|
2000
|
|
|
Egunerokoan murgildurik, Loretxuren atxilotzeak eta honek jasandako torturek aldaketa eragingo dute Amaiarengan. Orduan amaituko da betiko
|
bere
haurtzaroa: Amaiak bere lehengusuaren lekukoa hartuko du
|
|
|
Telefonoz deitzen zionean, ordea, Kortazarrek telefonoa hartu bai, baina ez zuen entzuten Lauaxetaren ahotsik. Kortazarren etxera ere joan zen Lauaxeta, Mungiara,
|
bere
haurtzaroaren lekuko izandako herrira hain zuzen ere, baina Kortazarrek, atea zabaldu zuen arren, ez zuen ate ondoan ikusi ere egin. Beldur handiz luzatu zuen eskua orduan Lauaxetak Kortazarrengana, baina, Euskaltzaindiko egoitzan bezala, han ere espiritu hutsal bihurtua zela jabetu zen, aurrean zuen gizonarentzat ikusezin, entzunezin, ukiezin, atzemanezin guztiz.
|
|
2002
|
|
|
1981eko urtarrileko goiz hotz hartan, Altzako anbulatorioko egongela batean zegoen Sara Huarte, medikua noiz itzuliko zain, bere iragana oroitzen zuen bitartean:
|
bere
haurtzaroko egun zoriontsuak, jaiotetxean, aita Jaxinto eta ama Pantxikerekin, amona Doloresekin eta bere ahizpa gazte Karmelerekin, baina baita egun zoritxarrekoak ere, edozein gaitzen eraginpean egin zituenak bereziki, baita griperik arinenarekin ere, gaitzak sortzen zion egoera orokor tamalgarriaz gain, Erramun Ibargoien herriko medikuaren injekzioen beldur izaten zelako; auzoan igarotako esko... Edurekin... baina batez ere Sergiorekin eta Emmanuelekin, Granadako Alpujarretan, harik eta zorabio batean sartu zen arte, drogaz drogarako ibilaldian murgildurik.
|
|
2005
|
|
|
Zer susto handiagoa Inesentzat, suge batek eragin ziezaiokeena baino? Izan ere, hainbesterainokoa zen Inesek ofidioei zien beldurra, non amona isilarazten baitzuen, honek
|
bere
haurtzaroko balentria hura kontatzen zuen bakoitzean, bi metroko suge bat laztantzera eraman zuenekoa, osabaren baserrian; eta hainbeste izutzen zuten, era berean, kobrek, sugegorriek, kriskitin sugeek eta gainerako sugeek, non Inesek zappinga egiten baitzuen, haietako bat, denik txikiena ere, telebistan agertu orduko.
|
|
|
Honek, izan ere, ongi oroitzen zuen haurtzaroan?
|
bere
haurtzaroan, pasatutako gabezia eta eskasia, 1950eko hamarkadan:
|
|
|
Baina zergatik? Eta bere aitaz oroitu zen; bera, entseatzen zena zuzena izaitera, gizon azkarra, lore bat bezala ximeldu zena... Une horretan negarrez hasi zen ikusiz
|
bere
haurtzaroa nola hautsia izan zen emazte batengatik. Bat batean bi esku bere sorbalden gainean pausatu ziren.
|
|
|
" Asko estimatzen du don Isidrok Julian Maldas." Eta esplikatu zien ingelesei Julianen amaren lagun handia izan zela bera umetan. Gero
|
bere
haurtzaroaren erdia baino gehiago kontatu zien, eta ingelesek interes apur bat simulatu zuten. Esan zien don Isidrok Saldisu kalean bizi izan zela bera umetan, eta etxe bi baino ez zeudela Saldisun bera umea zenean:
|
|
|
Gu, orduan, etxera abiatu beharrean, Adelaren gelara joaten ginen ate joka. Bagenekien argia joaten zenetan ipuinak kontatzen zituela, eta orobat
|
bere
haurtzaroko gertakizunak. Neguan, zeruak ekaitzaren mehatxua egiten zuen bakoitzean, argia noiz joango egoten ginen irrikaz, Juliok tabernara alde egin zezan bere nazka aurpegiarekin, gu txikien gelara lasterka ate joka joateko.
|
|
2006
|
|
|
Zahartu eta hainbeste maitatu izan dituen lurrak auzokoari uztera derrigortuta dagoen unean ezagutuko du irakurleak Pette, Bazterretxea aurreko harri zabalean eserita azken aldiz, iragandako urte guztiak oroimenean dituela:
|
bere
haurtzaro eta gaztaroa, pastorala zer zen ikasi zuen aurreneko aldia, etxaldetik urrun eramango zuen gerra, Amerikara jo zuen anaia...
|
|
|
San Diegon dagoen Jacobs Ingeniaritza Eskolako ikerlari den Marc A. Meyers ek
|
bere
haurtzaroa Brasilen igaro zuen eta txiki txikitatik zegoen erabat txundituta tukanen mokoen gogortasun eta arintasunarekin.
