|
2000
|
|
|
–Errege kontseju nagusiaren buruak agin dezan, ta hau are debeka dezan, Hiriak elkarganatzea ta behar zan bezala biltzea, ahalik balu ta iñoiz izandu baleu bezala, Fuero gureak ematen digun eskua kentzeko eta itxitzeko bidea? Baña zergatik horrela dabiltzan,
|
berak
dakite; baita beste guztiok ere badakigu! Alabaiñan agerian zebiltzan.
|
|
|
Minutu bat geratzen zen,
|
berak
bazekien. Kanposantuko hormara igo zen, ezin kantatu ahal izatearen errua berea zelako, eguzkia bere lozorrotik atera ezin ahal izatearen erruduna bera zelako, eta beraz bere burua eskaini nahi zuelako lehen martiritzat.
|
|
|
Aipatutako beste hiru elementuak hain dira neurrigabeak, hain amaigabeak, hain infinitu eta absurduak, ezen bere aulkitxoan jarrita lasai pentsatzen ari den gizon hori baita paisaia zoragarri hau orekatzen duena, paisaia hau existitzearen arrazoia. Munduaren zentroa da gizon hori,
|
berak
jakin gabe.
|
|
|
Eta orduan kantatzen hasi zen,
|
berak
zekien modu berezi eta bere bere hartan, lurrak haren baitarik nigar eginen balu bezala...
|
|
|
Barkabera naiz, bai neure buruarekin, baita bertzeekin ere, hurrenez hurren: istant bat lehenago olatu hormatuen artean itoa irudikatu nuenari neure gupidaren dohaina egin nion,
|
berak
jakin gaberik.
|
|
2002
|
|
|
Baina hala ere, azken bi aipamen egin nahiko nituzke. Bata, bekatari berezi bati(
|
berak
badaki zergatik). Eta bigarrena, euskararen bidera –ustekabean– ekarri ninduen irakasleari:
|
|
2003
|
|
|
Zilegi izanen zait ere salatzea Batista Ehulatei, gure aitatxi zena, ni sortu aitzin zendua, bere bi anaia ehuleak aspaldian Buenos Airesera joanak zituelarik, 1870ean deitu zuela Frantziak, eta hango gerlan ikasi zuela
|
berak
zekien frantsesezko kantu bakarra:
|
|
2005
|
|
|
Eta ordutik galdera bera horren atzetik: neska laguna izanda eta harekin,
|
berak
dakienez, sexu jardun nahikoa naroa izanik, zergatik behar du gizon batek kanpaia jo. Horrek, bere sexuaren aurkikuntzaz gain, lehengusua beste modu batean ikusarazi zion.
|
|
|
Mahaian begiez bilatu eta gogoratu da kableak Naroaren poltsan daudela. Lehengusinak hartutako erabakia zen, berak gordeko zituen Amets
|
berak
jakin gabe konektatuko ez zela ziurtatzeko. Tira, neska lokartu arte itxaron.
|
|
2006
|
|
|
|
berak
bazekiela
|
|
|
Agian
|
berak
bazekien
|
|
|
Paulok ere horixe esan zigun zure ama eta bioi, autoan eraman gintuen lehen aldian –burua mugitu du goitik behera eta ez du une batez ere begirada aurrean duen errepidetik altxatu, gidatzen bera balego bezala– Behin, nobioak zirenean, gidabaimena atera berria zuela, Paulok kostako errepidetik eraman gintuen biak. Lasai egoteko esaten zigun,
|
berak
bazekiela gidatzen eta, zuk orain esan didazun bezala, baina ez genion guk gidari onaren itxurarik hartzen eta benetan beldurtuta egin genuen bidaia hura. Pentsa, oraindik gogoratzen dut eta.
|
|
|
Aspaldiko salbuespen batzuk eta Eiheralarreko erretore haragikoi horrena kenduta, Agerrek ez du inoiz esku artean izan bere hizkuntzan idatzitako fitsik, non ez den bere eskuak moldatua. Harriduraren ondotik jakin mina etorri da,
|
berak
jakintzat zituen gertakariak Migel Mailu eta Joanes Mailu delako horien begietatik berriturik. Eta hondar atalean eskandalua, izkribuaren egileak laidoak laidoari josi baititu Eliza egiazkoaren kontra.
|
|
2007
|
|
|
ez zegoen Sandra izenekorik. Senarraren lankide guztiak,
|
berak
zekiela, gizonezkoak ziren, eta idazkariak Carina zuen izena. Auzokoak Maria, Frida, Inga, Selma, Ulma eta 70 urteko amona xahar bat ziren.
|
|
|
Mesedez eta faborez, esan diot. Baina
|
berak
badaki ez dudala jarraitzeko adorerik, eta labera altxatu da, pozarren, izokinaren bila.
|
|
2008
|
|
|
aita karmeldarrari, elizaren ordezkariari? obedientzia zor zion,
|
berak
bazekien hori, baina, horrekin batera, frai Millanen itzala sentitzen zuen aurkako norabidean tiraka, itzal hark Ernestinaren gorputzean gorputz hartu balu bezala; esan nahi baita Ernestinak bizi zuèn paradoxa erabatekoa zela, zeren argiarekin edo argi iturri batekin aldera zitekeèn elizaren ordezkariak, kapilau berriak, itzal ematen baitzion, estutasuna eta desosegua, eta elizak baztertutako frai Millanen itzalak, aldiz, argia, bakea eta atsedena.
