|
2000
|
|
|
Sarrionandia bere liburuetan jasotzen dituen autoreen pertsonaien eta gaien bidez mintzatzen da, ez da joko erudito alfer bat metaliteratura hori,
|
bere
narrazioei sakontasuna, oihartzun eta iradokizunak eransteko polifonia baten erabilera baino. Haren liburuak irakurtzen dituztenek egin ditzaketen irakurketa maila infinito horietako batzuetan, beste literatur obra horien obraren oihartzunek, mezuaren aldetik nahiz estetikaren aldetik konplexutasun eta matizazio gehiago sumarazteko eta iragartzeko aukera eskaintzen diote autoreari bere lanak moldatzerakoan.
|
|
|
Gainera, Itsasoa sutan ipuinean, itsasoa infernua eta heriotzarekin parekatzen da. Bestalde,
|
bere
narrazioetako pertsonaiak patuaren indarrak gidatzen ditu.
|
|
|
Bere gainerako lanak aintzat hartuz gero,
|
bere
narrazioetan behin eta berriro errepikatzen diren elementuak ikus ditzakegu eleberri honetan ere: itsasoa, uhartea, arrantzaleak, portua,...
|
|
2001
|
|
|
Hiru entzule mota ikus ditzakegu narrazioaren barnean, bidaia liburu baten helburua narrazioa baita, eginkizun batzuen kontaketa. Eta liburu honek, poemategia izan arren, ezin izan du alde batera utzi
|
bere
narrazio joera.
|
|
|
Xabier Montoiaren literatur planteamenduak zerikusi handirik ez du arestian ikusitako Lizarralderen planteamenduekin. Montoiaren narrazio laburrei mugatukonatzaie berau aztertzeko, Emakume Biboteduna izeneko liburuari, hain zuzen ere.Erlazio pertsonalen munduan garatzen dira
|
bere
narrazioak, eta guztiek dute hiriaatzean. Formari dagokionez, luzeak dira, eta batzuetan, istorioari zailtasunak nabari zaizkio aurrera jarraitzeko, alde batetik bestetik baino zama handiagoa izangobalu bezala.
|
|
|
Arturo erregea hemen, Durangaldean, aurkituko dugu baserritarbihurtuta. Era berean,
|
bere
narrazioek, eta baita poemek ere, kanpoko nahizhemengo idazleen oihartzunak helarazten dizkigute:
|
|
|
Gauzak horrela,
|
bere
narrazioetan Sarrionandiak inguruko eta gaur egungoerrealitateari bizkarra ematen diola baiezta genezake (eta beste horrenbeste ipuinezari bagara ere: –Maggie, indazu kamamila!?
|
|
2003
|
|
|
Bizkaiko berbakerak hurkoago zitzaizkion jatorriz, eta giputz hizkerekiko kontakto ugariak zituen, baina nafar hizkeretakoak bere ahaleginez biltzen saiatu zen. Hala, Sakanako azpieuskalkia baliatuko du
|
bere
narrazio laburretan behin edo behin. rrituko fonologia ikerlan bi (1974 eta 1975) atera zituen, eta" Hizkera soinua dela ta" (1976) hirugarren lan batez osatu aurreko biak. Nafarroako FLV aldizkarian argitarako ditu lanok.
|
|
2005
|
|
|
Iru diaren aroan bizi gara eta aro honetako protagonistetako bat da idazle hau. Bere lanetan ibilbide bat irudikatu ahal da, ikus entzunezkoen mundutik datozkigu
|
bere
narrazioak. Gaurko eszenatokiak paratzen dizkigu, urbanoak batez ere, eta gaurko pertsonaiak agertzen dira bere lanetan, anitzak, marjinalak, ‘besteak’ Harremanei ematen die lehentasuna, egungo gai jorratuenetako bat literatura guztietan, sexua eta amodioa ditugu bere orrietan molde berri eta zaharren artean dantzan.