|
|
|
Hala ere, nik dakidanez, ez zituen inoiz asmo txarrarekin erabiltzen... (momentu batez bere matelak gorritu ziren pixka bat eta ziur nintzen ez zuela egia osoa erraiten, baina segitzera utzi nuen)... ene ustez bere ulermena
|
bere
haurtzaro gogorrari zor zion. Hiru urte zituenean bere ama desagertu zen, amildegian jauzi eginez, eta zioenez haren heriotzaren ikusle izan zen.
|
|
|
Gauon opatu nien, baina Tomek baitezpada etxera lagundu nahi ninduen eta ene poz handia gordez eskertu nuen; ilargiaren azpian ibiltzen hasi ginen. Hasi zitzaidan erraiten oso pozik zela ene etortzeaz,
|
bere
haurtzaroa ez zela erraza izan, beti ulertzen ez zituen gauzez inguratua baitzen. Nik erdizka entzuten nuen, zeren ni baitan zen bataila bat gordetzeko kontzentratzen ari bainintzen.
|
|
2007
|
|
|
Blankets nobela grafikoak Craigek
|
bere
haurtzaro eta nerabezaroan bizi izandakoak kontatzen ditu. Bera da protagonista.
|
|
|
Azalpen handirik gabe, horrela, Teresa Martínez izebarekin Ortoñoko etxe ederrean pasa zituen
|
bere
haurtzaroko urte batzuk (Amesen, A Coruña).
|
|
2008
|
|
|
Nazario Orbek guztia zuen, bai, eta, hala ere, zerbait gehiago nahi zuen, Nazario Orbek beti nahi izaten zuen zerbait gehiago, ume bat zenean zer esanik ez. Nazariok, izan ere,
|
bere
haurtzaroa oroitzen zuen une hartan, ausaz. Nazariok, izan ere, azken irria egin ondoren, beste puntu batean finkatu zituen begiak; gero, beste batean, eta beste batean?
|
|
|
Unibertsala dena ez bada pertsona konkretu bakoitzarengan islatzen, alferrikakoa zaigun metafisika transzendental bihurtzen da. Quousque tandem?! eko pasarte hunkigarrienetako batean,
|
bere
haurtzaroko oroitzapenez mintzatzean, Oteizak hau guztia gogorarazi nahi digu:
|
|
|
Horregatik, hain da garrantzitsua plater berriak prestatzea, gustuagatik ez ezik, ikusmenagatik ere eskertzeko. Hasiera ona izan daiteke haurrari sukaldeko atea irekitzea
|
bere
haurtzaro samurrenetik; janaria prestatzen, janaria prestatzen edo mahaia prestatzen irakastea. Oro har, haurren gustuak zaharrenak baino askoz sinpleagoak dira; ia beti nahiago izaten dituzte prestakin sinpleak, osagaiak erraz identifikatzen direnak.
|
|
|
Kasualitatez heldu zen hona baina, «Kasualitateak irabazi egiten dira», gehitu du Kieslowsky aipatuz. Orduko Errepublika Demokratikoak
|
bere
haurtzaroko Helsinki ekartzen zion gogora. Liburuan istorioak eta argazkiak bildu ditu, lanaren izaeraz egiten du gogoeta edo garaiko harreman internazionalez, adiskidetasunaz.
|
|
|
Nazario Orbek guztia zuen, bai, eta, hala ere, zerbait gehiago nahi zuen, Nazario Orbek beti nahi izaten zuen zerbait gehiago, ume bat zenean zer esanik ez. Nazariok, izan ere,
|
bere
haurtzaroa oroitzen zuen une hartan, ausaz. Nazariok, izan ere, azken irria egin ondoren, beste puntu batean finkatu zituen begiak; gero, beste batean, eta beste batean...
|
|
2009
|
|
|
" Uda bukatzen ari delako nago pozik" (51 or.); alderantziz Gandiagak aitortua digu, udazkenari begira eguna mozten hasten zenean, orduantxe hasten zela pixka bat tristatzen. Sarritan kontatu zuen, bestalde,
|
bere
haurtzaroko oroitzapen hura osabaren etxean: nola ilunabarrean, eguzkia itzaltzerakoan, negar egiten zuen aulki gainean zutik leihotik begira.
|
|
|
Donostiako 70 Musika Hamabostaldiaren baitan, Felix Lavilla pianista handiari omenaldia egingo diote Errenterian,
|
bere
haurtzaroko eta gaztaroko herrian, musikaren munduan egin duen lan guztia aditzera emateko. Sarrera doakoa da.
|
|
|
Cao Hamburger brasildarrak Sao Pauloko eta Rio de Janeiroko Publikoaren Sariak irabazi ditu film honetan egiten duen kontaketagatik. Erbesteari buruzko hausnarketa bat egiten du, haur baten begiak erabilita, eta hein batean
|
bere
haurtzaroko oroitzapenak erabili ditu horretarako.
|
|
|
Txikiak ginenean, amonak gu entretenitzeko
|
bere
haurtzaroko istorioak kontatzen zizkigun, asmatutakoak batzuk, entzundakoak beste batzuk eta baita berak bizitakoak ere. Marinel ihar, bihotz oneko marrazo, eskale herren, itoen istorioak.
|
|
|
denaren lehena ez da izaten lehengoa. Orain
|
bere
haurtzaroa eta mutikotako lotsak eta penak, bere herriaren lakatza, euskararen landugabea, euskal literaturaren miseria, denak onartu eta, hautatu, egiten ditu, bere askatasuna hautu horretantxe gauzatzeko.
