|
2000
|
|
|
Gero, abiatu da zeruko estalki beltzean zekusan argitxora eta iristean konturatuko da izar hura duela milioika urte desagertutakoaren arrastoa baino ez dela
|
bera
baino oraindik gutxiago, eta ezin duela ezereza jan.
|
|
|
Neurriz gaineko konfiantza iruditu zait hasiera batean, baina gustatu zait, ze arraio! Batez ere aitortu didanean
|
bera
baino gazteagoa nintzela uste zuela, eta zur eta lur geratu dela amama zahar baten aholkua izan zitekeen" carpe diem" antzeko hori bota diodanean.
|
|
|
Ba, bere arropak ipintzen ditudanean ez dudalako berarekin pentsatzen. Beste batzuk izaten ditut buruan; eta horietatik asko, gainera,
|
bera
baino zatarragoak. Baina berdin dit:
|
|
|
" Baina jaun André brunotarra bada, salatu egin duk, Jainkoaren amoreakatik, zeren bere kulpagatik eta bere hutsagatik bertze anitzek egin baitezakete huts, eta halatan infernurat kondena... Edo, jaun André maite ote duk Jainkoa
|
bera
baino gehiago...?", erraiten zidan boz batek. Eta, adituaren kontra, ene buruko bertze zoko batetik osaba Joanikot itzartzen zitzaidan:
|
|
|
Erraiten du François de la Rochefoucauldek bere Maximes izeneko liburu sonatuan, zeina neure gutunetarik batean adierazi bainizun ezen oso ere laket nuela: " Munduak maizago saritzen du meritu iduria, meritua
|
bera
baino". Eta arrazoin du.
|
|
|
Jaun administratzaileak erakutsia zidan orduko nola zihoazen etxeko kontuak eta gure aita izan zenaren negozioak, eta, nola zure faltan nihaur bainintzen jauregiaren eta ondasun guztien heredero, manatu nion ezen diru segura nahi nuela eta ez zedila egiteko arriskutsuetan bentura, zeren soberatuki bizi baikintezkeen dirutza haren interesetarik, zeinetarik ehuneko hamarra elizarentzat gorde baikenezakeen eta bertze suma bat miserikordiazko obrentzat. Eta pentsatu eta deliberatu nuen ezen ez zegoela pertsona egokiagorik, suma honen administratzeko, aita Bartolome
|
bera
baino, zeina baitzen aldi hartan Iruñako ospizioko kaperau... eta zeina, ondorez, urtean bizpahiru aldiz etortzen hasi baitzen jauregirat, suma haren jasotzerat, eta ene aitorraren entzuterat, bide batez. Eta hala joan zitzaizkigun urte batzuk bakean, harik eta bertze urte batean bertze izurrite baten haize bortitzak inarrosi gintuen arte.
|
|
|
Izan ere, bazuen amak ahizpa bat,
|
bera
baino hogei urte gazteago zena eta Emiliani zeritzana. Kontatu dizut, bertzalde, nolakoa zen ama etxeko gobernuaz denaz bezainbatean, artatsu eta ordenazale itsu... halako moldez, non bere onetik ateratzen baitzen gauzaren bat lekuz ikusten zuenean.
|
|
|
Agertu dizut nolakoa zen aita bere menekoekin, grosier eta deskortes, hertsi eta itxekin, eta erran ere dizut ezen arras bertzelakoa zela haren jokabidea,
|
bera
baino handiagoak edo aberatsagoak zituenean bisitari. Zeren goikoentzat beti baitzituen prestik so argiak eta errepuesta eztiak, hitz onak eta salutantzia arraiak, eta haiei egiten zien, halatan, festa eta begitarte, eta zeren ikustekoak baitziren haren manerak eta mugimenduak, emetasun puntu batek ukituak bezala, eta haren boza, castrato batena zirudiena, haien erranetarat plegaturik eta malguturik, kanabera bezala...!
|
|
|
Kapitaina,
|
bera
baino zaharragoa zèn arreba batekin bizi zen, zeina guganat hurbildu baitzen, gure hotsak aditurik.
|
|
|
Ezagutu ditut kleriko katoliko onak, orobat protestantak, eta ezagutu ditut, halaber, kleriko gaixtoak, baita diruzaleak ere... ahantzi gabe zure ahotik aditu nuen kasua: Zuberoako kalvindar harena, Mathalasen denboran ezagutu zenuena, zeinaz erran baitzenidan ezen, ministroa ez ezik, prestamista ere zela, hain abariziosa eta hain eskulaburra, non koberatzen baitzien bere bezeroei, interesetan, %10a, Kalvinek ezarri zuen %5eko mugaren gainetik... neurri harekin frogatu nahi balu bezala ezen Kalvin
|
bera
baino bi aldiz kalbindarragoa zela. Eta herriska hartako apeza ere ez zitzaigun hagitzez hobea gertatu...
