|
2002
|
|
|
Behin baten, ba zan txakur handi eder bat, uri nagusietako etxebizitza baten, etxekoek maitakiro zaindurik eukena. Txakurrak
|
berak
be, etxea ta etxekoak zaindutea eukan bere zeregintzat, jabeek horixe erabagi ebelako.
|
|
|
Baiña gado ta gada atzizki orreek, ez dirudie gureak. Gaztelaniak
|
berak
be, txit bakanak ditu.
|
|
2003
|
|
|
Hainbat ejenplo daukazuz M. Lekuonaren liburu horretan. Ganera, Lekuonak
|
berak
be erabili dau teknika hau bere poesietan; hor dozu, berbarako, Zigor euskal operako sehaska kanta ederra:
|
|
|
Detxeparek
|
berak
be argi ikusi eban hori, bere lehenengo olerkian:
|
|
|
40 urtetik beherakoak dozuz onenetariko asko. Ta herriak
|
berak
be zaletasun handia agertzen dau hondino: ezaugarririk ederrena hor dogu Anoetako betekadetan, Txapelketa bat ospatzen dan bakotxean.
|
|
|
hauxe dozu gure bertsolaritzaren doerik harrigarrienetarikoa: Euskal Herri osokoa, ta herriak
|
berak
be aintzat hartzen dauana. Bertsoak zelan edo halan betetea ez da ezer (hori ez da hain gatxa be, L. Mitxelenak dinoskunez:
|
|
|
Nok daki zenbat ahalegin egin izan dituan Olazabalagak euskerea Arrateko eta Bilboko Herri Irratian sartzeko? Zuzendariei eskabidea egiten ekin eta ekin, hizlariak bilatu, gaiak eskaini,
|
berak
be bere grabazinoak eta alkarrizketak ekarri, herrietan propagandea zabaldu... Nik neuk gehien ezagutzen dodana Bilboko gure Irratiaren kasua da, eta behin baino sarriago autortu izan dot irrati honetan euskerea Juliani eskerrak sartu zala... eta gaur be, gure eleizbarrutiko Bizkaia Irratia guztiz euskaldunean Julianen boza eta eragina ez jakuz falta, zorionez.
|
|
|
Eskola barruko azalpenik gehienak beti erderaz egiten genduzan, ikasle guztiak euskaldunak izan arren. Oker ez banago, Euskaltzaindiak
|
berak
be, bere batzarretan, gaztelania erabilten ei eban sarritan behintzat alkarrizketarako hizkeratzat...
|
|
|
Hori argi dago: XIgarren mendean, San Millango eskuizkribuak (Manuscriptum Aemiliense) euskal glosa bi damoskuz, erderazkoa azalduteko (gogoan izan, horixe dogula, hain zuzen be, gaztelaniazko lehenengo agiria!); Gonzalo de Berceok
|
berak
be agiri agirian dauka euskeraz baekiala... (Cfr.
|
|
|
Naparroak
|
berak
be, Erdi Aroaren azkenaldian, 640 herri eukazan; eurotatik
|
|
|
Mmmm..., orduan egia da... Ba, zorionekoa zarala esan dot; oker ez banago,
|
berak
be zugaitik zer edo zer sentitzen dauela uste dot Ainhize ostera ere mutu. Dena zihoan Idak nahi zuen bezala, eta orain hurrengo urratsa zelan eman hausnartzen zegoen.
|
|
|
Seguru. Berarentzako ikasle berezi zarala, horretan zalantzarik ez, hori
|
berak
be onartu dau eta, baina nire ustez zugaz maitemintzen hasita dago. Berak ez dau gura zuri ezer jazo dakizun, eta gainera berak erantzi ez bazinduzan, lotsa handia deutsulako izan da Ainhize dardaraka zegoen.
|
|
|
Gugaitik ez zenduke estutu behar, guretzako hau dana arrunta baino arruntagoa da eta. Badakizu, ni gaztetarik etorri naz hona eta
|
berak
be ez dauka ezelako arazorik, baina aituten deutsut. Ez da gauza bera neskatila ezezagunen aurrean agertzea edo ezagunen aurrean Unaxek, polizia bat hil berri duen eta kide bihurtu nahi duen gaizkileari bezala begiratu zion...
