|
2000
|
|
|
Baina gaur, etxe aitzinean geldi nengoela, marraskilo bat ikusi dut, eta bururatu zait ezen hura, arrastaka zebilen arren eta ezin baratxago, nehor baino urrunago irits zitekeela, zeren haren etxeak spiral bat baitzuen armarri... Eta, nola spirala beso bat ere baden, infinituraino luzatzen dena, hala, mundu osoa eta unibertso osoa
|
beregana
zezakeen ma rraskiloak, spiralaren aterpetik. Eta, pentsu horrekin neure arima ere zabaltzen eta zabaltzen igartzen nuela, hala galdetu diot neure buruari:
|
|
|
Eta don Luziok bertze ipuin luze bat kontatu zidan, zeinetik aski bainuke kontatzea nola Axularrek eskatu zion sakristauari, ipuinaren azken aldean, hil zezala mezerdian, ogia eta arnoa sagaratzeko mementuan, zeren Sarako erretoreak baitzekien orduko, halatan baizik ezin
|
beregana
zezakeela bere itzala, eta nola Axularrek eskatu eta solizitatu behar izan zion behin, bi aldiz eta hiru aldiz, sakristauak, finean, amore eman zezan eta hartarat ausart zedin.
|
|
|
Pentsatu zuen frai Antoniok, bere aldetik, ezen gaizki egin zuela bere galtzoinak han ahanztean, eta sekeretuki jakinarazi zion damari, honek
|
beregana
zitzan eta bere ardurapean jar. Baina damak berehala ulertu zuen, galtzoinak ezin aurkitu izan zituenean eta bere senarra hain malenkoniatsu ikusi zuenean, ezen senarrak berak aurkitu eta gorde zituela, eta, handik aitzina, guztiz beldurtu zen, beldurraren ez erakusterat entseiatu bazen ere. Eta emaztekiak gertatua jakinarazi zion bere amorante debotari:
|
|
2002
|
|
|
Sara faserik gogorrenetik iragana zen eta, enegana iritsi zenean, bigarren fasean zegoen, errehabilitazio programa bati lotuta, ezagun nuen mediku psikiatraren gidaritzapean. Esan nahi dudana da antsiolitikoen, lasaigarrien eta pilula antidepresiboen dosia apurka apurka jaitsi beharrean zegoela, apurka apurka
|
beregana
zezan inguruarekiko interesa, eta aurkitu, era berean, bere tokia bizitzan eta munduan, gutxieneko oreka baten barnean.
|
|
2008
|
|
|
euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa, horrela, letra larriz idatzia? gazteleraren bidetik bakarrik
|
beregana
zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen, euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean?, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez:
|
|
|
espazioaren eta denboraren mugak, espazioaren eta denboraren kontzientziarik ez duen haurra paradisuan bizi da?, oinazearen kontzientziak ezarriak? oinazearen erbeste horretan, non oinazeak berak mozorro guztiak mozorrogabetzen dituen eta itxura guztiak itxuragabetzen, min jasanezinak aurpegi bakarra du-eta, beste aurpegi guztiak
|
beregana
ditzakeena, une jakin batzuetan, baita orduan ere, izebaren aurpegia eta Nazariorena ez baitziren jada haien aurpegiak, oinazearenak berarenak baizik.
|
|
|
nazioa imajinatu, gure imajinarioa landuz. Guri dagokigu nazioaren irudimenezko oihala ehuntzea, taxutzea, zabaltzea; guri dagokigu, Fermin Etxegoienen terminologia egokia erabiltzearren, gure imajinarioari dentsitatea ematea, erakargarria izan dadin, inguruko gorputzak (eta, batez ere, gogoak) gero eta indar handiagoz
|
beregana
ditzan. Euskaldunak bagara, ez da iraganak behartuta, historiaren manatuak bultzatuta, hildakoen ahotsak hartaratuta.
|
|
|
Osagarritasunaren auzi hori, ordea, ez da norbanakoen arteko kontu hutsa, herri nazioen arteko botere kontua baizik. Osgarriak izango badira, izan ere, Axularren herriak bere buruaren jabe izan luke, Cervantesen hizkuntzatik eta kulturatik nahi duena nahi duen moduan
|
beregana
dezan. Kulturen arteko harremanak ez dira gizabanakoaren esparruan mugatzen, herrian arteko hartu emanen nolakotasunean baizik.