|
|
2006
|
|
|
Kritika zuzenak onar ditzakeen bestelako edertasunak izan dituzte idazle horiek; edertasun horien indarra zentsuraren gainetik igarotzeko gai izan da eta, halaber, narrio horietatik sortutako higuina baino handiagoa den atsegina gogamenari emateko gai izan da. Ariostok atsegina ematen du.5 Alabaina, ez du atsegina ematen bere fikzioa ikaragarria eta ez probablea delako, ezta estilo serioaren eta komikoaren arteko nahasketa bitxiarengatik ere, edo bere istorioek duten koherentziarik ezarengatik, edo
|
bere
narrazioan behin eta berriro izaten diren etenengatik. Aitzitik, liluratzen du bere adierazpenek dituzten indarrari eta argitasunari esker, bere asmakizunen lastertasunari eta aniztasunari esker eta alaitasuneta maitasun grinen irudi naturalei esker.
|
|
2009
|
|
|
Orain artean ez dugu esan, baina Portugalgo, bai eta Europako idazle handienen artean kokatzen dute askok Antonio Lobo Antunes. Angolako gerrak markatua (soldadu ibili zen han), nahiz eta ez duen gerra horri buruz
|
bere
narrazioetan hitz egin nahi izan, presente izan dira gerra horren ondorioak, bere eleberrietako pertsonaietan, adibidez. Lehen liburua, Mem, ria de Elefante, argitaratu zuenean, 1979 urrun hartan, argitaletxeen makineriak, agenteenak, imajinatu ezinezko mundu oso batek harrapatu zuen.
|
|
|
Hala ere, bada beste kanta molde kostunbristago bat
|
bere
narrazioa hirian kokatzen duena ere. Kanta horiek hiriaren eta hura osatzen duen giza ingurunearen zati enblematikoren bat deskribatu ohi dute.
|
|
2010
|
|
|
Bera egoera paradoxikoan zegoenez, liburua idazten hasi zenetik izan zuen Ugartek
|
bere
narrazioetan ere egoera paradoxikoak islatzeko asmoa. Arte Ederretako lizentziaduna den arren gasolindegi batean lan egiten duen emakumea da pertsonaia nagusietako bat; bestea, Errumaniatik etorritako immigrantea.
|
|
2011
|
|
|
Agian pozik behar genuke narraziogileok, gutxitan iragartzen baita gainera datorkiguna hain argi, gutxitan da errazago konprometitua izatea apurtu beharreko narrazio ñabardura ukatzaileak hain garbi emango zaizkigunean baino; hauteskunde ondoren ikusiko dugu partidu bakoitzak zenbat botere izango duen, dagoeneko inkestek pista batzuk ematen dituzte, Espainia mailan, Euskal Herri mailan,
|
bere
narrazioa destino kolektibo bihurtzeko. Ea horrez gain praktikoak izaten asmatzen duten eta denon doluari, kontaketari, arnasa ematen zaion.
|
|
|
Irakurri ahala eszenak ikusten nitian, eszenak irudikatzen nitian neure buruan, oso zinematografikoa iruditu zitzaidaan; egunen batean komiki bat egingo diagu narrazio horrekin, ondo iruditzen bazaik. Idazleak ez du gogo txarrez entzun, jakina, sekula halakorik burutik pasatu ez bazaio ere; bere ipuin bat zinemarako egokia izan zitekeenik,
|
bere
narrazio baten berrinterpretatze bat inork egingo zuenik. Orain, Bipagoeta, zineman ez bada ere iruditan itxuratzen ahalegintzen dihardu, eta irakurri ahala sekuentziak pasatzen dira bere gogoaren pantaila lausotik:
|
|
|
Emakume jator, prestu, kementsu, ausart, hurbil eta zinez interesgarria iruditu zitzaidan hasiera hasieratik. Tupustean,
|
bere
narrazioak, bere olerkiak, Urruñaren historiari buruzko pasarteak, topatu nituen Iparraldeko aldizkari eta liburuetan.
|
|
|
Kronista hauek bizkaitarren edo euskaldunen edo kantabroen historia kontatu nahi izan ziguten, eta arreta berezia jarri zioten leinuen historiari. Gaztelaniaz idatzi zuten, baina batek edo bestek euskarazko testuak ere tartekatu zituen
|
bere
narrazioan: kantu zaharrak, esaerak, prosazko testu laburrak edo hitz solteak.
|
|
2012
|
|
|
Sinestezina. Edo, akaso, Hernandez Abaituak
|
bere
Narrazio tailerran dioenarengatik: " Zer gaineratu dio literatura unibertsalari munduan euskal idazle ezagunena den Bernardo Atxagak?