|
|
|
askoz hurbilagoa seguru asko filosofiko teologikoa baino, irekiagoa delako Harenganako. Hau idatzi duena, ez da filosofo eta idazle ateista arrakastatsuak a posteriori elizarentzat apropiatu gura izaten dituen Elizako eliztarren bat, baizik
|
bere
haurtzaroko katolizismotik urrundua eta elizen Jainkoaren jainkozkoa ukatzen ari den norbait. Beharbada norabide berean seinalatzen du Ken Wilberren ebazpenak ere:
|
|
|
(ABG, 27). Naturako fenomenoek Orbelaun eta Arantzazu nola lotzen duten. Gandiaga nola lotzen duten
|
bere
haurtzaroari?,. Ta ume nintzanetik,/ ta Ariztileun eko arruan,/ urtara niñoian bakoitzez?, poesian adierazen da, ezin dugu dena aipatu orain (E, 180 zenb.). 60ko lehen urteetan, Kolegioko irakasleen udako opor egunak igarotzera Bermeoko Anaidira joaten zen.
|
|
|
Shakespearek Ingalaterrako historiaren hautemate bat sortu digu, eraginkorra eta arrakastatsua, Salbatorek Arantzazu eta euskal historiarena). Bitorianok,
|
bere
haurtzaroko ipuinetakoa ez zen Arantzazuko paisaia, esanahiz berak jantzi du, ahaleginduz, eskuak Orbelaunera luzatuz?, komentu razional eta kultoko tradizioak hori ukatua zionez: gizon emakume apalaren presentziaz, dolmenen mitoz, artzain bideen historiaz, bere poesiaz.
|
|
|
Han barruan bere haur baserritar maspildua deskubritu du, bere lotsak, beldurrak; eta orain harrotasunez eta setaz asumitu egingo du. Eta
|
bere
haurtzaroa berriro bizitzen hasiko da, baina orain hura etengabeko bilaketan bilatzen, kasik berrikasten?, erroak zaindu nahita.
|
|
|
D ENBORA GALDU ALDE Bitoriano, zintzoaren? desmuntaia gupidagabe bat da, askatasun bila (beharbada orain Miranderekin hurbiltasun min bat sentitu du);
|
bere
haurtzaro, zintzoarena, ere bai, hortaz.
|
|
|
Arruti gazteak giro hori ezagutu du komentuan nahiz komentutik kanpo. Hasieran euskara
|
bere
haurtzaroko memoria izango da, dotrina buruz ikasi duen Oikiako mutiko azkarraren lehenengo arrakastatxoen oroipen harro gozoa 28. Fraide karrera ikasten etxetik kanpo urteak egon eta Oikiara berriro itzultzen denean, mezako eginda, euskara, bera maitatzen eta errespetatzen duten, berak maite dituen eta errespetatzen dituen herrikide baserritarren hizkuntza da 29. Baina ikasketak jarraitzeko Eusk... libre), askatu egin da eta poesiak euskaraz idazten hasi da, Erroman.
|
|
|
Ez da, beraz, sistema ona. (Pertsona larri asko ikusten da
|
bere
haurtzaroko Jainkoarekin zalantzatan, edo borrokan! Beste edozertan hazi dira, haurretako ideiak problemarik gabe abandonatuz, baina justu kapitulu horretan, edo infantilak izatea edo ezer ez izatea dute alternatiba bakarra nonbait).
|
|
|
Adak batean Txarori so egiten zion eta bestean eskuan zuèn zigarretari, orain Txarori, orain zigarretari, une hartan, ausaz, Txarok esan berri zituèn hitzak gogoan: ?, eta gizon hura ere gai bada, zu zergatik ez??, Adaren oroimenak atzera egin zuen,
|
bere
haurtzaroraino, noiz eta mutil izatea desiratzen baitzuen?, Txarori, zigarretari, harik eta zigarreta ezpainetaratu, xurgada bat eman, eta berriro eztulka hasi zen arte.
|
|
|
...zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal batek baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora zezakeen
|
bere
haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekarzkio bezala, edo magal hura paradisuaren lurra bera balitz bezala, hobeto, non ... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
Oso bizimodu latza izan zuten eta amak itogarriak ziren arau zorrotzak ipini zituen etxean. Han eman zuen
|
bere
haurtzaro eta nerabezaroa Doris-ek. Ikasketei dagokienez, komentu katoliko batean lehenik eta ondoren, Salisburyn (Harere, Zimbabweko hiriburua) neskentzat bakarrik zen institutu batean aritu zen ikasten.
|
|
|
Mishimaren azken egunetik abiatzen da, 1970eko azaroaren 25etik. Flashback aren bidez, bere bizitzako hainbat garaietara jauzi egiten du,
|
bere
haurtzarora nahiz idazten hasi zen garaietara, besteak beste. Bilbo (Multi).