|
|
|
Erran diezazuket, jaun André, ezen ezagutu izan ditudan pertsona gehienak, ehuneko lauretan hogeita hemeretzi bai, molde berekoak izan direla, estatuaren eta elizaren arauetan eta egunorozko azturetan eta ohituretan moldatuak, baina ezagutu izan ditut, halaber, arau horietarik atera izan diren bakan batzuk, edo, atera izan ez badira ere, arauen arteko zirrituetarik kanporat beha jarri izan direnak eta, behakoaren behakoaz, ikusmoldea aldatu izan dutenak, nahiz eta gero beren izatasuna bertzeei ezkutatzen ibili izan diren, edo oso giro eta gune mugatuetan azaldu behar izan duten: kapitaina izan zen horietarik bat, bere pentsatzeko manera partikular harekin, eta bere hitz egiteko modu harekin, zeren, gaizki hitz egin behar zuenean, batik bat marinelen aitzinean, mila maradizinoz eta bertze hainbat juramentuz josten baitzuen bere solasa, baina ongi baino hobeki moldatzen zen, orobat,
|
bera
baino jende ikasiagoarekin ere, baita filosofiaz, zientziaz eta teologiaz mintzatu behar izaiten zuenean ere, zeren, batetik, irakurriak baitzituen Montaigneren Entseiuak eta itsasoaz mintzo ziren bertze liburu batzuk ere, eta zeren, bertzetik, kapitaina ere bertze filosofo bat baitzen, bizitzaren eskolan ikasia... portuetako eskolan, beregainki, portuetako bizitzak bizitzaren zinezko porturat ba...
|
|
2001
|
|
|
Tantaren definizioa da merkurioa. Eta zilarra
|
bera
baino ikusgarriagoa da, likidoa delako, baina hotza hala ere. Merkurioa da gauza bat kuriosoa.
|
|
|
Profesionalak. " Ziklismoa zaharra da" esaten zuen Lucasek," atletismoa
|
bera
baino zaharragoa, askoz zaharragoa". Ziklista guztiak maite zituen Lucasek, bizikleta negarrez zeramatenak ere bai; bereziki.
|
|
|
Diru goseak eraginik, neurriz gaineko astakeriaren bat ez badu egiten, behintzat. Edo
|
bera
baino indartsuago den mafia bururen bat ez bada sortzen.
|
|
|
Ganesh jainkoa elefantea da. Bere istiluak konpontzeko arratoi txikia mezulari hartu omen zuen,
|
bera
baino azkarragoa zelako. Arratoiari esker, garaile atera ere bai.
|
|
|
Ez da, ordea, gizonari zioten leialtasunagatik, gizonaren etxean bizitzen gelditzea heriotza
|
bera
baino lazgarriago izango delako baizik. Bizitza guztian zapaldua eta gutxietsia izango dela badaki alarguntsak.
|
|
|
Neskak Indian hutsaren hurrengo dira, eta batzuetan hutsa
|
bera
baino gutxiago.
|
|
|
‘Oinazea, humanitatearentzat, heriotza
|
bera
baino latzagoa da, ’ esanen du. ‘Mundutik alde egitea mundura etortzea baino mingarriagoa da... ’
|
|
|
Gogoratuko duzu esan duena, oinazea heriotza
|
bera
baino latzagoa dela humanitatearentzat. Humanitatearentzat, esanen baitu Edwinek.
|
|
2002
|
|
|
Baina orduan, pentsamendu horiek buruan biraka eta hegan ari zela, zegoen lekutik bertatik behera begiratu eta Lurra ikusi zuen. Han zeuden itsasoak eta aintzirak, ibaien zilarrezko bideak eta azukrezko mendi elurtuak, zelaien landa zabalak, oihanen eta basoen orban ilunak eta hiriko marmol zuriak, denak begi bistan; eta ilartargiaren errainupean ilargia
|
bera
baino dotoreagoa iruditu zitzaion Lurra bera, edozein izar baino distiratsuagoa eta ederragoa. Eta Lurrean han behean Serifos uhartea ikusi zuenean eta ama han zeukala gogoratu zuenean, ahaztu egin zituen ilargia eta zeruak.
|
|
|
Uharte horrek eraztun zuri bat zuen inguruan, itsaso haserrearen olatuek eta hauen apar eta bitsek osatua. Eta itsasoak zigortutako labar beltzezkoak baziren ere uhartearen ia ertz guztiak, elurra
|
bera
baino zuriagoko hareaz osatutako hondartza txiki bat zegoen txoko batean.
|
|
|
Kontuak ateratzen hasita, beste hainbat zailtasun baztertuta ere, bazegoen han Pertseo
|
bera
baino gizaseme helduagoak eta esperientzia handiagokoak ere ataka latzean jarriko zituzkeen arazo larri eta handi bat.
|
|
|
Errero Bordan bazen Artsai ardi zakur handi bat, arra, baserriko jaun eta jabe zena. Bazituen bere mende beste hiru zakur
|
bera
baino ahulagoak: Pittin (saltxitxa horietako bat), Laino beronen umea, eta Kuki, ardi txakur kaxkar baina erne bat.
|
|
2003
|
|
|
Eta ez zuen bakarrik atea zabaldu, argia ere zabaldu zuen. Patioa ilun zegoelako eta landareak ilun zeudelako, patioa
|
bera
baino ilunago. Baina argia zabaldu zuen andreak, eta argi karratu bat zen lehenago egurrezko ate bat izandakoa.
|
|
|
Horretan nintzen ona ni. Ulpiano
|
bera
baino hobea. Ulpianok esaten zidan Zoaz eta ekarri bi, harako eta honako, argalak.
