|
2000
|
|
|
Gizonttoa, ihardetsi gabe, apezaren aldera itzuli zen. Begiak erdi itxirik,
|
bera
baizik ez zen kasulladunaren otoitzarekin bat egiten ari.
|
|
2006
|
|
|
Migel Mailuri ere, fideletan fidelenari, gero eta urrunago zitzaion amets hori. Garrüzeko goarnizioan berean, borrero aetza, haren alaba batekin ezkondu zen baleztari baztandarra eta Migel
|
bera
baizik ez ziren gelditzen Ibañetaz harata sortuak. Bertzeak hilak edo –traidore desleialak! – beren herri espainolduetara itzuliak ziren, ahalkeaz, ohoreaz eta erregerekiko obligazioez bertze eginik.
|
|
2009
|
|
|
abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria
|
bera
baizik.
|
|
|
kanta zezala, baina berari ez zitzaion behartuta kantatzea gustatzen, barru barrutik sortzen zitzaionean baizik, txori abeslari apetatsu bat iduri; orduan itxuraldatu egiten zen, eta entzuleak itxuraldatzen zituen, bai baitzirudien ezen berari hezur muinetatik irten zitzaiona entzuleei ere hezur muinetaraino iristen zitzaiela, Adaren ahots zuriaren bibrazioek entzuleen sentiberatasunaren hariak bibraraziko balituzte bezala, tonu eta frekuentzia berean; une hartan, baina, amak gramofonoan Haendelen Aleluia jarri zuenean, alderantziz gertatu zitzaion, bera baitzen orduan hartzailea eta beste batzuk, diskoa grabatu zutèn koruko partaideak? emaileak; berdin zitzaion, musika gizakiaren espirituan halako zirrara hil edo bizikoa eragiteko gai denean, inportanteena ez baita, apika, nor den emailea eta nor hartzailea, musika
|
bera
baizik: esan nahi baita Adarena ez zela jada ohiko espazioa, izugarrikeriaren itzal beltz beruntsuak estalia, beste bat baizik?
|
|
|
Nazariok jaso zuen, ongi jaso ere, bere koinataren abisua, beste baldintza batzuetan errespetuz hartuko zuena; hura ez zen, baina, seguru ezetz, berak besteak errespetatzeko ordua, besteek
|
bera
baizik, sentimentalismo merke guztien gainetik, hantxe baitzirauen, esate baterako, Domingok, negar intziriak eginez:
|
|
|
zamauak, ezpainzapiak eta mokanesak; lanean ari zen bitartean, baina, Adaren buruak zerbaiten zain behar zuen: ...ak Ada bere egitekoa egitera, eta noiz igorriko zion seinalea?; noiz egingo zion buruan eztanda argi argitsu batek?; edo kasualitate hutsa ote zen gertatu zitzaiòn guztia, bostehun pezetakoa eta olio orbana?, Damasori behin baino gehiagotan entzun izan zion bezala, mirari ustezko guztiek ustetik miraritik baino gehiago zutelakoan?; egun haietan, zeinetan Regina eneko arazoa ez baitzen Ada, Regina
|
bera
baizik, zer alde zegoen, bada, bere jarreraren eta amarenaren artean?; ez al zen bera ere. Ada. Jainkoaren seinale bati begira jarri, ama Ama Birjinari bezala?; zein izan ziren, baina, amaren itxaronaldiaren fruituak?; porrotik eta frustraziorik handienak gehi mediku espezialistak agindutako lasaigarriak, burua ere apur bat nahasten hasi ote zitzaion?; eta Adari, jakina, pazientzia agortzen ari zitzaion:
|
|
|
" Gure etsairik handienak beldurtzeko moduko begirada du...", hoztasun eta iluntasun berak hartuta sentitu ziren bostak, haien mututasunak eta haien keinuek –Teofilo Mariaren buru makurtzeak eta beste lau anai arreben begi ixte sinkronizatuak– ez baitzuten besterik adierazten, bostak ere gauminaren orratzak markatutako denbora itsu berean sartu balira bezala... abailduraren eta ezintasunaren ordu berean, alegia, arratsaldeko seiak ere gauerdiko hamabietako gaumin, non minutuen, orduen eta denbora ororen orratzek bat egiten duten, non hegoa ere ipar bihurtzen den eta zirkuluaren puntu guztiak erdigune, izugarrikeriaren eremuan ñabardurarako tarterik ez balego bezala: ez etxeko lanik eta ez gogoetarik, ez ordurik eta ez desordurik, ez sokasaltorik eta ez ilunabarrik, izugarrikeria
|
bera
baizik.
