|
2000
|
|
|
Aldizkari batek erri iritzi hori eztenkatu, esnatu eta landu behar du. Iritzi zuzenen azia erein behar du" eta horretarako" irakurleekin artu eman aundikoa" izan behar zuenez," sarri jaso
|
behar
lituzke irakurleen iritzi, eskutitz, idazki eta eskabideak. Ea danon artean egiten dugun Z. A. Bizi, gaurko, ireki, esnatzaille eta euskalduna".
|
|
2001
|
|
|
Saizarbitoriaren beste nobelen antzera, nobela hau irakurri ahala egiten den horietakoa da, eta horregatik, bertan kontatzen denaz haratago, kontaketaz beraz arduratu
|
behar
du irakurleak. Saizarbitoriak irudikatu digun" irakurle inplizitoaren" tasun guztiez jabetu gabe nobelaz gozatu badaiteke ere, benetan indartsuak dira bertan azaltzen diren erreferente literarioak.
|
|
|
Suspentsearen dosifikazio kalkulatua daegileak garatu duen baliabide nagusia. Patricia Highsmith en ildotik, aurrerantzeannobelak oratu, harrapatu egin
|
behar
du irakurlea zintzurretik, eta ez askatu harentzat txorrotx eraiki duen sarearen amaiera arte. Beharbada, helburu horretarakonagusi diren baliabide eta teknikak garrantzitsu bihurtu dira nobelaren besteosagarrien aldean.
|
|
|
Eta hemen nobela historikoaren arazo handienetako batzuekin topo egiten dugu. Nik ez dakit oso ondo zer ote den nobela historikoa, baina susmatzen dut irakurlea garai historiko zehatz batera eraman nahi duen fikziozko obra legez (eta are gehiago garaiko lekuko batek lehen pertsonan idazten badu) ahalegin handia egin
|
behar
duela irakurleak garai horretan murgildurik dagoela sinets dezan. Hori lortzeko, dudarik gabe, bide anitz dago, baina Txillardegik aukeratutakoek kale egiten dute, neurribatean behintzat.
|
|
2002
|
|
|
Eta hala ere Aldekoak normalizazio horretan huts egiten duen zerbait dagoela ikusten du: «Finkatu den egitura hori guztia sostengatu
|
behar
duen irakurlea non da. Non dago merkatua?».
|
|
2003
|
|
|
batetik egitasmo enpresarialari erantzun, ildo ideologiko eta ekonomikoei erantzun, munduko eta gure gizarteko albiste handiak, hedabide guztiek jasotzen dituztenak jaso hark ere, baina orokortasun gris eta besteen antzekoan ito gabe, berezitasun intimoak eskaini irakurle bakoitzari. Identifikazioa sortu
|
behar
du irakurleengan, albisteak kontatzeko moduarekin, titulatzeko moduarekin, eskaintzen diren gogoetekin, kolaboratzaileen izenarekin eta estiloarekin, eta beste txikikeria askorekin. Irakurleak ulertu egin behar du bat batean irakurri duena, gauzak kontatzeko haiek baino hitz egokiagorik ez dagoela sentitzeraino.
|
|
2004
|
|
|
Helendarren hasiera hasierako filosofiarekin harremaneran jarri nahi duenak bi auziri eginbehar die aurre hasi orduko. Batetik, auzi formal bat, eta, era berean, ideologikoa, askatu
|
behar
du irakurleak; izan ere, mendebaldeko tradizioan aurreiritzi handiz erabili daOckham en labana zorrotza: hau filosofia da, bestea ez da filosofia; filosofia hemen hastenda, lehenago ez zegoen filosofiarik, eta horrela.
|
|
|
(ii) Ez sartu aipurik erreferentziarik gabe. Aipua norena den eta non argitaratu duenargi izan
|
behar
du irakurleak. Hori gabe aipuak ez du balio.
|
|
2005
|
|
|
Zure hirugarren liburua da Vredaman. Lehenengoak uste gabeko arrakasta ekarri zizun; bigarrenak era guztietako iritziak; hirugarren honekin zer espero duzu, edo zer espero
|
behar
du irakurleak?
|
|
2006
|
|
|
Ez dut uste irakurtzea letren kodea asmatzea bakarrik denik. Hori baino gehiago egin
|
behar
du irakurleak, jolas imajinario batean murgildu behar du. Egia ere bada narrazioetan agertzen direnak edonon gerta daitezkeela, eta seguruenik hainbat lekutan gertatu izan direla.
