|
2023
|
|
|
Arabako eta Gipuzkoako TFAOen 135 artikuluak eta Bizkaiko TFAOren 134 artikuluak jaso duenez, tributu ikuskapena honako administrazio eginkizunak gauzatzean datza52: ...etak burutzea; d) tributu betebeharrak zehazteko beharrezkoak diren balioak egiaztatzea; e) onura fiskalak edo pizgarriak lortzeko, itzulketak lortzeko eta tributu araubide bereziak aplikatzeko baldintzak betetzen direla egiaztatzea; f) Ikuskapen jarduketak direla-eta betebeharpekoei euren eskubide eta betebeharren inguruko informazioa ematea, eta betebeharrak nola bete behar dituzten azaltzea; g)
|
bere
eskumeneko prozeduren ondorioz tributu likidazioak egitea; h) Administrazioaren beste organo batzuei aholkuak zein txostenak ematea; i) tributuen arloko behin betiko zein behin behineko esku hartzeak egitea; j) beste xedapen batzuetan ezartzen direnak edo agintaritza eskudunak agintzen dituenak. Eta Araban, gainera, esan dugun moduan, egiaztapen mugatuko jarduketak burutzea gehitu
|
|
|
(a) Enpresa batzordeak gaitasuna du, kide anitzeko organoa den ginoan, administrazio egintzak edo akzio judizialak egikaritzeko,
|
bere
eskumenen esparruko gai guztietan, kideek gehiengoz hartutako erabakiaren bidez.
|
|
|
Estatutik, Estatuaren eskumenen esparruan, eta autonomia erkidegoetatik, autonomia erkidegoen eskumenen esparruan. Bi lurralde erakunde horiek, bakoitzak
|
bere
eskumenen esparruan, aztertu dute euren eskumenetatik zeintzuk izan daitezke toki administrazioarenak. Horren inguruan argitasun handia eman zuen KAren 214/ 1989 Epaia.
|
|
|
udalek euren kolektibitateen berezko interesak autonomiaz kudeatuko dituzte. Horrekin lotuta, 2.2 artikuluan adierazten denez (KAren 214/ 1989 Epaiarekin bat etorriz), Estatuko legeek
|
bere
eskumenen esparruan toki erakundeen eskumenak zehazteko aukera izango dute. Amaitzeko 4 artikuluan adierazten da toki erakundeek erregelamendu lerruneko arauak egiteko ahalmena dutela eta auto antolakuntzarako ahala ere izango dutela.
|
|
|
Horretan, toki administrazioaren inguruko xedapenak onetsi ziren: Udal bakoitzak
|
bere
eskumen eta funtzioak aurrera eramateko bakoitzak zehaztutako moduan betearazi behar ziren (2 artikuluak), udalbatzaren osoko bilkurak egiteko data udalbatzak aukeratu behar zuen (53 artikulua), udal bakoitzak bere ondarea egoki ikusten zuen moduan kudeatzen zuen (75 artikulua), etab
|
|
|
Beste era batera esanda: legeak behar bezala definitu behar ditu kontrolaren aurrekontu materialak eta prozedurazkoak, eta, bereziki, toki erakundeak subrogazioa saihestu ahal izateko bermeak,
|
bere
eskumenak autonomiaz betez [KAE 154/ 2015, 7 c) OJ]. Jakina, toki autonomiaren berme konstituzionalean itxitako aurretiazko errekerimenduaren eskakizunak autonomia erkidegoen eskumeneta autonomia bermeetan ere egon behar du, nahiz eta kasu honetan konstituzioaren arabera onargarria ez izan izapide horrek auzitegi honek aipatutako jurisprudentzian neurriz kanpokotzat jo dituen kontrol modalitateetako batean amaitzea".