|
|
|
Larritu zen nekoraren espiritua ikusi zuelako lapikotik irteten. Txikia zen lapikoa; espiritua, berriz, ikaragarri handia, nekora
|
bera
baino handiagoa.
|
|
|
Esku batarekin nik utzitako hutsunea baieztatu eta" nora zoaz?" galdegin zuen, baina begirik ireki gabe. Galdera horixe egin ohi zuen gerora ere,
|
bera
baino lehen altxatzen nintzen bakoitzean.
|
|
|
Eskuarekin astintzen zituen bitartean, nik heldu bezala tratatzen nuen neska hura oraindik zeinen umea zen ohartu nintzen. Hogeita bost urte bakarrik izango zituen eta emakume izatera jolas egiten zuen
|
bera
baino askoz zaharragoa zen gizon batekin. Bere adinekoek aspertu egiten zutela esan ohi zuen.
|
|
|
Orain hor doa kalez kale burua tente jarrita denak jan beharrean, ezin kabiturik, bost galtza pare, zazpi gona eta beste zazpi kamiseta zintzilik dituela. Beste guztiak
|
bera
baino eskasagoak bagina bezala. Helduko zaio horri ere kuzkurtzeko garaia.
|
|
2004
|
|
|
Amak hiru neba arreba: bi ahizpa eta neba bat, hirurak
|
bera
baino gazteagoak. Aitak lau arreba eta bi anaia; bera anai arrebetatik erdikoa zen.
|
|
|
Horregatik ez dut ulertzen antieuropeismo primarioa?. 150 Egitura politikoen neurri kontua ote da herri menderatuen gakoa? Neurria
|
bera
baino erabakigarriagoa ez ote da izango egitura horren izaera nazionala. Eta izaeraz ari naizenean, demokraziaz ari naiz:
|
|
|
Ez ote da esate baterako maiz gertatzen euskarazko komunikabideetan, euskara zuzena erabiltzeagatik, batere komunikatiboa ez den hizkera bat erabiltzen dela, eta hain zuzen ere horrek atzentzen gaituela euskaldunak? Behin zuzentasuna bermatu eta gero, uste dut, adierazkortasuna landu behar dugula zuzentasuna
|
bera
baino gehiago?. 572
|
|
|
Garai bateko euskalgintzan bazen euskara batuaren ezarpena euskararen kontrakotzat jotzen zuenik.585 Horientzat, erdara
|
bera
baino arerioago zuen euskarak honen eredu batu estandar eta modernizatuaren ezarpena, horrek omen zekarren euskalkien galera aitzakiatzat harturik. Gogoaren meharrak bakarrik argi diezaguke noski horrelako jarrera zentzugabea; bestela esanda, hizkuntza zokoratuen egoeraz ezaguera eta jakite eskasekoa izan behar nahitaez euskararen zoria euskalkien arteko kontua dela uste izateko.
|
|
|
Bukatze aldera, galdera bat: poetikaren eta boterearen arteko harreman auziak direla eta, ba al dago irudimenaren kapital sinbolikoa
|
bera
baino botere agerpen garbiagorik. Alegia, boterearen sareak mundu politikoko indar harremanen ur uherretan soilik jaurtitako sareak ote ditugu bada?
|
|
|
Nazio nortasunaren hizkuntzazko eta kulturazko ondasun ondareak hartu eta amaren suari aitaren etxea eraiki ordez, maizter arlotearena egin du zenbaitek gure artean. Antza, etxerik gabeko gizagaixoak
|
bera
baino arloteagoak ziren umezurtzak kale gorrian jartzeko tirriak emanda edo, etxe jabearen mirabe leiala izan nahi. Hori berehala ikusiko dugu.
|
|
|
Gorrotozko garra hozten zaigunean, euskaldunaren benetako hizkuntza atxikimendua atzera ere biluzgorri ageri zaigu. Dirudienez, euskalgintzaren premia
|
bera
baino areago ukapenaren ukapena den etsaiaren astakeriak behar ditugu geure ondoeza sentitzeko. Hori ezeren seinale izatekotan, berriz, geure kontzientzia maila txepelaren agerpena izango da.
|
|
|
Ezta Euzkadik ere –Mitxelenaren ahotsa biziago egin zen– Baina ez dut nahi zure neke eta nahigabeak alferrikakoak izan direla pentsatzerik. Erran bezala, Ingalaterra guri laguntzeko moduan ez badago ere, beste adiskide bat sortu zaigu berriki, Ingalaterra
|
bera
baino ahaltsuagoa.
|
|
|
Josebak barre ikusgaitza egin zuen, bere baitarako. Amaia, ziurrenik,
|
bera
baino seguruago egongo zen. Bizitza osoa zeraman horrelako zerbaiterako prestatzen.
|
|
|
denbora
|
bera
baino
|
|
2005
|
|
|
gauetik egunera egin zen komunista, langileen egoera gaiztoarekin topo egin orduko, eta berari ere. Inesi? antzeko zerbait gertatu zitzaion, amets hartatik Buda
|
bera
baino budistago itzarri baitzen.
|
|
|
Ametsek noizean behin ezkerrean duen ateari begiratzen dio. Ateari baino gehiago, kanpoko kaleari, taberna
|
bera
baino beltzagoa, bustietan kaleko argi laranja islatuagatik. Atsedenik gabe saltoka dabiltzan tantek ematen dizkiote kaleari bizi zantzu bakarrak, noizean behin euritakoen azpian buru makur igarotzen diren oinezko grisek baino gehiago.
