|
2002
|
|
|
Gerraz eta aitona hilaz aritzen zenean ere, berdin. Behin batean halaxe esan zien
|
bere
bilobei:
|
|
2005
|
|
|
–Jaun andreok, gaur elkarrizketa berezi bat eskaini nahi dizuet, Kontxi Elkano eta
|
bere
bilobaren artean. Mundu guztiak ezagutzen du Kontxi, telebista izar ere bilakatu baitzaigu azken boladan.
|
|
|
Horregatik, Ines jaio zenean, kezkatuta egon zen, nora ezean, ez zekielako nola hezi behar zuen
|
bere
biloba hura, Teresarekin izan zuen porrotaren ondoren, eta ibili ere, halaxe ibili zen urte batzuetan, egiten ari zenaz batere ziur ez zegoela, egun batean argi bat piztu zitzaion arte.
|
|
|
Garbi zuen orain amona Kontxik nola hezi be har zuen
|
bere
biloba. Eta, nola neska kementsu bat nahi baitzuen, pobreekin eta proletarioekin bat egingo zuena, baita gizonen gehiegikeriei aurre egingo ziena ere bere garaian?
|
|
2006
|
|
|
Anek hasperen egin zuen. Azken batean, bere seme bakarraren hiletara agertu ez bazen, zer axola behar zion
|
bere
bilobak?
|
|
|
Ez dun bidezkoa, protesta egin zuen. Aitonaren txikitako argazkiak, gaztetakoak, gerra garaikoak...
|
bere
biloba kuttunari ateratakoak. Anek zalantza hazten sentitu zuen bere baitan.
|
|
2010
|
|
|
sentiarazi zuen indartsu eta boteretsu, ez zait beste esplikaziorik bururatzen. Jarraian, berriz, aitonak burua mugitzen zuen goitik behera, behin eta berriro, hain zegoen, antza,
|
bere
biloba harekin liluratuta?, anaiak esan zuen: –Aitona, lehen tiro honek gizon egin nau, eta uste dut badudala beste tiro bat egiteko eskubidea, gizon naizen neurrian??.
|
|
|
–¡ Mierda puta!?, hitz hotsak garbi iritsi ez zitzaizkidan arren, ezpainkariei ongi antzeman nien behintzat! Aitak, izan ere, bizi bizirik behar zuen hezur haragietan, aspaldikoa zen arren, Benjamin Mariarekin egokitu zitzaigùn kalbario anker desegokia; bizirik behar zuen, halaber, Teofilo Mariaren istripua, une jakin batean birao ere eginarazi ziona, haragiaren erreboltak bultzaturik; bizirik behar zuen, azkenik,
|
bere
bilobaren gorpua. Nazario txikiarena!?, jaio aurretik hiltzera kondenatua; aitak, beraz, sutan behar zuen Jainkoaren kontra, halako zerbait ere esan zion, ausaz, mementoren batean: –Zer uste duzu, txotxongilo bat naizela nirekin zernahi egiteko?
|
|
|
‘Hau ote da, bada, Jainkoa izatea? ’ Aitonak diana bat jarri zuen zuhaitz baten kontra, eta Heinrichek huts egin zuen, baina hotsa sekulakoa izan zen, eta hotsak —trumoiak eta ostotsak Jainkoaren tiroak ote ziren? — sentiarazi zuen indartsu eta boteretsu, ez zait beste esplikaziorik bururatzen. Jarraian, berriz —aitonak burua mugitzen zuen goitik behera, behin eta berriro, hain zegoen, antza,
|
bere
biloba harekin liluratuta—, anaiak esan zuen: ‘Aitona, lehen tiro honek gizon egin nau, eta uste dut badudala beste tiro bat egiteko eskubidea, gizon naizen neurrian... ’ Eta beste tiro bat egin zuen, baita harekin berdindu ere bere pena, nik uste, une hartan bai behintzat —ez zuen dianarekin asmatu, baina zuhaitz enborrarekin bai—, anaiaren irri zabala oroit baitezaket oraindik ere, zorionaren ikurtzat har zitekeena, bere zoritxarraren erdian.
