|
2000
|
|
|
Fisikaren hizkuntza haurtzarotik ikas daiteke. Norbaitek aurresateak ematen baditu eta bere kabuz nahi baditu aztertu, bere sentimen sisteman ematen diren aldaketak hartu
|
behar
ditu kontuan, erlojuak eta erregelak erabili behar ditu; laburbilduz, ustez isolaturik dagoenak hizkuntza sentimenarteko eta ‘subjektuartekoa’ erabiltzen ditu jadanik.96
|
|
|
2) Horri erantzuteko Carnapen Aufbau ari eman zaion interpretazio fenomenalista inozoaren aurkako beste faktore bat hartu
|
behar
dugu kontuan: aniztasuna.
|
|
|
Alabaina, Vienako Zirkuluko hasierako ideia asko tradizio neokantiarrean —Natorp, Cassirer16— murgildurik zeudela uler ditzakegu. Neokantiarren ardura nagusi bat forma/ eduki bereizketa izan zen —Zirkuluaz geroztik teoria/ behaketa bereizketa lez ezagunagoa— Planteamendu hau, hain zuzen ere, Vienako Zirkulua osatu baino pixka bat lehenago sortu zen, Historiaurreko Vienako Zirkulua deiturikoan —ikus 2 atala— Neokantiarren eraginak nabari ditzagun, hurrengo testu hauek izan
|
behar
ditugu kontuan: Schlicken Raum und Zeit in der gegenwartigen [Espazioa eta denbora fisika garaikidean] (1917) eta Allgemeine Erkenntnislehre [Ezagutzaren teoria orokorra] (1918), Reichenbachen Relativitatstheorie und Erkenntnis Apriori [Erlatibitatearen teoria eta apriorizko ezagutza] (1920) eta, nahiz eta Vienako korrontean guztiz sartuta egon, Carnapen aipaturiko Aufbau a (1928) 17 Denetan honako tesi hau sostengatzen zen, hau da, ezagutza naturala —ezagutza formaletik bereizten dena— bi elementuk osatzen dutela:
|
|
2003
|
|
|
Egia hori lege zibil eta kanonikoen oinarria da, eta, horregatik, legeok halako harremanen kontrakoak izan behar dira. Arrazoi berberaren ondorioz, legeok oinarri hori izan
|
behar
dute kontuan, harreman ez zilegietatik jaiotakoen egoera zehazterakoan.
|
|
2004
|
|
|
Hauek guztiak fede kontuak dira, garrantzi handikoak, bai, baina ez dira arrazoimenezko kontuak izango; eta berak Jainkoaz jardutean fedearen mundua baino, logikarena izan nahi du gogoan. Jainko matematikoa, Jainko geometra, izango da bere kezkaren gaia eta ikuspegi honetatik hartu
|
behar
ditugu kontuan izaki gorenari datxezkion ezaugarri horiek.
|
|
|
Izan ere, azentuak eta ñabardurak gorabehera, etikak batera behar ditu materialtasun (eduki) minimo bat eta oinarrizko egitura formal bat; halaber, pertsonaren errealizazioaz adina arduratu behar da pertsonen arteko elkarbizitzaz eta komunitatearen errealizazioaz, gizabanako/ gizarte dialektikak berak hala eskatzen baitu, jokabide egolatrikoak eta totalitarioak saihestuko baditugu. Era berean, zinezko etika batek elementu subjektiboak eta objektiboak hartu
|
behar
ditu kontuan, batzuen eta besteen pisu eta eragin erreala aintzat hartuz, bai egoera bakoitzean nola orokorrean kontsideraturik. Honek guztiak tratamendu sakon eta metodiko bat luke, ezbairik gabe, baina hurrengo baterako uzten dugu.
