|
2000
|
|
|
Hori da nagusiki laburrak aditzera eman nahi duena. " Hemen bizi den arren, ez ditu
|
bere
erroak galdu. Irakurketa bat baino gehiago dauka gainera, alegia, ezin dela iritzirik eman, beti dagoelako arrazoi bat modu batera edo bestera jokatzera bultzatzen zaituena".
|
|
|
Sarrionandiaren esanetan, Durangoko irteerako zuhaitz horrek pelegrina, bidazti edo nabigatzailea izan nahi luke, baina
|
bere
erro sakon ikaragarriek eutsi egiten diote lurrari itsatsita, leku liriko horretan. Ikusi batera esan liteke zuhaitz hori Sarrionandiaren obraren irudi bat dela, leku lirikoan kokatua dagoela esaten du iturriaren ondoan, bere prosaren lirikotasunaz eta metaliteraturaz (iturriez) egin diren hainbat aipamen kritikori irri egin nahiez bezala.
|
|
|
III. milurtekoaren hastapenean ikusizko irrati bihurtuko zaigu orain arteko entzunezko irratia, hedabide zaharra, hedabide pobrea omen dena. Irratia izango da oraindino, audioan oinarrituko baita,
|
bere
erroak gogorarazi behar izateaz gain; baina ikusizkoa izango da, zeren audioarekin batera ikusmena baliatzeko aukera emango baitigu. Informazioa belarrietarik eta begietatik heltzen zaio gizakiari gero eta gehiagotan gure gizartean, eta etorkizun hurbileko plataforma multimediatikoetan gure sentimen guztiak erabili ditugu.
|
|
|
Kortesi erregelei eta bertzelako ordenantzei —zeinek gizon emaztekion harremanak arautu izan ohi dituzten— izugarrizko inportantzia emaiten zien, zeren, bataz, ume umetarik hala irakatsi baitzioten Ezpeldoiko jaun Christian Etxehandik eta haren emazte Graziana Larresorok, zeinak baitziren haren gurasoak, eta zeren, berriz bertzea, sinetsirik baitzegoen, gurasoek irakatsiaren arabera, ezen haiek gabe ordena gal zitekeela eta anabasa sort, eta anabasatik basakeria eta bidegabekeria baizik ez zitezkeela iguriki. Eta hargatik nahi izaiten zuen gauza bakoitza bere lekuan, nola atea
|
bere
erroan, ongi jarria eta pausatua, guztiak ere mosaiko baten piezak balira bezala. Eta, ohitura edo arau haietan zimendaturik, berak bere jokoa jokatzen zuen, eta entseiatzen zen, halatan, bere lekuan egoiterat:
|
|
2001
|
|
|
Literaturaren eremua ez da, ordea, gertakizun historikoa, erreka horretakourak behin eta berriro
|
bere
errotara erakartzen baditu ere. Gertatu gabea eta gertatuote den ez dakiguna edo gerta litekeena ere adierazten dizkigu literaturak, literaturaren helburua ez baita egia mugatu eta aztertzea, egia baino haragoko eremuetanbidaiatzea baizik.
|
|
|
Alabaina, tradizioa onartzen denean, ez da tradizio horri gatibaturik geratzekoonartzen. Sarrionandiak betidanik defendatu duenez (bere lehen lanetik bertatik: ikuskera honen emaitza da-eta IGB), nork bere tradizioa bilatu eta eraiki behar du.Alegia, testu orok
|
bere
erroak aurreko testuetan dauzkala esaten entzun diogu, baina erroak, berak dioenez, ez dira lotuta geratzeko:
|
|
|
Euskalgintzak bere buruarekiko hausnarketa sakona eta kohesio lana areagotzea beharrezko du urte batzuenbu ruan lortu nahi dituen helburuak argituz. Baina aldi berean, orain arte bezala gizartean
|
bere
erroak sakontzen eta euskararen mundua erakargarri bihurtzen saiatu behar du. Egiten ari dena egiteko eskubide osoa duelako eta etorkizuna euskara eta hizkuntz aniztasunaren eskutik datorrela aldarrikatuz, irabazle moralaren jabe dela sentiarazi behar dio gizarteari.
|
|
|
Nik, aldiz, guztiei eta bakoitzari
|
bere
erroak ipintzen dizkiet eta bakoitza bere lekuan kokatzen dut. Lehenbizi esaten dut ni maitari naizela.
|
|
2003
|
|
|
1789an estatu moldea aldatu eta 1791ean sortu zen eredu zentralista. Estatu honen eredua ezagutzeko
|
bere
erro filosofikoak ulertu behar dira, eta horretarako, «Argien Mendea»ren filosofia aipatu behar da. Estatua sortu aitzin «Argien» kontzepzioaren hiru lerro nagusitu ziren.
|
|
|
Ados. Jendearen ikusmoldea eta espiritua munduari irekia dago eta aldi berean
|
bere
erroak landu nahi ditu, baina, jendeak, aldi berean, babespen gehiago ere eskatzen du. Beraz, engaiamendua eta konpromisoa biziki handiak dira.