|
|
|
" ¡ Mierda puta!", hitz hotsak garbi iritsi ez zitzaizkidan arren, ezpainkariei ongi antzeman nien behintzat! Aitak, izan ere, bizi bizirik behar zuen hezur haragietan, aspaldikoa zen arren, Benjamin Mariarekin egokitu zitzaigùn kalbario anker desegokia; bizirik behar zuen, halaber, Teofilo Mariaren istripua, une jakin batean birao ere eginarazi ziona, haragiaren erreboltak bultzaturik; bizirik behar zuen, azkenik,
|
bere
bilobaren gorpua —Nazario txikiarena! —, jaio aurretik hiltzera kondenatua; aitak, beraz, sutan behar zuen Jainkoaren kontra, halako zerbait ere esan zion, ausaz, mementoren batean: " Zer uste duzu, txotxongilo bat naizela nirekin zernahi egiteko?
|
|
2011
|
|
|
Hura ez zen, haatik, hegazkinak aipagai genituèn lehen aldia, zeren noiznahi entzuten baikenuen, bertzenaz ere, edonoren ahotan, jota ezagun hura: . Pablo Radaren amona/ dabil zeru eske;/
|
bere
bilobak baleki/ eramanen luke?, bizi bizirik baitzegoen, artean, inguruko herrietako jendearen baitan, Pablo Radak eta Nicolás Francok egin zutèn balentria, Plus Ultra izeneko hegazkinarekin ozeanoa zeharkatzen zutela, Ameriketaraino.
|
|
|
–Bai. Heinrichek, zure anaiaren hilketaren susmagarriak,
|
bere
bilobaren bizitza salbatu nahi zuen. Giza arima misterioz josita dago.
|
|
|
–Gure aurkikuntza guztien berri eman nion, baina ez zuen hitzik ere atera, ezta
|
bere
bilobaren aipamena egin nionean ere. Morroi gogorra benetan, hasperen egin zuen?.
|
|
|
Beren arteko tratuaren baldintzak aldatu zituen orduan Julenek:
|
bere
bilobarentzako dirua lortu nahi izanez gero, agureak Julen hil zuela aldarrikatu zuen poliziaren aurrean.
|
|
|
Europako aireporturen batean bere pasaportea erakutsiz gero, bazitekeen bere izena poliziaren zerrendaren batean agertzea. Beckek iradoki bezala, denbora joan ahala Heinrich urreaz ahaztuko zen... harik eta
|
bere
bilobaren gaixotasunak altxor zaharraren bila joatera bultzatu zuen arte.
|
|
|
–Eskimala Antartidara joan zen
|
bere
bilobarekin. Gu baino freskoago egonen da behintzat.
|
|
2012
|
|
|
–Eta, eskuinean, burdinaz zeharo estalitako aitonseme hau, zaldi aztoratu baten gainean,
|
bere
biloba Louis de Brézé da, Breval eta Montchaubeteko jauna, Maulevriereko kondea, Maounyko baroia, erregeren txanbelana, Ordenako zalduna eta era berean Normandiako gobernaria, 1531.eko uztailaren 23an hila, igande batez, izkribuak dioen bezala; eta behealdean, hilobira jaisteko prest dagoen gizon hori, berbera duzue. Inolaz ere ezin daiteke, ez al da hala?, ezdeustasunaren irudikapen bikainagorik ikusi.
|
|
2013
|
|
|
Problemarik gabe. Nola bihurtuko zuen, bada, bere ekintza ustel hura arazo,
|
bere
bilobaren askatasuna edo espetxeko bizimodua jokoan zeudenean. Odol kontuak legearen aitzinetik baitzeuden, inondik ere?
|
|
|
Amonak zupada bat eman zion tutuari, eztula egin zuen ke asko kanporatuz, eta konplizitate barre txiki bat dedikatu zien
|
bere
bilobari eta bikiei. Berak ere hamalau urte izango balitu bezala.