|
|
|
Eta heldu zion Gerardok Nataliari gerritik; ahalegindu zen mutila Natalia eramaten, pausoz pauso,
|
berak
zekien bezala, baina alferrik, Gerardok emandako pauso bakoitzari Nataliak bere balazta ezartzen baitzion:
|
|
|
Eta heldu zion Gerardok Nataliari gerritik; ahalegindu zen mutila Natalia eramaten, pausoz pauso,
|
berak
zekien bezala... baina alferrik, Gerardok emandako pauso bakoitzari Nataliak bere balazta ezartzen baitzion: hots, bere kontrapausoa; kontrapauso haiek, haatik, ez ziren guztiz kontrakoak –bai norabidean, ez magnitudean–, edo, bestela esanda, mugimendu eta kontramugimendu haiek ez ziren, neurriaz denaz bezainbatean, simetrikoak, eta Nataliaren ahalegina ez zen, ondorioz, Gerardoren pausoen eragina eta haren iniziatiba ezabatzeko modukoa, baina bai dantzaren mugimendu harmonikoak eragozteko modukoa, Nataliak hasieratik gauzak bere tokian utzi nahi balitu bezala:
|
|
|
Ernestinak, beraz, aski izan zuen hilabete eskasa zeruaren antza zuena infernu bihurtzeko: aita karmeldarrari –elizaren ordezkariari– obedientzia zor zion,
|
berak
bazekien hori, baina, horrekin batera, frai Millanen itzala sentitzen zuen aurkako norabidean tiraka, itzal hark Ernestinaren gorputzean gorputz hartu balu bezala; esan nahi baita Ernestinak bizi zuèn paradoxa erabatekoa zela, zeren argiarekin edo argi iturri batekin aldera zitekeèn elizaren ordezkariak –kapilau berriak– itzal ematen baitzion, estutasuna eta desosegua, eta elizak bazt... Ernestina, beraz, zalantzak erdibitua zegoen, baita zalantzak eragindako egonezin existentzialak hartua ere, mementorik okerrenean doi –oheratu aitzin, gelan belaunikatu eta gauero eskatzen zion guztiahaldunari bidal ziezaiola zeinu bat:
|
|
2009
|
|
|
Baina herentzia legeen ikerketak eta gaixoak sendatzen ibiltzeak berak bere enpeinuen hutsala irakatsi dio. Biziak
|
berak
daki zer komeni zaion, ez du zientziaren laguntza beharrik: hori argitu zaion egunean, sa foi en la vie, qui le poussait à en aider l, action, et réparant les forces vitales, s? était élargie encore, lui avait donné la certitude supérieure que la vie se suffisait, était l, unique faiseuse de santé et de force?
|
|
|
– Seguruena sinestun askok
|
berak
jakin du, haurretan hainbat gauza estrainio ikasi eta gero, behin adineko, ez zekiela doi doi zer egiten zuen sinesten zuenean, eta zer zen doi doi sinesten zuena. Baina beti jakin du, istorio sinbolikoetan kontaturiko mezuak, adierazgailuak baino ez izan arren bestela ezin esaniko zentzu (ar) enak edo misterio batenak, esanahi osobetekoak zituela bere barrubizitzan.
|
|
|
Pentsa:
|
berak
bazekien Anaren hilketa neure gain botako zutela. Giltzak edukita, arazorik gabe hona sartu eta nahi zuen guztia miatuko zuen.
|
|
|
Hori ergelkeria! Ez zuen, bada,
|
berak
jakinen zertara joan ginen hara! Eskaileretan gora abiatu ginen presaka eta Philarelphiako bat, oina alfonbran trabatu eta hankaz gora erori zen.
|
|
|
Ez zait gustatzen ni baino inteligenteagoa delako. Eta
|
berak
badaki. Eta agerian uzten du behin eta berriz.
|
|
|
Mutikoak bazekien. Eta nik badakit
|
berak
bazekiela. Eta elkar ulertze eta ezinikusi hau (ez dira, ez, bi sentimendu bateraezin) gaur egunera arte mantendu da.
|
|
|
Rosaren besoetara etorri zen hiltzera, lau hankan, begiak horituta eta zahar. Ordurako jada ez zekien hitz egiten baina, jakin izan balu, eskerrak emango zizkion Ozeano Atlantikoan bere sotora abesten sartu zen Rosa Busturiri, behin Baionatik etorri zen ehiztariari bera salbatzearren tiro eman ziolako eta
|
berak
jakin zuelako ulertzen beste inork ulertuko ez zuena. Otsoak libre egiten zuela.