|
|
|
Hiria
|
bera
baino lehenago itzartu da baina espaloi zabalak ez daude gainezka eta lasai ibil daiteke, baita bizikletaz beharrera joan ere, askok egiten duten legez. Errepidean, ordea, trafiko handia dago.
|
|
|
Kafearekin batera Aratzek kontua eraman zion. Ordurako, jatetxean euren artean ingelesez hitz egiten zuen bikotea eta
|
bera
baino ez zeuden. Itziar joana zen, eta kontua eraman zionean Aratzi ere bertatik alde egiteko esan nion.
|
|
|
Eta Julian Maldas zen Europako ebanistarik handienetako bat. Eta Mateorentzat zen Aristofanes baino askozaz interesgarriagoa, esate baterako, eta XVIII. mendeko idazle gehienak baino askozaz interesgarriagoa, eta André Breton
|
bera
baino askozaz interesgarriagoa. Eta Mateok ez zekien ia ezer aitite Juliani buruz.
|
|
|
Gauza asko kontatu zioten Mateori, beraz, aitite Juliani buruz. Eta argi zegoen Immanuel Kant baino askozaz interesgarriagoa zela aitite Julian, eta André Breton baino askozaz interesgarriagoa eta James Joyce
|
bera
baino askozaz interesgarriagoa. Baina gauza bat falta zitzaion Mateori:
|
|
|
Jaiki egin naiz ni ere, ez
|
bera
baino lasaiago; eta Arranoko atera hurbildu.
|
|
|
Kixmi altxatu eta pasilloan gora eta behera hasi zen. Ni burua altxatzen ere ez nintzen ausartzen, neskak arrazoia izango zuen agian, urduriago nengoen ni
|
bera
baino. Baina, nora joana zen tipoa?
|
|
2006
|
|
|
Bai, baina inmanentista, existentzia fisikotik haratago ez lihoakeena. Halere, nik uste dut poesiaren eta edermenaren sustrai beretik sortzen dela erlijioarekiko kezka eta interesa; miresten ez dakienak, harridura handiari amore eman ez dionak, horrek beharbada ez du sentitzen
|
bera
baino handiagoa izan daitekeen ezeri buruzko errespeturik.
|
|
|
euskaldunek (Okendo, San Inazio) hainbat proeza egin dute, baina beti besteren historian – ez dute beren historiarik. ...Unibertsitatean harrapatu zuen sukar intelektual krausopositibista ari da garatzen, Madrilgo Ateneoan Espainiari eta historia espainolari buruzko gogoeta kritikoa zena (monarkiaren kritikoa, populista, etorkizun berri berri moderno baten iragarlea), berak" El Sitio" n Euskal Herri postforalari aplikatuz, kritikoa erregeekin, kritikoa liberalismoarekin, kritikoa orobat bere aurrekariekin,
|
bera
baino lehen euskara, euskal herri edo jende (orain arraza), historia, erlijio, foru edo politikaz jardun izan direnekin, apologista, historialari hala literatoak (Garat, Xaho, Navarro Villoslada), hala euskaltzaleak. Herri gogoa tesi horren bermea baino ez da.
|
|
|
Minutu gutxi batzuetan geratu izan balitz tabernan, heriotza zigorraren barkamena jasoko zuen Bawtryko uhalgileak, ordurako bidean baitzegoen, norbaitek gizon zintzo hura ezagutzen zuelako edo epaileari esan ziolako bidegabekeria hura ezin zitekeela egin. Nahikoa izango ziren minutu urri haiek barkamen papera
|
bera
baino lehen iritsi eta bizia salbatzeko...
|
|
|
Mihigaiztoek diotenez –beti izaten dira mihigaiztoak bizitza eredugarriak dituztenen inguruan, eta are gehiago pertsona harroputz eta zipotzak badira–, Listonek zirujau lanetan zerabilen azkartasunak inguruan sortutako kalteak okerragoak ziren zaurituak harrapatutako gangrena
|
bera
baino. Hori gehiegikeria bat izan daiteke...
|
|
2007
|
|
|
zu
|
bera
baino adimentsuago,
|
|
|
Anormala, Plutonen ekzentrizitatea da; eta anormala haren tamaina ere: Merkurio
|
bera
baino txikiagoa.
|
|
|
Zaharxeago Lucy
|
bera
baino (3,6 milioi urtekoak), baina animalia berarenak. Arrasto haiek bi edo hiru australopitekok utzitakoak ziren.
|
|
|
Hiri hauek eta humanista hauek Errepublika Erromatarraren haurrak sentitzen dira (ez Erroma Inperialarenak), eta herri gogo florentziar hau, beren autokontzientzian? herri gogo erromatarra
|
bera
baino ez duzu, esanahirik literalenean: –«Los florentinos aman la libertad más que nada y son muy enemigos de los tiranos» porque descienden directamente de los romanos de los días dorados en que «todavía los Cesares, los Antonios, los Tiberios, los Nerones, peste y destrucción de la república, no habían arrebatado la libertad»?.
