|
2000
|
|
|
Bat zen herritar, espainiar? guztiek ikasi
|
behar
zuten historia eta bat ikasi behar zuten geografia. Curriculumhasta el grado de Licenciadoaren uniformizazioak bideratu ahal izan zuen helburu hori; gobernuak irakaskuntza maila ezberdinei zegozkien ikasgaien programa orokorrak argitaratu zituen eta irakasleek, beren azalpenetan, muga horietan jokatzeko agindua jaso zuten (84 art).
|
|
|
Garai horretan fisikaren oinarrizko kontzeptuez arduratu zen bereziki, ikuspegi guztiz zabal batetik. Hau da, Machentzat zientziaren etapek jite iragankorra zeukaten, ez finkoa ez betikoa; zientziaren baieztapenek, proposizioek eta teoriek garapena jasan
|
behar
zuten historian, askotan beraiek errefusatzerainoko garapena. Zentzu honetan, beraz, Machen helburuetako bat zientziari, eta filosofiari ere bai, arrasto dogmatikoak kentzean zetzan.
|
|
2002
|
|
|
Baina amaitzeko orduan gaude, esan bezala. Akitu
|
behar
dugu historia honekin eguneko argia ere aspaldi joana delako. Leihotik begiratuta, lehentxeago argia zeharka sartzen zen leiho horretatik begiratuta, ez da ezer ere ikusten, dena ilun baitago.
|
|
2005
|
|
|
XXI. mendean, Europa berriaren atalean, badaude erregionalismo trans nazionalean oinarritu
|
behar
ditugun historia berriak, goi mailako laburpen politiko instituzionalak egiteko unean, ahaztu gabe Pirinioak direla gure ardatza itsasoarekin hatera. Azken 500 urteotan gure historia mundializazio prozesuaren gunean kokatzen da.
|
|
2008
|
|
|
Alde batetik,. Nafarroa, Espainia da?, historiak hala frogatzen duelako; bertze aldetik,. Nafarroa, Euskal Herria da?, historiak hala frogatzen duelako. Ez kasu batean, ez bertzean, nafarrok ez dugu zer erranik auzi horretan; edo, bertze modu batean adierazita, erran, nahi duguna erraten ahal dugu, eta horren arabera (euskal edo espainiar) aberriak
|
behar
dituen historia ikasle onen zerura edo traidore ustelduen infernura bidaliko gaituzte. Hau da, guk ez dugu erabakitzerik Nafarroa zer den eta zer nahi dugun izatea; hori aldez aurretik emandako egia da, guk onartu beharrekoa (etsaiek ez bagaituzte engainatu edota erosi, behinik behin).
|
|
2009
|
|
|
Horri esker, zerikusia duten zerbitzu guztien funtzionamendu egokirako eta “ulermenerako” beharrezkoak diren teknologia eta segurtasun estandar batzuk azkarrago koordinatu ahal izan dira, gutxienez autonomia erkidegoaren esparruan. Oraindik ere lan handia egin
|
behar
dugu historia kliniko elektronikoa erabat ezartzeko, Interneten abiadura hobetzeko, datu transmisioaren integrazioa eta estandarizazioa ziurtatzeko eta datuen segurtasuna eta konfidentzialtasuna hobetzeko; edo, bestela, komunikazioaren teknologia horiek eskaintzen dizkiguten agertoki berrietan medikuaren eta pazientearen arteko harremana pribatutasunari eta neurtzeko moduari buruzko alderdiak hob... Iritsiko al da mediku bakoitzak bere gaixoak artatzeko web orria izango duen eguna?
|
|
2010
|
|
|
–Hara nola bukatzen diren emakumeak bizikletan ibiltzen ikasteko ahaleginak??; gero, Helenaren amak ezarritako zigorraren xehetasunak eman zituen; eta gero esan zuen: . Harritzen naiz Helenarekin, hain zintzoa eta ganorazkoa dirudi??; amak, hala ere, ondorio garbi bat atera
|
behar
zuen historia hartatik, eta, hiru edo lau segundoko isilune baten ondotik, begia zorroztu eta honela mintzatu zitzaigun, zalantzarik gera ez zedin: –Espero dut zuetako inorekin halakorik ez gertatzea?; gertaera komikoa ere bada, urruntasunak ematen duen hoztasunetik begiratuta, baina nik bakarrik dakit zer nolako astinaldia izan nuen barruan:
|
|
|
" Hara nola bukatzen diren emakumeak bizikletan ibiltzen ikasteko ahaleginak..."; gero, Helenaren amak ezarritako zigorraren xehetasunak eman zituen; eta gero esan zuen: " Harritzen naiz Helenarekin, hain zintzoa eta ganorazkoa dirudi..."; amak, hala ere, ondorio garbi bat atera
|
behar
zuen historia hartatik, eta, hiru edo lau segundoko isilune baten ondotik, begia zorroztu eta honela mintzatu zitzaigun, zalantzarik gera ez zedin: " Espero dut zuetako inorekin halakorik ez gertatzea"; gertaera komikoa ere bada, urruntasunak ematen duen hoztasunetik begiratuta, baina nik bakarrik dakit zer nolako astinaldia izan nuen barruan:
|
|
|
Dantzak ez du historiarik, bai museo bat ordea. Denontzat irekia dago museo horretan gorde
|
behar
ditugun historiak zehaztea.
