|
2009
|
|
|
1991n ekin zioten perpaus elkartuaren azterketari, hamabost urtetik gora iraun duen lanari. 1991n maila
|
bereko
perpausen elkarketa aztertzen hasi zen batzordea eta 1994an argitaratu zuen egindako lana, EGLU IV liburukian. Mendeko perpausak aztertzea izan zen hurrengo urratsa eta, ordura arteko aztergaien aldean, lan handiagoa eskatu zien batzordekideei, aztergaia bera konplexuagoa zelako, batetik, eta euskal gramatikaren tradizioan gutxiago landu izan zirelako, bestetik.
|
|
2012
|
|
|
– Oinarrizko enuntziatua maila
|
bereko
perpaus koordinatuek osatzen duenean (alborakuntza eta juntadura).
|
|
|
6.2 Oinarrizko enuntziatua maila
|
bereko
perpausek osatzen dutela diogunean, koordinazio hori juntaduraz nahiz alborakuntzaz gerta daitekeela ez dago dudarik. Corpuseko adibideek erakusten digute, ordea, juntaduraz baliatzen dela; koordinazio kopulatiboaz nahiz aurkaritzakoaz.
|
|
|
– Oinarrizko enuntziatua maila
|
bereko
perpaus koordinatuek osatzen dutenean
|
|
|
Oinarrizko enuntziatua maila
|
bereko
perpausek osatzen dutela diogunean, koordinazio hori juntaduraz nahiz alborakuntzaz gerta litekeela ez dago dudarik. Corpuseko adibideek erakusten digute, ordea, juntaduraz baliatzen dela; koordinazio kopulatiboaz nahiz aurkaritzakoaz.
|
|
|
– Maila
|
bereko
perpausen artean
|
|
|
Perpaus konposatuetan marren aldeko joera ikusten da (%67.5), bai maila
|
bereko
perpausen artean kokatzen denean (%60) eta baita perpaus nagusiaren eta mendekoaren arteko mugan kokatzen denean ere (%69.56).
|
|
|
Maila
|
bereko
perpausen artean
|
|
|
Perpaus konposatuetan taulak erakusten duenez, bi aukera dira zilegi: maila
|
bereko
perpausez osatuta egotea edo bat nagusia eta bestea mendekoa izatea. Maila bereko perpausek osatzen dutenean marretara jotzen du eta, aitzitik, nagusiaren eta mendekoaren artean kokatzen duenean bi komak darabiltza gehien.
|
|
|
maila bereko perpausez osatuta egotea edo bat nagusia eta bestea mendekoa izatea. Maila
|
bereko
perpausek osatzen dutenean marretara jotzen du eta, aitzitik, nagusiaren eta mendekoaren artean kokatzen duenean bi komak darabiltza gehien.
|
|
|
2 Maila
|
bereko
perpausen artean: marrak darabiltza.
|
|
2021
|
|
|
42.5a Juntagailua daukagunean, maila eta izaera
|
bereko
perpausak edo perpaus atalak elkartzen dira. Menderakuntzan, berriz, lotzen diren bi perpausetarik nagusi dena aldatu ohi ez den bitartean, mendekoak itxuraldatze handiak jasan ditzake:
|
|
|
Perpaus elkartua, hortaz, bi eratakoa izan daiteke: juntadura ren bidez gauzatua, hau da, maila
|
bereko
perpaus bi edo gehiago juntatzen dituena; eta menderakuntza ren bidez gauzatua, hau da, perpaus bat beste baten barnean osagai gisa txertatua duena.
|
|
|
31.4.5.1a Aski gaizki epaitu izan dituzte XX. mendeko gramatikari askok zein erlatiboak. Esan izan dute, bereziki, halako izenordainik gabe ere era daitezkeela molde
|
bereko
perpausak, ekialdeko euskalkietan behintzat: Bakotxak badauka eskuan liburu ttipi bat, [hartan kondu guziak baitire] (J.