|
|
2005
|
|
|
Lehenengo pena biok, etxetik eta eskolatik urrin egotearenak, amak eztitu eta ezabatuko ebazan berak ahal eban neurrian, etxeko betebeharrek ixten eutsoen astirik gehiena nigaz urian pasatzen eban eta, bisitok, eskolako barri emoteko eta maistrak ikasturterik galdu ez neian beren beregi bialdutako kuadernoak eta liburuak ekartzeko aprobetxatuz. Hirugarren penarako ez eban sendabide berezirik,
|
berak
be pena berbera eroialako bihotzean, berak be ez ebalako argi ikusten sortu ninduanetik gehiago oroimenean eroian doinu ederragaz eten behar hori, nahiago eukealako berak be doinu hori entzuten jarraitu.
|
|
|
Lehenengo pena biok, etxetik eta eskolatik urrin egotearenak, amak eztitu eta ezabatuko ebazan berak ahal eban neurrian, etxeko betebeharrek ixten eutsoen astirik gehiena nigaz urian pasatzen eban eta, bisitok, eskolako barri emoteko eta maistrak ikasturterik galdu ez neian beren beregi bialdutako kuadernoak eta liburuak ekartzeko aprobetxatuz. Hirugarren penarako ez eban sendabide berezirik, berak be pena berbera eroialako bihotzean,
|
berak
be ez ebalako argi ikusten sortu ninduanetik gehiago oroimenean eroian doinu ederragaz eten behar hori, nahiago eukealako berak be doinu hori entzuten jarraitu.
|
|
|
Lehenengo pena biok, etxetik eta eskolatik urrin egotearenak, amak eztitu eta ezabatuko ebazan berak ahal eban neurrian, etxeko betebeharrek ixten eutsoen astirik gehiena nigaz urian pasatzen eban eta, bisitok, eskolako barri emoteko eta maistrak ikasturterik galdu ez neian beren beregi bialdutako kuadernoak eta liburuak ekartzeko aprobetxatuz. Hirugarren penarako ez eban sendabide berezirik, berak be pena berbera eroialako bihotzean, berak be ez ebalako argi ikusten sortu ninduanetik gehiago oroimenean eroian doinu ederragaz eten behar hori, nahiago eukealako
|
berak
be doinu hori entzuten jarraitu.
|
|
|
Azpikontzientziak berak agindu deutso gaur luzaroan jardutea lanean. Lanaren aitxakiari Jonek
|
berak
be ez deritxo ondo baina Amanda ikusteko gogo handirik ez dauala egia dan bezala, egia da baita be bere baitarako behintzat preminazko azalpen bat dauala behar, eta ez jako azpikontzientziarena baino hoberik bururatzen, bibliografia luze bati errazoi emonez gainera.
|
|
|
Egun batzuen buruan ostera, ikerkuntzok aspergarri bihurtu jakozan, noragabeziak besterik ez, eta lerro tartean katramilatzear egoala, gogoaren azken argitaldia balitz moduan, aldaketa bat susmau eban eta arrakalek beste ikuspegi bat erakutsi eutsien,
|
berak
be beste itxura batez ikusten ebazan. Hormetako lerrook orduan, batez be iparraldera begira egozanek, irudi politagoak eta baikorragoak osatzen ebezan eta, artean Isseseren gogoak bihurritzen ebazan irudiak baziran be, euron arteko hartu emona ez zan horren zuzenekoa eta ezin eitekean grafiko hotzen bidez adierazo.
|
|
|
Hemen denpora emeki emeki joian eta denporak berberak asmo hori betetzeko prest egoala emoten eban. Laneko eta osterantzeko joan etorrietan Annik
|
berak
be bere burua ikustezintzat joten eban, horixe sinestuta bizi zan, harik eta Isseseren lagun batentzako lana burutu behar izan eban arte.
|
|
|
Koadernoaren puntu honetara heldu eta gero, gelditu egin behar dau Emiliak bere irakurketa. Bere ahiztaren antzera,
|
berak
be ez daki zergaitik egiten dauan hori, eten hori alegia, baina egin egiten dau. Susmoren batek ohartarazita beharbada, behin eta barriro antzemoten dauan bere susmo egiaurrekoren batek ohartarazita.
|
|
|
–Gauza bat egin biok hik –jarraitu du –ordura arteko hamabi egun horretan: ahalik eta lasaienik ibili, Arranora ezetara be ez azaldu, Sagarminagako irakurketak
|
berak
be mantsotu, edo osotara itxi. Eta pa... txa... dan...:
|
|
2006
|
|
|
Baina,
|
berak
be abuztuan oporrak izaten ebazan arren, aurten lantegian atzeratuta eukien beharra tertzioz amaitzearren, ebatzi eban etxean aste pare bat gehiago lotzea, ez gogo handiz seguru. Astero Nojara joaten zanean, etxekoak ikusten ebazan, eurakaz astegoiena emon eta domeka arratsalderako bueltan egoan zintzo zintzo astelehenean atzera be beharrari ekiteko.