|
|
|
Gatazkak bere bizipen eta drama pertsonalekin hor jarraitzen du ordea. Norbaitek jaso
|
behar
ditu historiaren oin oharrak.
|
|
2011
|
|
|
Haren begiak irtenak daude, ahoa zabalik eta hegoak tenkatuak dauzka. Antzekoa eman
|
behar
du historiaren aingeruak. Begitartea iragana aldera itzulia du.
|
|
2012
|
|
|
Horrelakorik ez da posible. Weizmanen aburuz, arkitekturak historia ulertzen lagun diezaguke, baina argi izan
|
behar
dugu historia hori ez dela inoiz harena izango (objektuarena), geurea baizik.
|
|
|
Hala ere, ez da komeni edozein preziotan kiloak galtzea. Kaloria murrizketa ezin da oso zorrotza izan, eta pertsonalizatua izan
|
behar
du historial dietetikoaren, obesitate mailaren eta beste gaixotasun batzuk izateko aukeraren arabera. Modu osasungarrian argaltzeko, astean 0,5 kg eta 1 kg artean murriztea gomendatzen da, ez gehiago.
|
|
2013
|
|
|
–Azkenik, kontuan izan
|
behar
dugu historia ez dela behin eta betiko idazten den zerbait. Interpretazio ezberdinek eta berriek, horien arteko joko oparoak?
|
|
2014
|
|
|
Gaurko erlijio berria omen den zientziaren zerbitzu bitxia... ...ra1556; edo iraultzaileei monarkiari zor zitzaizkion ontarteak ahaztu izateko krimena aurpegiratzen bazaie1557; edo, Iraultza ahaztuz gero, plebiszituaren argumentuak ere ahaztua geratu balu, etab. Renan esatera datorrena da, alde batetik nazioa historiak egina delako eta egina den eran baiesten dugula (mugen zuzenketak egitera edo sartu gabe); bestetik, nazioaren baiespena egiteko moduan irakurri
|
behar
dugula historia, eta baiespen horri komeni ez zaiona ahaztu egin behar dugula. Ez dio, beraz, memoriak elkartasun nazionalari eusten, ezpada elkartasunari eusteko moduan fabrikatzen da eta behar da fabrikatu memoria, historia.
|
|
2016
|
|
|
" Kontziente izan
|
behar
dugu historian emandako aldaketak lau frikik hasi zituztela", dio Ibañezek barreari ezin eutsita. Hasierako lau friki horiek diren sentsazioa dute, baina hori ere harrotasunez daramate.
|
|
|
«Hala behar du, Arru. Erantzunak
|
behar
ditut historia osatzeko; dauzkadan galderak asko dira, eta denbora gutxi». «Bai, baina asko jota astean behin elkartuko, eta zu beti entzuten ibili behar izatea ere?».
|
|
2017
|
|
|
Kontzientzia sikofantea, geroz eta estuagoa, egunean egunean puritano esketiagoa, errukigabe despotikoagoa bere buruarekin; grina erreprimitua, ostera, zigortuago eta errebeldeago, eroago, gaiztoago eta agresiboago: non bukatu
|
behar
du historia honek?
|
|
|
Herritar edo hiritar ona izatea," citoyen" leial bezala portatzea ez da nahikoa, legearen betetzea ez aski: beren ustez galiar endako frantziar zaharrak diren horien gustu eta plegu berak hartu
|
behar
ditugu historian, janzkeran, kirolean, sukaldaritzan, mahaian, ohean, pentsakeran, sentimenduetan eta bizitzako urrats guzietan.
|
|
2018
|
|
|
Weizmanen aburuz, arkitekturak historia ulertzen lagun diezaguke, baina argi izan
|
behar
dugu historia hori ez dela inoiz harena izango (objektuarena), geurea baizik.
|
|
|
Marxek esan bezala, hautatu ez ditugun inguruabarretan egin
|
behar
dugu historia, han aukerak sortu, bertan erabakiak hartu. Praxi iraultzailea beti dago lekuz kanpo, beti da beste alderako, beste aldirako; baina honako aldean jokatu behar du, eta eragin.