|
|
|
Une hartan, baina, ez zuen, Teofilo Mariak uste bezala, Domingok hitz egin, Damasok baizik; Damaso, izan ere, isilik zihoan, anaien hizkimizkiak entzuten, zetatarren aurkako bataila hartan protagonista bera izan zen arren;
|
berak
bazekien, ongi jakin ere, bere balentria kasualitatearen fruitua izan zela maila handi batean, amildegi baten aurrean itsuak bakarrik ematen baitu pauso bat aurrera, eta bera ere, betaurrekorik gabe, itsu baitzegoen une hartan, gero zorte ikaragarria izan bazuen ere, bere ezusteko erreakzioan Abelardo harrapatu baitzuen, betean harrapatu ere, hura k.o. utziz; bazirudien, beraz, bere ordua iritsia zela, besteen errekonozimendua jasotzekoa, txalo eta zorion, baina ordu hura ere iritsi orduko joan zitzaion, antza, konortea galdu orduko ostu baitzion Abelardok protagonismoa, Damasok handik bizpahiru minutura berreskuratu zuena Abelardo bere onera etortzean:
|
|
|
hartzen zuen hartarako bat, sartzen zion gaixoari batetik nahiz bestetik, ukitzen zion nerbio bat, trigeminoa?
|
berak
zekien moduan, eta horratx!, hasten ziren herrenak ibiltzen, gorrak entzuten eta suerte guztietako gaixoak beren suertea goratzen!; hain fama handia hartu zuen, non esperantza galdutako eri asko eta asko hurbildu baitzen hiriburura, ehunka eta ehunka, milaka ere bai?, medikuaren kontsultatik pasatzeko; halakoetan ohi den bezala, ordea, berehala banatu zen bitan jendearen iritzia: batzuk aldekoak, doktore hura mediku onentzat zutenak, eta aurkakoak besteak, iruzurtitzat zutenak:
|
|
|
Nazario berandu gabe joan zen medikuaren kontsultara: hartu zuen sendagile famatuak, sartu zion Nazariori ezkerreko sudurzulotik lehenik eta eskuinekotik gero, ukitu zion trigeminoa
|
berak
zekien moduan, eta horratx: Nazario ez zen sendatu!; aitzitik:
|
|
|
Kontua da hiriburuko mediku batek izugarrizko fama hartu zuela garaitsu hartan, herrenak, gorrak eta suerte guztietako gaixoak era ezin errazagoan sendatzen zituelakoan: hartzen zuen hartarako bat, sartzen zion gaixoari batetik nahiz bestetik, ukitzen zion nerbio bat –trigeminoa–
|
berak
zekien moduan, eta horratx!, hasten ziren herrenak ibiltzen, gorrak entzuten eta suerte guztietako gaixoak beren suertea goratzen!; hain fama handia hartu zuen, non esperantza galdutako eri asko eta asko hurbildu baitzen hiriburura –ehunka eta ehunka, milaka ere bai–, medikuaren kontsultatik pasatzeko; halakoetan ohi den bezala, ordea, berehala banatu zen bitan jendearen iritzia:... batzuk aldekoak, doktore hura mediku onentzat zutenak, eta aurkakoak besteak, iruzurtitzat zutenak:
|
|
|
Nazario berandu gabe joan zen medikuaren kontsultara: hartu zuen sendagile famatuak, sartu zion Nazariori ezkerreko sudurzulotik lehenik eta eskuinekotik gero, ukitu zion trigeminoa
|
berak
zekien moduan, eta horratx: Nazario ez zen sendatu!; aitzitik:
|
|
|
Une hartan, baina, ez zuen, Teofilo Mariak uste bezala, Domingok hitz egin, Damasok baizik; Damaso, izan ere, isilik zihoan, anaien hizkimizkiak entzuten, zetatarren aurkako bataila hartan protagonista bera izan zen arren;
|
berak
bazekien, ongi jakin ere, bere balentria kasualitatearen fruitua izan zela maila handi batean, amildegi baten aurrean itsuak bakarrik ematen baitu pauso bat aurrera... eta bera ere, betaurrekorik gabe, itsu baitzegoen une hartan, gero zorte ikaragarria izan bazuen ere, bere ezusteko erreakzioan Abelardo harrapatu baitzuen, betean harrapatu ere, hura k.o. utziz; bazirudien, beraz, bere ordua irits... hura, baina, ez zen jada gauza bera, jantzi berria eta adabakiz josia gauza bera ez diren bezala; bizitza osoan horrelako memento baten zain egon –etxeko bigarrena baitzen Damaso, azken batean:
|
|
2010
|
|
|
Azkenean, don Anizeto kalonjeak argitu zizkigun gauzak, bisitan, ez nizuke zehazki esango bisita hura ama gaixotu baino lehen edo gaixotuta gero izan ote zen?? etorri zitzaigùn egun batean; nik banekien don Anizetoren zuhurtziaz kontu hartan guztian, eta
|
berak
bazekien amaren eta bion jokabide inozoaren berri; nik ez dakit don Anizetok amari zerbait esan ote zion bisita hartan, baina ni ikusi ninduenean. Ada eta izeba Ernestinarekin nengoen une hartan?, bere galdera egin?. Libre al zaude memento batean, Gabino???
