|
2001
|
|
|
Halaz ere, gogoko zituen buru argiz ulertzen zituen euskaldunen gauzak. Maiz ikusi dugu Akademia Ibiltariaren ibileretan, entzule adi eta ikasle gogatsu, ez aurreraegi ez atzeraegi,
|
berak
zekien tentuan.
|
|
|
Hauxe da, Xanti, Etxaidek begiz jo duena. Eta
|
berak
dakien bezain zehatz eta osotoro itzuli du, izena aldaturik hala ere (bidez ala premiarik gabe?). Lan luze bezain nekagarri hori arretaz eta neurri doiez egin du burutik burura.
|
|
2003
|
|
|
Nik orain badakit
|
berak
bazekiela. Plazan ez nuen informazio baliagarri askorik lortuko.
|
|
|
" Horiek dituk, horiek, neska puskak!", esan ohi du," hemengoak moja hutsak dituk!". Agindu ere, agindu zion noizbait eramango zuela Miarritzeko hondartzara begia gozatzera, baina
|
berak
badaki ezetz, berak badaki, oraingoz, etsi duela hareatzako txokoan gordetzen duten aldizkariarekin.
|
|
|
" Horiek dituk, horiek, neska puskak!", esan ohi du," hemengoak moja hutsak dituk!". Agindu ere, agindu zion noizbait eramango zuela Miarritzeko hondartzara begia gozatzera, baina berak badaki ezetz,
|
berak
badaki, oraingoz, etsi duela hareatzako txokoan gordetzen duten aldizkariarekin.
|
|
|
Hau eta hau berdinak dira, baina, jakina, desberdinak dira, zeharo. Beste hitz ba  tzuetan esanda, oro har, modu absolutuan hitz eginda, abertzaleak ez daki ze abertzale ze aberriren alde dagoen; agian
|
berak
badaki bere buruaz, baina besteak zeren alde dauden ez, ezta ba ote dauden ere, eta dudaren aurrean, beharbada, onena honoko hau pentsatzea da, hots: ez, beste horiek ez daude aberriaren alde.
|
|
|
Gauzak horrela, hobe litzateke komunitate linguistiko bakoitzari bere lantresna propioak ematea, nork bere etorkizuna diseina dezan. Eta hiru hizkuntzak dakizkienak
|
berak
jakingo du ipurdia zein eserlekutan jarri.
|
|
2005
|
|
|
zoriontasun delakoa. Eta
|
berak
badaki ezetz.
|
|
2006
|
|
|
Itun bat proposatu zidan. Nik galdetzen nion guztiari erantzungo ziola, baldin nik
|
berak
jakin nahi zuenari erantzuten banion:
|
|
2008
|
|
|
Aurrekoan bezala, segituan erantzun dit Andersonek: ez dagoela euskal etxerik edo klubik Anchoragen, eta,
|
berak
dakiela, ezta euskaldun jatorriko biztanlerik ere. Bera ere, euskal kontuekiko interesa piztu zitzaionean, saiatu zela euskaldunen arrastoak topatzen bertan, baina, Boisetik 1960ko hamarkadan hara joandako bikote bat izan ezik, ez zuela inor aurkitu, erretreta hartzean itzuli ziren, gainera, Idahora?, eta, ondorioz, ezin izan zuela euskararen eta euskaldunen inguruko talderik sortu Anchoragen, bere intentzioa hori izan zen arren, penaz esaten dit hori bere mezuan?.
|
|
2009
|
|
|
|
berak
jakingo du
|
|
|
Ez dut osorik hartu baten parabola,/ erderaz mintzo baitzen,/
|
berak
jakin nola: / gure herri maiteaz zuela axola,/ hau, bere gain beharra, bertzen men dagola,/ Gora Euskal Herria, frantsesez ziola.
