|
2009
|
|
|
hausteko besterik ez bazen ere!; bai, egia zen bera. Domingo? bulego lanei ekiteko asmotan zebilela, baina egia zen, halaber,
|
bere
zalantzak zituela: fakturek eta kontuek, sarrerek eta irteerek, zorrek eta hartzekoek?
|
|
|
saiatu ere ez zuen egin behar, gainera, esku eskura baitzuen fabrikan bertan, non kontu bat baitzuen, itxi gabekoa; langile bat zen, urtebete lehenago lanetik bota zuena, greba batean parte hartzeagatik, baina berriro lan eske joan zitzaiona: lau seme alaba ditut, ahora zer eramanik ez dutenak, eta damu naiz, nagusi; fabrikan izan ohi zituèn arazoekin alderatuta, bigarren mailakoa zen hura, baina burua haraxe joan zitzaion, hain zuzen ere; biharamunean zuen hitzordua, eta horrek kezkatzen zuen, Nazariok
|
bere
zalantzak baitzituen, langilea onartu ez onartu: orduan, baina, jakin ez zergatik, arestian itzalitako odol goria, kontzientziaren mugimendu inkontziente batean, berriro goritu zitzaiolako, apika?, Nazariok garbi ikusi zuen ez zuela langilea onartu behar, buruarekin ere egin zuen, halako batean, ezetz eta ezetz, bururdiaren kontra?:
|
|
|
Nazario Orbe zatitua zegoen: harro zegoen, alde batetik, bere seme hark, bere begi ninietakoak, ikasturte hartan batxilergoa bukatzekotan zegoenak, komertzioa ikasteko edo fabrikan lanean hasteko, puntu hari buruz
|
bere
zalantzak baitzituen Nazariok, gogorra behar baitzuen egiteko hura egiteko, baina baita kezkatuta ere, medikuaren kezkak kezkatuta, maila batean?, halaxe esan baitzion semeari, serio:
|
|
|
zirkuan lan egiten zuten langileak? zirkukoa arauzko lantzat hartzekotan, jakina, zeren hartan ere
|
bere
zalantzak baitzituen Nazariok: konparatu ere ez bere fabrikako langileek egiten zutèn lanarekin, noski?!, aitortu beharra bazuen ere, bestalde, langile haietako batzuk bidez nahasten zirela, iraultzaren ipuina aintzakotzat harturik; baina ideiek nahasten zituzten langileak, ez lanak.
|
|
|
horregatik, Frantziako iparraldeko portu hura bistaratu eta marinel guztiak oihuka hasi zirenean pozaren pozez, Domingo erdibituta bezala sentitu zen, pozaren eta beldurraren artean, irria ere halakoa, bide erdian hautsia? horixe baitziren lur berri guztiak, antza, zorionerako deiak, baina zoritxar ere bihur zitezkeenak, ezintasunaren eta porrot erabatekoaren ikur, lur berri baten bila zebilenak beti buka baitzezakeen berritasunak irentsia; Domingok, halatan,
|
bere
zalantzak zituen, ez baitzekien lur berri haiek, baratze sekretuez mintzatzen zitzaion marinel bizarduna, atzemateko eta gozatzeko gai izango ote zen; eta ez marineletako batek, zeruan hegazti ilun bat ikusten zuen bakoitzean, ubarroi bat, esate baterako, aitaren egiteko ohitura zuenak?