|
|
|
Bere aita zenak gurasorik ote zuen ez zekien inork, ezta amak berak ere, baina Amaiak noizbait ikertu nahiko zuen. Izan ere, posible zen handik zehar amona eta aitonaren bat izatea,
|
berak
jakin gabe. Bai, ikertu egin behar.
|
|
|
Aita eta arreba bisitatzera ere joaten zen aldian behin, kontinente arteko bidaia luze horietako bakoitzaren ostean gutxienez, nahiz
|
berak
jakin ez zenbateraino ziren bisita haiek gogoz eginak eta zenbateraino nolabaiteko obligazioren batek behartuak.
|
|
|
Azkenean, don Anizeto kalonjeak argitu zizkigun gauzak, bisitan —ez nizuke zehazki esango bisita hura ama gaixotu baino lehen edo gaixotuta gero izan ote zen... — etorri zitzaigùn egun batean; nik banekien don Anizetoren zuhurtziaz kontu hartan guztian, eta
|
berak
bazekien amaren eta bion jokabide inozoaren berri; nik ez dakit don Anizetok amari zerbait esan ote zion bisita hartan... baina ni ikusi ninduenean —Ada eta izeba Ernestinarekin nengoen une hartan—, bere galdera egin —" Libre al zaude memento batean, Gabino?" — eta halaxe hitz egin zidan, gero, etxeko atarian: " Guztia iruzurra izan da, Gabino.
|
|
2011
|
|
|
Halako batean, egundoko zurruta saioa egin ondoren, Azken Portuko taberna batean esan omen zian zeuzkan diru guztiak jorratu zituela, eta
|
berak
bazekiela ongi aski noiz zen gizon batek bizitzari adio esateko unea.
|
|
|
Mugako liskarra atera zen hizpidera. Beckek erran zion
|
berak
bazekiela zer gertatu zen mugan, baina sekretua zela.
|
|
2012
|
|
|
Ainhoak ez zuen zer esan jakin; egia esan, ez zuen horretan pentsatu. Ez,
|
berak
zekiela, inork ez zion gorrotorik, ez behintzat horrelako gauza bat egiteko beste. Ez, ez zuen inolako susmagarririk, eta gainera nahiago zuen horretaz ez pentsatu.
|
|
|
Ordurako, Klaudiak liluratuta ninduen. Nire unibertsoaren arruntasunean tsunami baten antzera sartu zen bere benetakotasunarekin,
|
berak
jakiteke eta ezer berezirik egiteke. Alaia, ederra, ausarta, indartsua iruditu zitzaidan.
|
|
|
Baina Benitok ikasketa eder bat eskaini zidan, agian
|
berak
jakin gabe. Egotik are gehiago aldentzeko beharraz ohartu ninduen bere jarrerak, are gehiago neu izateko beharraz, neure nortasun eta bide propioarekin.
|
|
|
Noiz konturatuko da gizakia zorigaitza berak sortzen duela, bera dela zorigaitzaren injinerua, eta berak dakiela ondoen desegiten ere? Bere obra
|
berak
daki ondoen ikusten eta aztertzen, ez beste inork.
|
|
|
Onik edo... , informazioa tantaka ematen saiatzen zela iruditu zitzaion Juleni, konturatuko balitz bezala
|
berak
zekiena Julenen intereseko zela eta, hartara, gehiago entzun nahi bazuen erreguka eskatu ziola.
|
|
|
Horrek bere onetik atera zuen ama. Esan zidan bazekiela alferrikakoa zela aitari gai horretaz hitz egitea, hark oso ongi zekiela zer komeni zitzaidan, eta ez zidala baimenik emango nire kalterako izango zen zerbait egiteko; harritua zegoela, aitarekin izan nuen hizketaldiaren ondoren, eta,
|
berak
jakin zuenez gero, aitak nirekin erabili zituen hitz atsegin eta maitasunezkoak entzun ondoren, gauza horiek bururatu zitzaizkidalako; eta, hitz batean, neure burua alferrik galdu nahi baldin banuen, ez zegoela zereginik, baina ziur egon nintekeela haiek ez zutela horretarako baimenik emango. Berari zegokionez, ez zuen nire hondamenean esku hartu nahi, eta nik nuen inoiz esan amak baimena eman zidala aitak ukatutakoa egiteko.
|
|
|
Lege hausteei zegokienean, errudunak ziren bata bestearekiko, eta nik ez nuen horretan zerikusirik. Nazio lege hausteak ziren, eta Jainkoaren zuzenbidearen eskutan utzi behar nituen, bera baita nazioen gobernaria, eta
|
berak
baitaki, nazio zigorren bidez, nazio lege hausteengatik bidezkoa den ordaina ematen, eta berak, gogoko duen moduan, jendaurreko epaiketak ezartzen jendaurrean iraindu dutenei.
|
|
|
Hain ona zen hura, hain adeitsua, hain eskuzabala! Eta, bestalde, baldin berari mesede hura egiteko zalantzarik bazuen,
|
berak
jakingo zuen noski hartara behartzen, begi kliska bakar batez elkarren arteko amodio galdua gogoraraziz. Beraz Huchette alderantz abiatu zen, aspaldi gabe hain bortizki sumindu zuen hartaraxe korrika eskaintzera zihoala ohartu gabe, eta pailardiza hartan izpirik ere erreparatu gabe.
