|
2008
|
|
|
Hiriko industria giroari dagokionez, aipatu da Azkuek «Boluetako t, simistargia» bezalakoak argitaratu zituela. Baina egia esan meatze eta industria inguruko langileei, nagusiki Euskal Herri kanpotik etorriei, ez zien
|
bere
jarduera euskaltzalean inolako arretarik eskaini, horretan. Lauaxeta, bezalatsu arituz194 Soziologikoki zail ere bazen langile horiengana gerturatzea, batzuen abiapuntu eta kezkak besteek zituztenetatik arras desberdinak baitziren.
|
|
|
Alta, Azkueren ideologia abertzalea ezin bereiz daiteke
|
bere
jardueratik. Nazionalismoa soilik militantzia alderdikoi gisa ulertzea, eta zehazki euskal kasuan EAJko militantziara mugatzea, ikuspegi sobera murritza da.
|
|
|
Azkuek, jakina, ez zion bere euskaltzale jarduera horri «nazionalista» deitzen, batetik adjektibo hau oso lotuta zegoelako jeltzaleekin (horrek aldean zekarren konnotazio alderdikoi, inplikazio independentista eta mamu separatista guztiekin), eta bestetik «vascófilo» gisako izen kulturalistak, politikoki neutralagoak izateaz gain, deskriptiboagoak ere izan zitezkeelako bere lana azaltzeko orduan. Izatez baliteke Azkue ez izatea guztiz kontziente
|
bere
jarduera kulturalak zeukan inplikazio politikoaz. Bereziki garai hartan politika nazionalista zentzu nagusiki alderdikoian ulertzen zelako.
|
|
|
«todos cuantos actualmente me califican de traidor» esatean jeltzaleei egiten zien erreferentzia, bere lan kulturalista amaitzean haiek ere Azkue abertzale gisa aitortu zutela ulertaraziz. Beraz, Azkue hein batez behintzat, bazen kontziente
|
bere
jarduera kulturalak proiektu politiko batekin (abertzalearekin) bat egiten zuela.
|
|
|
Hola bada, Azkuek abertzaletasuna politika alderdikoiaren gainetik kokatzen zuen. Eta hori
|
bere
jarduera praktikoan islatu zen, bere ekimenetan euskal nazionalismoa funtsezko ideia ardatz gisa ageri baita: bere lanean, praxian, hierarkizazio teorikoen gainetik, produzitu zituen obretarik gehienak euskal gaien ingurukoak ziren, gai erlijiosoak edo musikalak baino ugariagoak izanik.
|
|
|
Azkueren erromantizismoa bada, ez zen konbentzio edo artifizio estetiko soil gisa agertzen, baizik barne barnetik bizi zuen jarrera bital gisa. Beraz, batetik Azkuek bere heziketa garaian xurgatu zuen erromantizismoak
|
bere
jardueraren lan esparrua seinalatu bazion (herri jakintza biltzea, jasotzea, salbatzea...), ideal hori bizi osoan mantendu zuen, eta ez inertzia desfasatu soilez, baizik barneraino asumitu zuelako, bere izakerarekin osoki egokituz. Mitxelenak adierazi izan duen bezala, Azkuerengan, sakonean, beste ideia batzuen azpitik erromantiko bat zegoen, horrek ahalbidetuz egin zuen lan zabala egitea:
|
|
|
Corpus status dialektika, ez da zehazki bilketa sorkuntza dialektikaren berdina, baina premisa berberen ondorioa da: batetik Azkuek materialen corpus bat biltzen zuen (hitzak, esaerak, kantuak, ipuinak...) gehienetan bilketa horri sorkuntzazko ukituak erantsiz, edota osotara sorkuntzazko materialen corpus bat osa zezakeen (opera bat, eleberri bat, aldizkari bat, gramatika bat...); baina
|
bere
jarduera ez zen hor geratzen, zeren bildutako (eta ukitutako) corpus hori (eta berdin osotara bere kabuz sortutako corpus artistiko edo zientifikoen kasuan) sozializatu egin nahi zuen, hots, status publiko bat eman, hedatu; eta ez zirkulu txikietan baizik gizarte zabalean, horretarako sozialki eragin zezaketen erakundeak inplikatuz (Eliza, Diputazioak...) edo berariazko erakundeak sortzen saiatuz...