|
|
|
hala, Estatuak edozein arrazoi eta eskubide dizu norbanako bakoitzaren eta herriaren gainean, are beste Estatu guztien gainean. Estatuaren gainean, Gogo unibertsalak du edozein eskubide (eta historia unibertsala da eskubide eta arrazoien judizio unibertsala, Estatuaren gainetik ez dago zuzen eta okerraren beste kriteriorik historia
|
bera
baino). Gogo unibertsalak, helbururainoko bere ibilbidean denboran zehar, bere aspektu ezberdinak gauzatuz joan behar du, zapalda jakin batzuk ibili behar ditu (aurretik logikoki, razionalki?
|
|
|
Winckelmann ere antzinakoen ereduzkotasun ezbaigabetik abiatu da, baina imitazioaren kontzeptua eraldatuz: antzinakoetan egungo artistak (literatoak) imitatu behar duena ez dira obrak edo produktuak, produkzioa
|
bera
baino; ez da idatzi behar Homero-k idatzi zuena edo zuen bezala, baizik Homero-k gaur idatziko lukeena edo lukeen bezala. Produkzio/ kreazioa bera imitatzeko, alabaina, estreina produkzioaren aurrebaldintzak behar dira imitatu:
|
|
|
eta bertan ez zitzaion batere zaila egiten norbait topatzea. Bere lehenengo esperientzia auto bateko atzeko partean izan zuen,
|
bera
baino hamabost urte zaharragoa zen gizon burusoil batekin. Eta hortik aurrera ez zen geldirik egon.
|
|
|
Janaria ahaztuta, tripazorria ahaztuta, uretara begira gelditu gara, hipnotizatuta. Urrunago, mendi magalak ikusten dira, ura
|
bera
baino beltzago, haizeak orraztuta hauek ere.
|
|
2008
|
|
|
Portuko Arroa deitutako ibar sakonera jaisteari ekin diote, mugako gotorlekutik aurrera. Frantziako Aragnouet eko igoera
|
bera
baino latzagoa iruditu zaio IMri Espainian barneratzen den bide hau.
|
|
|
Natalia, baina, deliberaturik zegoen sakrifizio hura bere bizkar gainean kargatzera; hasi ere, halaxe hasi zuen bere ibilbidea, indartsu bezain borondatetsu; egunak aurrera egin ahala, ordea, indarrak ahituz joan zitzaizkion, ez baitago gaixo gaixoagorik zaintzaile osasuntsua gaixotu nahiko lukeena baino, eta era hartakoa baitzen Natividad, bere ahulezia indar gisa erabiltzen zuena, teorian
|
bera
baino indartsuagoa zena. Natalia osasuntsua, ahultzeko:
|
|
|
Ez zen lehenengo aldia. Zergatik sortzen zituen Gerardok horrelako pasioak bere inguruan,
|
bera
baino hagitzez ere itxura baldarragoa bazuen?
|
|
|
Lehenbizi iluntasuna
|
bera
baino beltzune ilunago bat bezala azaldu zen nire aurrean; gero bere belazurrunak eta kroskoa itxura hartzen hasi ziren, eta berehala, aurrerago eta biziagoa baitzen marearen bultzada, estatxaren ondoan nintzen, eta heldu egin nion.
|
|
|
–Volveré, xuxurlatu zion belarrira,
|
bera
baino zeozer baxuagoa zen lehengusuarengana jiratu eta eskote opa roa begi bistan utziz.
|
|
|
Ohitzen ari gara Afrikako leku askotan berbetarako erabiltzen duten tonu ozenera, baina tentsioak gora egin behar duela dirudienean irribarrea dator eta atzera lagun. Atentzioa eman didana, tonua
|
bera
baino gehiago, frantsesez ari direla. Ousmane ere adi adi harrapatu dut.
|
|
|
Polizia ohiak,
|
bera
baino askoz garaiagoak ziren lau gizonez inguratuta eta bizkarra barraren kontra, ahoa ireki beharrean ukabilak itxi zituen.
|
|
|
Lore sorta eskuetan zuela han aurkitu nuen gizonak nire adina izango zuen, urte pare bat gorabehera, baina oraindik gordina zegoen, gimnasiora joaten jarraituko zuela pentsatu nuen, ez zuen inondik ere bakarrik bizi garenoi adinak kutsatu ohi digun itxura maiztu eta etsi hori, zahardadea
|
bera
baino askoz ere nardagarriagoa dena. Emakume gazteren batekin biziko zela erabaki nuen, hurkoaren bizitzaz eta zorionaz erabakitzeko tarteka izan ohi dugun erraztasunarekin.
|
|
|
Jende askori politika
|
bera
baino gehiago interesatzen zaizkio politikarien bizitza pribatuko gorabeherak, gaztetako sinismen eta asmoak, ondoko ezintasun, zalantza eta porrotak, beren baitan pilatutako penak, ingurukoekiko liskarrak. Beren arazo txikiak konpontzeko gauza ez badira, nola konponduko dituzte gizartearenak?, pentsatzen dute nonbait arrazoi pixka batekin.