|
|
|
Nazariok jaso zuen, ongi jaso ere, bere koinataren abisua, beste baldintza batzuetan errespetuz hartuko zuena; hura ez zen, baina, seguru ezetz, berak besteak errespetatzeko ordua, besteek
|
bera
baizik, sentimentalismo merke guztien gainetik... hantxe baitzirauen, esate baterako, Domingok, negar intziriak eginez: negar intziri haiek, aitari belarrian gero eta min handiagoa egiten ziotenak, eta bat batean errespetu falta ikaragarri bat bezala sentitu zituenak, halako moduan, non honela mintzatu baitzitzaion semeari bizpahiru segundo geroago, egoera jasangaitza egin zitzaionean:
|
|
|
zamauak, ezpainzapiak eta mokanesak; lanean ari zen bitartean, baina, Adaren buruak zerbaiten zain behar zuen: ...e egitekoa egitera, eta noiz igorriko zion seinalea?; noiz egingo zion buruan eztanda argi argitsu batek?; edo kasualitate hutsa ote zen gertatu zitzaiòn guztia –bostehun pezetakoa eta olio orbana–, Damasori behin baino gehiagotan entzun izan zion bezala, mirari ustezko guztiek ustetik miraritik baino gehiago zutelakoan?; egun haietan, zeinetan Regina eneko arazoa ez baitzen Ada, Regina
|
bera
baizik, zer alde zegoen, bada, bere jarreraren eta amarenaren artean?; ez al zen bera ere –Ada– Jainkoaren seinale bati begira jarri, ama Ama Birjinari bezala?; zein izan ziren, baina, amaren itxaronaldiaren fruituak?; porrotik eta frustraziorik handienak gehi mediku espezialistak agindutako lasaigarriak, burua ere apur bat nahasten hasi ote zitzaion...; eta Adari, jakina, pazientzia ag... Maria Bibianak ere ederki nabari zezakeen hori, Adari lagundu nahi izaten zionean lekuz kanpoko erantzunak jasotzen baitzituen ordainean, saminaren eta suminaren artekoak:
|
|
|
Adak ere –Maria Bibianak bezainbat, baita gehiago ere, beharbada– zerbait sinetsi behar zuen, kosta ahala kosta, berari tokatu zitzaionez gero, gertakari haietan, han zeudenen artean, parterik txarrena, nola baitzen izugarrikeriaren irudiari aurre egin behar izatea, haurraren heriotzaren eragile izateaz gain; horregatik, premia premiazko zerbait sinetsi nahi zuelako, zabaldu zituen eskuak eta zabaldu zituen adimenaren ate eta leiho guztiak, zernahi hartzeko prest, edozeren zain, basamortuko eguzki haizeak astindutako lur idor kiskalia lehen euri tantaren zain geratzen den bezala; ondoren, handik –adimenaren ate leihoetatik– sartu zitzaizkion amaren hitzak; guztiaz ere, Ada urduri zegoen, antsietateak jota, eta antsietateak berak eragotzi zion gauza batzuk ulertzea –" probidentziala" eta" abstraktua" bezalako kontzeptuak ere ulergaitzak egiten zitzaizkion, ausaz–; argi eta garbi ulertu zuen, baina, anaiatxoa aingerutxo bihurtu zela bat batean, berari sinestea izugarri kostatzen zitzaion arren, amak ahoskatutako hitzen argiak garaitu ezin balu bezala berak ikusi zuèn izugarrikeriaren itzala; gero, ordea, zeruko musika hura iritsi zen, eta musikak irabazi zuen Ada lehen notatik beretik, begiak itxi eta izarrak eta izarrak ikusi baitzituen –" Musika izar euri bat da niretzat" aitortuko zuen aurrerago, musikaren definizio aski partikularrean–, zeruko musika zeramatenak, izar bat nota bakoitzeko. ...rekuentzia berean; une hartan, baina, amak gramofonoan Haendelen Aleluia jarri zuenean, alderantziz gertatu zitzaion, bera baitzen orduan hartzailea eta beste batzuk –diskoa grabatu zutèn koruko partaideak– emaileak; berdin zitzaion, musika gizakiaren espirituan halako zirrara hil edo bizikoa eragiteko gai denean, inportanteena ez baita, apika, nor den emailea eta nor hartzailea, musika