|
|
2007
|
|
|
Hodeiak naranjak, gorriak eta larrosak dira. Zeruak
|
berak
be urdintasuna galdu dau. Eguzkia joan danean, aztarnatxua itxi dau atzean, guri eskainita, guk gozetako.
|
|
|
Eta halan okupau dabe alderdi handi hau. Esterrek
|
berak
be holan egin eban, eta orain lurra berarena da.
|
|
|
Ustelkeria haizea lez zabal dabil hemisferio bietan, baina, hemen zabalago eta agirikoagoa da. Hego Ameriketan ahoz aho dabil Paraguaiko presidenteak
|
berak
be ohostutako kotxea daukala.
|
|
|
Giro polita sortu da hostalean beharginen eta bidaiarien artean. Aterpetxeak, herriak
|
berak
be ez dauka zerikusirik Boliviagaz, Europa dakarsku gehiago akordura. Perugaz eta Boliviagaz dagoan aldea handia da eta horrek harritu gaitu.
|
|
|
Behearen ganeak eta hormek bat egiten dabe, ezin jakin non hasten dan bat eta non amaitzen dan bestea. Goiak
|
berak
be buruan jo behar gaituala esan lei. Itogarria da gelako giroa.
|
|
2008
|
|
|
Hamabi apostoluak dira hamabi!
|
berak
be ozen eta amorruz.
|
|
|
Ez da harritzekoa gurean Markinarako joera izatea. Horregaitik, amak
|
berak
be ondo aprobetxetan ditu harantz joateko aukerak. San Bartolomeetan seme alabak Karmengo eskapularioan sartzea da aukeretako bat.
|
|
|
Edola be, norbere buruaren ganean idaztea bide ona da idazkera literarioaren munduan sartzeko. Horrez ganera, norbere burua tarteko izanik, sinesgarritasunean irabazi leike hemen egin egiten dauan moduan testuak
|
berak
be.
|
|
|
Amak zapla! zapla! taloparan taloak egin ahala atzera bota eta batek
|
berak
be ez eban lurrik joten.
|
|
|
Aitak
|
berak
be laga eban bazterrera bizikleta zaharra eta motortxoan hasi zan, batean Lekeitiora mezatara, bestean Markinako feriara. Hori bai!
|
|
|
Garbitu edo... Badakit hurrengo urtean joan zan anaieari erreka haretan jazorikoa be; besteek salto egiten ebela eta
|
berak
be salto, nahiz eta igerian jakin ez. Ito ez zanean!
|
|
2009
|
|
|
Migel Fermin eta behorra, bikote makala! Bajoian, bajoian, eta ehuneko bat egingo neuke postura Migel Ferminek
|
berak
be ez ebala uste hain arin eta errez behorrarentzako erremedioa aurkituko ebanik.
|
|
|
Txikik
|
berak
be ez uste, gero, nor zan ez ekianik.
|
|
|
Diño igaroko jazoerak, euskaltzain biren eriotzeak eta beste batzuren erbestetzeak izan dirala ta, Euskaltzaindiaren batzarrak eta lanak eragotzita egon direala ia bost urte oneitan, noiz ta zelan barriz birrasi zitekeazan ikusten etzala. Baina. Junta de Cultura de la Excelentísima Diputación de Vizcaya, k adierazo deutsala egoki litekeala Euskaltzaindia barriztu ta lanean ekitea, orretarako
|
berak
be diruz, urtean bost mila peseta emonaz, lagunduko leukeala ta. Orregatik eta orretarako deitu dautsie bizi direan eta berton dagozan lenagoko euskaltzainai eta beste batzar onetara etorri direan jaunai, eurokaz ta izentau leikezan beste batzukaz Euskaltzaindia barriztatu leitekela uste izanik.