|
|
|
Baina, gaitz bakoitzak bere erremedioa duenez gero, Reginarenak ere bazuen berea, Reginak berak, medikutara joan ere gabe, ongi baino hobeto zekiena: euskara kolpetik ahaztu eta burutik ezin ezabatu zuenez gero, gaztelera ikasi zuen, gaztelera ikasiz bakarrik estal baitzezakeen baztertuen estigma ezabagaitz hura, Hizkuntzazko Bataioa –horrela, letra larriz idatzia– gazteleraren bidetik bakarrik
|
beregana
zezakeelakoan, edo gazteleraren ur argi handietan murgilduta, bestela esanda, huraxe baitzen, antza, mundu berri distiratsuan sartzeko bete behar zuèn ezinbesteko baldintza. Eta handik aurrera, jakina, barne prozesu haren ondorio gisa, Regina bere iragana madarikatzera iritsi zen –euskararen ur txiki iluna, azken batean, euskara mundu gris bat esateko gai baizik ez zèn heinean–, bere burua ere madarikatzen zuen bitartean, baita aitaren memoria ere, bide batez:
|
|
|
Hantxe zuen, bai, oinazearen irudirik gordinena, Nazario bera ere bere benetako errealitatearen aurrean ipintzen zuena, eta bere mugen aurrean: espazioaren eta denboraren mugak –espazioaren eta denboraren kontzientziarik ez duen haurra paradisuan bizi da–, oinazearen kontzientziak ezarriak... oinazearen erbeste horretan, non oinazeak berak mozorro guztiak mozorrogabetzen dituen eta itxura guztiak itxuragabetzen, min jasanezinak aurpegi bakarra du-eta, beste aurpegi guztiak
|
beregana
ditzakeena, une jakin batzuetan... baita orduan ere, izebaren aurpegia eta Nazariorena ez baitziren jada haien aurpegiak, oinazearenak berarenak baizik.
|
|
2010
|
|
|
Gainerakoan, beste galdera eta beste kezka batzuk zetozkidan: erantzungo ote zion Helenak inoiz nire kartari eta Regina enera postaz bidali?; ez ahal zen halakorik gertatuko!, bestela, aitak edo amak
|
beregana
baitzezaketen haren karta, baita irakurri ere, eta hura Pandoraren kutxa irekitzea bezalakoa izan zitekeen: berealdiko eskandalua, alegia, Helena eta bioi ondorio larriak ekar ziezazkigukeena; edo ezkutuan erantzungo ote zidan Helenak, nik berari eman nion bezala, Rakel bitartekari erabiliz, beharbada?; baina ni Rakeli begira egoten nintzen arren, hura niri ez, itxuraz?
|
|
|
Gainerakoan, beste galdera eta beste kezka batzuk zetozkidan: erantzungo ote zion Helenak inoiz nire kartari eta Regina enera postaz bidali?; ez ahal zen halakorik gertatuko!, bestela, aitak edo amak
|
beregana
baitzezaketen haren karta, baita irakurri ere, eta hura Pandoraren kutxa irekitzea bezalakoa izan zitekeen: berealdiko eskandalua, alegia, Helena eta bioi ondorio larriak ekar ziezazkigukeena; edo ezkutuan erantzungo ote zidan Helenak, nik berari eman nion bezala, Rakel bitartekari erabiliz, beharbada?; baina ni Rakeli begira egoten nintzen arren, hura niri ez, itxuraz...
|
|
2011
|
|
|
–Aurrez aurre dauden bi jokamoldez hitz egin behar dugu. Lehendabizikoaren arabera, misiolariek bertako hizkuntzak ikasi, deskribatu eta erakutsi zizkieten jatorrizko herritarrei, hauek Elizaren mezua beren mintzairan
|
beregana
zezaten. Bigarrenaren arabera, ordea, eskolak eta barnetegiak sortu ziren, eta ikastetxe hauetan kolonizatzailearen hizkuntza inposatu zitzaien jatorrizkoa ezarian ezarian galdu arte.
|
|
2013
|
|
|
erradikalizatzera eroan zuena. Esan nahi baita Eduardoren garunak, artean ere, zernahi
|
beregana
zezakeela, are gogo handiagoz lagun legionarioen eta unibertsitateko eskuin muturreko hainbat autoritate akamedikoren irakaspenak?, belakiak ura lez.
|
|
|
Triesteko Udaletxe aurrean egina genuen hitzordua eta Piazza dell. Unità erraldoira sartu orduko jo nuen begiz Garibaldi. Mila nortasun faltsu
|
beregana
zitzakeen, baina ibiltzeko modua zuen aldatu, herren doi bat egiten baitzuen eskuineko belaunarekin, arreta handiz begiratuta bakarrik igartzen zitzaiona. Herren horri buruzko esamesa kontrajarriak kontatzen ziren garai batean.