|
|
2004
|
|
|
Ziurrenik, elkarrekiko begirunearen alde egingo nuke, horixe iruditzen baitzait baliorik funtsezkoenetakoa. Ez dakit gizakia gai ote den bortizkeria
|
bere
erroetatik zeharo erauzteko; ez dakit, madarikazio itzela bailitzan geure azalean iltzaturik daramagun bortitzak izateko kalamitateaz inoiz libratuko ote garen; eta ez nago ziur, sortzezko bekatuarekin ez bezala, gizakiak gizakia suntsitzeko darakutsan gogoa ur bedeinkatuaren laguntzaz inoiz garbituko ote den. Ezezkotan nago.
|
|
|
Esan dezagun, bada, zorroztarria ebatsi dioten hizkuntzaren herriari bakarrik kargu hartu ordez, zuzenago izango zela hizkuntzen zorrozkailuaren jabe direnei ardura puskaren bat leporatzea. Zeren, gainerakoan, hizkuntzaren barne historian soilik aterpe hartzen duen jarrera tesia txikikerietan erraz galtzen da, arazo txiki horiek handi bihurtuz eta handiak txikituz.557 Hori aitortu ondoren, jakina, ez ditut gutxietsi nahi gure hizkuntzak egungo mundua
|
bere
errotan xehatzeko dauzkan eragozpenak.
|
|
|
Nolanahi ere den, ez nuke neure aurkezpen hau amaitu gura Aranaren euskal ekarpen batzuk gogoratu barik: ...ituen, ipar eta hegoaldeko euskaldun guztientzat ortografia batzea planteatu zuenean; onomastika arloan frantses eta espainolaren azpian geneukan menpekotasunetik irten eta euskal santutegi berria eratu zuen, gaur ko lñaki, Jon, Miren edo Edume ugarien sortzaile espirituala izanez, eta, az kenik, hizkuntza txukuntzeko kezkaz oroitu beharra dugu, euskarak kultur eta zientzi terminologia berria
|
bere
erroetatik sortzeko daukan ahalmena nabar menduz.
|
|
|
Sydney ematen zuen
|
bere
erroetan zegoen bakarra, trankil eta soraio. Emakumeak beste gauza bat dira:
|
|
2005
|
|
|
Oso gutxitan antzematen dut euskal sortzaileen artean bere hizkuntza hautaketen irizpideei buruzko hausnarketarik. Gehiagotan nabaritu dut euskara galdu duten hainbat sortzaileek, hizkuntza nola edo hala errekuperatuz,
|
bere
erroetara egin duten bidaiaren testigantza.
|
|
|
Bitartean Elvira Zipitria nekagaitz aritu zen euskarareneta euskal kulturaren adar gazteak
|
bere
erroetatik elikatzeko ahalegin guztian. Elvira Zipitria edota Gabriela Mistralen lanei erreparatu eta bere obreei umeekiko eta andreekikodarien errespetua ren sakonera ikusita, galdetzen dut —nireartean— familiarik ez izatea deliberatzeko zer nolako mugak sentitu zituzten.
|
|
2006
|
|
|
Ezustekoak eta zirrara dira nobelaren ezaugarri nagusiak. Anek ikertzen duen misterioak
|
bere
erroak iraganean dituen arren, ez nuke nobela historikotzat sailkatuko, argumentua gaur egun gertatzen baita.
|
|
|
Errotikoa. Erradikal hitza latinetik eratorria da, eta sorpresaz ikasi nuen gaztetan
|
bere
erro gramatikala sustrai hitza dela. Hau da, etimologikoki erradikala da arazoen erroetara jo eta horietatik abiatzen dena konponbide bila.
|
|
|
Ura
|
bere
errotara beti apaizak. Hala ere, jatorra zen:
|
|
|
Gehienek, ordea, ez zuten abiturik edo tunikarik janzten, ni bezalako gizon, haur eta emazteak baitziren. Etxe atarietan ez zen aterik gelditzen
|
bere
erroetan. Gehienetatik oihu lazgarriak edo orro basak jalgitzen ziren kanpora.
|
|
2007
|
|
|
hots, jadanik euskal identitatea galdu eta bere identitate gatazka joera inperialistenplanoan kokatzen duenaren lekukotasuna. Alegia, alde batetik kultura anglofonoaren eskutik datorren globalizazioaren zurrunbiloa eta, bestetik, hemen espainiaredo frantses izateak
|
bere
erroetan sustraiturik daukan zilegitasun ustela.
|
|
|
Izan ere, jakina da goroldioak oinarria behar duela
|
bere
erro sareak hedatzeko, edozein landarek bezala. Zalea da goroldioa harri umel eta bustietan egokitzeko.