|
|
|
Hala, Napoleonek ospea irudikatzen zuen eta Franklinek askatasuna; Irma, agian, erromantizismoari amore ematea izan zen; baina Athalie antzerki frantseseko obra hilezkorrenari omenaldia. Zeren bere konbentzimendu filosofikoek ez zituzten eragozten bere mirespen artistikoak; beregan, pentsatzaileak ez zuen inola ere itotzen gizon sentikorra;
|
berak
bazekien diferentziak ezartzen, irudimenaren arloa eta fanatismoarena banatzen. Tragedia honetatik, adibidez, ideiak gaitzesten zituen, baina estiloa miresten zuen; gogamoldea madarikatzen zuen, baina zertzelada guztiak txalotzen zituen, eta pertsonaien kontra haserretzen zen, beraien diskurtsoaren alde suhartuz.
|
|
|
Edo agian hik, adiskidea, ez duk zerbaitetarako harengana joan beharrik izango?... Baldin bahoa, esaiok Maxim Maximitx dagoela hemen; horrelaxe esaiok...
|
berak
bazekik... Hamar kopekeko zortzi txanpon emango dizkiat vodkatarako...
|
|
2013
|
|
|
esaten zigun, eta marrubi hautsa botatzen genuen urez betetako basoetara. Noski,
|
berak
bazekien zer esan nahi zuten amets haiek, bera gurekin itsasontzian etorri zen begiraleetako bat zen eta oso gertutik bizi izan zuen guk bizi izandako berbera.
|
|
|
Orduan jakin baitzuen arreba etxabe batean prestatzen ari zen lehergailuak eztanda egin eta berehala hil zela; hirutan zatituta gelditu ziren arrebaren arrastoak, aurkitu ahal izan zutena. Arrebak hemeretzi urte zituen eta,
|
berak
zekiela behintzat, ez zen sekula politikan sartuta ibili bera kartzelan sartu zuten arte. Zerbait hautsi zitzaion barruan, batez ere buru barruan, eta gauza arraroak egiten hasi zen.
|
|
|
Egun bakarra ere ez zuen pasatzen Barney, Etxezarraga eta Oier gogoan izan gabe. Zerbaitek ondo pasarazten bazuen, zerbait txarra egiten ari balitz bezala sentitzen zen berehala, ez zuen eskubiderik ondo sentitzeko, eta
|
berak
bazekien hori Barney, Etxezarraga eta Oierren oroitzapena zela. Errudun sentitzen zen.
|
|
|
Zaldi gainean,
|
berak
jakin barik sasoi batean Kleok bezala, lotaldi txiki batzuk egin ditu. Aurrera jarraitu du.
|
|
|
Aurrera jarraitu du. Eta, zaldi gainean,
|
berak
jakin barik sasoi batean Arrik bezala, irakurri egin du apur batean. Koaderno beltza, berriz ere.
|
|
|
Osaba Tayyebek bazekien zertaz eta nortaz ari zitzaion Raissa: jakinen ez zuen, bada,
|
berak
zekiena osabagandik beragandik ikasi bazuen! Eskualde hartan, egia erran, bakanak ziren santoi beltzaren berri ez zekitenak:
|
|
|
gizonak begiz jota zeukan hura, Jane hain justu, aukeratu ezinari buruzko abisua eman zion. Alaba gazteei zegokienez, bera ezin ausartu zitekeen ezer esatera... ez zezakeen erantzun ziurrik eman... baina,
|
berak
zekiela, ez zuten inorekiko zaletasun berezirik; alaba nagusiaz zenez bezainbatean, berriz, Bennet anderea aipatu beharrean zegoen... bere eginkizuntzat zeukan zera aditzera ematea, alegia, seguruenik Jane berehala egongo zela ezkontzarako hitz emanda.
|
|
|
Osaba Tayyebek bazekien zertaz eta nortaz ari zitzaion Raissa: jakinen ez zuen, bada,
|
berak
zekiena osabagandik beragandik ikasi bazuen! Eskualde hartan, egia erran, bakanak ziren santoi beltzaren berri ez zekitenak:
|
|
2014
|
|
|
Gela miatu ostean, eskailera bat jo du begiz. Mailek goiko solairura eramaten dute,
|
berak
badaki hori. Izan ere, aurrez egona da bertan, duela bi urte bera arduratu zelako Faustoren gorpua jasotzeaz.
|
|
2015
|
|
|
Hurrengoan ez deitzeko esan zion arren, beti esaten zion?, ez zen egia. Arazoetan sartzen bazen,
|
berak
jakin egin nahi zuen. Arrazoi logikorik ez zegoen arren, maite zuen Ibon.
|
|
|
Lagun min bati agian? Ez zegoen ezkonduta eta,
|
berak
zekiela behintzat, ez zuen neska lagunik, baina auskalo. Txoroaldi batean, diru nahiak itsututa, komeni ez zen jendearekin ez zen ba nahastuko?