|
|
2010
|
|
|
Juan Mari Bandrés, Txuma Lasagabaster, Iñazio Mujika Iraola, Ramon Etxezarreta eta J.J. Lasa adibidez. Gorde nazazu lurpean izenburuko nouvelle bilduman Hernández de Abaitua arabar bat ere agertzen da(
|
berak
jakin gabe nire jaiotza agirian" de" horrekin agertzen naizela benetan). Ea zergatik sartzen dituen lagunen izenak bere liburuetan galdetu nion behin, eta sinesgarriagoa gertatzen zaiola horrela erantzun zidan.
|
|
|
Gure arteko konplizitateak bai funtzionatu zuela eta funtzionatuko, alkate bihurtu zenean gertatu zen bezala, neu izan bainintzen beregana jo zuen lehen funtzionarioa, udal bat gobernatzeko aholku eske, eta barre algara ederrak bota genituen orduan ere aspaldiko kontuak gogoratzen eta nor beraren maitasun egoera zein zen xehatzen:
|
berak
bazekien bakarrik bizi nintzela eta itxuraz ez neukala bikotekiderik. Nik ez nekien, ordea, bera aspaldi samarretik Donostiako neska batekin zebilenik eta hori izan zela alderdikoei esan zien lehenengo gauza alkategai izatea proposatu ziotenean, bera joxe joxepa zela eta hori ez zegoela inon ezkutatzeko prest, gustura hartuko zuela alkatetza ateratzen baldin bazen, baina aurretik beste gauza batzuk zeudela.
|
|
|
Nahikoa konfiantza bazuten bien artean konta zitekeen guztia elkarri esateko. Ameliak
|
berak
jakingo zuen zein ziren Nicolasen etxea ezagutzera zerk eraman zuen isiltzeko motiboa. Esan gabe ere aspaldi sumatzen zuen Danielak Nicolas Ameliaren gustuko zela.
|
|
|
–Eta
|
berak
badaki?
|
|
|
Luis Espinalen bizia beti arriskuan izan zen. Eta
|
berak
bazekien hori. Hala ere, bide horretatik jarraitu zuen beti.
|
|
|
Harrigarria erantzuna. Inork izatekotan,
|
berak
jakin behar baitzuen, Elamako olajaun zenez gero. Baina zergatik kontua saiheste hori?...
|
|
2011
|
|
|
Poliziatan jokatzeari uzten bazion ere, litekeena zen hiltzaileak edo dena delakoak bera akabatzeko ideiarekin segitzea. Janekin egon behar zuen, eta gertatutakoa kontatu;
|
berak
jakingo zuen zer egin.
|
|
|
" Gauean asaldatzen bazaitugu gure harrabotsekin, gure soinuekin, o, Jainkoa, nik badakit beti hor zaudela bazterreko gelan". Rilkek dio
|
berak
badakiela Jainkoa aldameneko gelan dagoela, eta berak ere badakiela gu hemen gaudela, baina harresi hori ez dela sekula eroriko. " Eroriko balitz ikusiko zintuzkegun", baina ez da eroriko behin ere.
|
|
2012
|
|
|
ez zuen ikasten eta bere emaitzak txarrak izaten ziren. Inasek, ikasleengana gerturatzen
|
berak
zekien erara gerturatuz, proposatu zion lanak eta azterketetako ariketak marrazkiak erabiliz egiteko. Fisika eta Kimikako lanak eta azterketak marrazkien bidez egiteko?, galdetuko duzue harrituta.
|
|
|
Jazza ezagutzen ez duenak halako topiko arruntak baino ezin ditu aipatu. " Munduan egoteko era bat da jazza", zehaztuko luke ahopean Inasek, bere irribarretxoa ezpainetan duela (irribarre xarmagarria zen Inasena, solaskide guztiak samurrarazten zituena, eta ziur aski
|
berak
bazekien hori).