|
|
|
Informazioa emateko behar horrekin lotuta TAOL1945k akordioak bertan behera uzteko aukera zabaldu zuen. Lehenengo eta behin, Alkateek (Gobernu zentralaren ordezkari moduan jarduten zutelarik), Udalbatzak
|
bere
eskumenekoak ez ziren erabakiak hartzen zituenean, Udalbatzaren jarduna delitua zenean edota Udalbatzaren erabakiak ordena publikoaren kontrakoak zirenean, erabaki horiek eteteko ahalmena zuten.
|
|
|
• Administrazio publikoek beste Administrazio publiko batek
|
bere
eskumenak egikaritzean horretarako duen legitimazioa errespetatu dute. Hau da, administrazio publikoek bere eskumenak egikaritzeko legitimaturik daude eta, legitimazio horrek beste Administrazio publikoen errespetua merezi duenez, horiek errespetatzeko betebeharra ezartzen du legeak.
|
|
|
• Administrazio publikoek beste Administrazio publiko batek bere eskumenak egikaritzean horretarako duen legitimazioa errespetatu dute. Hau da, administrazio publikoek
|
bere
eskumenak egikaritzeko legitimaturik daude eta, legitimazio horrek beste Administrazio publikoen errespetua merezi duenez, horiek errespetatzeko betebeharra ezartzen du legeak.
|
|
|
Esangura horretan, kontuan izan behar dugu Estatuaren finantza zaintzako organo eskuduna eta lurralde historikoetako finantza zaintzako organo eskudunek finantza zaintzako teknika berdinak erabiltzen dituztela, baina bakoitzak
|
bere
eskumeneko araubideari jarraituz. Hau da, kontrol teknikak berdinak izango dira, baina kontrol tekniken bitartez kontrolpeko jardueraren ezaugarriak ezberdinak izango dira.
|
|
|
Lurralde historiko bakoitzak
|
bere
eskumen propioak egikaritzean, eta toki erakundeei dagozkien arauak ezartzean, egoki ikusten dituzten finantza zaintzako tresnak ezar ditzakete. Ildo horretatik, oso estu loturik dago toki ogasunei buruzko araubidearen finantza izaera eta toki erakundearen gaineko finantza jardueraren gainean egin beharreko kontrola, hau da, finantza zaintza.
|
|
|
• Antolamendu juridikoaren arau haustea, bakoitza
|
bere
eskumenen esparruan, AFAren 215 artikuluari jarraituz. Hauek Estatuko eta autonomia erkidegoetako administrazioek aurkaratzeko aukera izango dute.
|
|
|
Foru Aldundiek, lurralde historikoek, lurralde erkideko diputazio probintzialen antzera,
|
bere
eskumenen artean toki erakundeei laguntza ematea daukate (TAOLren 36 artikulua). Izaera bikoitza beraz, laguntzailea eta kontrolatzailea.
|
|
|
Gipuzkoako Toki ogasunei buruzko uztailaren 5eko 11/ 1989 Foru Arauaren 52 artikulua zehatz mehatz honakoa zioen: " Epe luzerako kreditu eragiketak egitea eta abalak ematea edo beste motako bermea ematea, orokorrean,
|
bere
eskumenen esparruan, organo eskudunen baimena dute". Berdin zion Gipuzkoako arauari zelakoa den bermea eta zein epe duen, beti baimena dio toki erakundeari.
|
|
|
Aurreko informazioa finkatu egingo da, eta bakoiztutako banaketa izango du, mendeko erakunde integratuen agregazioa eta dagozkien bateratze doikuntzak egiaztatzeko. c) Planean jasotako neurrien deskribapena, kuantifikazioa eta aplikazioegutegia, kontabilizatuko diren aurrekontu partidak edo aurrekontutik kanpoko erregistroak adierazita. Gutxienez, TAOLren 116.bis artikuluari jarraituz, honako neurriak hartuko dira: Toki erakundeak
|
bere
eskumenak eta eskuordetzaz baliatutakoak ez diren beste eskumen batzuk kentzea Toki erakundeak, kostuak murrizteko, ematen dituen nahitaezko zerbitzuen kudeaketa integratua edo koordinatua Diru sarrerak handitzea, toki erakundeak ematen dituen nahitaezko zerbitzuak finantzatzeko Antolamendua arrazionalizatzea Udalerria baino lurralde eremu txikiagoko erakundeak kentzea, baldin eta aurreko aurreko... Neurri horiek koherenteak izan dira aurrekontu aurreikuspenen urtetik urterako aldaketarekin. e) Planaren abiapuntuko ekonomia eta aurrekontu aldagaien aurreikuspenak, bai eta aurreikuspen horien oinarri diren kasuak ere, 15 artikuluaren 5 paragrafoan aipatzen den txostenean jasotakoarekin bat etorriz.