|
|
|
Baina bat berdintasun hori aldarrikatu behar izateak berak adierazten du bestetik faktoaren ebidentzia, gizaki guztien bat berdintasuna gizon emakumeon kontzientzia «naturaleko» datu bat ez dela, onenean helburu bat eta konkista bat izan behar duela. Hizkuntzak, gizonemakumeen kontzientzia naturalak, oso garbi bereizten du
|
bere
erroetan batetik ni eta hi(= gu) ren estatutua eta bestetik ni eta ha/ ek, en estatutuaren artean. Moralki gaizki egiten ote du hizkuntzak?
|
|
|
Aldiz orain bai, orain badakizu nor zaren, non zauden. Bizitza ekuazio baten mailan aldendu zenezake, aldagai ezezagunen bilaketa soil eta antzu batean,
|
bere
erro anitzak bidegurutze baten izaera diferenteak direlarik, hara edo hona, gertuago ala asago, eroan zaitzaketen bidezidorrak. Bilaketa aldrebes horren soluzioak inork aurkitu ez badituen arren, x en edota y ren balio infinituei gerturatzen zaizkien emaitz, posible, ak asko dira zinez.
|
|
|
Edozein literaturak behar du autonomia, autonomia erlatiboa. Ez dut uste euskal literaturak
|
bere
erroak euskal literaturan dituenik. Euskal literatura kolonizatua da.
|
|
2008
|
|
|
Euskal elkarteetako zuzendariek errealitate hau kontutan hartu behar dute, eta jende horien erakartzeko manera pentsatu. Gaur egun, Estatu Batuetan, modan da Amerikanoa izateaz gain, norberak
|
bere
erroak beste nonbait dituela esatea. 60.000 pertsona horien artean, askok haien burua euskalduntzat deskribatu dute horrek haien bizian signifikazio handirik ukan gabe.
|
|
|
Azkaindarra zela hau, 1915an sortua, eta herriko seme arrazakoa, gor putzez apal baina
|
bere
erroetan ongi finkatua, erraiten badugu, irakurleak badaki jadanik pilotaria ere zela gaztean, gainerat bere euskal nortasunari errotik atxikia zelarik. Baionako semenariokotz erakutsiak zituen bere pilota ko dohainak beste jitearen ixurgiekin batean.
|
|
|
Bere esanetan, gainerako udalerrietan, armagintzaren iraultza beranduago jazo bazen ere, Eibarren «present azaltzen zaigu XIX. mendearen hasieratik,
|
bere
erroak Soraluzeko Erret Fabrikaren ihardueran eta krisian tinkatuz» (Uriarte, 1998: 24).
|
|
|
Erabiltzaile batek hartzen duen espazioa lortzeko,
|
bere
erro katalogoa, edo $HOME, baino ez da zehaztu.
|
|
2009
|
|
|
Agirietan jasota dauden datuen arabera, belaunaldi askotan halaxe egin izan dira gauzak, behintzat XVI. mendera iritsi arte. Valdelana sendiak lur honetan ditu
|
bere
erroak eta harrotasunez kontatzen du bere iragana. 500 urte dituzten zulo brodatu hauetan denbora gelditu egin da.
|
|
|
Testuinguru horretan ulertzen da emakume «normalak» ez duela sentimendu sexualik (Brecher, 1970). Hortaz, sexualitatearen ikerketa aurrezientifiko honek ere, kasu askotan moralean eta ikuspegi patologizatuan ditu
|
bere
erroak, emakumearen sexualitatearen agerpena oraindikukatuz.
|
|
|
Aurreko adibidean NBE agertzen da lan horretan, baina adibideko ziurtatze agintariak asmakizunak dira. Errealitatean ez dago konfiantza zuhaitz bakarra munduan, asko baizik, eta bakoitza
|
bere
erroarekin. Izan ere, norberak bere konfiantza zuhaitza sor dezake.
|
|
|
Urteetan eta urteetan daraman borrokaren baitako garaipen sinbolikoa dela erakusten du. Erran dugu zergatik lotuak ziren izena eta izana,
|
bere
erro historikoak eta norabideak zein diren azalduz. Hori onartua izan da.
|
|
|
Floridik: adar teknologikoak
|
bere
erro etiko, kontzeptual eta kulturalak baino azkarrago eta zabalago ari dira hazten. Desoreka horrek zera esan nahi du:
|
|
|
Ezgaraikoetan historiaren erabilera kritikoari buruz hitz egiten da: historia kritiko horrentzat kontua zen, gizakia askatzeko eta berak onartu nahi duen baino bestelako jatorririk ez onartzeko, iragana justiziaz erakartzea,
|
bere
erroak labainkadaz moztea, begirune tradizionalak ezabatzea. Historia kritiko horri, Nietzschek, gure benetako iturrietatik aldentzen gaituela eta egiaren izenean bizitzaren beraren mugimendua sakrifikatzen zuela leporatzen zion.
|
|
2010
|
|
|
9 Ondorenez, lege naturala, esangura hertsian, moralari eta teologiari dagokie, lege naturalak giza adimenean baititu
|
bere
erroak, ona eta gaitza bereizi ahal izateko. Salmoaren hitzak erabiliz, Nork eman guri zoriona?