|
|
|
–Iraultzaren lorategian ere sasiak kendu behar ditiagu lehenik, justizia eta askatasuna behar bezala lora daitezen? ezta, Domingo??, honek, bat batean oilagorra baino gorrago sentitu balitz bezala, entzungor egin baitzion; bazirudien, beraz, Gonzalok ere, Domingori esaldia aurkeztu ziòn formaren arabera, iritzia gehi galderatxoa?,
|
bere
zalantzak zituela eta Domingoren laguntzaren bila zebilela; Domingo ez zen tontoa, eta jakin behar zuen, ongi jakin ere, zein ziren lagunaren asmoak, laguntza psikologikoa behar zuela, alegia, zalantzen desertuan?, eta, halere, bakarrik utzi zuen: izan ere, hitz bat zuzen ziezaiokeen Gonzalori, silaba bakarreko hitz bat, zer kostatzen zitzaion, bada, baiezko soil bat esatea, lagunaren kontzientzia lasaigarri??, edo, hitzik ezean, irri bat igor ziezaiokeen, edo gogokidetasunezko begiratu iheskor bat, baina ez zion hitzik ez irririk ez begiraturik igorri; aitzitik:
|
|
|
Nazario Orberi, ordea, emaztearen esaldiak ez zion graziarik egiten, nahiz eta beste irri batekin ihardesten ahalegintzen zen: ...zeko asmoarekin egindako keinua gero eta urruntzenago zen bere xedetik, gizonak muturra okertzera egiten zuen arte... ijito transhumante arrazakotzat eta ganora eskasekotzat baitzituen Nazariok –nola hartuko zituen, bada, jauregi baten jabea zenak oihal etxoletakoak jende ganorazkotzat? – zirkuan lan egiten zuten langileak... zirkukoa arauzko lantzat hartzekotan, jakina, zeren hartan ere
|
bere
zalantzak baitzituen Nazariok: konparatu ere ez bere fabrikako langileek egiten zutèn lanarekin, noski...!, aitortu beharra bazuen ere, bestalde, langile haietako batzuk bidez nahasten zirela, iraultzaren ipuina aintzakotzat harturik; baina ideiek nahasten zituzten langileak, ez lanak.
|
|
|
Domingok –Gonzalo De Lucas eta Chaplinen artean zegoen une hartan– pistola bat zeraman eta bere lagunek fusila, hamabi presoak hormaren kontra jarri zituztenean, exekuzioa aurrera eramateko prest; Domingok, egia esan, desgogara hartu zuen presoak hiltzeko erabakia, eta hargatik, beharbada, hitz erdirik esan gabe joan zen harainoko bidean, halako moldez, non Gonzalo De Lucasek, lorezaina zenak eta bere burua poetatzat zuenak, harako komentario hura egin zionean, begi bazterraz Domingori so eginik: " Iraultzaren lorategian ere sasiak kendu behar ditiagu lehenik, justizia eta askatasuna behar bezala lora daitezen... ezta, Domingo?", honek, bat batean oilagorra baino gorrago sentitu balitz bezala, entzungor egin baitzion; bazirudien, beraz, Gonzalok ere, Domingori esaldia aurkeztu ziòn formaren arabera –iritzia gehi galderatxoa–,
|
bere
zalantzak zituela eta Domingoren laguntzaren bila zebilela; Domingo ez zen tontoa, eta jakin behar zuen, ongi jakin ere, zein ziren lagunaren asmoak –laguntza psikologikoa behar zuela, alegia, zalantzen desertuan–, eta, halere, bakarrik utzi zuen: izan ere, hitz bat zuzen ziezaiokeen Gonzalori, silaba bakarreko hitz bat –zer kostatzen zitzaion, bada, baiezko soil bat esatea, lagunaren kontzientzia lasaigarri? –, edo, hitzik ezean, irri bat igor ziezaiokeen, edo gogokidetasunezko begiratu iheskor bat, baina ez zion hitzik ez irririk ez begiraturik igorri; aitzitik:
|
|
|
esan nahi baita Domingok hitz haiek entzuten zituela eta entzundakoaren arabera irudikatzen zituela emakumearen lurrak: ...el guztiak oihuka hasi zirenean pozaren pozez, Domingo erdibituta bezala sentitu zen, pozaren eta beldurraren artean, irria ere halakoa, bide erdian hautsia... horixe baitziren lur berri guztiak, antza, zorionerako deiak, baina zoritxar ere bihur zitezkeenak, ezintasunaren eta porrot erabatekoaren ikur, lur berri baten bila zebilenak beti buka baitzezakeen berritasunak irentsia; Domingok, halatan,