|
|
|
Problemarik gabe. Nola bihurtuko zuen, bada, bere ekintza ustel hura arazo,
|
bere
bilobaren askatasuna edo espetxeko bizimodua jokoan zeudenean. Odol kontuak legearen aitzinetik baitzeuden, inondik ere...
|
|
2014
|
|
|
Emakume biak gustura ari dira, ordea. Orain ama ari zaio Reginari kontatzen
|
bere
biloben eta birbiloben berri. Tamalez, Joxemanuel dibortziatu egin zela, eta Iñaki, ba...
|
|
2015
|
|
|
–Etxera ez, aitona. Gehiago nahi dugu, gehiago!?, eta zulo handienak eta harri gogorrenak zeuden bidetik eramaten zuen aitonak bere traktorea, bere gurdia eta
|
bere
bilobak.
|
|
|
Gorabehera haiek asko urrutiratu zituzten Ragnheidur eta Ari, baina emakumeak ez zuen harremana guztiz moztu nahi izan semearekin, izaera ireki eta eskuzabala zuelako, eta ez zuelako
|
bere
biloben arrastoa betiko galdu nahi. Pentsamendu deserosoen gatibu pasatu du gaua Arik eta, egunaren arratsean, aldez aurretik hitz egin bezala, berrogeita hamar gizonekin elkartu da, Ogurreko elizara.
|
|
|
Gainera, bi arrazoi ezin hobe dauzka orain baleazale atzerritarrak laguntzeko:
|
bere
biloba eta sabelean daraman haurra.
|
|
|
Bigarren ondorio bat ere atera liteke ordea pasadizo honetatik, lehenengoa bezain tristea edo tristeagoa: erdaldunek irakurtzen ez jakitea bezain ulergaitza gertatuko zitzaion aitona Joxemariri, ziurrenik, baten batek, adibidez,
|
bere
biloba zaharrenak, zer eta euskaraz idaztea.
|
|
|
Letra ederra zuen
|
bere
bilobak: borobila, handia, oraindik ezertaz damutzeko astirik izan ez duenarena.
|
|
|
Alberto
|
bere
biloba aztertzen gelditu zen une batez: umea baino gehiago heldua iruditu zitzaion eta horrek ezinegona sortu zion.
|
|
|
Beno, gauzak oker ikusiz gero aitzakia bat jarri eta beti bihurtu lezake egun bateko bisita:
|
bere
bilobak musukatu eta etxera itzuli.
|
|
|
Bere garaian hiru seme alaba hazitako emakumea, oraindik ere gordin gordina, bizitzaren lorean esango nuke nik, eta berari sinistera ikaragarri umezalea dena. Ba, sinistuko duzue, kasu zipitzik ere ez dio egiten
|
bere
biloba bakarrari, ezta arbi loretik arbi lorera bisitan joaten garenean ere. Hortik atera kontuak.
|
|
2016
|
|
|
Ez da nire kontua bezeroek nola erabiltzen duten. Eta jakina, Artundok sekula ez zidan aipatu
|
bere
biloba hiltzeko asmorik zuenik.
|
|
|
–Ez zen gauza handirik galdu, erran zuen?. Baina ezin genuen susmatu sasikume horrek
|
bere
biloba gaixoa hilko zuela. Bagenekien burutik zegoela, baina sekula ez genuen pentsatu horrelakorik eginen zuenik.
|
|
|
–Oraindik ez dakigu zergatik hil zuen Artundok
|
bere
biloba, erran zuen?. Beharbada arrastoren bat aurkituko dugu haren etxean.
|
|
|
Baina bazekien inportanteena: Alvaro Artundo
|
bere
bilobaren desagerpenaren susmagarri nagusia zen.
|
|
2017
|
|
|
Berriro bete zituen basoak eta topa egin genuen
|
bere
bilobaren osasunari. Anagnostis xaharraren begiak txinpartaka ari ziren.
|
|
|
Emakumeak atari koxketan eserita zeuden, kalakan; agureak, isilik, burua makilen gainean bermaturik. Fruituz abaildutako granadondo baten azpian atso ximur bat buruko zorriak kentzen ari zen
|
bere
bilobari.
