buru izan zuen esklabo iraultzaren() ondotik jazo ziren gertaerok, askatasuna lortu berri zuten beltzek Jean Casimir soziologoak" kontra plantazio" sistema izendaturikoa indarrean jarri zutenean. Esklabo zirela, kanabera azukrea landatu eta prozesatzen zuten
|
beren
jabeentzat, baina elikatu barrakoien inguruan zituzten baratze txikietan landatzen zutenetik elikatzen ziren. Baratze txiki horietan landare askotarikoak elkarrekin ereiten zituzten, nekazaritza sostengarriaren adibide goiztiarra izanik.
|
|
|
Behar materialei begiratzen diete beste kondaira batzuek, uraren hornidurak dituen arazo teknikoak azalduz, adibidez. Euskal Herrian eta Gaskonian badira euli itxurako izaki bihurriak, familiariak deituak, edo prakagorriak(" Herioa" kapituluan azalduak),
|
beren
jabeentzat lan gaitzak egiten dituztenak. Haietaz pasadizo oso dibertigarriak kontatzen dituzte Zuberoan eta Bizkaian.
|
|
|
Familiariak edo prakagorriak askotan azaltzen dira lan honetan," Herioa"," Ura" eta" Apezak" kapituluetan. Gogoratuko dugu izaki tiki horiek jostorratzontzian atxikitzen direla eta, askatzen direnean, lan harrigarriak egiten dizkiotela
|
beren
jabeari; baina lanik ematen ez bazaie eta askatu dituenak ez badaki nola ontzira atzera bildu, ez dutela bakerik ematen. Orozkoko kondaira gehienetan gizonek dituzte kontrolatzen eta emazteek jasaten.
|
|
2021
|
|
|
eta ekintzek
|
beren
jabea.
|
|
2022
|
|
|
Hori eragozpen larriagoa izan zen. Egun bat iritsi zen mundu osoan Sumatran, Wessexen, Kurlandiako eta Brasileko ezin konta ahala hiritan oheak,
|
beren
jabe nekatuek deiturik, ez zirela agertzen. Gai barregarria irudi lezake, baina horri esker jar dakioke data gizateriaren gainbeherari.
|
|
|
Tartean gogoratzeko da zomorroak sorginen ibilgailua ere direla euskal mitologian: euli itxura duten deabru familiariek
|
beren
jabeak airean eramaten dituzte; eta, besteak beste, inarra sustarrean gordetzen baitira, haiek dirateke holako aire ibilgailuen" motorra" (ikus" Familiariak" kap.). Deabrua bera egon daiteke arimaren lekuan eta arima bezala atera deabrutuaren gorputzetik, norabait bidaiatzeko.
|
|
|
Airean eta ziztu bizian eramaten dituzte familiariek
|
beren
jabeak, bidai zoragarrietan.
|
|
|
Familiariek
|
beren
jabeak legez, Anbotoko Andereak bidai miragarrietan eramaten ditu bere lagunak edo semea:
|
|
|
135); Kataluniako" els minairons" ira haziaren antzekoak dira. Denek
|
beren
jabeak aberasten dituzte, eta beste ahaidetasunik ere badute: hilen hazitik sortzen da mandragora eta hilen artean biltzen da ira hazia; haur koipez egina da mairu besoa eta hartaz elikatzen da mandragora; urrea kakiten du Mandagot ek eta urre jaten dute Orozkoko familiari batzuek, ondoko kapituluan ikusiko denez.
|
|
|
Alabaina, denak demonioak izan arren, jenio desberdina dute. Lanaren truke deabruek arima eskatzen dute eta lansarik gabe gelditzen dira; familiariek, deus eskatu gabe, azken orduan mendekuz hartzen dute
|
beren
jabea. Bien istorioekin barre egiten da, ez ordea modu berdinean:
|