|
2003
|
|
|
Aitzitik, politikan badira zenbait lege aldaezin: agintariei obeditu behar zaiela agintzen dutenak; bakoitzari
|
berea
eman behar zaiola eta ezin dela kalterik egin zehazten dutenak; onustea, fideltasuna zein zintzotasuna ezarri eta doloa kondenatzen dutenak; eta, azkenik, lehenengoen menpe dauden beste hainbat lege berezi. Horrek ondorioztatzen du, bai erlijioak eta bai politikak lege aldaezinak eta nahierarako legeak erabiltzen dituztela; ondorenez, beste ikuspegi batetik bereizi behar da zeintzuk diren erlijioari dagozkionak eta zeintzuk politikarenak.
|
|
|
2 Hortaz, legearen arabera eratutako botereei men egiteko betebeharra lehenengo legearen ondorio da, Jainkoak ezarri baititu botere horiek; gisa bertsuan, norbaiti kalte egitearen ez zilegitasuna edota bakoitzari
|
berea
emateko betebeharra bigarren legearen ondorio dira; azken buruan, lege horiek guztiak funtsezkoak direnez gizarte ordenari begira, esan ohi da legeok benetan aldaezinak direla, eta, izan ere, halaxe da. Gauza bera esan daiteke ordena horri begira eta lehenengo bi legeen ondoriozko betebeharrei begira oinarrizkoak diren beste erregela berezi guztien inguruan.
|
|
|
Betebeharrek zenbait eginbehar sorrarazten dituztenean, eginbehar horiek maitasunaren ondorioak besterik ez dira, tokian tokian eta unean unean. Ildo horretatik, erregela orokorrak dira nori
|
berea
ematea, inori kalterik ez egitea, beti leial eta zintzo izatea eta antzeko beste batzuk. Erregela horiek guztiek, nabari denez, elkarrenganako maitasunaren ondorioak ezartzen dituzte.
|
|
|
Hausnarketa horien guztien helburua hurrengoa da: bigarren legea betebehar orokor nahiz bereziei buruzko beste lege guztien oinarri eta espiritua da; horregatik, ez da nahiko jakitea, basatienek jadanik dakiten bezala, nori
|
berea
eman behar zaio, ez zaio inori kalterik egin behar, leial eta zintzo izan behar da eta antzeko erregelak. Horrez gain, aintzakotzat hartu behar da bigarren legearen espiritua, bigarren lege hori baita halako erregelen jatorria eta berak ematen baitie haiek izan behar duten zabalkunde osoa.
|
|
|
Bi axioma moral horiek hurrengo bi erregela hauetan labur daitezke: ez zaio inori kalterik egin behar eta nori
|
berea
eman behar zaio.
|
|
|
Hori aintzakotzat hartuta, gizaki guztiek euren ulermenean atxiki dute eta bere egin dute lege natural horien egiatasuna eta agintea: ez da zilegi inori kalte egitea; bakoitzari
|
berea
eman behar zaio; kontratuetan onustea izan behar da; hitzemateak betetzeko orduan zintzo jokatu behar da... eta justizia nahiz ekitatearen inguruko antzeko erregelak. Arrazoiari berezko zaio halakoak jakitea, eta, hobeto esanda, arrazoia ez da besterik horiek guztiak jakin eta gauzatzea baino.
|
|
|
Hori aintzakotzat hartuta, gizaki guztiek euren ulermenean atxiki dute eta bere egin dute lege natural horien egiatasuna eta agintea: ez da zilegi inori kalte egitea; bakoitzari
|
berea
eman behar zaio; kontratuetan onustea izan behar da; hitzemateak betetzeko orduan zintzo jokatu behar da... eta justizia nahiz ekitatearen inguruko antzeko erregelak. Arrazoiari berezko zaio halakoak jakitea, eta, hobeto esanda, arrazoia ez da besterik horiek guztiak jakin eta gauzatzea baino.
|
|
2010
|
|
|
Lehenengo eta behin, justizia bertute orokorra izan daiteke, bertute guztiek loturak dituztelako ekitatearekin eta ekitate hori nolabait gauzatu egiten dutelako. Eta, bigarrenik, justizia bertute berezia ere bada, eta, horren arabera, justizia da nori
|
berea
ematea. Bi horiek ikusita, esan beharra dago ius hitza proportzio egokian moldatzen zaiela bi esanahi horiei.
|
|
|
Horien antzeko pasarteak ohikoak dira Liburu Santuetan. Dirudienez, esangura berberarekin erabiltzen da hitz hori Digestoan ere, bertan baieztatzen baita justizia bertutea dela, eta, bertute horren eretzean, nori bere eskubidea ematen zaiola, hau da, nori
|
berea
ematen zaiola. Hortaz, gizaki bakoitzak akzio edo ahalmen morala du, berea denaren gainean edo neurri batean behintzat berari dagokionaren gainean, eta horri esaten zaio zuzenbide, eta horixe omen da justiziaren objektua edo xedea.
|
|
2014
|
|
|
Atila Odabellaz gatibu geratzen da eta nahi duena oparituko diola esaten dio. Odabellak ezpata bat eskatuko du eta Atilak
|
berea
emango dio. Odabellak dio ezpatarekin galdu dituen guztien mendekua egingo duela.
|