|
bera
baizik: esan nahi baita Adarena ez zela jada ohiko espazioa, izugarrikeriaren itzal beltz beruntsuak estalia, beste bat baizik... edo espazio bera zen, beharbada, musikaren aireak garbitua, edo argiaren bela urdinak, baden eta ez den haizearen erratz bihurtutakoak... harik eta munstroaren formak argiaren baitan ezabatu eta musikaren egituran urtu ziren arte; edo ez zen hala izan, menturaz, munstroaren itzala nekez ezabatuko baitzen Adaren oroimenetik; Aleluia hura entzuten ari zèn memento haietan, ordea, nork daki musikaren soinu uhinak oroimenean sartu ez ote zitzaizkion Adari eta han munstroa sehaskatzea lortu –argiaren bela urdina musikaren airean kulunka–, baita munstroa lotaratzea ere, musikaren arintasuna –uhinen mehetasun bera zuena– itzal beltzaren astuntasunari eusteko gai balitz bezala, nork daki...?
|
|
2010
|
|
|
amaren isiltasuna beste isiltasun bat baitzen: ez zen gaitza sendatuko ziòn sendabidea, gaitza
|
bera
baizik; eta, hala eta guztiz ere, ulertzen genion jokabidea, hain erabatekoa behar zuen arimaren eremuetan nagusitu zitzaiòn lehorteak, porrotaren ondotik, eta ulertzen genion, halaber, arrosarioa errezatzerakoan hartu zuèn jarrera, hura zuzentzetik bigarren planora igarotzen zela, debozioari, ahots sendo batek eta erritmoaren zentzu berezko batek adieraziari?
|
|
|
" Ibili duen bidea ibili ondoren, isiltasunaren bidea gelditzen zaio, eta bide horretan aurkituko du, beharbada, egia"; izebak egoera psikologikoak neurtzeko trebetasun aparta zuen, baita gauzak urrutira ikusteko dohaina ere, baina bere iragarpen hartan ez zuen asmatu... amaren isiltasuna beste isiltasun bat baitzen: ez zen gaitza sendatuko ziòn sendabidea, gaitza
|
bera
baizik; eta, hala eta guztiz ere, ulertzen genion jokabidea, hain erabatekoa behar zuen arimaren eremuetan nagusitu zitzaiòn lehorteak, porrotaren ondotik... eta ulertzen genion, halaber, arrosarioa errezatzerakoan hartu zuèn jarrera, hura zuzentzetik bigarren planora igarotzen zela, debozioari —ahots sendo batek eta erritmoaren zentzu berezko batek adieraziari— axolagabetasun moduko ...
|
|
2011
|
|
|
Van Meegerenek ez zuen Vermeerren imitatzaile soil bat izan nahi izan, Vermeer
|
bera
baizik. Artista bat beste artista batzuk izateko gai dela erakutsi nahi izan zuen.
|
|
2013
|
|
|
Lehen astean medikua bertan izaten zen, barbera lanean ari bitartean, zer zaini ekin behar zion erakutsi beharrez. Odol jariatzearen lekuko izateko amoreagatik etxeko haurrak sartu izan zaizkionean kenduta, sangratzailea eta
|
bera
baizik ez dira izan gainerakoetan. Gaur ere hala nahi du Agerrek.