|
|
|
Adak batean Txarori so egiten zion eta bestean eskuan zuèn zigarretari, orain Txarori, orain zigarretari –une hartan, ausaz, Txarok esan berri zituèn hitzak gogoan: "... eta gizon hura ere gai bada, zu zergatik ez?", Adaren oroimenak atzera egin zuen,
|
bere
haurtzaroraino, noiz eta mutil izatea desiratzen baitzuen–, Txarori, zigarretari... harik eta zigarreta ezpainetaratu, xurgada bat eman, eta berriro eztulka hasi zen arte.
|
|
|
...zen, beraz, bere errudun ustearen eta Albertori egindako promesaren artean zatikatua; bakardade hark, gainera, gorputz arimetako hoztasuna zekarkion, eta ez hozpera zelako; Domingok sentitzen zuèn hotz hura, ondorioz, beste hotz bat zen, barrukoagoa eta sakonagoa, gaixotasun existentzial bat balitz bezala, beste azal batek baizik ezin erremedia zezakeena, menturaz; Domingok garbi gogora zezakeen
|
bere
haurtzaroa, noiz eta amaren edo izebaren magalean beste norbait sentitzen baitzen, existentziaren behin behinekotasunetik babestuta, gabezia orotatik at, halako moduan, non, haur koskortua zenean ere, berdin segitu baitzuen bolada batean, magal batetik bestera, emakumearen magalak paradisu galduaren oihartzunak balekarzkio bezala, edo magal hura paradisuaren lurra bera balitz bezala, hobeto, non ... Horregatik egiten zuen Domingok, beharbada, gauero edo ia gauero amets Brigitterekin:
|
|
|
Irèneren gurasoak Petchersk eko auzoetan bizi ziren eta frantsesez egiten zuten. Amaren aldeko aitona amonak, Iona eta Roza, Moldavankako ghettotik oso hurbil zegoen Odesako auzo judutarrekoak ziren, eta hantxe hasi zuen Asfarrek, zirriborroetan azaltzen denez,
|
bere
haurtzaro basatia. Ionak ordea, tituluduna baitzen, banketxe batean egiten zuen lan eta Roza, berriz, familia onekoa zen.
|
|
|
" Mundu guztiak
|
bere
haurtzaroaren oroitzapen erratua du. Badakizu zergatik esaten dugun hura dela etapa zoriontsuena?
|
|
2010
|
|
|
Bere aita hil ostean, Galiziako gurasoen estera itzuli da Ramon. Aitak lan egiten zuen joste tailerrean sartu da gure protagonista eta
|
bere
haurtzaroari buruzko milaka oroipen etorri zaizkio burura, batez ere 1936 inguruan eskolan emandako urteak.
|
|
|
Netanyahu ez da kezkatu bere agenda Obamaren egitekoekin bat etor zedin. Presidentea egun horietan Indonesian izango da,
|
bere
haurtzaroa gogoratuz; beraz, ez dugu esango ezin ikusia dutenik, baina ez dute elkar ikusiko.
|
|
|
Donostiako 70 Musika Hamabostaldiaren baitan, Felix Lavilla pianista handiari omenaldia egingo diote Errenterian,
|
bere
haurtzaroko eta gaztaroko herrian, musikaren munduan egin duen lan guztia aditzera emateko. Sarrera dohakoa da.
|
|
|
Ez dakit egia izango den Ipar Amerikako euskal artzainen aldizkarian abade batek zioena, munduaren aldaketa ez dela graduala izan: Obaba bezalako leku ez printzipaletan behintzat gutxiago aldatu zirela gauzak Jesusen jaiotzatik telebista azaldu arte bi mila urteetan— telebistaz geroko berrogeita hamarretan baino, horregatik ezagutu ahal izan zituela berak
|
bere
haurtzaroko herrixkan Ponpeiako freskoetan azaltzen ziren ume jolas berberak.
|
|
|
Kaier hura hornitzen hasi ahala nabarmen egin zitzaidan Xabierrek kontatzen zizkidanak sailkatu behar nituela, ulergaitz zitzaizkidan kontu zaharrekin batera
|
bere
haurtzaroko pasadizoen berri ematen baitzidan batzuetan, eta gerra garaian bizitakoak beste batzuetan, denak nahas mahas.
|
|
|
Buruhauste handia izaten nuen Xabierrek atsotitzez apaindutako gerrako pasadizo baten kontakizunaren erdian
|
bere
haurtzaroko gertaera bat oroitzen zuelako, edota" kontu ilun" deitzen nion horietako bat ateratzen zuelako, nire ustez kontatzen ari zitzaidanaren harira ez zetorrena.
|
|
|
Azken aldion nahiko utzita eduki ditu. Biharamunean,
|
bere
haurtzaroko ohe bigunegian, estalki eta maindire meta baten azpian egongo da eguzkia zeruan nahiko gora igo arte, aspaldiko partez. Gero mendira txango bat egitera irtengo da eta bazkalordurako itzuliko da baserrira.
|
|
|
Lilik
|
bere
haurtzaroan anitz pairatu zuen.
|
|
2011
|
|
|
Marimutiko gaitzetsiak bailiran pilotan ari ziren besoek eman ahala Bankako plazan. Begiak distira eta amultsuki kontatzen dituen
|
bere
haurtzaroko gertakariak ipuin, olerki eta teatro mami bilakatu dira, belaunaldi berriagoen zedarri.