|
|
|
Pasarte hori Eduardo Gil Berak aipatzen zuen, besteen bizitzari eta beste aldien ahazturari buruzko gogoeta batean. Atea
|
bere
erroetan bezala, Pamiela, Iruña, 1987, 132 orrialdean: " denboraren buruan gertatu zenetatik deus ere ez dela geratuko, beti zernahi higatzeko eta iresteko aski denbora iraganen baita eta halaber edozein ordain edo azalpenen behar arras soberetsirik izanen dela.
|
|
|
* hamman: bainu-etxea. zeuzkatenak; halaber, ibaiak
|
bere
errotik aldaraturik, aintzira eta urmahelekin ere bai, ardura oroitzen baitzen Fatiphurreko freskotasunaz, baratzeetako fruitu zaporetsuez eta iturriko uraren garbiaz.
|
|
2011
|
|
|
–Totalitarismoa fenomeno modernoa da eta hor ditu landatuak
|
bere
erroak. (?) Totalitarismoaren erroak nazio estatu modernoaren sabel espazialean txertatuak daude.
|
|
|
Getariako turismo bulegoan aukera ederra daukagu antxoaren iraganaz eta orainaz antolatu den erakusketarekin gozatzeko. Portuetan eta kontserba lantegietan jasotako aparailu eta tresna ugariek,
|
bere
erroak osorik gordetzen dituen mundu zabal baten berri ematen digute.
|
|
|
Erran behar dugu bizkitartean erakaspen horrek
|
bere
erroa, bere finka, erligionezko sinestean zuela. Etzitaken bertzela apez baten ganik".
|
|
2012
|
|
|
Quercus upelgintza, Lapuebla de Labarkan dago eta hamabi urte daramatza upelgintzan; upelak eskualdean bertan merkaturatzen ditu baina munduko beste ardo lurralde batzuetara ere esportatzen ditu. Pentsa daitekeenaren aurka, upelgintzak ez zituen
|
bere
errorik sakonenak izan ardoa ekoizten duten lurraldeetan. Garai batean, upelgileak itsas portuetatik oso gertu egoten ziren, itsas bidaia luzeetan garraiatu beharreko janariak upeletan eramaten baitziren.
|
|
|
Episteme modernoak XVIII. mendeko Argien garaiko arrazionalismoan ditu
|
bere
erroak. Garai hartako zenbait pentsalarik, gizakiak ordura arte pentsamolde erlijioso irrazional batean murgilduta egon zirela ikusita, obskurantismo zientifiko hartatik askatu nahi izan zuen gizateria.
|
|
|
Zonbaitek zaharra dela dioe, Grezian eta Erroman dütüala
|
bere
erroak; zeren eta herri horietako antzerkiaren üdüriko beita: bertsütan idatzia, kantatüa, müsika, dantza eta eresiz apaintüa, kantari saldo bateki.
|
|
|
Honaren eta gaixtoaren arteko borrokak hor lezake zentzü har. Pastoralak jentearen ikusmoldean dütü, arren,
|
bere
erroak.
|
|
|
Aldiz, gizonezkoen rolak erabaki hartzearekin, politika formalarekin, ekonomiarekin eta soldatapeko lanarekin uztartuta agertzen dira. Pateman ek gogoratzen duenez, gaur egun oraindik indarrean dagoen roleta lan banaketa horrek Modernitatearekin batera ezarri zen «sexu kontratuan» ditu
|
bere
erroak: kontratu hori gizarte zibil modernoari hasiera eman zion gizarte hitzarmenarekin bat eginez sortu zen, eta sexuei esleitutako ezaugarri jakin batzuen arabera finkatu zituen sexuen betebeharrak eta, hartara, herritartasun eredua bera ere (Pateman, 1988; 1989).
|
|
|
Azken batean, ura
|
bere
errotara eramateko asmotan ondorengoa bezalako gogoeta egiten zuen: Bizkaia askea zenez gero, nahierara jauna edo erregea aukeratzeko eskubidea zeukan.
|
|
|
Aurrera egiteko, zer izango banaiz edo galmendi, barkamena behar dut, sekula izango ez naizen udazkena. Hitz justuekin esan nahi nuke hau, soberazko arrosarik gabe, baina bizi denak beti nahi du urdinago, eta argia ez da gaur
|
bere
erroan konformatzen.
|
|
2013
|
|
|
Kooperatibismoaren baloreak defendatu behar dira kapitalismo basatiaren olatutik. Hain justu, marrazo industrialen kontrako borrokan, Fagorrek agian ahaztu ditu
|
bere
erroak eta enpresa kapitalista moduan jardun du. Horregatik kudeaketa erantzukizunak argitu behar dira Fagorren eta Mondragonen.