|
|
|
irakurleari posizio astronomiaren oinarrizko ezagutza ematea. Kasu honetan, suposatu
|
behar
dugu irakurlea zaletasunez hurbildu dela Astronomiara. Baina, noizbait behar izatekotan, azken kapituluan orientazioaren gaia jorratzen da.
|
|
2007
|
|
|
Saiakera politikoa, historia liburua, anekdotarioa…" Agian hau nire bizitzaren sintesi politikoa da" azaldu du. Liburuaren arrakastari erreparatuta bizitza horrek interesgarria
|
behar
du irakurlearentzat. Urte erdi joan da argitaratu zenetik, eta bosgarren ediziora iritsi da honezkero.
|
|
2008
|
|
|
Azken batean, kalitatezko kritika behar da, eta kalitate horrek bermatu behar du delako kritikaria erreferente bihurtzea irakurle zein hedabideentzat. Horrek ez du esan nahi kritikariek bideratu
|
behar
dituztenik irakurlearen gustuak, baina aukera bat eskaini behar diote irizpide jakin batzuetara egokitzen den literatura bilatu nahian dabilen irakurleari.
|
|
2009
|
|
|
Baina hori dena Gandiagaren obran, ez egote? horretan, egote bat ulertu
|
behar
du irakurleak. Hautu bat.
|
|
|
alde batetik, euskara batua; bestetik Erdi Aroko jardun halako baten itxura hartuko zuen hizkera bat; hirugarrenik, literatura unibertsaleko hainbat ereduren eitea. Nik sinesgarri gisa eraikitzen nuena, sinesgarri
|
behar
zuen irakurleak ere. Itun halako bat sinatu behar nuen berarekin:
|
|
2010
|
|
|
Jean Etxeparek irakurle jantziak eta konpetenteak behar zituen; behar zituen, gainera, konpetenteak bai hizkuntzaren aldetik zein kultura ezagutzaren aldetik ere, eta areago, gauza biak aldi berean. Oinarrizko baldintza bi horien ostetik, Jon Casenavek asumitzen du bestelako gaitasunak ere
|
behar
zituela irakurle ideal horrek. Lehenengo eta behin zukeen literaturarenganako zaletasuna, eta alde horretatik, irakurleak jarraitu eta lagundu ziokeen idazleari literatur hizkeraren bilaketan eta lanketan, egileak proposaturiko hizkuntza kodearen zailtasunak gorabehera.
|
|
|
Ez da testu orijinala leitu ahal izango agian, itzulpena baizik, bigarren eskuko testua, eta distant reading bat baizik ez da egingo: irakurketa urruna.1136 Testura hurbildu
|
behar
du irakurleak, baina eman dezagun ezin duela mikroskopioa erabili, Munduko Literatura teleskopioz so egin du beharbada.
|
|
2011
|
|
|
Antza denez, aldizkariak lortu zuen «gure eta lagun askoren ahaleginei esker badugu guttienez
|
behar
genuen irakurle multzo hori» (Elhuyar Taldea, 1975a: 1) 447.
|
|
2012
|
|
|
Lege hauen eta ondorengoen berri ematean, jatorrizko erakundeei buruz bakarrik ari naizela ulertu litzateke, eta ez gizakiaren izaera endekatuagatik zertu dituzten ustelkeriarik eskandalagarrienei buruz. Zeren eta, soka gainean dantza eginez kargu handiak eskuratu edo makila gainetik saltoka eta azpitik arrastaka ibiliz mesede eta pribilegioak lortzeko jokabide higuingarriari buruz, lehenengoz orain agintean dagoen Enperadorearen aitonak sartu zituela jakin
|
behar
baitu irakurleak, eta alderdi eta taldetxoak gehitu ahala iritsi direla gaur egungo mailara.
|
|
|
218 Garbi dago diskurtso idatzian ez dugula aurrez aurreko erreferentziarik,, mintzakiderik?. Ondorioz, idazleak inferentziak egin
|
behar
ditu irakurlea den horretaz, irakurleak dakienaz eta ez dakienaz, eta abar, ez baitu feedback ik jasotzen. Era berean, irakurleak izan ditzakeen oztopoak ere aurreikusi eta gainditu behar ditu, eta informazioa hartaratu.
|
|
|
Atalik garrantzitsuenak Gutunaren hasierako atalean (irakurtzen jarraitzeko gogoa piztea) eta amaierako atalean erakarri
|
behar
dugu irakurlearen arreta.