|
|
|
Gogoan ditut Josebak bainugelara egiten zituen paseoak, elkarrekin bizi ginenean. Insomnioan lagun ginen orduan ere,
|
berak
jakin ez arren. Miazkatzen ziren almaxak hartzen zituen orduan.
|
|
|
Ni izan naiz bere botakak garbitu izan dituena beti. Eta
|
berak
badaki.
|
|
|
Baina zer jarrerarekin eta zer hitzekin? Halako duintasuna zuen harreman hark non, bizkarra emanda, Paulek, Mintak eta
|
berak
jakin mina eta egonezina ezkutatu eta loreak biltzen hasten ziren, pilotak botatzen, berriketan, afalordua iritsi arte, eta orduan hantxe zeuden biak, mahaiaren alde banatan, beti bezala.
|
|
|
Ene, haizeak gorputz hura beren albora balekar, desiratu zuen Lilyk; Carmichael jaunarengandik pauso bat edo beste hurbilago ipini balu astoa; gizon batek, edozein gizonek agortuko zukeen jario hau, geldituko zituzkeen lantu haiek. Bera emakumea zenez, berak eragin zuen izugarrikeria hau; emakume zenez,
|
berak
jakin zukeen nola egin aurre. Bere sexuko edonorentzat berebiziko lotsa zen bertan mutu egotea.
|
|
|
Hain zuhur esan zuen, munduko gauzen berri hain ongi baleki bezala, non berak berehala jaso zuen, eta orduan aitak jengibre opilaren zati bat eman zion, Espainiako zaldun batek bezala, pentsatu zuen Camek, leiho bateko dama gazteari lore bat luzatzen (hain zen adeitsua). Baina enasa zen, traketsa, ogia eta gazta jaten; eta hala ere hura zen buru espedizio handi hartan, non,
|
berak
bazekien, denak itoko ziren.
|
|
|
Horren guziaren berme hauxe izan zuten, hots, nihaur, alde bereko eta ideia bereko nintzen hau, ez nintzela hitzetan soilik gelditzen, baina bai egitez bestaldera iragaiten, Frantziako karguak bazterturik eta Espainiako Erregeen neholako eskaintzek erakarri gabe, nahiz eta gero aski laster Salamancara joan nintzen. Gure Jainko Jaun On eta Handiak
|
berak
badaki ene urrats horrek zer ospe eman zion Zesarri eta zer lasaitasun ekarri zien aipatu ditugun lagunei. (218 or.)
|
|
|
Topatu zuelako gerra, eta gu, ez bezala, egona zelako bera han. Topatu zuelako, eta, guk ez bezala,
|
berak
bazekielako.
|
|
|
Ezezagunak zitzaizkion denak. Ez zuen han,
|
berak
zekiela behintzat, bere amaren edo aitaren berri eman beharreko inor. Ez zuen eskutitzik poltsikoan, Frantziatik edo Belgikatik edo beste nonbaitetik helarazita, inori eskura emateko.
|
|
|
Teknologiaren izaera zein den aztertu nahi dugunean, razionaltasunari buruz mintzatzea teknologia bera zer ez den jakiteko modu hoberenetarikoa izan liteke, Heideggerren ustez. Heideggerrek
|
berak
jakin bazekien teknologia zer ez den: ez da bizitzeko, pentsatzeko eta jarduteko tresna neutroa.
|
|
|
ez zuen gustuko inorekin hitz egitea eta are gutxiago berarekin. Ez zuen,
|
berak
zekienez behintzat, neska lagunik, eta ez zion zaletasunik ezagutzen. Aurpegia garauz betetako nerabea zenean xake talde batean apuntatu zen:
|
|
|
Uhinek aparrez inguratzen zituzten islatxoak, haizeak golde bat balitz bezala lisatzen zuen ur azala. Ostaizka ezagutu zuenetik lehenengoz pasatu zitzaion burutik beste emakume batekin ligatzeko aukera, eta
|
berak
bazekien hori ez zela kasualitatea.
|
|
|
Aingeruk gogor egiten die, beldur izango ez balitz bezala. Berak badaki ertzainek badakitela, baina berdin zaio, prest dago karguak ukatzeko behar den guztietan, beti ezetz eta ezetz, edozein frogaren aurrean; beti izango da berari sinetsi edo behintzat zalantzan dagoen norbait,
|
berak
badaki aingeru aurpegia jartzen.
|
|
|
Esate baterako, inork ez dio sinetsiko, beharbada, berak idazkuntzari buruzko gogoeta horiek paperean jarri eta, biharamunean bertan, lankide batek, ezustean, Paulo Coelhoren artikulua eskaini diola esaten badu, narrazioaren sinesgarritasuna bera jarriko du kolokan?, baina, hala ere,
|
berak
badaki bi pieza horiek elkarren ondoan paratu beharrekoak direla.
|
|
|
Ordurako, Paulo Coelhoren artikulua irakurri baino askozaz ere lehenago,
|
berak
bazekien arima idatziz jartze horrexek lagundu ziezaiokeela, ezerk laguntzekotan, pentsamendua antolatu eta inguratzen zuena argiago ikusten, eta, batez ere, huraxe zuela, une hartan, doluaren sendabiderik eskuragarriena, esperantza moldatzeko zeukan tornu bakarra. Bazekien bidea urratu beharra zeukala, aurrea hartu behar ziola idazleari ahal zuen neurrian, berak markatu behar zuela ildoa, eta ez hark.