|
|
|
Carlos Slim munduko gizonik aberatsenak egunean 10 lanorduak egitearen proposamena egin digu oraintsu, baina ez bost eguneko lanorduetan, baizik eta asteko hiru egunetan. Honek zera ekarri dit gogora, aintzina baten Europako zibilizazio zaharrenean, euskararen jatorriak aztertuz eta
|
bere
erro sakonetan murgilduz, halaxeko egituraketaren bat izango zutela gure aurrekoek. Kristaurreko belaunaldi zaharrean, bizipenerako eta gorputzaren elikapenerako, astelehenetik asteazkenerainoko hiru egun lan produktibo, eta barruak asetzeko edota arima eta adimenaren bizipozerako beste hiru.
|
|
|
–Bitan edo hirutan eroan izan nau Zelek futbolera, esan zuen, irina
|
bere
errotara zeroala, mahaikideek barre egiteari laga ez beste?, eta badakit, beraz, zer den arbitroa. Gehiago esango dizuet:
|
|
|
Urruntzen ari dira urrats hebainduak. Haize lasterraren eraginez,
|
bere
erroetan kirrinka ari da ate irekia.
|
|
|
Bernard Etxepare lehen euskal liburuaren egilea Eiheralarrekoa zen etaGaraziko euskaraz izkribatu zuen. Ezterenzubikoa ere Garaziko euskara dugu.Etchamendyren euskara, Manezandi idazle handiarena bezalaxe, Garazikoa dugu.Garaziko euskara
|
bere
erro naturaletan aztertu nahi duenak altxor handia duliburu honetan.
|
|
|
–Bitan edo hirutan eroan izan nau Zelek futbolera –esan zuen, irina
|
bere
errotara zeroala, mahaikideek barre egiteari laga ez beste–, eta badakit, beraz, zer den arbitroa. Gehiago esango dizuet:
|
|
|
Hasi da ezinegona ezker abertzaleko euskaltzaleen artean, eta berri itxurako formulazioak agertu dira euskararen balizko politika beregain bati begira. Baina nork eramango ditu diskurtso puska hauek
|
bere
errotara. Baietz saiatu aparatuak hori berenganatzen.
|
|
2014
|
|
|
280 Zeruko atea beti dago
|
bere
errotik aterea.
|
|
|
Bertan aipatu zutenez, «ez da arazo berria N121 A errepidean gertatzen dena. Urteak daramatzagu arazo berdinarekin eta zoritxarrez hemen inork ez dio arazoari
|
bere
erroetatik heltzen. Eskualde ttiki bat gara Bortzirietan, 8.000 biztanle inguru eta Baztan Bidasoa osoa hartzen badugu 20.000 pertsona inguru.
|
|
2015
|
|
|
Baina gaineratzen du: . Hemen bakoitzari gustatzen zaio ura
|
bere
errotara eramatea?. Lopezen ustez, Iturbe bizirik balego ere, antzera gertatuko zen gertatu zena:
|
|
|
|
bere
errotan txegosi zuen,
|
|
|
Eta Rikardok, urak
|
bere
errotara ekarriz, beste galdera bat:
|
|
|
Sekretu batzuk badaude, baina ez ditugu kontatuko, herritarrek beren iritzia eraikitzea nahi baitugu”, azaldu du Eduardo Arreseigor irakasleak.Irekiera ekitaldi jendetsua“Segaz moztutako belarra sardeaz biltzen hasi da baserritarra. Sustraiak
|
bere
erroetatik erauzi ditu, bere arbasoen izana, gure iraganeko ondarea gurera ekarriz. Hontzaren jakintza, aizkolariaren ausardia, langilearen kemena, trenaren triki traka, arraunlariaren indarra, sorginen aztikeria…” Hitz horiekin eman zioten hasiera muralaren irekiera ekitaldiari.
|
|
|
Orain ni heure atearen zaindari, neu, eta neure baitatik biok, eta hemengo guztia nigan kirrinka, atea
|
bere
erroetan hazten doan bitartean, irudietatik hitzetara pasa ezinean betazalpekoak hain dira eta mutu.
|
|
|
Eta atepetik argi izpirik ere ez, bihotza lehertzear
|
bere
erroetan, antzemanik geu ginela alamartxo gainetik eskua emanda salto egiten asmatu zuten bi neskatxak. Atezaina bera lekuko.LehORRETIK begiratuta zeruaren ertzean itsasoa
|
|
|
Herria munduari irekitzea, eta eguneratzea. Eta hala zen abiatu,
|
bere
erro identitarioak bazterreratu gabe: foru zuzenbidea, euskal hizkuntza eta kultura.
|
|
|
Funtsezkoa zen horretaz, monumentuaren transformatzea" ezinbestekoak diren duintasunaz eta zuhurtziaz, eta gogoan hartuz oztopo psikologiko sakonak gerta litezkeela ideologiaren alor ezberdinetan". Hala ere, ez omen zirudien zuzena" bando kontrarioko hilen izenak edo hondarrak gehitze sinplea" bururatzea, eliza monumentua izanki," kontzebitua
|
bere
erroetatik gure oinarri ideologiko eta politikoen oroitzapen esklusiboan". Aria horretaz, Urmenetaren proposamenak gura zuen eskaini" oroitzapen kristauaren adiera nafartar guztiei, zeintzuek Historian zehar bizitza eman baitzuten kausa ideologikoen izenean, izan Nafarroako barne gerrak, izan nazionalak, izan kanpo enpresak edo gurutzadak".