|
|
2007
|
|
|
Hezkuntzaren inguruko jarduerak, beti ere," gizaki osoa" hartu
|
behar
du kontuan; zentzu honetan, interesgarria izan daiteke ikustea nola adierazi izan den hori pedagogiaren historian —esaterako— paideia eta Bildung kontzeptuekin. Paideia, ezaguna den bezala, Kristo aurreko V. eta IV. mendeetako greziar hiri estatuetan sortutako ideia da, eta, Gudjons ek dioen bezala, aldi berean esan nahi du" bizitza forma praktiko bat" eta" filosofikoki zehaztutako giza formazio ideal bat" 29 Labur esan dezakegu, kontzeptu horrek giza prestakuntza orokor bat islatzen duela, zeinak aldi berean polis ean eraman beharreko bizitza sozio-politiko egoki bat eta bertutearekin loturiko bizitza indibidual on eta justu bat aditzera ematen duen.
|
|
|
Horren haritik uler daiteke, ere, zergatik gorago hezkuntzaren alde sozio-kulturala aztertu dugun —sozializaziorik eta enkulturaziorik gabe ez dago gizakiaren pertsonalizaziorik—, baita zergatik Deweyk —adibidez—" hezkuntzaren funtzio eta espiritu sozialaz" 96 hitz egiten digun. Hezi nahi duenak, bestela esanda, nahitaez hartu
|
behar
du kontuan pertsonaren dimentsio komunitarioa —gizabanakoari lagundu egin behar dio bere gizartearen kide on bat izaten—, eta horrek, jakina, erantzukizun etikoa dakar berarekin. " Bizitza sozialean parte hartzeko gaitasuna garatzen duen hezkuntza", honela jarraitzen du aurrerago Deweyk," morala da" 97 Hausnarketa etiko pedagogiko horrek, alabaina, ezinbestean garamatza giza aniztasuna bere historizitatean kontsideratzera, alegia, gizabanakoen eta gizataldeen berezitasun sozialek eta kulturalek hemen ere duten esanahia aztertzera.
|
|
2010
|
|
|
Bada, puntu honi bukaera emanez, eta horrela gurera zuzenean itzuliz, garrantzitsua da berriz ere azpimarratzea hizkuntz irakaskuntzak nahitaez hartu
|
behar
dituela kontuan fenomeno linguistikoaren alde sozialak eta kulturalak aztertzen dituzten diziplinak. Horren oinarrian, eta Bourdieuri jarraituz, zera dugu:
|
|
|
W. v. Humboldt da galdera horri modu zorrotzenean erantzun diona; horrexegatik, batez ere bere bi esalditan adierazitako ideiez jabetu behar dugu, horiek egiaz hizkuntza komunitatearen eta herriaren arteko loturaz inoiz formulatu diren esaldi sakonenetakoak diren heinean. [Horretan, beti ere, zera hartu
|
behar
dugu kontuan: W. v. Humboldtek" nazio" hitza (Nation) darabilenean, zinez, XVIII. mendeko alemanieraren hizkuntza erabilerarekin jarraitzen du.
|
|
|
Menperatze minimo hori, jakina, errazago lortzen da hizkuntza nagusi batean hizkuntza gutxitu batean baino, eta, horrexegatik, azken horretan eskolaren laguntza beharrezkoagoa izango da281 Bestea" hizkuntz konpetentzia bikoitzaren printzipioa" da, non Cumminsek berak" egoera informaletan eskuratutako trebetasun komunikatiboa eta egoera akademikotan eskuratutako trebetasun gramatikala bereizten dituen" 282 Bigarren hizkuntza batean ikasten duten haurrek, nola ez, lehenago garatzen dute harekin loturiko elkarrizketazko gaitasuna horrekin loturiko gaitasun analitikoa baino. ...untzekiko independentea den azpiko gaitasun komun bat duten, zein hizkuntza batean garatzen bada ere, egiaz, bestean ere aplikatzen den" 283 Transferentzia hori teorian bi noranzkotakoa da, bai, baina egia da berori errazago gertatzen dela hizkuntza gutxitu batetik hizkuntza nagusi batera alderantziz baino284 Printzipio horietaz gain, bestela, hizkuntz irakaskuntzaren jarduerak nahitaez hartu
|
behar
ditu kontuan bestelako" kuestio psikopedagogikoak": azken batean, psikolinguistika ez da gai dena azaltzeko, eta, zentzu horretan, Cummins bera ere" pedagogia elkarreragilearen" garrantziaz mintzo da, zein egiaz" hizkuntzaren beraren oinarrizko funtzio esanahitsu eta komunikatibotik abiatzen den" 285 Kontua da hizkuntza berez jarduera dela —giza jarduera— eta, horrexegatik, hizkuntza berri bat irakasteko modurik onena berorren edukizko erabilera aktiboa bultzatzea dela, hain zuzen, horrela bakarrik delako posible hizkuntza horrekiko ikaslearen barruko motibazioa piztea.