|
|
|
Idazleak oso gogoan zeukan Kunderaren aholkua, nobela batek lehen lerroetatik harrapatu
|
behar
du irakurlea?, baina ez zekien nola eta zein hitzekin hasi kutsu autobiografiko handia izan behar zuen nobela berria.
|
|
2014
|
|
|
Diskurtso idatzian ez dugu aurrez aurreko erreferentziarik, «mintzakiderik». Ondorioz, idazleakinferentziak egin
|
behar
ditu irakurlea den horretaz, irakurleak dakienaz eta ez dakienaz, eta abar, ezbaitu feedback ik jasotzen. Era berean, irakurleak izan ditzakeen oztopoak ere aurreikusi eta gainditubehar ditu, eta informazioa hartaratu; bien irudikapenen munduak batzen saiatu (Escandell, 2005).
|
|
|
Jakingo du irakurle gazteak idazleak, gizona den neurrian, bere buruari barre egiten diola Aitor «baldar», «zakar» eta adimen emozional urrikoamarraztean? Eta zer pentsatu edo sentitu
|
behar
du irakurleak Aitorren tratu txar eta«oilarkeri»en aurrean («ironiaz» jabetzeko gauza ez bada)?
|
|
2015
|
|
|
Borroka horretan beti menpeko geratuko litzateke. A hizkuntzaren literaturak ezin eman diezaiokeen" hori" bilatu
|
behar
du irakurleak B hizkuntzarenean."
|
|
|
Saizarbitoriaren obraren oinarri arriskutsua ulertzeko afektuen mailarik sakonenean bizi behar dira bere nobelak, alegia, irakurleak oskolak eta babes estalkiak erantzi eta ausartu egin behar du bere egitera idazlea idaztera bultzatu duen egoera psikikoa. Autoreak bere obsesioari aurre egin eta hura adierazten duen heinean
|
behar
du irakurleak autorearekin identifikatu.
|
|
2018
|
|
|
Zenbait lagun galdu zituen eta Holokaustoaren biktimekin sentsibilitaterik ez edukitzea ere leporatu zioten. Bestelako kontakizunak
|
behar
zituzten irakurle israeldarrek, zalantzarako tarte gutxiago uzten zutenak. Eta garai berean, epaiketak herritarren artean pizturiko interesa baliatuz, II. Mundu Gerrarekin lotutako literatura herrikoi ugari hasi zen iristen Israelgo irakurleen eskuetara.
|
|
|
Gainera, Martinez Bonatik azpimarratzen duen gisara, fikzioan autorearen eta" hiztun imajinario" (1997: 162) baten (hots, narratzailearen) artean bereiztea funtsezkoa da; ez hori bakarrik, fikzioa gerta dadin, narratzailearen baieztapenak erresalburik gabe onartu
|
behar
ditu irakurleak (1997: 165).
|
|
2019
|
|
|
Eta, Joseba: beti pentsatu
|
behar
du irakurleak zer den ipuinean falta dena. Irakurlearen betebeharra da?
|
|
2020
|
|
|
Bi horiekin badakizu euskalduntasunaren alderdirik irringarri kritikable afrusenak izango direla jomuga, ez dela sekula izango euskalduntasun atsegin onbera kontsentsuzko bat. Eta horrek biziki lasaitu
|
behar
luke irakurlea.
|
|
|
Eta historia gustukoa izateaz gainera, Elhuyar anaiek wolframaren isolamendua eta espainiar koroarekin zituzten harremanen sekretuak deskubritzeko tentatuak izan. Eta horrezaz bestera, Goethe idazlearen Faustoz ere apur bat bederen jakin
|
behar
zuen irakurleak. Goetheren Fausto, Faustoren sekretua; eta Fausto, Elhuyarren sekretua izan daiteke.
|
|
|
Egia da Literatura artea dela eta ez diola errealitateari erabat erantzun behar, baina sinesgarria izan
|
behar
du irakurlearen ikuspegitik. Irakurleak ahaztu egin behar du fikzio bat irakurtzen ari dela eta bizi egin behar duela, eskaintzen zaizkion datuez fidatu eta zerbait berri baten aurrean dagoela konbentzitu.
|
|
2021
|
|
|
Funtsean hori da: ezagutu
|
behar
duzu irakurlea, liburu dendakoa, inprentakoa oso inportantea, banatzailea... Eta akatsak egiteko beldurrik gabe aritu, zeren konturatu naiz ez dela prozesu ideala, eta liburu perfektua ateratzea nahiko zaila dela.