|
|
|
Ondotik, Mikelek, hitza hartzean, nahi izan ditu eskertu berekin lan egin eta egiten duten guziak. Aipatu ditu bere haur eta gazte denboran bizi izan dituen mementoak familian, eskolan, adixkideekin eta nola erakasle bilakatu den, sekulan ez ahantziz
|
bere
erroak eta bere sort herria: Aldude.
|
|
|
Gaurkoa bururatzeko, Txilen ahaideak ukan ditzaketeneri interesatuko zaien gaia ekarriko dugu. Patricio Legarraga txiletarra inginaria da lanbidez, baina
|
bere
erro euskaldunak ikertzea maite, eta hala arizan da ondarreko hogoi urteetan. Liburuak ere idatzi ditu, partikulazki Lapurdi/ Iparraldetik eta Nafarroatik Txilera joan ziren euskaldunez.
|
|
2016
|
|
|
Ni ere sartu eta eseri egin nintzen, haren ezkerrean. Eta neure lekuan jartzen ia bukatu gabe nengoela, inertzia indar hutsagatik
|
bere
erroen gainean poliki biratuz, atexka itxi egin zen, zartada idor zehatz batez, zepo baten antzera.
|
|
|
Indar handienak bildurik, itzulika jarri dut sehaskatxoa, abaila izugarrian. Badirudi tramankuluak
|
bere
errotik atera behar duela. Geldiarazi dut sehaska, haurrari begiratu diot.
|
|
|
dena iruditu zitzaion inoiz ez bezain eder eta magiko. Mundua azkenik
|
bere
erroetara itzuli izan balitz bezala. Bakar bakarrik zegoen, begiak indarrez itxiak, bere baitara guztiz bildua.
|
|
|
Geldialdia aprobetxatu behar dugu, hala ere, non gauden eta zertan gabiltzan gogorarazteko, inork ahantz ez dezan. Madrilen gaude, 1980ko abenduko edo 1981eko urtarrileko egun batean, edo gauean hobeto esanda, gau beranduan dagoeneko; eta egun edo gau honetan, Madrilgo hotel bateko gelan Alsina, 39 urteko emakume amerikarra, ama hil berri zaiona eta itxura denez munduan bakarrik eta noragabe sentitzen dena, gurasoen sorterria ezagutzera datorrena,
|
bere
erroekin batera bizitzari egiten dizkion galderetakoren bati ere erantzuna topatzeko esperantza ezkutu eta aitortu gabearekin; horra beraz gure pertsonaia, gurasoen sorterrira zetorrela aireportuetako arazo teknikoengatik gaua Madrilgo hotel honetan igaro beharra suertatu zaiona, non bainu bero eta lasaigarria hartu ondoren whiski hotz eta lasaigarria hartu eta, ohe gainean etzanda, bere aita ame... Burtxoraturik bezala sentitu da lehenengo unean, non dagoen zehazki ez dakiela, ametsaren eta itzartu osteko munduaren artean galdu samarra.
|
|
|
Nonbait jarri da muga bat. Gure emakumeak badaki aberri lanbrotsu baten berri are lanbrotsuagoa,
|
bere
erroak historiaren erraietan sakon sustraituak omen dituena, errai hori lokatzezkoa izanik ere; badaki etsai inperialisten asimiliazio saio etengabeen berri, badaki mende hasierako berpizkunde ahalegin dirdaitsuen berri ere; hortik aurrera, ez daki gauza handirik: bai, ordea, Errepublika bat ezarri zela, esperantzaren hazia berriz ere erne zuena, eta haren ondoren matxinada faxista etorri zela, itxaropen izpi guztiak zapuztu eta zanpatu zituena.
|
|
|
Sagarrondoa, euskara eta lizeoa bezala, lurrari atxikia da eta
|
bere
erroekin lurra atxikitzen du. Lur eta eremu berrietan landatzen da eta fruitu emaiten du:
|
|
|
Gure lurraldeak beti izan du gaitasuna aldakuntzetara egokitzeko, bere egitura ekonomikoa eta kultura hutsetik asmatzeko;
|
bere
erroak inoiz baztertu gabe, aldakuntzaren aitzindari izaten jakin izan du. Abiapuntu egokiak ditugu:
|
|
|
Igande goizeko ustegabeko gomita ginuen 90 urteko apeza, Calcuttan lan egin duten lagunak baititu Azkainen. Sortzez paristarra, aspalditik Indiako Calcuttan, hemezortzi miliun bizilagun dituen hiri harrigarrian, eginak ditu
|
bere
erroak eta etxola batean segitzen du bizitzen lepradun, elbarritu eta biziak kolpatuak inguratuz. Pobreen erdian pobre, gorputzez ahuldua balinbada ere, barneko indarrez ez da batere hala bertzeeri osoki emana den gizon apal hau.