|
|
|
" Ama hil da stop Hileta bihar iluntzean", irakurri zuen. Ezin zezakeen, inolaz ere, halakorik itxaron,
|
berak
zekiela amak ez zeukalako gaixotasun larririk. Bere buruan jotzen ari zen trumoi artean bestelako tximista zen azken hura.
|
|
|
Atezu larrian eman zituen egun batzuk, baten batek zerbait egotziko zion beldurrez. Ez zen halakorik gertatu, nonbait,
|
berak
zekiela behintzat.
|
|
|
Zeure ahizpa Cécilek gorroto zintuen. Gorroto zintuen ia
|
berak
jakin gabe. Zu bera baino gazteagoa, politagoa, zoriontsuagoa zinen.
|
|
|
" Sarari,
|
berak
badaki zergatik".
|
|
|
eskatuko diot,
|
berak
badaki,
|
|
2018
|
|
|
Planteamendu tentelak darabiltzatela iruditzen zaio, egiatik urrun daudenak, gauzen muina usaindu ere egiten ez dutenak. Baina
|
berak
dakiena ezin du erabili, behartuta dago ezertxo ere ez baleki bezala jokatzera. Eta okerren okerrena, are edukia baino okerragoa, tesiak behar duen formatua da.
|
|
2019
|
|
|
Orduan besoa nire aldera luzatu eta bion erdian jartzen du Biblia, nik harekin batera irakur dezadan (ni ez izan hain bizkorra). Batzuetan lehiaketa egiten dut haren kontra, baina
|
berak
jakin gabe, noski, profanazioa baita Biblia lehiarako erabiltzea. Nire liburu kutunenak Genesia eta Apokalipsia dira.
|
|
|
Eta ni isilik sartu naiz, erantzunik eman gabe, eta
|
berak
badaki ezezkoa dela, ahal dudana ahal dudan bezala egingo dudala. Baina bakarrik.
|
|
|
" Denysek brujula bat eman zidan norabideari segi  tzeko, hala esan zidan, baina geroago ulertu nuen norabide desberdinetan nabigatzen genuela. Agian
|
berak
bazekien, nahiz nik ez, lurra biribil sortua izan zela ez dezagun bidearen azkena ikusi".
|
|
|
Baietz! Zure gorputzak, zure soinak
|
berak
badakiela hori, barru barrutik laguntzen diola garbiketari egun horietan! Ez zaizu asko kostatzen:
|
|
2020
|
|
|
Presoak Pazoan diren bitartean, armadako bere burkidea, Covelo tenientea, arduratzen da intendentziaz (oso lan konplexua eta zaila benetan). Eta
|
berak
dakienaren arabera, elkarri bidali dizkioten telegramengatik, dena ordenan dago, eta bera garaiz dator egin behar duena egiteko.
|
|
|
Erori egiten da. Begirada altxatu, eta Ana eta Ramon horreoaren atzean galdu direla ikusi du, eta
|
berak
badaki elkarri musu emango diotela; badaki Anak, aurrena berari musu eman zionak, Ramoni musu emango diola orain, Ramon poeta delako; berak esaten du poeta izan nahi duela eta liburu bat idatzi du, denok irakurri eta ia buruz ikasi duguna; Ramon, on Emiliok animatuta, poeta izango da, bai horixe, zu poeta izango zara, Monchiño, eta nik zure bertsoak irakurriko ditut igandeetako mezaren ondoren, ... Eta zu poeta zara, Ramon.
|
|
|
Hori ez zuen inoiz entzun. Baina
|
berak
badaki.
|
|
|
Mariannek atearen kontra bermatzen du bere gorputzaren pisu osoa, eskulekuari eskuekin irmo helduta, begiak indarrez itxita. Ume umetatik izan da anormala Marianneren bizimodua,
|
berak
badaki hori. Baina parte handi bat denborak estalia du dagoeneko, hostoak erori eta lurraren parte bat estali eta azkenean lurrarekin nahasten diren bezala.