|
|
|
Beharbada horregatik haserretzen zen gaixoa baten batek itxura oneko ikusten zuela esaten zionean,
|
berak
jakin bazekielarik akaso une horretantxe hiltzen ari zela. Bidegabekeriaren lekukoak nahi zituzkeen izatez gero, ez bidegabekeriaren aurrean ez ikusiarena egingo zuenik.
|
|
|
Azken batean, lubakian dagoen soldaduak, agian, engaina lezake bere burua, ez da alferrik isuriko gure odola eta abar, eta kontsolamendu izpi bat aurkitu horretan, baina gaixoaren lubakitik ikusten den etsaia garaiezina da, gau iluna bezain beltza, eta
|
berak
badaki alferrik borrokatuko direla oraingo eta geroko armadak horren kontra, uko egin baitzion Adanek hilezkortasunari eta, bizitzaren zuhaitzari muzin eginik, ongiaren eta gaizkiaren jakitatearen zuhaitzera bihurtu baitzen.
|
|
|
Esperantza. Nahi edo desiratzen dena gertatuko delako edo lortuko delako ustea, irakurri du, eta pentsatu ezen
|
berak
jakin badakiela zer nahiko lukeen, baina, zoritxarrez, ez duela hori gertatuko delako usterik, errazago lukeela, agian, lehenik antonimoa definitzea, etsipena.
|
|
2016
|
|
|
Zeren bila zeuden Richardek ere adierazpenik ez liezaiekeen eman eta horrek nardatzen zituen, haiek, giza sortzearen hastapenean izan ziren izaki bakarrak eta garrantzitsuenak denek ahanzten zutelako, bereziki haien espezialista zen gizonak, Richard Darwin... Arazoa beste motakoa zen ere eta
|
berak
jakin balu zeren bila zeuden, agian zerbait erran liezaiekeen oraino. Baina ez, hortxe, berak menperatzen zuen eboluzioan, eskas zuen maila bat lainoetan galtzen zitzaiola argi zegoen, zer aldiz ez zekien.
|
|
|
Hala uste izan baitzuen Jainkoak, mintzaira bat baizik munduan ez zela. Hala zen, bai, berak kudeatzen zuen lurraldean, noski, Adan eta Ebaren ohiko Edenean, Noe eta bere jatorrizko jendeen artean, baina aspaldi, beste hizkuntza mordo bat bizirik zegoen munduan zehar, beraren kontrolpean ez zeuden eremuetan, eta hori,
|
berak
jakin gabe, noski. Jainkoa ez zela dena ikusteko gai horretan garbi agertu zen.
|
|
|
Badakit, ordea, harrapatu nauela. Eta
|
berak
badaki nik badakidala harrapatu nauela. Ezkutuan bateko urrea gordeta edukitzea bezalatsu.
|
|
|
Misterio honetan baziren beste bi gauza oso bitxiak, buruhauste franko eman zidatenak, alferrik eman ere: lehenbizikoa, zergatik gizonak soilik emakumezkoei kontatu behar zien bere historia; eta bigarrena, zer nolako historia zen hura, eta zer ele eder ziren horiek, emakumeen bihotzak samurtzen zituztenak, eta,
|
berak
zekienarengatik, gizonekin erabiltzeko alferrik zirenak.
|
|
|
Anekdotek merezi ez duten prestigioa dutela iruditzen zaio, egun edo une jakin batzuetan gertatutakoak edo egoera jakin baten aurrean egindakoak definituko balute bezala gizakia. Baina
|
berak
badaki ez dela horrela; bizitzako hiru pasadizo berezi hartu eta pertsona bati buruzko juzgua egitea okerreko bidea iruditzen zaio. Errutina bihurtzen diren jardunak dira gizonaren benetako izatearen berri ematen dutenak, eta ez bizimodu arruntetik ateratzen diren eginak eta gertatuak, diren deigarrienak izanda ere.
|
|
|
Berak ez omen zuen horrelakorik gaztea zenetik nozitu. Birjintasuna urratu gabe zahartuko zela pentsatzeak eragiten omen zion atsekabe hori gaztetan, eta gizon berarekin hainbeste urtez oheratzea birjintasuna berreskuratzea bezala dela otu omen zitzaion kolpetik gau horretan, eta bizitza badoakiola ikusi omen zuen, eta horretaz mintzatu ez baziren ere (mututasun astun batean murgilduta baitzeuden),
|
berak
badaki bere kideak ere antzeko gauzak ari zirela pentsatzen eta guztiek nire emaztearen patua hobesten zutela, maitasunaren bila saiatzea ihesi doakigun bizitzari eusteko modu bat delako.
|
|
|
Txaloak, eta bisak. Errituala hau ere, abeslariak
|
berak
bazekien zenbat bis emango zituen, eta publikoak, antza, beste horrenbeste espero zituen. Antzokikoek ere bazekiten, argiak noiz pizten zituzten ikusita.