|
|
|
Arnaud Montebourg arras berotua da. Saone et Loire departamenduan
|
bere
erroak han ditugaitzeko bilkura egin du, mila lagun bildurik, garbiki erraiteko hautagai izanen dela, ez duelakotz nihundik ere sustengatzen ahal François Hollande, ezkerreko bidetik sobera urrundua dena... Funtsean, galdetzen dio preseski ez berriz hautagai izaitea, denendako hori hobe litakeela!
|
|
|
Hala ari da, Euskal Herrian barna bisitari, Argentinako talde bat ondarreko egun hauetan, Saladilloko Euskal Etxeko Silvina Bordenave antolatzaile eta Donostiako Bask In Motion enpresa programaren prestatzaile. Hori iragarri genuen iragan astean; baita ere bisitarien artean Olga Leiciaga deitu abantxu 78 urteko emazte bat bazela,
|
bere
erroen xerka jina, lehenengo aldiz. Tira.
|
|
|
Emil Baigorrin sortua zen, Bastida auzoaldeko Belarrea baserrian. Han zituen
|
bere
erroak. Eta nolako erroak!
|
|
|
Diru bilketa kanpainaren hasiera Biltzar nagusiaren ondotik, arduradunek prentsaurrekoa egin dute, diru bilketa kanpainari hasiera emaiteko" Euskaldun bat euro bat Jauregia eros bagineza denek" lemarekin, Baigorriko xokotik abiatzen bada ere, munduko Euskaldun guzieri idekia dela erakutsiz. Proiektu hunek hunkitzen ahal baitu edozoin Euskaldun bere historian,
|
bere
erroetan, bere inguruan, bere lanean, bere harremanetan... Hortarako, elkarteak pentsatu du Euskaldun bakotxari buruz itzultzea" Konda Gaitezen" xedearekin.
|
|
2017
|
|
|
Nola gure Jaungoikoak jantzi baitzituen lurreko animaliak, aireko hegaztiak, itsasoko arrainak eta oihaneko zuhaitzak ere bere beztimenda mota batzuez animaliak larruz eta ilez, hegaztiak lumaz, arrainak ezkataz eta zuhaitzak azalez, eta nola zuhaitzak, bere dauden lekuetatik higitu gabe eta lan egin ere gabe, bere azpiko lurraren gozoa eta gizentasuna beregana
|
bere
erroez tiratuz eta edoskiz, hazten, handitzen eta mantentzen baitira, animaliek ere bere bazkak eta jatekoak, berehala, eho gabe, erre eta egosi gabe jaten baitituzte, eta bai bere etxeak eta etzauntzak ere, nonahi den, arrasten eta iluntzen zaien lekuan hartzen, eta gehienak, berehala, bere amen ondotik baitoaz zein baitira abantaila handiak, hala Jainkoak, nahi izan balu, eman ziezazkiokeen giz... jantzi zukeen, etxedun egin zukeen eta, deus kostatu gabe, behar zuen guztiarekin ipini zukeen.
|
|
|
Sicut ostium vertitur in cardine suo, sic piger in lectulo suo. Atea
|
bere
erroetan bezala itzultzen da nagia ere bere ohean edo kamainan.
|
|
|
Atea
|
bere
erroetan eta uhaletan ongi jarria eta pausatua dagoenean, errazki ixten da eta irekitzen da; aise alde batera eta bestera erabiltzen da. Ordea, erabiltze haiengatik guztiengatik ere, erabili ondoan bere lekuan eta tokian gelditzen da.
|
|
|
Eta hartzen du zerbait gogo, hartzen du nahikunde bat bide onera bihurtzeko, bizitza berri bati lotzeko eta anarterainoko aztura gaizto guztiak uzteko. Ordea, gero ere, iraultze eta ibiltze haien guztien amaieran, atea
|
bere
erroetan eta nagia bere ohean bezala, bere bekatuen xisteran eta etzauntzan baratzen eta gelditzen da.
|
|
|
Eta urte hauetan guztietan, Euskal Herriaren alde aritu da, Euskal Herria osatzen, hezurmamitzen, gauzatzen, bideratzen eta arrakastara eramaten. Euskal Herrian ondo sustraituta ditu
|
bere
erroak gure Alderdiak. Eta Euskal Herriak —pintaden egile horiek hitzetik hortzera erabiltzen duten Euskal Herri horrek— bere konfidantza ematen jarraitzen digu sarri sarri egiten diren bozketa demokratikoetan.
|
|
|
Jidardia. Nik uste zilar> zidar hitza daramala deitura honek
|
bere
erro ezkutuan. Ikus Mitxelena, AV, 617.