|
|
|
Panpina handi bat naiz berarentzat. Gaur, dirua irabazi eta
|
bere
bilobaren haurtzaroa hain pobrea ez izateko balio dio. Agian honek benetako panpina bat izango du.
|
|
2018
|
|
|
Ilunabarra lasaia eta epela izan zen, eta larreak gorri ilunez tindatu ziren. Laurogei urteko amona herriko sarreran geratu zen, geldi geldi, mendian gora zihoan bideari begira, txakurra eta ardia bere oinetan etzanda zeuzkala,
|
bere
bilobak balira bezala. Une hartan jaitsi zen You Sipo mendi tontorretik; espresio gogor bat zekarren aurpegian, eta hauts geruza lodi batek, kotoizko jaka barrubigun bat bezain lodi, burua eta gorputza estaltzen zizkion.
|
|
2019
|
|
|
Lurdesek eta Bitoriak, anartean, ume kontuei ekin diete:
|
bere
biloba txikienak amarekin baino amamarekin egotea ia gurago izaten duelakoa lehenak, berea Alemanian estudiatzen ari delakoa bigarrenak. Eta Sabina isilik, mahaiaren bestaldean gizonezkoek pinudi garbitzeaz diotena entzun guran; ez elkarrizketa batean, ez bestean:
|
|
|
Julian beti portatu zen ondo errainarekin, baita banaketaren ostean ere. Eta senar ohiak esanda zekien haren testamentuan 50.000 euro zeudela
|
bere
bilobentzat, bi zeuzkan: Ekain eta familia aparte izaten ahalegintzen zen hogei urteko mutil lodi eta eskizofrenikoa?.
|
|
2020
|
|
|
Teresa minduta dago, Martin zaintzen egon den denboran, Josebak behin baino gehiagotan aurpegiratu diolako sabelean daraman umea arriskuan jarri duela. Aitaginarrebak ere kargu hartu izan dio,
|
bere
biloba zaintzeko ardura gogoraraziz. Teresa, hala ere, nebarekin egon da azkeneraino, hiru hilabetez, gaixo infekziosoentzako gela isolatuan.
|
|
2021
|
|
|
Ez da erraza ulertzen nondik edo zerk sortua den aitona bat
|
bere
biloba akabatzera eraman dezakeen indarra, ez bada sineste ilun eta itsu baten bortxazko gogorkeriak eragina, gure inguruan bertan infernuak sortzeko indarra duen erlijio ankerrak alegia.
|
|
2022
|
|
|
Josebak beldurra zion bere amaginarrebari eta egun osoa ematen zuen haren ezkutuan. Aneren amarentzat gazte herabea baino ez zen
|
bere
biloben aita, eta galdera zorrotzak egiten zizkion, hori nabarmen uzteko ahaleginean. Doinuak berak ezinegona zekarkion Josebari.
|
|
|
Begira, hau
|
bere
biloba izango da ziurrenik. Antza denez bere seme edo alabek bilobak eman dizkiote, nik ezagutzen ditudan beste batzuk ez bezala...
|
|
2023
|
|
|
–Ez zitzaion
|
bere
biloba zenari ari. Ez zen burua galdua zuen gizon zahar bat ari idazten.
|
|
|
Zein bitxia gu joan ondoan ere geldituko ez den mundutik joatea, eta heriotzaren ondotik gertatuko direnen kontzientziarik ez gehiago ukaitea: Théodorek ez zuen jakin, ezta imajinatu ere, handik hilabete gutxira mundua inarrosiko zuten atentatuak gertatuko zirela New Yorken eta Washingtonen, Aitziberren aitatxik ez zuen sekula ikusi
|
bere
biloba maitea irakasle estimatu bihurtzen, beste batzuek ez zuten ezagutu borroka armaturik gabeko Euskal Herria, guraso batzuk hilko ziren beren seme alabak presondegitik ateratzen ikusi gabe... Eta zer da Aitziberrek berak ikusiko ez duena, hil ondoan?
|