|
bere
zalantzak zituen, ez baitzekien lur berri haiek –baratze sekretuez mintzatzen zitzaion marinel bizarduna– atzemateko eta gozatzeko gai izango ote zen; eta ez marineletako batek –zeruan hegazti ilun bat ikusten zuen bakoitzean, ubarroi bat, esate baterako, aitaren egiteko ohitura zuenak– esaten ziolako" hura" bekatua zela –" ‘Sipilia’ harrapatzen b... " Sodoman Gomorran baino okerrago" esaten zion, gertatutakoaren lekuko zuzena izan balitz bezala), Domingok atzean utziak baitzituen bizitzaren ikuspuntu ilun haiek... marinel bizardunak ere ez baitzion besterik esaten, serio:
|
|
|
hots haiek, belarri entzumenak inarrosten zituztenak, gabiaren mugimendua beti bat, dinbi danba eta dinbi danba, fabrikako denbora –monotonoa bezain astuna– markatzen zuèn segundo orratz apetatsua iduri; espazioa eta denbora, edo espazioaren eta denboraren burdin hariak –bilbea eta irazkia–, jantzi ezin estuago bat osatzen zutenak, langilea estutzeko eta itotzeko; hura ez zen fabrikako lanik gogorrena, baina bai adierazgarrienetakoa –artean estreinatu gabeko Charles Chaplinen Garai modernoak filmak ederki laburbilduko zuen langilearen egoera–, Domingori buruan grabatuta geratu zitzaiona, hain utzi zuen deprimitua: nola ez zuen, bada, mutilak hegan egin nahi izango, espazioaren eta denboraren muga haiek guztiak –fabrikarenak ere bazirenak, maila batean– hausteko besterik ez bazen ere!; bai, egia zen bera –Domingo– bulego lanei ekiteko asmotan zebilela, baina egia zen, halaber,
|
bere
zalantzak zituela: fakturek eta kontuek, sarrerek eta irteerek, zorrek eta hartzekoek... atseginegiak ere ez zitzaizkiòn kontzeptu haiek, alegia, harrapatuko ez ote zuten beste sare batean, armiarmak eulia harrapatzen duen bezala, berak ez baitzuen hegaldi motzeko eulia izan nahi eta, are gutxiago, euliak bezala bukatu nahi.
|
|
|
Reginak apenas egin zuen lorik gau osoan, porrotaren belar gaiztoaren hausnarrean ibili baitzen behi bat bezala, negar isilean, malkoak agortu zitzaizkion arte; Nazario gogorragoa zen, halako moduan, non, bide batek ematekoa ematen ez bazion, beste bat aurkitzen saiatzen baitzen... saiatu ere ez zuen egin behar, gainera, esku eskura baitzuen fabrikan bertan, non kontu bat baitzuen, itxi gabekoa; langile bat zen, urtebete lehenago lanetik bota zuena, greba batean parte hartzeagatik, baina berriro lan eske joan zitzaiona: lau seme alaba ditut, ahora zer eramanik ez dutenak, eta damu naiz, nagusi; fabrikan izan ohi zituèn arazoekin alderatuta, bigarren mailakoa zen hura, baina burua haraxe joan zitzaion, hain zuzen ere; biharamunean zuen hitzordua, eta horrek kezkatzen zuen, Nazariok
|
bere
zalantzak baitzituen, langilea onartu ez onartu: orduan, baina, jakin ez zergatik –arestian itzalitako odol goria, kontzientziaren mugimendu inkontziente batean, berriro goritu zitzaiolako, apika–, Nazariok garbi ikusi zuen ez zuela langilea onartu behar –buruarekin ere egin zuen, halako batean, ezetz eta ezetz, bururdiaren kontra–:
|
|
|
Nazario Orbe zatitua zegoen: harro zegoen, alde batetik, bere seme hark –bere begi ninietakoak, ikasturte hartan batxilergoa bukatzekotan zegoenak, komertzioa ikasteko edo fabrikan lanean hasteko, puntu hari buruz
|
bere
zalantzak baitzituen Nazariok– gogorra behar baitzuen egiteko hura egiteko, baina baita kezkatuta ere –medikuaren kezkak kezkatuta, maila batean–, halaxe esan baitzion semeari, serio:
|
|
2010
|
|
|
ALIZIA k
|
bere
zalantzak ditu, baina oso hunkituta dago.
|
|
2012
|
|
|
MANEXek
|
bere
zalantzak ditu.
|