|
|
|
Nahi izan dugu hobeki ezagutu eta hiru galde nagusi egin dizkiogu:
|
bere
erroak zein diren, zerk deliberarazi
|
|
|
Kasu, ez dugu hemen saltsarik aipatzen, bainan ari gira salsa deitzen den musika eta dantza bereziaz. Kubatik jina dena,
|
bere
erro zaharrak Afrikan baditu ere. Helduden astean, Hendaian, toki ederra egina izanen zaio.
|
|
2018
|
|
|
Haietarik bat zen eritasunak goizegi ereman daukun Jean Mixel Larrasquet. Burasoek bezala,
|
bere
erroak Xiberoan zauzkan, bereziki Barkoxen. Gaurko enpresarien eta jendartearen beharrak ezagutzen baitzituen, injinadore gazteen prestatzeaz arduratzen zen, eta Unibertsitate mailean, garatua zuen harreman sare zabalari esker mugaz bi aldetakoen arteko proiektuen bideratzera heltzen zen.
|
|
|
Luze gabe, Monzon deitatu hego haizea heldu zen hodei goibel eta euritsuekin; adar batean erauntsirik, euriok mendi gainetik behera isuri ziren Chambal ibaira biltzeko. Ur hura oro ezin edukiz, ibaia
|
bere
errotik ilki zen hiria zegoeneko lautada estaliz.
|
|
|
Konstantinoplako gizon garrantzitsua da baina ez ditu
|
bere
erroak ahaztu.
|
|
2019
|
|
|
Han izanen da Watt, argi baitu karrikara atera behar dutela bidezkoa ez dena aldatzeko. Sistemak
|
bere
erroan du arrazakeria, senegaldarraren hitzetan, eta egoera hori irauli ahal izateko, zapalkuntza hori sufritzen dutenek egon behar dute borrokaren" lehen lerroan". " Ongi da bertze herritarren eta elkarteen laguntza eta babesa jasotzea, baina guk gidatu behar dugu prozesu hau.
|
|
|
Telebistan ikusten genituenak ez ziren xehetasun soilak, kasu jakin haren ezaugarri eta zirkunstantzia bereziak: denen artean, oso ezaguna zitzaigun konstelazio bat osatzen zuten, eta indarkeria sexistaren funtzionamendua
|
bere
erroetaraino ikusarazten zuten.
|
|
|
Iruditzen zitzaien, laboraria izanez, zuhurtziaren jarioaren instintuaren jabe zela. Besteak axolagabeak eta friboloak ziren, hiritarrak, nahiz eta nehork ez zituen
|
bere
erro baserritarrak urrun. Lokatza gertu zeukaten denek.
|
|
|
Michel de Montaigne jotzen dugu aipu erabiltzaile trebe nagusitzat. Euskaraz, baina, Axular bezalakorik ez, aipu bati txirbilak ateratzeko orduan, aipu bat
|
bere
errotara ekarri eta bertako errotarrian nahi duena nahieran ehotzeko maisutasunean.
|
|
|
Langa sare bat zegoen kanalaren eta okindegira zihoan erretenaren artean, urak ekarritako hostoak gelditzen zituena. Miguelek atera egin zuen
|
bere
erroetatik, eta ataka libre utzi. Zaharrak hartu zion, eta hura eskuetan zuela gelditu zen basurdeari begira.
|
|
|
Bi hizkuntza eta, beraz, bi azentu sistema elkarren ondoan bizi direnean, bakoitza urak
|
bere
errotara eramaten saiatzen da.
|
|
|
Bai, aurrez ikusi Errutiz hori eta gero bordari maizterren sailean ikusiko duzun 2 MARTIMIGELENE bezalaxe Aztieta izenez dator egungo Martigartzineko borda ere. Ahaztu baino lehen esan, Aztieta zaharra dela eta, haitzdela
|
bere
erroa, eta ez azti, sorginkeriak hain maite dituen ikerle serioak maizegi nahi bezala. Inguru guziko orografia lekuko, edo dokumentu zaharretan maiz ikusiak dauzkadan Aiçtieta eta gisa bertsuko aldaerak.
|
|
2020
|
|
|
Har diezaiogun bat, adibidez, O tempora! O mores!, bigarren saiakera liburua, lehena, Atea
|
bere
erroetan bezala, 1988koa, eskuraezina baita. " Kontzientzia eta moralari buruzko gogoeta zenbait" aurkituko ditugu bertan, azpitituluaren arabera.
|
|
|
Badirudi gure gizarteak ildo hau jarraitu lezakeela, deskribatutako plataformetan edo bestelako" mikrolanak" egiten dituzten pertsona kopurua gero eta handiagoa baita. Berez, sistemak,
|
bere
erroan, abantaila ugari ditu: etxetik lan egiteko aukera, nahierako ordutegia edukitzea, proiektu ezberdinak aldi berean kudeatzea eta abar.
|
|
|
Estatuak estakuru, hemen nor
|
bere
errotara ekartzen ahalegintzen da Bidasoko urak. " Gu" zer garen eta zenbat garen definitzen, zer den barnekoa eta zer kanpokoa erregistratzen, arrain haztegiko izokinak bagina bezala markatzen:
|