|
|
|
Etxekoen euskara, aita amena lehenik. Ama zenak aldi bat baino gehiago kondatu dit
|
bere
haurtzaroko oroitzapena, Donostiri Etxebestean. Nola bere aita eta orduko erretorea, Otxobi poeta, adiskide ziren eta nola arratsetan apeza jiten zen kalakan aritzera, orenak eta orenak berdin, erretzen eta beltz edaten, gauerdiak jotzen zuenean basoa uzkailtzen baitzuen, biharamunean baraurik presentatu behar baitzuen aldarean!
|
|
|
Dalí-k,
|
bere
haurtzaroaz hitz egitean, etxeko monarka bakar moduan jartzen zuen bere burua. Gurasoek miresten zuten haur mimatua eta perbertso polimorfoa zen.
|
|
|
Imajinatzen zarete (hobeto esan: " Oroitzen zarete?", izan ere, nork ez dauka
|
bere
haurtzaroaren oroitzapen txarra?...), imajinatzen duzue zenbaterainoko oinaze itsua paira dezakeen haurtxo errugabe batek hain gazterik ezagueraren zama jasan behar duelarik?, zeren nik uste baitut zenbait haur, zahar, adimentsu eta triste jaiotzen direla... Zuek ahaztua izango duzue hori, baina ni, ni oso ondo oroitzen naiz, neure ofizioa da, esan zuen, emakumeak liluratzen zituen irribarre harekin.
|
|
|
1940ko Juduen Estatutuak immobilizatu zuenerako, aspaldian hustua zuen, hainbat liburutan, amarekin etsaitua zeukan auzia. Baina
|
bere
haurtzaroa, betiere," hilobirik gabeko arima" hori da, bere obran intzirika diharduena, L. Enfant Génial (1927) idatzi zuenez geroztik. Camille egiazki torturatzen duena ez dira senarraren jipoiak, memorian errotuak dauzkan oroitzapen onak baizik, horiek eragozten diote bere zoritxarra madarikatzea.
|
|
|
Alabaina, Ipar Ameriketako euskal artzainen aldizkarian abade batek botatakoa dakar hizpidera segidan Atxagak (2003: 65); alegia," Obaba bezalako leku ez printzipaletan behintzat gutxiago aldatu zirela gauzak Jesusen jaiotzatik telebista azaldu arte bi mila urteetan telebistaz geroko berrogeita hamarretan baino, horregatik ezagutu ahal izan zituela berak
|
bere
haurtzaroko herrixkan Ponpeiako freskoetan azaltzen ziren ume jolas berberak".
|
|
|
Zinez emakume interesgarria, argiro erakutsi ziguna zenbateraino dagoen orokortua kulturarteko ezagutzarik eza; andrazko jantzia, asko sufritu duten eta asko dakiten pertsonek izan ohi duten karisma bereziaren jabea. Oroitu nintzen, halaber, hiru hilabete geroago Anitak Parisen, batzar batean, Ipar Irlandako
|
bere
haurtzaro eta gaztaroaz kontatu zizkigun pasadizo gordinez, komunitateen arteko zatiketa lazgarriaz [40].
|
|
2012
|
|
|
Dokumental autobiografikoa da, baina protagonismoa arrantzale zaharrarena da. Egileak
|
bere
haurtzarora egingo du bidaia txikitako istorioen bila. Ametsezko mundu batean murgiltzeko aukera paregabea eskaintzen du.
|
|
|
Udalak ere ekitaldian parte hartu du. Ehunka pertsona bildu dira Iñigok
|
bere
haurtzaroa pasatu zuen lekuan hura gogoratzeko. Ekitaldia sinbolismoz beteta egon da.
|
|
|
Umetan bagenekiena, maitatzen, alegia, ahaztu zaigu helduarora iritsitakoan. Bakoitzak
|
bere
haurtzaroa gogoratuko balu, ez al luke oroituko benetan modu natural batean maitatzen zuela, baldintzarik gabe, taburik gabe?
|
|
|
Haurtzaroa giza eraikuntza da, eta gizarte bakoitzak
|
bere
haurtzaroa eraikitzen du. Beraz, eraikuntza soziopolitiko eta kulturala da.
|
|
|
Marjane Satrapik (Rasht, Iran, 1969) Persepolis idatzi zuen 2000 urtean. Frantsesez idatzi zuen Satrapik
|
bere
haurtzaroa kontatzen duen istorioa. Islamiar iraultza gertatu zen sasoia da, eta Persepolisek ederto azaltzen du Irango gizartearen egoera, desagertzera doan bizimodu irekia, estuasunak, emakumeentzat dakartzan aldaketa oro, kultura askotara zabalik zeuden bizilagunek apurka apurka heltzen zaien itxidura zelan sentitzen duten...
|
|
|
Elkarteak 10 urte egin ditu zeregin honetan, eta gure aitari
|
bere
haurtzaroan gertatu zitzaion bezalaxe, gerraren tiro hotsak isildu direnean ailegatu da nerabezarora, aski heldua bere adinerako, ibiltzen eta ardurak hartzen ikasi baitu inguruan aski babes ez zuelako.