|
|
|
Natalia, baina, deliberaturik zegoen sakrifizio hura bere bizkar gainean kargatzera; hasi ere, halaxe hasi zuen bere ibilbidea, indartsu bezain borondatetsu; egunak aurrera egin ahala, ordea, indarrak ahituz joan zitzaizkion, ez baitago gaixo gaixoagorik zaintzaile osasuntsua gaixotu nahiko lukeena baino, eta era hartakoa baitzen Natividad, bere ahulezia indar gisa erabiltzen zuena, teorian
|
bera
baino indartsuagoa zena –Natalia osasuntsua– ahultzeko: batean zapi busti bat eskatzen zion ahizpari, kopetan jartzeko; bestean azpil bat, oka egiteko; orain listuontzia; gero pixontzia; geroago bizkorgarria... behar zuenean beharrekoa eskatzen zuen, hutsik egin gabe, eta behar ez zuenean ere bai, zoaz baina joan ahala zatoz, zatoz baina etorri ahala zoaz... bidean harriak jartzea beste eginkizunik ez balu bezala.
|
|
|
Ez zen lehenengo aldia. Zergatik sortzen zituen Gerardok horrelako pasioak bere inguruan,
|
bera
baino hagitzez ere itxura baldarragoa bazuen?
|
|
2009
|
|
|
Analisiak beti fedearen objektu bezala bakarrik topatzen du Jainkoa. Alderantziz, fededunarentzat, Jainkoa zinezkoa da bera gabe ere eta
|
bera
baino lehen, eta, bere logikan, bere itxaropena bera, bere erabakia, bereak dira bai, baina azken finean, bere existentzia bezala, graziatzat dauzka, ez dira bere obrak, Jainkoak emaniko dohaintzak baino (familiaren, tradizioaren, eritasun baten edo mila modutako zirkunstantzien bitartez errebelatu edo emarituak). Gizartea edo gizon emakumea da zentzuaren iturria; baina erlijioan zentzuari betieretik, Jainkoaren magaletik, jariarazten zaio.
|
|
|
Bizi filosofiak subjektuaren lokabetasuna aldarrikatzen du (ez lokarri moralik, erlijiosorik, ez sozialik, historikorik). Biziak ez du bere gainetik bizia
|
bera
baino beste autoritaterik ezagutzen.
|
|
|
Zentzua erlazioen kategoriaren determinazio bat dela esan liteke (eta unibertsoan dena da erlazioa): ez da zeinu bat, baina beti gauza edo gertakariaren agerpena
|
bera
baino barnago, eta aldi berean kanporago, harago, igortzen, zeinu giten, irekitzen du. Hala, orainaldiaren (edo oraingo egintzaren, aktibitatearen) zentzua ez zaizu orainaldi horretantxe bertan agertuko; iraganera edo etorkizunera, edo bietara, igortzen du:
|
|
|
Inoiz ez zara haren guztizko eskuan edukile. Alta, zer izan daiteke bizitzaren zentzu hori, bizitzak ezin duena berak, eduki?, eta haren bilatzaile hori beti bizitza
|
bera
baino barnago eta harago igortzen zaituena, azkengabeko bilaketa batean? (Wittgensteinek dauka holakotsu esaldi bat).
|
|
|
Ezagutzen dudan, edo behintzat orain gogoratzen dudan adibiderik deigarriena da, nola gertari ikaragarrizko berak biktima batzu eta besteentzat zentzu diferenteak, eta kontrarioak ere, izan ditzakeen. Deskribapen lasai lazgarria da Pliniok egiten duena, jendea nola zalapartaka ihesi doan sumendiak jaurtiriko hauts hodeiaren peko ilunpetan, gaua
|
bera
baino ilunagoan, ikaratua, aztoratua, nora ez dakiela, zer jazotzen ari den ulertzen ez duela. Andreak adiaka, zinkurinka umeak, gizonak alarauka, gurasoak haurrei eta haurrak gurasoei hoska, senar emazteak elkarri deiadarka, eta, euren desesperazioan, anitz jendek eskuak Jainkoengana jasotzen zituen, eta beste askok inon ez dagoela Jainkorik jada, interpretatzen?
|
|
|
(ABG, 143). Berak onartua daukan heriotzari, erresistentzia estrainio bat deskubritzen du, hala ere, bere barruan, han
|
bera
baino beste bat balego bezala gotor:
|
|
|
Epikuroren ifrentzua dirudi honek puntuz puntu (suposatuz, esaten den hori dela Epikuro): egiaz, heriotza ezer ez da, bizia
|
bera
baino, nascentes morimus. Bizitzan dena doa, bizia bera ere.
|
|
|
Izan ere, Euskadi berdekoak atzerrian bezala sentitzen dira Euskadi lehor honetan. Halako eretietan, Gandiagak badaki etxean entzun zituen koplak eta bertsoak paratzen, eta bera izaten da koplaria, kaletarrek eta
|
bera
baino hobeto zibilizatu direnek jada ez dakitelako holako gauza, xarmagarriak, egiten.
|
|
|
Einsteinek guri zerbait elementala oharrarazten zigun, Einstein
|
bera
baino harago joateko, eta merezi du hori xehatzea: erlijioa ez da berdin erlijioa nahitaez, eta Jainkoa ez berdin Jainkoa.
|
|
|
Emakumea kontsolatzen ahalegindu naiz,
|
bera
baino lehenago kasu berarekin etorri zaizkidan beste emakume asko bezala. Gure auzoan, Upper Manhattanen, familien erdiak baino gehiago dibortziaturik daude, puskatuak.