|
|
|
Diño, igaroko jazoerak, euskaltzain biren eriotzeak eta beste batzuren erbesteratzeak izan dirala ta, Euskaltzaindiaren batzarrak eta lanak eragotzita egon direala ia bost urte oneitan, noiz ta zelan barriz birrasi zitekeazan ikusten etzala. Baina. Junta de Cultura de la Excelentisima Diputacion de Vizcaya, k adierazo dautsala egoki litekeala Euskaltzaindia barriztu ta bere lanetan ekitea, orretarako
|
berak
be diruz, urtean bost mila peseta emonaz, lagunduko leukeala ta. Orregaitik eta orretarako deitu dautsie bizi direan ta berton dagozan lenagoko euskaltzainai eta beste batzar
|
|
2010
|
|
|
Kontuan izan, alaba zaharrenak ez dituala 17 urte baino eta txikienak lau urte pasatxo baino ez. Luisek
|
berak
be ondo ezagutzen ditu bere koinatu koinataren zuhurtasuna eta fintasuna.
|
|
2011
|
|
|
Parrokoak, orduan,
|
berak
be ez ebala ulertzen, baina abadeok galarazota geunkala jenteaurreko ikuskizunetara joatea.
|
|
|
Une batean, Juliani heldutako eskutitzak irakurten hasi ziran nire aurrean. Nik, orduan, hori ezin eikeela egin ez eurek eta ezta aita santuak
|
berak
be. Bilozik aurkituko bagina lez sumau neban neure burua eta gizonaren duintasuna hain zapaldurik ikusteak negargurea emon eustan.
|
|
|
NEKANE: Neska ausarta da eta
|
berak
be ez joateko esango dizu. Lasai zegoen, benetan.
|
|
|
Linok
|
berak
be, lan handia egin eban Biblia euskaratzen. Liturgian erabiltzeko testuak euskaratu zirenean, Bizkaiko batzordeko idazkaria zanez, buru belarri ekin eutson lan horri.
|
|
|
Euskal Liturgi Itzultzaileen buruetarikoa izan zan. Estimu handian izan eben guztiak eta
|
berak
be hartu emon bihotzekoak zituan hango kideekin, batez be Mikel Zarate, Karmelo Etxenagusia, Joan Mari Lekuona eta beste batzuekin.
|
|
|
–Buztarri, k maite eban egun hau. Izan be, egun horren sortzailetzat hartu geinke bera A. Migel Mariagaz batera eta
|
berak
be halan agertzen dau bere burua, goiko lerroetan ikusi dogunez.
|
|
2012
|
|
|
NEKANE. Beraz, zergatik ez itxi
|
berak
be... Paularen sakelakoa eta ordenagailua?
|
|
|
arroak destainuz goitik beera begiratzean, nire jarduera arauak iguingarri ekiozanarroputzak nitaz iseka egitean, sarri? prestuagoak
|
berak
be, ies egistanean;
|
|
2015
|
|
|
Juan XXIII.ak harrera handia euki eban herriko jenteagan; jenteak asko maite eban. Gizon loditxo bat, irribarretsua, beragaitik txisteak kontetan zirean eta
|
berak
be txiste antzekoak egiten ebazan. Baina batez be berak atera eban entziklika bat Pacem in terris izan zan.
|
|
|
Han egon gintzazan egun bi edo hiru, liburutegi guztia jasoten Patrickegaz. Patrickek
|
berak
be jaso zituan liburu batzuk nik uste dot onenak izango zireala, batez be artearen ganekoak, eta alboko etxe batera eroan ebazan. Guri emoten euskun beste guztia.
|
|
|
Fundazinoak erosi egin eutsazan Pilarreri etxea eta etxean egozan guztiak, dokumentuak eta Barandiaranek berak egindako ondare guztia eta eskubideak. Don Jose Migelek
|
berak
be izenpetu eban fundazinoaren sortze dokumentua eta araudia.
|
|
|
Eleizbarrutiak berak sortu eban eta ni egin ninduen horren idazkari, eta gela bat be emon eusten horretarako. Barre egiten dot hori gogora ekartean, ze han ez egoan ezer, telefonoak
|
berak
be ez eukan entxuferik. Txomin Bereziartua abadea be asmo horretan egoan; baeukazan scoutetik etorritako gazte batzuk, eta katalanakaz barriro hasi gintzazan hartu emonean.
|
|
|
Kapituluotan Zamudiok XX mendean izan dauan bilakaerea azaltzen da, gure lekukoen ume denporan hasita, eta mendearen amaierara bitartean. Denpora tarte horretan gizarteak aldaketa itzelak ezagutu ditu; eta ez gizarteak bakarrik, herriak
|
berak
be aldaketa handia egin izan dau: nekazaritza eta abeltzaintzatik bizi izatetik, industrialdez eta teknologiaz inguraturik egotera.