|
|
|
Ez dirudi Josuk hizketan epe mugarik duenik: berriro atera ditu
|
bere
haurtzaroa eta nerabezaroa, eta unibertsitatera joan zen garaia, berriro unibertsitatea, eta nola gogoratzen zuen Etxebe garai hartan, eta ez zitzaiola asko kostatu bulegoan ikusi zuen hura Etxebe zela konturatzea.
|
|
2013
|
|
|
Nik esango nuke elementu narratibo gisa erabilia dela. Igor moto gainean dagoen oro,
|
bere
haurtzaroko oroitzapenak flashback moduan txertatzen dira: aitonaren heriotza, amaren gaixotasuna, arrebarekiko erlazio katastrofikoa, institutuko pasadizo zenbait, etab. Gutxinaka, pertsonaien piezak bilduz goaz, ulertuz, eta ikusiko ditugu nola iragan horren zamarekin aurrera egiten saiatzen diren.
|
|
|
Ilunabar hartan, izan ere, Hamzak betean bereganatu nahi zuen, min orotarik ihes?
|
bere
haurtzaroko usain hura, bertze hamaika usainez osatua, bai, baina osotasun bati uko egin gabe?, usain hura zelakoan betikotasuneko atearen giltza?
|
|
|
Dionixiok, baina. Dionixiok berak behin baino gehiagotan aitortua?, gehiagotzat zuen, futbolarena eta beste zaletasun guztiak baino, lanean eta beharrean lortutako arrakasta, funtsezkoa izan zitzaiona
|
bere
haurtzaro ezin miserableagoari lotutako desoreka, hamaika konplexuk sortua, berdintzeko.
|
|
|
Aitak, gabeziez inguratutako
|
bere
haurtzaro ezin pobreagoa noiznahi gogora zezakeenak, guztia lagatzen zion?. Zin degizut, Pankraxi, Pedrok ez dituela nik pasatu nituenak pasatuko?, esaten zion emazteari?
|
|
|
Ilunabar hartan, izan ere, Hamzak betean bereganatu nahi zuen –min orotarik ihes–
|
bere
haurtzaroko usain hura –bertze hamaika usainez osatua, bai, baina osotasun bati uko egin gabe–, usain hura zelakoan betikotasuneko atearen giltza...
|
|
|
Aitak –gabeziez inguratutako
|
bere
haurtzaro ezin pobreagoa noiznahi gogora zezakeenak– guztia lagatzen zion –" Zin degizut, Pankraxi, Pedrok ez dituela nik pasatu nituenak pasatuko", esaten zion emazteari– eta guztia barkatzen; aititak berdin; amamak ere, bere bi alabak oreka baten barruan hezi zituenak, komeni baino gehiago kontsentitzen zituen bilobak, Pedro batez ere... halako eran, non biloben arteko ... Pankraxi, baina, haurraren ama zen, zainketaren ardura nagusia bere gain zuena:
|
|
|
Dionixiok, baina –Dionixiok berak behin baino gehiagotan aitortua–, gehiagotzat zuen, futbolarena eta beste zaletasun guztiak baino, lanean eta beharrean lortutako arrakasta, funtsezkoa izan zitzaiona
|
bere
haurtzaro ezin miserableagoari lotutako desoreka –hamaika konplexuk sortua– berdintzeko. Beharrean ari zela, maiz konturatzen baitzen zelan begiratzen zioten beste beharginek –lantegian urte gehien zeramatenek, batez ere– ugazabaren laudorioak jasotzen zituenean, inbidiaren eta ezinikusiaren ertzetik; eta hura –hura ere– plazer ezkutu baten iturri oparoa zen, gainerako gabezien estalki.
|
|
|
Behin Adriani esan bezala, nahiago zuen herrian etxerik ez izan eta aurreratutako dirua emakumetan eta gau klubetan gastatu. Zaila egiten zitzaion Adriani bi Tartaro haiek,
|
bere
haurtzarokoa eta basoko etxolan bizi zena, pertsona bera zirela sinistea.
|
|
|
Azken hiru bihurguneak iritsi aitzin begirada bota zuen mendi kasko kaskora, San Antton kapelua ikusi nahiz. Oroitzen zen nola,
|
bere
haurtzaroan, aita amekin joaten ziren oinez, kapelu hartaraino, urteko beila egiteko eta laguntza berdin galdegiteko sainduari. Parada zen ere saiak begiratzeko beren itzuli mintzuliak segitzeko airean.
|
|
2014
|
|
|
Ndiaye belaunaldi berri horretako kide da, Dakarren jaio eta hezia. Afrikan emakumeak duen lekuaren inguruan galdera ugari erantzun eta estereotipo askori aurre egin behar izan dio hemen, baina aipatu du
|
bere
haurtzaroa eta nerabezaroa ez direla izan Euskal Herriko lagunek izandakoarekiko hain ezberdinak. " Dakar hiriburua da eta han beste bizimodu bat dago, nekazaritza inguruekin alderatuta; landa eremuan emakume batzuk ez dira eskolara joaten, gehienak etxeko lanetan aritzen dira, garapen eta baliabide gutxiago dutelako".