|
|
2015
|
|
|
beti liburu bera idatzi ordez, aurrerantzean beti esaldi bera idatziko zuen. Eta, literatur araztasunaren muturreraino joanez, iritsi zen eguna non idazleak hitz
|
bera
baizik ez baitzuen idazten.
|
|
|
Ondorioz, esaten ari garena da mende urrun horietako intelektualek, normalki, ez zutela boterea zuzenean kritikatzen, gizartea
|
bera
baizik. Printzearekiko ageriko kritika, hara, hori ia ia ezinezkoa da Ernazimentuan, eta oso zaila gero ere, gaurko egunak barne.
|
|
2017
|
|
|
Alde bakarra bizirik ala hilik egoteak zeukak. Izan dadin deabruak deitua ala izan dadin Jainkoak deitua (eta, artetik esateko, nagusi, nik susmoa biak bat eta
|
bera
baizik ez direla), berdin lehertu diat, hezur meta ustela bilakatuko nauk, sunda gaiztoa botako diat eta jendeak lau oin sakoneko zulo batera bota naik kiratsak itoko ez badu.
|
|
|
Jorge guka ari zen, baina
|
bera
baizik ez zitzaion etorri, Marta gabe, bi aste geroago. Astegun arratsaldea zen, eta Isabelek hogei minutu ere ez zeraman etxean, lantokitik atera berria.
|
|
2018
|
|
|
Esklabo ugazaba ipar-amerikarren ezinegonaren azalpen bat izan liteke ezen, historian, berdintasun eta askatasun indibidualaren doktrina (nabarmenki) unibertsal batean ardaztutako ordena sozial batean, haiek bakarrik izan zirela esklabo jabe. XIX. mendeko esklabotzaren aldekoek eta esklabo kontratuaren gaur egungo aldeztaileek, berriz, gainditu egin dute, antza, kontraesan hura, argudiatuz esklabotzak kontratu bat duela oinarri, eta jabetza ez dela esklaboa
|
bera
baizik eta hark emandako zerbitzuak. Esklabo zibila ere norbanako bat da, modu librean kontratu bat egin duena bere bizi guztiko lana ugazaba bati emateko, eta ugazaba horrek eskubide batzuk errespetatu behar dizkio esklaboari:
|
|
|
Beraz, ezinbesteko mailara jaitsarazi behar dugu. Orain bikote mota guztietan kideen arteko indarkeria maila eta hilketa tasa berdinduta badago, argi geratu da ez zela genero kontua, bizikidetza
|
bera
baizik. Eta gizakiok elkarrekin bizitzen ez badakigu, irtenbide bi dauzkagu:
|
|
|
Ez dago hildakorik. Lizunak erdi estalitako leihotik ikustea iruditu zaiona, ez zen soineko bat jantzita zeraman emakume baten gorpua, soinekoa
|
bera
baizik, besterik ez. Esku artean bere aurrean zabalduta duen soinekoa, urdin kolore argikoa, lili horien marrazkiekin, hori ondo ikusi du behintzat?
|
|
|
Horrelakoxe galderak etorri zitzaizkidan bata bestearen atzetik bitrina barruko objektu ñimiño hari begira nengoela, eta pentsatu nuen urte batzuk barru, 2061ean adibidez, ETAk armak utzi zitueneko 50 urteurrena ospatzeko erakusketa bat egiten bada, eta berriz jartzen badute pendrive hau bitrina baten barruan, esplikatu beharrekoa ez dela izango ETA, pendrive a
|
bera
baizik.
|
|
2019
|
|
|
Nire apalategian, Céline eta Lévi Strauss bezala, elkarren ondoan dira aspalditik Kavafis eta Joachim du Bellay poetak, bidaiez mintzo hauek ere. Lehenak irakatsi zigun inportantea ez dela inora iristea, bidea
|
bera
baizik:
|
|
|
–Ez, Hodei,
|
bera
baizik ez dut buruan izan, baina arrazoia daukazu; agian, ideia indartsua bezain lanbrotsua da ume hau mundura ekarri beharra.
|