|
|
|
Inoiz ezin izan du onartu Mariannerengan duen eragina galtzeko ideia, jabetza huts bateko giltza bat balitz bezala, etorkizunean erabiltzeko eskuragarri utzia. Izatez, bazkatu egin du ideia hori, eta
|
berak
badaki bazkatu duela.
|
|
|
Lukas hori, Francisco de Borja y Aragon Idiakezen. Ciudad Realeko dukearen? lehengusua da, eta inork jakitekotan
|
berak
jakingo du nor demondre diren Azkoitiko Idiakaitz etxeko ugazaba horiek, eta nor kristina den zorioneko Juan Idiakez.. Mari Gabonek eta Adrianek afaltzeari utzi eta biek buruarekin baietz egiten ziotela ikusi zuen Manuelak.
|
|
|
Harrezkero, hainbat bizipen izan ditugu elkarrekin eta
|
berak
badaki zelango mina hartu nuen, Athleticen aulkian eseri zenean, batera ezin izan genuelako jarraitu. Dena den, beti gogoratuko ditut bere hitzak:
|
|
|
|
berak
bazekiela
|
|
2021
|
|
|
Nik ez dakit dantzatzen, eta
|
berak
badaki.
|
|
|
Ez dakit makinaz idazten; eta
|
berak
badaki.
|
|
|
Nik ez dakit kantatzen, eta
|
berak
badaki. Baritonoa da.
|
|
|
Gaurko eta biharko denborak ederki asmatu zituen. Zazpi bidez aldatu omen zen sexuz, edo alde batean bizkor aspertzen zelako, edo aukera hobeto doitu nahi zuelako,
|
berak
jakin zergatik. Hark asmatu nondik norantz eraman Historiaren motoa; beharbada, koska bat estutzea faltatu zitzaion; izan ere, gauzak doazen moduan, gizakia bi sexuak batera izatera helduko da azkenean, mitologiako Hermafrodito bezala.
|
|
|
Baina bazen besterik, bazen besterik... Beste zenbait bazkideren bilerak,
|
berak
jakin gabe, komertzial gehiegi beren produktu aurkezpenak atzeratzen aitzakia merke berberak baliatuz. Beharbada, Ulises eta pare bat lagun bidali zituen FerrerÃas Alavesaseko langileen artean galdetzera.
|
|
|
Arratsalde batean, erditze goiztiarraren abisu faltsu batetik itzulian, Dato kalean zebilen, bere baitan bildua, eta minutu batzuk geroago Alaba Jeneralaren kaleko 2 atariaren aurrean ikusi zuen bere burua. Ez zuen gogoratzen harantz abiatu zenik, lehen memoria lapsusa zuen,
|
berak
zekiela bederen, eta kezkatu egin zen.
|
|
|
Espatulak, arraspak, polainak... Eta ez dut uste erre dituenik, materialaren aztarnaren bat geratuko zatekeen, eta
|
berak
bazekien hori. Olano epailearekin hitz egin behar dugu eta agindu horixe lortu.
|
|
|
Denek ahopean hitz egiten dute poliziei, epaileei eta behar denari alkateak eskupetik egindako eroskerien gainean. Kontu zikin guztietan leporaino sartuta dauden politikari ustel horietako bat da, asko agindu eta bere agindupeko eremuan mugitzen den oro zorrotz kontrolatzen duten horietakoa; horregatik, herrian inork ez du pausorik ematen
|
berak
jakin gabe.