|
|
|
Gizon hori
|
bera
baino 23 urte zaharrago da. 60 urtekoa, beraz.
|
|
|
Hankamotza zen txiki txikitatik Maria Jesus ahizpa nagusia, eta egurrezko oinetako itsusi bat janzten zuen. Argia nintzen haren aldean, eta
|
bera
baino politagoa. Sorbaldetan marrazkiak egiten zizkidan ile beltz kizkurra neukan orduan, distiratsua eta sarria eta, neska gehienek ez bezala, solte eramaten nuen nik.
|
|
|
erreketa sinboliko hura, baina, erreketa errealetik pauso batera baizik ez zegoen, pauso bat baino gutxiagora, ausaz? arrazoibidea aurrera eramanez gero, bera ere sorgin ehiztarien biktima izan baitzitekeen noizbait, Domingoren aldeko grina hura zuelako, dibortzioa
|
bera
baino hagitzez okerragoa zena, urratzaileagoa eta hausleagoa bai behinik behin?, Ada guztiz sublimatzen saiatzen zen arren, sublimazioak kontzientziaren ahotsa isilaraziko ziolakoan, hori esaten ari baitzitzaion Teofilo Maria, funtsean:
|
|
|
Eta bakarrik gelditu eta, bakarrik gelditu orduko, lana eten zuen Adak, baita kakorratz bat hartu ere, orain ateari begiratzen ziola, orain ehungailuari, ateari, ehungailuari? harik eta aterako bidean jarri, atea zabaldu, egongelara joan, kakorratza mahai gainean utzi, armairua ireki, batera eta bestera begiratu, ardo gozo botila hartu, ireki, eta hiruzpalau zurrutada eder eman zizkion arte; ondoren, hartu zuen mahaitik kakorratza, zurigarri gisa eraman ote zuen, Maria Bibianaren aurrean aitzakia bat edukitzeko, ahizpa
|
bera
baino lehenago itzultzen bazen: barkatu, kakorratza egongelan ahaztu zait, eta handik nator???, itzuli zen langelara, eseri zen, begiak itxi zituen?
|
|
|
atsegin zuen amaren magala, atsegin zuen izeba Ernestinaren magala, atsegin zuen Rakel neskamearen magala, atsegin zituen munduko emakume guztien magal guztiak, beharbada?, baina ez zuen egundaino halakorik nabaritu bere baitan, ez hain era indartsuan eta basatian behintzat: horregatik sentsazio hura, lotan zuèn zerbait orduantxe piztu balitzaio bezala, plazer iturri oparoak baitziren, antza, indarra eta sexua, sexua eta indarra, Domingok ez baitzuen epe labur hartan besterik sentitu; arraren indar indartsua eta emearen indar indargabea, indarrez hustutako indarra, indarra
|
bera
baino indartsuagoa izan zitekeena: huraxe gertatu baitzitzaion Domingori, agidanean, Ada azpiratu zuenean ere garaile bezain garaitua sentitzen zela, nexka mende zuen arren haren mende balego bezala; paradoxa bat zen hura, dudarik ez, ar emeen arteko joko eta jarrera dialektikoen ondorio, bai baitzirudien ezen indarrak indar eza garaitu zuela, bai, baina indar ezak indarra garai zezan; lehen aldia zen hura?
|
|
|
–Pfuuua!??, baina ez Maria Bibianarena bezain nabarmena; halere, atsegin ez zituèn mutilen bihurrikeriak, baita nazka eragiten ziotenak ere? atsegin ere bazituelako. Ada beti anbiguotasun hartan?, edo Domingo miresten zuelako, maite ere, maite zuen, itxura guztien arabera?, edo Maria Bibiana
|
bera
baino okerrago ikusten zuelako, Adak berehala urtu zuen bere keinu hura irri itxurako batean, Domingori zernahi barkatzeko prest, nahiz eta irri itxurakoa beldurraren atariko beldur moduko batek izoztu jarraian, ahizparen erreakzio neurriz kanpokoaren eraginagatik edo:
|
|
|
Teofilo Mariak, ordainean, eskuaren mugimendu nabarmen batekin erantzun zion, esanez bezala: zaude isilik, Gabino, hitz egiten duzun bakoitzean izorratu egiten nauzu-eta!; orduan, baina, Maria Bibianak Teofilo Mariari begiratu, eta nola ikusten baitzuen honek ez zuela aurrera egiteko asmorik, anai arrebetan zaharrena
|
bera
baino noragabeago zegoela, alegia?, ahizpak arestian ekindako bideari berrekin zion, Domingori begira jarrita:
|
|
|
Berezkoa zuen Domingok joera hura, beldurrak halabeharrez erakarriko balu bezala, halako eran, non beldurraren erakarpena beldurra
|
bera
baino handiagoa gertatzen baitzitzaion; aspaldiko kontua zen hura, gainera, Domingok erreakzio bertsua izaten baitzuen halakoetan: begiradan igartzen zitzaion nola gozatzen zuen, beldur ororen gainetik, eszena beldurgarri haiekin, are gehiago albora begiratu eta anai arreben begi irtenak ikusten zituenean, une zirraragari haietan anaietan handiena sentituko balitz bezala, neurriz txikiena zen arren.