|
|
|
Hautu kontzientea da, eta ez da zoriz edo nahigabe gertatzen interneten nabigatzerakoan gertatzen den antzera. Orduan, momentu horiek eta ekintza bera goratzen dituen testuinguru batean bizi
|
behar
du irakurleak (BIR1). Hezkuntzan bertan ere, egiten den ikasketaren arabera, momentu batetik aurrera ikasle batek literatura irakurtzeko derrigortasunik edo beharrizanik ez duela nabarmentzen du MIR1 ek.
|
|
|
Edo agian uste baino nekezago suertatu zitzaiolako bizkaiera urruneko liburuaren irakurketa orokortu eta aldarrikatu zuen gero haren porrota. Zeren eta azpimarratu zituen gainerako faktore" garrantzizko" ei dagokienez azaldua dugu goraxeago, oso minbera
|
behar
zuten irakurleek belarria, nobelaren arrakasta ezaren gakoak behin edo bitan baino agertzen ez diren Txilperiko, Txildeberto eta Teodoriko izen euskaraturikoetan oinarritzeko. Gainera, ezer bitxi aipatzekotan, protagonistaren izena aipa zezakeen guztien buruan, nekez aurkitu ahal izango baitzuen Riktrudis ena baino euskal fonetikarako bitxi arrotzagorik.
|
|
|
53 or.). Eta areago, baita sanoa(" zer dauka zer ikusirik siñiste bat edo beste eukiteak gizonak geiago edo gitxiago balio izateko?" [54 or.]) eta hipokrisiarik gabekoa ere bai(" ez dot nik sinisten ez dodan gauzarik esan gura, ta ez dot esango bere" [idem]). Dena den, asko itxaron
|
behar
du irakurleak ia kristau bilakatzeko unera iritsi arte Portun" fedegaiztokoa" benetan nolako liderra den jakiteko: " Portunen izenak beste Euskalerriko guztiak illunpetan daukaz, jana.
|
|
|
Norberaren testuak ere hala portatzen dira. Guk badakigu zer idatzi nahi dugun, beharbada68 Baina jakin
|
behar
dugu irakurleak zer irakurriko duen. Abstrakzio ariketa hori inposiblea da, irakurleak askotarikoak direlako, ezezagunak, etorkizuneko aukera bat besterik ez.
|
|
|
Horregatik, mirari kolektibo txiki bat kontsideratu
|
behar
dugu irakurle anonimo anitzen pasio ezezagunari esker— Herodotoren Historiak liburu hain luzea eta, beraz, hain kaltebera mendeen haitzartea inguratuz guregana iritsi izana. J. M. Coetzeek idatzi bezala, klasikoa" basakeriarik makurrenetik onik eta salbu ateratzen dena da, bizirik irauten duena zenbait belaunaldik ezin izan diotelako muzin egin, eta, horregatik, nola edo hala tinko heldu diotelako".
|
|
|
Epika homerikoaz gozatzen dugun bitartean, liluratzeko ahalmena eta edertasun ikaragarriko uneak baititu, erne egon
|
behar
dugu irakurle gisa, ongi jabeturik Greziako aristokrazia patriarkala nagusi den mundu batean sortu dela eta autoreak aristokrazia horren balioak goraipatzen dituela batere zalantzan jarri gabe. Istorio libre eta urratzaile bat kontatzea ezinezkoa zen poetak tradizioaren zaindari ziren garaian.
|
|
|
Beste batean, ostera, Agamemnonen bainuontziari odola dario deitu zen kritika, eta ez nago batere harro haren emaitzaz: lau hitzekoa izateaz gain, hitz zail pare bat batzen zituen, hau da, lautik bi, eta, nago izenburuak segituan gonbidatu
|
behar
duela irakurlea testuan sartzera. Maila intelektualeko irakurleari ez zaio horrekin oztoporik planteatzen, baina irakurle arruntari heldu nahi badiogu, lexikoaren naturaltasuna zaindu behar dugu.
|
|
2023
|
|
|
Ziur aski, idazlearen bertute handienetako bat da unibertso literarioak zertzelada gutxirekin eraikitzea. Bere bi eleberriek elementu gutxi
|
behar
dituzte irakurlea hasieratik testuinguruan kokatzeko. Kasu honetan, aski da otarrain sasoia aipatzea herri arrantzale txiki bat irudikatzeko, tropikoetako giro heze eta beroa desiraren eta nahi eta ezinen joan etorriak adierazteko, eta Mariaren ostatua eta jazz kontzertuak udako iluntzeetan pizten diren askatasun printzak gogoratzeko.
|