|
|
|
Liburu honetan basamortuko jendearen mitoak eta ele zaharrak aurkituko dituzu, XXI. mendeko kronika estiloan eratuak, protagonistaren aitaren lan bidaia aitzakiatzat hartuta. Baina Smara ez da soilik liburu goraipatua
|
bere
narrazio eta ilustrazioengatik, Smara maiz ahoskatutako izen bat da, arrazoi askorengatik. Smara Mendebaldeko Saharako herri bat da geografia liburuetan, 50.000 biztanletik gora dituena, eta historikoki basamortuko karabanen iparraldeko ataritzat jo izan dena.
|
|
|
Narratzailea, autorea eta pertsonaia pertsona bera dira. Baina, Philippe Lejeunek bere Le Pacte autobiographique liburuan dioen bezala, autobiografia bat ez da autore batek
|
bere
narrazioan egia esaten duenean, baizik eta egia, bere egia, kontatuko duela esaten duenean.
|
|
2013
|
|
|
Modernitateak mito erlijiosoak gainditzeko desira erakutsi arren, bera ere mitoz eta narrazio handiz josirik dago. Modernitateak
|
bere
narrazioa (k) arrazoian oinarritu nahi d (it) u, baina, berez, arrazoimenetik harantzago daude modernitatearen narrazio fundatzaileak. Hor ditugu askatasuna, zuzenbidea, elkartasuna edo beste hainbat narrazio, adibide gisa.
|
|
|
Bere gizonetatik inor ez zela zauriturik gertatu errepikatu ondoren, batzuek jara edo makila punta zorrotzen kolpeak jasan bazituzten ere, aitorpen honekin amaitzen du Arrillagak
|
bere
narrazioa:
|
|
2014
|
|
|
–Bakardadearen kafesnea eskuetan hozten utzi, arratsaldea iraganean iragan bitartean?, idazten du Ana Malagonek
|
bere
narrazioetako batean, eta liburuaren izpiritua laburbildu dezakeen esaldietako bat izan daitekeela otu zait. Heriotzaren presentzia ere oso da nabarmena, baina ez literatura molde batzuetan hartzen duen jite morbosoarekin:
|
|
2015
|
|
|
Agian ez naiz behar zen lekuan ibili edo ez ditut ondo begiratu begiratu beharrekoak edo, beharbada, Borjes jaunak gezur txiki bat kontatu zuen
|
bere
narrazioa edertzeko eta hainbat maite zituen misterio zirkularrak osatzeko, patuaren jira-birak adierazteko asmatu egin zuen bere irudimenean besterik idatzita ez zegoen bertsio berria.
|
|
2019
|
|
|
Harrigarriagoa egin zitzaidan Iban Zalduarena. Madrildik itzuli berria zen, Como si todo hubiera pasado liburua aurkeztetik,
|
bere
narrazioekin erdaraz atera duen bilduma. Txundituta, aurkezpen ekitaldira etorritako jendetzaz eta bere lanak piztutako jakin minaz.
|
|
|
" Black Mirror telesailak gure garaiko beldur edo kezka nagusienetako batzuei begiratzen dion bezala begiratzen zioten bere ipuin futuristek eta zientzia fikziozko istorioek orduko gatazkei. Edo The Handmaid' s tale distopia emakumeen zapalkuntzaz eta genero arauez aritzen den moduan,
|
bere
narrazioek gizon eta emakumeen arteko harremanak eta boterea hartzen duten emakumeak erakusten dizkigute".
|
|
|
Dardara batean jartzen gara pentsatze hutsarekin almuedanoaren egunsentiaren deskribapen horrek gehiegizko tokia har lezakeela egilearen testu zientifikoan, biak direlarik, bai egilea eta bai testua ere, azterketa zehatzen, ikerketa sakonen eta erkatze zorrotzen fruitu. Zalantza edukitzeko modukoa da, esaterako, norberaren zalantzaz zalantza edukitzea zuhurtzia onaren ondorioa den arren, historialariak
|
bere
narrazioan zakurren zaunka aipatu izana, eta are zakurrak berak ere, zuzentzaileak jakin baitaki zakurra, arabiarrentzat, animalia lohia dela, zerria bera den bezala, eta hortaz ezjakintasun itzelaren agerbidea dela pentsatzea ezen Lisboako mairuak, hain saiatuak izaki, zakur saldoaren ondo ondoan biziko zirela. Ate ondoko zakur zuloa, artzakurrarentzako etxolatxoa edo eta zakur gonazalearentzako saskitxoa kristauen asmazioak dira, eta ez da kasualitatea, ez horixe, musulmanek gurutzearen aldeko gerrariei zakurrak deitzea, gaitz erdi zerriak deitzen ez bazieten, gutxienez halakorik ez da jaso.