|
|
|
Beste era batera esanda: legeak behar bezala definitu behar ditu kontrolaren oinarri materialak eta prozedurazkoak, eta, bereziki, toki erakundeari subrogazioa saihesteko aukera emango dioten bermeak,
|
bere
eskumenak modu autonomoan betez" [Konstituzio Auzitegiaren 154/ 2015 epaia, 7 c) oinarri juridikoa]. Jakina, toki autonomiaren berme konstituzionalean itxita dagoen aurretiazko errekerimenduaren eskakizuna autonomia erkidegoen eskumen eta autonomia bermeetan ere egon behar da, nahiz eta kasu honetan konstituzionalki onargarria ez izan izapide hori Auzitegi honek, aipatutako jurisprudentzian, gehiegizkotzat jo dituen kontrol modalitateetako batean amaitzea".
|
|
|
Lurralde historikoek eskubide historikoen gordailuzainak direla adierazi dugu hasieratik. Horrela da, bai, baina egia da ere
|
bere
eskumenak ez datozela bakar bakarrik eskubide historikoetatik. Lurralde historikoen eta EAEn eskumenen inguruko arazaz hitz egiten dugu, baina konplexutasunaz hitz egitea egokiagoa izango litzateke.
|
|
|
EAEren eta lurralde historikoen arteko eskumen banaketa. Ideia horrekin batera, konplexutasunean sakontzen kontuan izan behar dugu, RAZQUIN LIZARRAGAk ondo azaltzen duen moduan, lurralde historikoek izaera bikoitza dutela eta horrek
|
bere
eskumenen konfigurazioan eragina daukala: " foru lurralde eta toki erakunde gisa duen ezaugarri bikoitzetik, bereizgarri diren bi oharrak bereiztea zaila den egoera batean, sinbiosi moduko batean ulergarriagoa da, non badirudi orain argitasun handiagoz distiratzen duela bere ezaugarri nagusietako batek, hots, foru lurraldeak" 601 Izaera bikoitza kontuan izanik, EKren 1 xedapen gehigarrian eta EAEko Autonomia Estatutuan lurralde historikoak duen konfigurazioa kontuan harturik, KAk apirilaren 26ko 76/ 1988 Epaian forutasuna erakunde bermearen teoriaren mende geratuko da eta gainditu ezin daitekeen nukleoa izango du.
|
|
|
Egia esan, EAEko Autonomia Estatutuan toki erakundeen inguruan ezer gutxi esaten zen eta toki erakundeen egituraketa(
|
bere
eskumenak, izaera, etab...) lurralde historikoarekin batera zehaztu behar zen. Horregatik, Euskadiko toki erakundeen inguruko arauketa hainbeste atzeratu da.
|
|
|
" Euskal Autonomia Erkidegoko lurralde historikoek beren araubide berezia izaten jarraituko dute udal gaietan, ekonomiaeta finantza araubideari dagokionez, Ekonomia Itunari buruzko Legearen arabera, baina horrek ez du esan nahi EAEko toki korporazioen autonomia maila txikiagoa denik gainerako toki korporazioena baino, hargatik eragotzi gabe Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/ 1985 Legean xedatutakoa eta Autonomia Erkidegoari dagozkion eskumenak aplikatzea. Euskal instituzioek, bakoitzak
|
bere
eskumen eremuan, eskumenak esleitu ahal izango dizkiete beren lurraldeetako udalerriei, betiere Toki Araubidearen Oinarriak arautzen dituen apirilaren 2ko 7/ 1985 Legearen 25 artikuluko 3, 4 eta 5 paragrafoetan adierazitako irizpideen arabera". Xedapen honek bat egiten du legearen aplikagarritasunaren inguruan 1.2 artikuluak dioenarekin.