|
|
|
Kontua da, beraz, pedagogia linguistikoak serio hartu
|
behar
duela kontuan hizkuntzaren berezko funtzionaltasun soziala, eta, horren haritik, bere jarduera glotodidaktikoa ezinbestean oinarritu behar duela interakzioan, alegia, testuinguru bati loturiko giza interakzioan.
|
|
|
Azken batean, hizkuntza, gizatiarra den heinean eta gizatiarra delako, gizakia bezain fenomeno konplexua da; horrexegatik, hizkuntzaren zientziak —euren jardunean ere gizakiaz ari direnez— elkarren beharrean daude eta elkarrekin lanean aritu behar dute. Hizkuntzaren filosofiak, adibidez, ederki asko erakusten du ikerketa linguistiko guztien horizontea antropologikoa dela eta, aldi berean, baita ere ikerketa antropologiko denek nahitaez hartu
|
behar
dutela kontuan gizakiaren errealitate linguistikoa. Zentzu horretan, semiotikak merezi du aipamen bat —gure aldetik horretan oso laburrak izango bagara ere—, ze zeinuen zientzia orokor horrek giza hizkuntza aztertzen du, bai, baina berori gramatika gainditzen duen testuinguru sozio-kultural eta komunikatibo batean kokatuz.
|
|
|
Hizkuntzaren psikopedagogia, egiaz, hizkuntzaren pedagogiaren atal bezala defini dezakegu, zein —hizkuntza psikologiak edo psiko linguistikak esandakoa oinarritzat hartuz— hizkuntzen irakaskuntzaz edo glotodidaktikaz arduratzen den. ...datu eta emaitza psikologikoak ikas irakas arazoetara eramaten dituen", eta bere asmoa ez delarik" hezkuntza helburuez" hausnartzea, baizik eta" prozesu didaktikoa bera nola hobetu" aztertzea252 Horrexegatik, bada, pedagogiaren azpiatal bezala agertzen zaigun psikopedagogia horrek —kuestio linguistikoaz edota hizkuntzen irakaskuntzaz jarduterakoan— nahitaez hartu
|
behar
du kontuan hizkuntz jabekuntzaren psikologia. Titonek," glotodidaktikaren oinarri zientifikoak" direla eta, zera dio:
|
|
|
Ikuspuntu horretatik, bada, Humboldten" gizakiaren teoria" aldi berean da" antropologia pedagogikoa" eta" pedagogia antropologikoa". Baina gizakiak berezkoa du dimentsio linguistikoa —hizkuntza ez da berarentzat eranskin bat soilik—, eta, horregatik, nahitaez hartu
|
behar
dugu kontuan hizkuntza, baldin eta gizakia bera zer den ulertu nahi badugu eta berorri bere garapenean lagundu nahi badiogu. Testuinguru antropologiko horrek, bestela, badu ere eraginik hizkuntza bera kontsideratzeko gure moduan, ze berori hemen bere sakoneko gizatasunean agertzen zaigu, eta horrek —besteak beste—" hizkuntzaren izaera formatiboaz" hitz egitera garamatza.
|
|
2014
|
|
|
Bigarren korronte horretan soilik aurki daitezke, batzuetan, operaren historiarentzako balio zientifiko ordainezinezko idazkiak. Baina bata zein bestea hartu
|
behar
ditugu kontuan dauzkaten meritu zein ahuldadeengatik, opera ulertzeko bi modu erakusten dituztelako, lehenaldiko gizarteetan eta gaur egungoetan opera izan zena eta dena baloratzeko aukera ematen digulako.
|