|
|
|
Irudimenaren bidaia, toki urrunak, magikoak eta exotikoak iradokitzen dituena". Suren 12 urte zituela heldu zen Londresera Sri Lankatik bere familiarekin, eta"
|
bere
haurtzaroko Sri Lankako etxeko irudietan, oroimen magiko horren inguruan murgiltzen da" azaldu du Leatxek.
|
|
|
Antzerkilari eta aktoreak berak idatzitako antzezlan batean oinarriturik, istorio autobiografikoa kontatu du Galliennek, komedia giroan. Bereziki amarekin izan zuen harremana da filmean jaso duena, nolakoa izan zen
|
bere
haurtzaroa eta nola eman zuen heldutasunerako pausoa, betiere amaren altzoan. Familia eta oroitzapenen inguruko komedia arrakastatsua lortu du modu horretan.
|
|
|
Hots, Renanek Parisetik maite du Bretainia. Modernotarako berak Parisekin aski du, eta Bretainia eraldatu moderno bat ez litzateke maitte maitte duen Bretainia izango,
|
bere
haurtzaroko eta poesia ertarotarrekoa. –Arthur ne reviendra pas de son île enchantée, et saint Patrice avait raison de dire à Osian:
|
|
|
Renanek badaki iraganeko iragan hartan geratuz Bretainiak ez duela etorkizunik. Baina berak huraxe maite du, eta ez du nahi inork hura?
|
bere
haurtzaroko oroipenen mundua, profanatzea.
|
|
|
Azken urteetan Renanen bihotza
|
bere
haurtzaroaz eta Bretainiaz gomutatzen hasi da279 Bretainiak, ordea, kontserbakoi eta katolikoa, eta madarikatua dauka, gaur arte!, bere haur galdua, Seminarioa utzi eta Elizaren etsairik gaiztoena bihurtu zena, Jesusen Bizitza deabruzkoaren egilea.
|
|
|
Elustondok urteak zeramatzan otoitz egin gabe, batez ere
|
bere
haurtzaroarekin lotutako pasarte bortitza deskubritu zuenetik.
|
|
|
plazara iritsi zèn momentuan: karikatura hura, baina, leiho bat ere bazen,
|
bere
haurtzarora jotzen zuena, berak ere marrazkiak eta karikaturak egiten zituèn garai hartara! Eta, leihotik begira, bere buruari erran zion:
|
|
|
Santa Teresak
|
bere
haurtzaro nerabezaroko beste bi gauza ere gogoratzen ditu. Eta biak eragin sakona itziko dabe haren barnean.
|
|
|
Lehenbiziko bost kapituluak dira gure helbururako interesgarrienak, alegia,
|
bere
haurtzaroa eta lehen gaztaroari buruzkoak. Hortik aurrera hizkuntzei buruzko informazioa askoz ere episodikoagoa da, nahiz eta beti aurkitzen den datu adierazgarririk.
|
|
|
Hizkuntzari dagokionez, beraz, Trotski errusiarra zen, argi eta garbi. Hala izan ote zen ere
|
bere
haurtzaroan. Eta hemen euskaldunei arraroak egingo ez zaizkigun zehaztapen berezi batzuk sartu behar ditugu.
|
|
|
Gero, solasari helduta, xehetasun interesgarriren bat kontatzeko gauza izan da bera ere. Baina lekuko mota horrentzat, ustez behintzat, «euskara ez zen existitzen»
|
bere
haurtzaroko Bidankoze hartan, hizkuntzaren agerpena guztiz noizbehinkakoa eta ahula zen seinale12 Hori da egungo adineko gutxi batzuen artean nagusitu den pertzepzioa.
|
|
|
Gordon Parker en (Grune& Stratton development) ‘Parental overproteprotection: a risk factorin psychosocial development’ liburuan garatutakoak (Grune& Stratton, 1983) pertsona helduengan ohikoagoak dira
|
bere
haurtzaroan, haurren depresioa, antsietatea, eskizofrenia edo trastorno obsesibo konpultsiboa. 4 Anai arrebekin edo beste haurrekin alderatzea Haur bakoitza desberdina da eta, beraz, gurasoen harremana ez da berdina.
|
|
|
Badakit
|
bere
haurtzaroa galtzen ari dela.
|
|
2015
|
|
|
Beharbada ez da uda, baizik eta
|
bere
haurtzaroaren azken piltzar iheskorrak, hatz mamiak luzatuta heldu nahi lukeena.
|
|
|
Nongotarra den galdetuko banio,
|
bere
haurtzarokoa dela erantzungo ei lidake. –Halaxe sentitzen dut:
|
|
|
Autoa hartu eta
|
bere
haurtzaroko paisaietara itzuli zen, ezker ibarreko errepideetatik ibili zen pare bat orduz, autotik jaitsi gabe, lantegi zaharrak, etxe erdi erori eta berriak, parke berriak, aspaldiko tximiniak, ikusiz.
|
|
|
Ezer gutxi zekien irratiaz eta kazetaritzaz, eta euskaraz eta euskal kulturaz, berriz, haur denboran etxean jasotakoa bakarrik. Ez zen inolako mugimendu edo aktibitateeuskaltzaletan inplikatua, eta Xipri Arbelbidek dioenez, irratiak emandako aukerari esker hasizen, nolabait,
|
bere
haurtzaroko kultura berreskuratzen.