|
|
|
Arrue); Arratiako hizkera gozoan egina dagoen liburuxka polit, jator, [mendi usai sarkorrez beterikako] hau (Mitxelena); Gizon andi, gurgarri, [urteakaz makurturiko] bat (Agirre); Pekatu ilgarri [autortu bagako] edo [txarto autorturiko] guztiak (Iturzaeta). Halako perpausen hitz ordena, markatua izan arren, guztiz da gramatikala, mota
|
bereko
perpaus erlatibo jokatuekin bezala. Tartean beste adjektibatzerik ez dela ere eratzen dira halakoak:
|
|
|
32.1.3.5d Labur esanda, n da menderagailua, baita desberdintasunezko konparazio perpausetan ere (Ukan dugun baino gehiago zer genezake eskatu?). Haien esanahi
|
bereko
perpausak eratzen dira inoiz barnean na erlatiboa dutenak (Ukan duguna baino gehiago zer genezake eskatu?). Erlatibotzat har ez daitezkeenetan, ordea, ez du lekurik na morfemak, eta desegokiak dira harekin eginiko perpausak(* Matematiketan behar direna baino irakasle gehiago daude) 8.
|
|
|
Ez dut idazten literatur eta gramatika ariketa hutsa egitearren (Berria); Baina hau guztia idazten ez nabil propaganda egitearren bakarrik (Berria). Bai ez kontrastea aditzera emateko ere erabiltzen da, kontrastea forma
|
bereko
perpausarekin edo bestelako batekin eratuz: Polemika sorraraztearren egin zuen, ez justizia bilatzearren (Urzelai); Baina ni zuek ikustearren etorri naiz.
|
|
|
jokatuak (P+ n) eta jokatugabeak (partizipio+ ta+ ko); 31.2.2. Izenordain erlatiboz eraturiko perpaus aposiziozkoak (zein+ bait/ n); 31.2.3. Korrelaziozko erlatibizatzea: galde hitza(+ bait/ n), anafora [Zu nora (baitzoaz/ zoazen), hara (xe) (noa) ni]; 31.2.4. Zehargaldera jokatugabeen egitura
|
bereko
perpaus erlatibo balioko esapideak
|
|
|
31.2.4 Zehar galdera jokatugabeen egitura
|
bereko
perpaus erlatibo balioko esapideak
|
|
|
Badakit zer/ nori/ nola esan(= esan behar diodan, esan diezaiokedan). Bada, egitura
|
bereko
perpausak erabiltzen dira beste aditz mota batekin erlatiboen balioko eraikuntza batean: Badaukat zer/ nori/ nola esan (a).
|
|
|
28.5.2.1b Mota
|
bereko
perpaus beregainak elkartuz azal daiteke edo juntagailua: adierazpen perpausak (Telebista ikusiko dut edo oparitu didaten liburu berria irakurtzen hasiko naiz), galde perpausak (Etxean geratuko zara edo zinemara joango zara?), aginte perpausak (Amaitu ezazu lan hori edo utz ezazu betiko!).
|
|
|
28.4.2a Eta ren bidez perpausak junta daitezke, eta oro har, ez dago eragozpenik mota
|
bereko
perpausak juntatzeko. Adibidez, adierazpen perpausak (goiz jaiki da eta lanean ari da; ez du ekarri eta isuna ordaindu du); galde perpausak (ikusi al duzu eta eman al diozu?); aginte perpausak (zoaz etxera eta sar zaitez etxean); harridurazko perpausak (ze jatorrak diren eta zenbat dakiten!).
|
|
|
29.1.2 Askotan, ordea, perpaus bat baino gehiago elkartuko ditugu zerbait adierazteko. Maila
|
bereko
perpausak elkartzeari juntadura esaten diogu (ikus § 10.2, eta oro har 28 kapitulua): Lehengoan mendira joan ginen eta bazter politak ikusi genituen perpaus elkartua da, bi perpaus juntatuz eratu duguna.
|
|
|
31.2.4 Zehar galdera jokatugabeen egitura
|
bereko
perpaus erlatibo balioko esapideak
|