|
|
|
ama izebei ezer gertatzen bazaie, zer!, eta Adari eta Bibiri ezer gertatzen bazaie, zer!, zer, zer eta zer?!, hargatik guztiagatik egin zuen Domingok, beharbada, bere dei hura ordu pare bat lehenago, uztailaren 18ko bazkalondoan, beraz? Regina enera, hiriko hotel bateko harreralekutik deitu ere, harreragilea debozionisten ikastetxean ezagutu zuèn mutil bat zen,
|
bera
baino urtebete gazteagoa, batxilerra hasi eta bigarren ikasturtean utzi zuena?, etxekoen egoeraren berri jakiteko; bestaldean Maria Bibiana lasai bat atera zitzaion, guztia ongi zegoela esan ziona: aita eta Teofilo Maria ohi bezala joan zirela lanera, alegia, eta gauerako espero zituztela; biharamunean ere, uztailaren 19an, igandea?
|
|
|
garbitzeari ekin zion, lehenik eskuz eta gero bere musuzapi zikinaz, hasperen larrien artean; Nazariok, baina, bide bat hartua zuen, eta, begien bistan zuèn ikuskizun negargarriaren aurrean, ez zuen motibo bat bera ere ikusten, agidanez, hartu zuèn bidea bazter uzteko, aitaren, aita duin baten? paperean jarraitu nahi izatekotan, bide haren ostertza amildegi bat bazen ere, Nikolairen mehatxuek irekia; bizi sena ere hantxe ariko zitzaion, seguru baietz, inkontzientearen bazter batetik, zuhurtasunerako deia egiten, baina Nazariok atzean utzia zuen, itxuraz, zuhurtasunera zeramàn bidegurutzea, senak aditzera eman balio bezala bazirela bizi sena
|
bera
baino gauza garrantzitsuagoak ataka estu hartan; Nazariok, izan ere, hitz handiak zituen helduleku bakar: une hartan, gainera, iratxo bat ere bazuen, ausaz (Jainkoak bidalia ote zen iratxo hura, zeren Nazario mirarietan sinesteko ere gertu egon baitzitekeen muturreko egoera hartan?), buruaren zoko batetik esaten ari zitzaiona ezen segundo gutxiren kontua izan zitekeela zeruko aintza; hots, bizia, edo benetakoa zen eta benetakoa zelako merezi zuen, edo gezurrezkoa zen eta ez zuen merezi, ehun urtekoa izan arren, eta berak egina zuen, duintasunaren eta koldarkeriaren arteko lehia estu hartan, lehenaren aldeko aukera; guztiaz ere, une hura zen semearen eskuzabaltasunaren eta haren ohorezko ohorearen mailan jartzeko abagunea?
|
|
|
Azaldu zuen abisua zeukala eta horrek esan nahi zuela bota egingo zutela ospitaletik hurrengo abisuan. Gladys Podgersek lau neba arreba zituela esan zuen gero,
|
bera
baino gazteagoak guztiak, batzuk eskola umeak oraindik. Esan zuen egoera delikatua zeukala Gladysek ospitalean eta etxean.
|
|
|
San Helves plazara heldu eta erdian gelditu zen, udaletxeari begira: ondoan zeukan haga, zutunik, lau metrokoa,
|
bera
baino bi metro eta hogeita hamar zentimetro altuagoa, burdinazkoa; eskumako eskuarekin eusten zion. Denbora dezente egin zuen horrela, udaletxeari begira, hagari eusten, zutunik, lau metro, burdinazkoa.
|
|
|
–Elur gurdia esan dut, ergela, niri gogoak ematen didalako, eta inportanteagoa da nire borondatea uda
|
bera
baino.?
|
|
|
Ez dago urduri. Sabin dago
|
bera
baino urduriago. Lanposturako hautagaia bera izango balitz bezala.
|
|
|
Bertze norbaiten begietan geundela baizik ez zidan eskaintzen errege bati zor zaion agurra, eta halakoetan ere lanak. Hainbertzeko mina ematen
|
bera
baino etorki apalagoko inor zerbitzatu beharrak! Louvren, erran merranak piztuak zituen Miossensen nirekiko begirune ezak.
|
|
|
jotzen zituzten horiek oro. Eta nor Joana
|
bera
baino zorrotzagoa bere aginduak betetzen eta betearazten?
|
|
|
Nafarroa Beherea, Biarno, Bigorra, Foix, Labrit, Vendôme... Guztiak Henrike
|
bera
baino gazteagoak, guztiak erreformatuak eta guztiak gisa berean jantzirik.
|
|
|
Gumersindoren familiak ere pairatu behar izan zuen jazarpena. Denak jeltzaleen ingurukoak ziren, eta Eladia eta Alejo anaia arrebak, biak Gumersindo
|
bera
baino gazteagoak, alderdian afiliatuak zeuden.
|
|
|
Ondorioz, ETAko bi kide eta polizia bat hil ziren bertan. Goñik, garai hartako kazetari askok bezala, Poliziaren irrati frekuentziak hartzen zituen, eta Polizia
|
bera
baino lehenago iritsi zen tiroketaren gunera. –1979 urte horiek izan ziren urte gogorrenetakoak?
|
|
|
Hala ere, ezkondu egingo dira. Sabinok gogor gaitzetsiko du mutil gaztearen jokabidea, euskaldun maketozalea okerragoa baita aberriarentzat maketoa
|
bera
baino.
|