|
|
|
Baina, Bingleyk eta Janek elkar ikusi ohi badute ere, ez dira inoiz oso luze elkarrekin egoten; eta, gainera, denetariko jendea biltzen den batzar handietan elkartzen direnez beti, ezin dira denbora guztian eurak biak berbetan egon. Horrenbestez, Janek onura handiena atera lioke Bingleyren arreta
|
beregana
dezakeen ordu erdi bakoitzari. Astia izango du nahi beste maitemintzeko gizona seguru daukanean.
|
|
|
Hamazapi urte zituen, bai, eta atentatuaren data erabakigarria izan zen, ordura arte jaso zuèn heziketa –estua bezain arauzalea– erradikalizatzera eroan zuena. Esan nahi baita Eduardoren garunak, artean ere, zernahi
|
beregana
zezakeela –are gogo handiagoz lagun legionarioen eta unibertsitateko eskuin muturreko hainbat autoritate akamedikoren irakaspenak–, belakiak ura lez.
|
|
2014
|
|
|
Adin txikikoen psikologiari buruzko liburu batean irakurri dut oso ona dela haurrek bizitza aldatuz nola doan ikustea: eraldatzearen kontzeptua
|
beregana
dezaten. Ez dakit, dibertigarria izan daiteke.
|
|
2015
|
|
|
Pertsona nazionalismo mota teorikoaren diskurtsoa dugu hau. Lurralde nazionalismoak ere
|
beregana
lezake, baina iruzur puntu batekin, ezen nazio aniztasuna onartu arren (nazionalitate deiturikoak), nazioen arteko nazio bat eraikitzen da, zuzenean ezein nazionalitatetan oinarritu barik eta denen ordezkari izanda, eta nazioen nazio hauxe da estatuarekin identifikatzen dena. Aurreko aukeraren eta honen artean dago, hortaz.
|
|
|
Azkeneko kasu honetan, ez zaizkio ateak ixten, eta arrazoi historikoak aipatzen dira oraingo egoera azaltzeko eta, ondorioz, gaur egun euskaldun ez izatearen arrazoia justifikatzeko; baina, justifikazioak justifikazio, naziotasuna kontzeptu objektiboa da hemen, eta erdalduna ezin da euskal nazioaren kide izan. Borondateari leku egiten zaio, baina era kontzientez
|
beregana
dezan naziotasuna; hots, euskara ikasiz. Berriro itzultzen gara, hortaz, nazioaren objektibitatera eta banaketa pertsonala egitera:
|
|
2016
|
|
|
Jende gehiena
|
beregana
zezan, mirakuluak egiten zituen, eriak sendatzen eta pobreen izpiritua laudatzen. Beste mirakulu batzuk ere egin zituen, hala nola uren gainean ibili ala haizea bat batean geldiarazi, esan gabe doa gure bitartez eginak izan zirela.
|
|
2017
|
|
|
Argudio hori zurkaizteko, Fishmanen teoriak eta ideiak azpimarratuko dizkizute. Lehenik eta behin, funtzio informaletan sendotu eta gotortu behar duela euskarak bere burua; esparru formalean
|
beregana
ditzakeen funtzioak lagungarriak izango dituela, ez askoz gehiago; euskara biziberritzeko politikaren gakoa eta funtsa eremu lokaleko mintza jardunean datzala.
|
|
|
Badirudi euskara batuaren helburua zeharo gorpuztua dagoela dagoeneko, nahiz eta euskararen erabilera soziala inondik inora ere normalizatu gabe egon. Ahoz eta idatziz euskararen erabilera normalizazio sozialaren galbahetik igarota soilik
|
beregana
dezake euskarak beharrezkoa duen etorri komunikatiboa, eta ez bestela. Hizkuntzak berez zernahi eta nora nahirako gaitu daitezke, ez dago hori esan beharrik, baina prozesu hori ez da hizkuntzaren sozializazio zabal eta sakonik gabe hezurmamitzen.
|
|
2018
|
|
|
Hortaz, Wittigek «sexuaren» deuseztapena aldarrikatzen du, emakumeek subjektu unibertsalaren estatusa
|
beregana
dezaten. Deuseztapen horretarako bidean «emakumeek» hartu behar dituzte bai ikuspegi partikularra eta bai unibertsala.
|