|
|
|
Arlo batetik bestera ibiltze honen zentzua Azkueren garaikide eta hein handiz ideko batek adierazi zuen ongien. Hola zioen Menéndez Pidalek bere buruaz eta
|
bere
jarduera propioaz ari zela:
|
|
|
Beraz sorkuntzazko literatur lana, folklore bilketa, lan musikala, hiztegitxoa, bokazio normatibodun bizkaiera eredu estandarra eta interes filologikodun bertsio dialektala, dena batera ematen zituen Azkuek. Eta Beinda betikon bezala,
|
bere
jarduera gehienetan arlo desberdinetako osagaiak konbinatzen zituen. Adibidez 1891ko Izkindean, corpus gramatikal bat eskaintzeaz gain, itzulpen ariketa didaktikoak egiteko balioko zuen aurkezpen elebiduna eman zion testuari; euskarazko partean bizkaierazko eredu bokazioz normatibo bat proposatzen zuen, horrek euskararen prestigio eta estatus soziala hobetuko zuen itxaropenaz; halaber, propioki ezaugarri gramatikalak aztertzeaz gain, haur hizkera edo hitz onomatopeikoak bezalako herri jakintzak ere xumeki jasotzen zituen; eta bukaeran, eranskin gisa, testuan erabilitako hizkera teknikoarekin euskara gaztelania eta gaztelania euskara hiztegitxo bana aurkitzen dira.
|
|
|
Azken finean arrazaren kontua, Azkuerengan presente bazegoen ere, ez zen inondik bere ohiko kezka. Hola, arrazari zegokion purismoa ez zen
|
bere
jarduera intelektualean lan ildo aktiboa izan (musika edo euskara ziren bezala). Aitzitik arrazismo horren gauzapen bakanak zarzuela batean eta gutun pribatu batean aurkitzen ditut.
|
|
|
Antzeko lanak burutu zituzten lehenago Alemanian Herderek eta Grimm anaiek, eta haien bidetik Serbian Vuk Karadzicek, Errusian Afanasievek, Lönnrotek Finlandian, Grundtvigek Danimarkan, Bretainian La Villemarquék, Miladinov anaiek Bulgarian, Milá i Fontanalsek eta Menéndez Pidalek Espainian, etab. Lan horietako askotan, herri bakoitzaren berezitasuna nabarmendu guran, biltzaileek zenbait moldapen eta ukitu egin zizkieten jasotako materialei, nahiz autore batetik bestera aldeak dauden. Azkueren kasuan,
|
bere
jarduera erromantizismoak inspiratu arren, bilketa egiteko moduan metodo aski positibistak erabili zituen («orrazketaren» bat egiteari utzi ez arren), eta ondorioz, oro har, balio zientifikodun corpusa metatu zuen.
|
|
2010
|
|
|
Badira sermoiak formulatzeko gidak, maniobrak eta kontsignak. Iragan horrek jokatzen du
|
bere
jarduera konkretuaren berme bezala. Tradizioaren aurrekariak kontsumitu egiten ditu eta generoari jarraipena ematen.
|
|
2017
|
|
|
Euskaltzaindiaren ekarpena oinarrituko da, beraz,
|
bere
jardueren zabaltzean eta beste eremu batzuen sortzean. Dagoena zabalduko da, ez dagoena sortuko.
|
|
2021
|
|
|
Auzitegia ez da Euskal Autonomia Erkidegoko administrazioaren egitura hierarkikoaren parte. Hots, administrazio autonomikotik independentea da,
|
bere
jarduerei eta eskumenen garapenari dagokienez. Halaber, lehiaren arloan legediak unean unean seinalatzen duenaren arabera soilik jokatuko du (Berria).
|
|
|
Ondorengo laburpen taulan ikus daitekeenez, birformulatzaile esplikatiboek funtzio metadiskurtsiboak betetzen dituzte batik bat: hiztunak
|
bere
jarduera diskurtsiboaren kontzientzia du eta diskurtsoaren interpretazio zuzena egin dadin kontrolatu eta gidatu nahi du diskurtsoa; aurreko diskurtso atalaren formulazio argiago edo egokiago bat lortzeko erabiltzen dituen" bide seinale" modukoak dira birformulatzaile esplikatiboak.
|