|
|
|
Narrazioen sorkuntzarako espazioak: espazio mota honek ez du inongo narraziorik atxikirik, baina jokalariari askatasun maila handia eta baliabide anitz emanez
|
bere
narrazio propioak sortzeko aukerak ematen dizkio (6 irudia).
|
|
2020
|
|
|
Hizkuntza bakarraren hiztun eta irakurle desberdinen arteko elkar ulertzea helburu du," babelismo" tik254 urrun," balore intersubjektiboa" 255 gogoan. 1962an Antonio Zavalak elebitasunaren aterabidea atzeman bazuen Piarres Larzabalen256 antzertia257 plazaratzeko, Etxamendik hiztegiak ezarri ohi zituen
|
bere
narrazioren zenbaiten bukaeran, behe nafarrera ez jakiteak ez zezan irakurlea ulermenetik kanpo laga.
|
|
2021
|
|
|
Ahozkotasunaren gizartean, bardoak jai handietan eta nobleen oturuntzetan aritzen ziren. Hitz hegaldunen profesional batek
|
bere
narrazioen errepertorioa interpretatzen zuenean, bere obra" argitaratzen" ari zen, entzuleak oso gutxi izanagatik ere. Istorioak kontatzeko eta entzuteko modu hura imajinatu nahi badugu —oraindik ez da literatura, ez baitu oraindik ezagutzen ez letrarik ez idazkerarik, bi informazio iturri ditugu.
|
|
2022
|
|
|
Kafkak, hizkuntzaren poetika lagun, zomorro gisa irudikatu gintuen
|
bere
narrazio ezagunean. Zomorro hitzarekin izendatzen dut, generiko moduan, metamorfosiaren ondorioa, baina ze zomorro klase da, zehazki, Kafkak eskaintzen diguna?
|
|
|
Adierazgarria iraunkorki azpian datzan ideia da: Nafarroako Foru Zaharreko hitzaurreak
|
bere
narrazioan dioenez, nazioarteko adituek gomendatu zieten (aita santuak eta Lombardiako juristek) menditarrei monarka bat ezartzea, narrazioa ikuspegi murritza (2008). Ikus ere bai" vasco" hitzaren erabilera gaztelaniaz EITBn, EAEra murriztua, 90eko hamarkadan gertatu ohi zen ez bezala (Bidegain, 2021: 24), edo Eusko Jaurlaritzaren www.basquecountry.eus webguneko Euskadiren definizioa (webgune berean," Basque Country", ingelesez):
|
|
2023
|
|
|
Boccaceciok9 idatzi zuen Decameron10 irakurria zuen Margaritak, eta goiargi izan zen. Antoine Le Maçon lagunari horren itzulpena egitea eskatua zion, eta itzulpenak aurrera egiten zuen horretan
|
bere
narrazioak hasi zituen. Aurretik zalantzarik gabe idazten aritu zen, baina 1542tik goiti proiektua martxan ematea erabaki zuen eta 1546an aitzinsolasa idatzi zuen.
|
|
|
Pajarico (1997) —Pajarico solitario
|
bere
narrazio autobiografikoan oinarritua—, Goya en Burdeos (1999), Buñuel y la mesa del rey Salomón (2001) eta Jota de Saura (2016) dira azken hamarkadetan egin zituen filmetako batzuk. Idazketari eta argazkigintzari lotuta ere aritu zen bitartean.
|
|
|
Patxi Zubizarretak komedia xarmagarri bat ondu du liburu honetan, ohi duen moduan ipuinez, hitz jokoz, hango eta hemengo erreferentziaz josiz
|
bere
narrazioa; Xerazade berri baten gisa, eskutik darama irakurlea paisaia elurtu batean, noizean behin ustekabe bat emanez. Hitz batez, kontalari ezin trebeago baten maisulana, Augustin Zubikarai sariaren merezient izandakoa.
|