|
|
|
Behin Adriani esan bezala, nahiago zuen herrian etxerik ez izan eta aurreratutako dirua emakumetan eta gau klubetan gastatu. Zaila egiten zitzaion Adriani bi Tartaro haiek,
|
bere
haurtzarokoa eta basoko etxolan bizi zena, pertsona bera zirela sinestea.
|
|
|
—Gero zuei gertatutakoak bere oroitzapenekin elkartzen ditu. Narradoreak
|
bere
haurtzaroaren oroipen batzuk sartzen ditu, baita osteko gertakari batzuk ere. Oraintxe gertatzen ari denarekin nahasketa egiten duela esan nahi dut.
|
|
|
Quilichaoko agure beltz bati galdetu diot nolakoa zen herria
|
bere
haurtzaroan. Bizi bizia zela, bazela mota guztietako produktuen ekoizpena, feriak, ganadua, zalgurdiak...
|
|
|
Irakurleak, defentsazko jarrerak bertan behera utzi eta Saizarbitoriari bihotzez jarraituz gero bere obsesioen sakonuneetaraino, berriro biziko ditu
|
bere
haurtzaroko larrialdi goibelak, eta, orduko doluak errepikaturik, irudimenez hil zuen jendea eta mundua berpiztuko zaizkio, eta osaturik irtengo da irakurralditik, aurrerantzean azalean ederki bizitzeko prest, Berritsua, Benito eta Lynn bezala, hori baita zailena. Saizarbitoriaren obrak dolua zeharkatzen lagundu dizu.
|
|
|
Nire ustez,
|
bere
haurtzaroak eragin zion.
|
|
|
Hunek agertu du bidearen plaka" Avenue Abbé Cestac Servantes de Marie-ren fundatzailea". Claude Olive k
|
bere
haurtzarotik Serora Urdinen alde izan duen atxikimendua aipatu du: " Bai, Aita Cestac ek jakin du egokitzen errealitate berrieri bere ikuspuntu sozial eta izpirituala.
|
|
2016
|
|
|
Hortxe dago, Txorierrin bertan, Sondikatik bi pausora, lehoien harrobia; orain arte ez dugu halakorik kontatu baina izan zitekeen Begoñak bere sorterriarekiko lotura bitxi baina sendo bat gordetzea Athletic Club arekiko mirespenaren bitartez:
|
bere
haurtzaroko Mandaluniz, Pitxitxi eta beste idolo hezur haragizkoek, tartean Agirre aurrena futbolari eta gero lehendakari bihurtuak, lekua egingo zieten, Estatu Batuetako erbeste luze eta bakartian, Zarra, Gainza eta urrezko eskuadra zaharreko gainerako heroi haiei; posible da, halaber, interes eta zaletasun hori alabari ere nolabait txertatzea, nahiz eta Estatu Batuetan ez ezagutu hemengo futbol... Nora eraman dezakegu orduan?
|
|
|
Xabierrek aste asko pasa zitzakeen lagunen beharrik gabe bere negozioetan buru belarri sartuta eta, edozeinek zekien bezala, hobe zen haren deia itxarotea hari hots egitea baino. Joseba zen agian salbuespen bakarra,
|
bere
haurtzaroko lagun handiena izan zelako. Berari beti lagundu zion eskatu zionean.
|
|
|
Halakoa zitekeen idazle euskaldunak Bilbo beltz hartan izan zezakeen ikuspegia. Horren aurrean, baina,
|
bere
haurtzaro eta gaztaroko Lekeitio liluragarria aurkezten digu. Muino baten gainetik begiratzen du ikuspegia, Lauaxetak Artxanda gainetik Bilbo begiratzen duen bezala, baina Erkiagak guztiz ederretsiz bere haurtzaroko eta gaztaroko herria, Lizardik «Bultzi leiotik» olerkian bezala.
|
|
|
Horren aurrean, baina, bere haurtzaro eta gaztaroko Lekeitio liluragarria aurkezten digu. Muino baten gainetik begiratzen du ikuspegia, Lauaxetak Artxanda gainetik Bilbo begiratzen duen bezala, baina Erkiagak guztiz ederretsiz
|
bere
haurtzaroko eta gaztaroko herria, Lizardik «Bultzi leiotik» olerkian bezala. Hasiera baten, igaro diren urteen ikuspegitik eta hirugarren pertsonan mintzo zaigu kontalaria, laster batean kontaketa barnera jauzi egin eta lehen pertsonan aritzeko:
|
|
|
Ezin ukatua baita Larzabalen lehen helburua
|
bere
haurtzaroan ikusitako antzerkien jarraipena egitea dela. Horretan hasten da, herrietako taldeen animazioan, sorkuntza berantago heldu da eta helburu politikoa berantago oraindik.
|
|
|
Memoria horren zentzuan zebilen Larzabal, gerlaren ondotik sentsibilitate berezia zukeen memoriari buruz, ez bazuen horrelako aipamenik egin ere. Karlismoak, edo karlista zen apaizak, izan zuen eragina
|
bere
haurtzaroko oroitzapenetan, hori da memoriaz idatzi duen aipamen historiko argiena. Aldiz, antzerkiak memoriaz beteak daude.
|