|
|
2022
|
|
|
" Zer gertatzen da, zer gertatzen da, zer gertatzen da?", errepikatzen zuen, zerbait larria gertatu zitzaiola pentsatuz, baina orduan Juanitak esan zuen: " Juanita izateari utzi diodala!, berriz ere Juana naizela, Julitoren arreba!, hire aitak, Catalina, su eman didala nahi gabe!, eta gainera esaten din ez nauela maite, esaten din
|
berak
bazekiela lehendik maitasunaren berri, esaten din jada ez nauela maite". Eta saltatu nuen nik:
|
|
|
" Gorrik txarrena, entzun nahi ez duena", eta neure artean pentsatu nuen eskerrak utzi nuen ikastetxea, hezkuntzak ez zintuela libratzen tontakerietatik. " Horra alkatea,
|
berak
badaki eta sinesten du munduaren amaieran", erantsi zuen senarrak, haren emazteak lurrera begiratzen zuelarik. Emakume harengan igarri nion zer etorkizun izango nuen hau bezalako herri batean, jauna.
|
|
|
Badakit, jauna, nik ez dakit beste gauza batzuen berri, baina bai Noraren berri. Eta beraren bizitzak zentzurik ez duelako joan nahi du, inoiz izan ez duelako,
|
berak
badaki, jauna, egun bat iritsiko dela inork beraren karga hartu nahi izango ez duena, ama zahartuko dela eta niri, hemen jarraitu izanaren garraztasunak, hezurrak atrofiatuko dizkidala, gorputz guztia, zeren, hemeretzi urte baditut ere, ama baino zaharragoa ematen dut, Jimena baino zaharragoa. Bizitzen ari ez delako nahi du Norak bere burua hil, kanpotar ile horiak esaten zidan kartoizko kutxan dagoelako.
|
|
|
Zer zekien berak Graziaz? Beharbada
|
berak
jakin gabe ziharduen bihotz haietan. Nahikoa zen Gurutziltzatuaren hasperen bat, Haren aingeruetako baten hegalen astindu bat, Graziak haragi lodi hura zeharka zezan.
|
|
2023
|
|
|
Nicok ez zion erantzun, eta troposfera zer zen ba ote zekien galdetu zion neskak berriro. Ezetz erantzun zion mutilak, eta
|
berak
bazekiela esan zion Sheilak, eta zera galdetu zion gero, badakik estratosfera zer den. Eta ezetz erantzun zion Nicok.
|
|
|
Eta ezetz erantzun zion Nicok. Eta
|
berak
bazekiela esan zion Sheilak, eta mesosfera eta ionosfera?, eta lehen berak ere bazekiela esan zion Nicok, baina ahantzi zituela horiek guztiak. Eta exosfera zer zen ba ote zekien galdetu zion orduan Sheilak, eta mutilak esan zion ezetz, higuina, eta berak ere ez zekiela erantzun zion neskak, eta horrexegatik ari zitzaiola galde  tzen.
|
|
|
Berriro. Harik eta, Martak
|
berak
jakin baino lehen, Bernadetak haurdun zegoela sumatu zuen arte.
|
|
|
Diru beharrean ez zeuden; ganbaran gordeta mordoa zeukan; inor ezin zen sartu hara, bera beste inor ez, beti giltzaz ixten zuen ganbarako atea eta giltza mantalaren poltsikoan eramaten zuen; oso zekena zen eta ez zuen atsegin inori dirua ematea. Behin, ganbaratik garrasika jaitsi zen, lapurreta egin didate, lapurreta egin didate, eta etxekoek galdetu zioten ea zenbat zeukan, baina
|
berak
jakin ez. Eta nola dakizu ostu dizutela?
|
|
|
Eta gizonak ohe gaineko sabaira zuzendu zuen begirada. Idatzion goraintziak bidaltzen dizkiodala mendi eta haranen gainetik, idatzion benetan maite nuela, ez niola esaten ezin nuelako, urrun geundelako, eta gero hemen ere familia geneukalako eta ezin genuelako, baina
|
berak
jakingo zinan hori, oso bihotz onekoa dela esaten diten, beti barrez dagoela, badakin, John-ek esan zigunan, fio naun hartaz. Rozina senarrari begira zegoen isilik; mahaitik jaiki eta ohera hurbildu zen, burukoa eta edredoia ondo jartzera, eskua pasatu zion bekoki hotzaren gainetik.
|