|
|
2017
|
|
|
Hasi zan bigarren zatia eta handik lasterrera onartu eustan Juanitok
|
berak
be nik esandakoa:
|
|
2018
|
|
|
Hemen danok gara animaliak, arima salbu. Beste animalia batzuk be ekartzen ditu, eta
|
berak
be animaliatik gehiago dauka kasik. Igazko Bilboko jaietan, basurdeak be hantxe askatu zituen, eta gero harrapatzen komediak.
|
|
2019
|
|
|
Diño, igaroko jazoerak, euskaltzain biren eriotzeak eta beste batzuren eŕbestetzeak izan dirala ta, Euskaltzaindiaren batzaŕak eta lanak eragotzita egon direala ia bost uŕte oneitan, noiz ta zelan baŕiz biŕasi zitekeazan ikusten etzala. Baina" Junta de Cultura de la Excelentísima Diputación de Vizcaya" k adierazo dautsala egoki litekeala Euskaltzaindia baŕiztu ta bere lanetan ekitea, oŕetarako
|
berak
be diruz, urtean bost mila peseta emonaz, lagunduko leukeala ta. Oŕegaitik eta oŕetarako deitu dautsie bizi direan ta berton dagozan lenagoko euskaltzainai eta beste batzar onetara etoŕi direan jaunai, eurokaz ta izentau leikezan beste batzukaz Euskaltzaindia baŕiztu leitekela uste izanik.
|
|
2020
|
|
|
Ordutik sekule ez dot sentiru holakorik. Juanitok
|
berak
be oso zoriontsu egin nau, seme alaba zoragarrixak emun dust, baina ez da iguala. Garai hartako Kontxa eta oingue diferentiak die.
|
|
|
EGOITZ: Baina
|
berak
be holaxe bizi euen baina.
|
|
2021
|
|
|
Gure aitari ez jakon txarto begitandu, ze
|
berak
be ba ei erabilen pentsamentu hori. Baina baldintza bat egoan bitartean:
|
|
|
Justok, orduan,
|
berak
be buelta emon eta marmar baten alde egin eban. Ez dakit gehiagotan etorri zan ala zer.
|
|
|
Beragandik ikasi neban arlo horretan zelan jokatu. Oso garai persegidua zan, eta
|
berak
be erbestera joan behar izan eban.
|
|
|
Independencia botila bat erosi eta eroan eben. Afal ostean, kafea eta kopa erdi bat
|
berak
be hartuko ebala eta bota eutsien Independencia koñak hori, eta aitak:
|
|
|
Bedarrez kargautako burdi bat lotzeko teknikea ez da hain erreza azaltzeko, baina egin behar genduanok bagenkian zelan egin. Nik banekian eta
|
berak
be bai. Sokea ondo estutzeko eta bedarra ondo lotzeko golpea, bai goikoak eta bai behekoak, biek batera emon behar dabe.
|
|
|
Bere berbetan," halantxe zala ta pozik". Esakera hori, bere bizitzako edozein arlori buruz, hainbeste bider errepikau eban alkarrizketa guztian ze, Amurizak
|
berak
be gauza bera errepiketan eustan gero, harriturik: Halantxe zala ta pozik?
|
|
|
Gauza jakina da inguruko jenteak, halangoetan, lau begigaz begiratzen dituala portaera guztiak, eta sarritan, ez diran ondorioak atera be bai. Ba, ama Teresari inork ez eutsan igarriko, ezta
|
berak
be biderik emongo, bere ume biologikoen eta beste ume-ordeen artean ezelango diferentziarik egiten ebanik. Horixe zan bere obsesinoetako bat, eta lortu be ganez egin eban halantxe izan eiten.
|
|
|
30 Onaindiaren hitzak dira: " Agirre' k bere lenengo nobelarako, Viloslada' k bere Amaya idatzi eban lez,
|
berak
be olako gai zar bat arrotu leikela ta, Riktrudis deunaren bizitza aukeratu eban" (Onaindia 1964, 24 or.; g.l.e.).
|
|
2023
|
|
|
Akordatzen naiz bere gozotasuna, sekula ere ez zakarkeria, beti esaten zeuena, nahiz eta oso gogorra izan, xuabe, xuabe, eta umore punto bat, oso umore intelijentea. Nik oso ondo pasatzen neban berarekin eta
|
berak
be bai. Oso tipo interesantia.
|