|
|
|
EKren 153 artikuluak ere kontu auzitegia aipatzen du eta horren inguruan dio autonomia erkidegoen aurrekontueta ekonomi jardueraren kontrola ere berak gauzatzen duela. Kontu auzitegiari buruzko maiatzaren 12ko 2/ 1982 Lege Organikoak
|
bere
eskumena Estatu osoari hedatzen da, nahiz eta autonomia estatutuek berezko organo berdinak ezarri. Ildo horretatik, MANTECA VALDELANDEk honako baieztapena egiten du:
|
|
|
Ildo horretatik, MANTECA VALDELANDEk honako baieztapena egiten du: " Kontuen Auzitegiari emandako organo fiskalizatzaile gorena izateak esan nahi du lurralde nazionalaren barruan kanpoko kontrol organoak daudela,
|
bere
eskumenaren eta jurisdikzioaren mende" 416 Adierazpen hori kontuan izanik, autonomia erkidegoek sortutako kontuen auzitegiak edota sindikadurak Estatuko Kontuen Auzitegi nagusiarekin duen harremana ere kontuan izan behar dugu. Ez da mendetasunean edo hierarkian oinarritutako harremana, baina Udaletako finantza gaietan epaitu daitezkeen gai guztiak Estatuko Kontuen Auzitegian epaitzen dira.
|
|
|
Izaera horren arabera, toki erakundeen eskumenak Estatuaren eta autonomia erkidegoen eskumen banaketa sistemagatik baldintzaturik daude, hau da, EKren lurralde egituraketa definitzean eskumen banaketa Estatuaren eta autonomia erkidegoaren artean egiten da, toki erakundeak alde batera utzirik. Legeek definituko dituzte toki erakundeen eskumenak eta toki erakundeez gaineko lurralde egitura biek (autonomia erkidegoak eta Estatuak) lege lerruneko arauek egiteko eskumena izango dute, bakoitza
|
bere
eskumenen barnean. Kasu honetan, eta kontrol tresnak ezartzeko aukera eskumenen banaketan oinarritzen bada, logikoa dirudi lurralde erakunde bakoitzak (Estatua eta autonomia erkidegoak) berezkoak dituzten eskumenen esparruan kontrol tresnak ezartzea.
|
|
|
Hala ere, helburu horiek lortzeak eta horien ondorioak saihesteak erakunde publikoen eta, bereziki, toki korporazioen" modus operandia" aldatzea ekarri du. Beraz," Beldurrak leundu egin ditu" eta galga bat sortu da
|
bere
eskumenak gauzatzean, arau fiskalak ez betetzeko arriskua murrizteko. AEFJLOk berak aztertzen ditu Administrazio publikoek aurrekontu egonkortasunaren, zor publikoaren eta gastu arauaren helburuen betetze mailari buruz egin behar dituzten txostenak.
|
|
|
Beraz, TAOLren 65 artikuluak zehazten duen auzibidean aurkaratzea ez ezik, TAOLren 66 eta 67 artikuluek esandakoa ere esparru honetan aplikatzekoa da. Lehenengoaren arabera, Estatua eta autonomia erkidegoak toki erakunde batek finantzaren esparruan
|
bere
eskumenak gainditzen dituela oharatarazten badira, toki erakundeak hartutako erabakia aurkaratzeko aukera izango dute. TAOLren 67 artikuluan ere, Estatuak administrazioarekiko auzibidean toki erakundeek finantzaren esparruan hartutako erabakiak eta akordioak bertan behera uzteko aukera izango du Espainiako interes orokorraren aurka egiten dutela ulertzen badu.
|