|
|
|
Belle Kearneyk modu seguru bat ezagutzen zuen arrazen arteko etsaitasunari kontrolpean eusteko, edo halaxe jakinarazi zien New Orleanseko biltzarrean bildutako ahizpei. Aldarrikatu zuen
|
berak
bazekiela, zehatz mehatz jakin ere, nola eragotzi arrazen arteko guda hura, gainerakoan ezin itzurizkoa zena.
|
|
2017
|
|
|
Denak hileta autoan sartu, eta gaztelurantz abiatu ziren. Hiriko semaforoak gorri zeudenean edo udaltzain gixajoki batek gelditzeko seinalea egiten zienean, Andereño Herminiak tentazioa izaten zuen
|
berak
zekien trukoren bat erabiltzeko, horrela autoa ikusezin bihurtzearren, baina bere ikasleei magia trukoak bakarrik ez, eguneroko ohitura onak ere irakatsi behar zizkien, eta, hortaz, mantso eta lasai joan ziren beren helbururantz.
|
|
|
Lunak harrerako zezen estralurtarrari kontatu zion nire egoera. Arratsaldean joango zitzaizkiola gurasoak nire plastikozko izenari buruzko guztia kontatzera eta
|
berak
jakinaren gainean jartzen zuela.
|
|
|
Hatsa joan zitzaidan. . Basapiztia bat da, pentsatu nuen?, basapiztia, eta
|
berak
badaki. Zer kreatura ahul, ezdeus, ergel, putz eta makalak izan behar duten gizonek horren aurrean!
|
|
|
Karrek bazekien aita depresioak jota zegoela. Inork ezer esan ez bazion ere,
|
berak
bazekien zer gertatzen zitzaion. Ez zekien nola lagundu.
|
|
|
«Eta nik esan bezala. Ez nuke nahiko
|
berak
jakitea ezta mila dolarrengatik ere».
|
|
|
–Ederki ulertu didazu. Maritxok hitza bihurtu zion,
|
berak
zekien doinuan?. Gure aitaren aita ultzamarra zen, Erbitikoa.
|
|
|
–Sara, Jokin, Joseba? triangeluaren istorioa nola bukatuko zen jakiteko eta
|
berak
zekiena kontatzeko amorratzen zegoelako.
|
|
|
Rose zalantzan jarri zen eta, beno, seguru esateko noiz ez zekiela esan zuen. Baina, Jainkoagatik,
|
berak
bazekiela haiek guztiak egina zela.
|
|
|
Minutu eskas batean adierazi zion Teresak
|
berak
zekiena. Esaldi motzak erabili zituen, sobrako hitz bat bera ere esan gabe.
|
|
|
Oroitzapen mordo haren artetik, Natik bazihoala esan zionean nolako negarrak bota zituen etorri zitzaion burura:
|
berak
bazekien amodioaren pausoak hondamenditik hurbil daramala askotan emakumea, baina nola esan ezer ihesi dabilen mutila maite duen alaba bakarrari. Nola agindu, estazio tristeetako hotzen ordez, maite ez duen senarrarekin esposatzeko?
|
|
|
Ez dakit. Galdegiozu Daniel Gurrutxagari,
|
berak
jakingo du horren berri.
|
|
|
Osoki sor eta axolakabe antza eserita, faszinazioak azpira ez dezan ahaleginetan, Desdemonaren iratotzeko eskena irakurtzekoa egiten enplegatzen da, burua ustez han ez daukalakoan, ezin du kontrolatu eta. Baina hantxe asko dauka, eduki, bai, edo dabil,
|
berak
jakin gabe: ukimenezko ezer esanahi ez zuen sensazio epel leun hutsal bat aski da gero, Moira badoala dakusanean, bat batean deskarga elektriko bat bezala drama shakespeareano berria deskateatzeko Josephen subkontzientean, neska dohakabearen asasinatoaz.
|
|
|
Hartu nion beraz telefono zenbakia eta, goiza aprobetxatzeko asmotan, baita bertatik deitu ere. Etxean zegoen Jerardo Elortza hura, eta pozik lagunduko omen zidan argazki haren ingurukoak argitzen,
|
berak
zekien neurrian, baina, berehala atera beharra omen zeukan lanera eta...
|
|
|
Benetan? Maiteminduta zeundetela zioen, eta
|
berak
bazekiela zuk ez zenukeela, inoiz halakorik egingo?. Gauza bera esango al dute orain mutilaz?
|
|
|
Kafea egiten ari dela esaten dit, beste inor ez dela oraindik esnatu, goiz nabilela ni. Ondo egin dudala lo erantzuten diot, baina
|
berak
badaki ezetz. Badaki nik etxe horretan aspalditik izan ditudala lo egiteko arazoak.
|
|
|
Ezetz esateko tentazioa dauka. Konpon dadila Luken Igartua ahal duen moduan,
|
berak
jakingo du ze basakeriatan nahastuta ibili den. Seguru Bilbon bertan dozena bat abokatu aurkituko dituela kasua defendatzeko irrikaz.
|