|
|
|
Adi adi ditu begiak, irekita ahoa, zabalik hegoak. Itxura hori izan
|
behar
du historiaren aingeruak. Iraganaren aldeari eskaintzen dio aurpegia.
|
|
2019
|
|
|
Horregatik, feminismotik halako mezuekin kritiko izateko aholkatu du Francesek, eta gogoratzeko zein funtzio izan duen kartzelak: . Ohartu
|
behar
dugu historian emakumeok sufritu ditugula zigor, itxialdi eta ikusezintasunik handienak: etxean, eroetxeetan edo galeretan giltzapetu gaituztelako, edo emakume txarren kasuan, espetxeratu.
|
|
|
Maria Sarak paketeak barru aldera eraman zituen, bitartean Raimundo Silvak, zutik, bere orriei begiratzen zien, buruan beste pentsamendu bat duenaren aurpegiaz, Ezin al duk gehiago idatzi, galdetu zuen emakumeak itzultzean, nire etorrerak distraitu al hau, Ez dun gauza bera heu egotea edo ez, ez gaitun emozioak eta baita emoziorik izanaren oroimena galdu duten senar emazte zaharrak bezalakoak, alderantziz, Ouroana eta Mogueime bezalakoak gaitun, hasten ari gaitun, Orduan esan nahi duk distraitu egiten haudala, Jainkoari esker, baina pentsatzen ari nintzena zunan ez dudala hemen idazten segituko, Zergatik, Ez zekinat oso ongi, bulegoa uztea errutina uztea bezala izan zunan, agian beste denbora batean sartuko ninduen ohituraren urratzea, baina orain, ia itzultzen ari naizenean, nire zuzentzaile aulkia eta mahaia berreskuratzeko gogoa dinat, azken finean horixe naun, Zergatik errepikatzen duk behin eta berriz lelo hori, Mogueime eta Ouroanaren artekoan dena garbi geldi dadin, Azal ezak kontu hori, Mogueime ez dun sekula kapitain izango, eta ni ez naun inoiz idazle izango, Eta beldur haiz Ouroanak, ikusten duenean ez dela kapitainaren emaztea izatera iritsiko, ez ote dion bizkarra emango Mogueimeri, Handiagoak ere ikusi izan ditun, Ouroana horrek bizimodu hobea ezagutu zian zaldunarekin bizi izan zenean, eta orain, hala ere, Mogueime onartu dik, eta ez diat uste gizonak hartara bortxatuko zuenik, Ez naun Ouroanaz mintzatzen ari, Nitaz ari haiz, ederki zekiat, baina esaten ari haizena ez zaidak gustatzen, Hala iruditu zaidan, Gure artekoak iraun behar duena iraun dezala, baina nik garbi bizi nahi diat, nire gustukoa izan hintzen hintzenagatik, eta uste diat ni naizena izatea ez dela ni hire gustukoa izateko oztopo izango, eta kito, Barkatu, Alferrik ari haiz barkamen eske, gaitza zeuengan zagok, gizonengan, guztiengan, matxismoa duk gaitza, lanbidea ez denean, adina duk, adina ez denean, gizarte klasea duk, eta gizarte klasea ez denean dirua duk, noiz erabakiko duzue natural bizitzea, Ezein gizaki ez dun natural bizi, Ez duk beharrezkoa zuzentzailea izatea hori jakiteko, lizentziatu xume batek ere bazekik, Bazirudin gerran ari garela, Horixe ari garela gerran, setio gerra duk, gainera, gutariko bakoitzak bestea setiatzen dik, eta besteak setiatzen dik gutariko bakoitza, bestearen harresiak amildu nahi ditiagu, baina norberaren harresiak bota gabe, amodioa harresi gehiagorik ez izatea duk, amodioa duk setioaren bukaera. Raimundo Silvak irribarre egin zuen, Heuk idatzi
|
behar
huen historia hau, Sekula ez zitzaidaan burutik pasatuko hiri pasa zitzaian ideia, hau da, inolako zalantzarik ez duen gertaera historiko bat ukatzea, Neronek ere ez ninan jakingo esaten zergatik egin nuen, Egia esan, nik uste diat pertsonen arteko egiazko bereizketa horixe dela, baietz eta ezetz esaten dutenen artekoa, eta oso ongi zekiat, hik horretaz ohartarazi baino lehen esaten diat, pobreak... Biak irriz hasi ziren, eta gero, elkarri lagunduz, bulegora eraman zituzten paperak, hiztegia, kontsultako liburuak, Raimundo Silva tematu zen berak eraman behar zuela bi arrosak zituen loreontzia, Hau nire kontua dun, neuk asmatu dinat.
|
|
|
Interesatzen zaien historia besterik ez dute: orain
|
behar
duten historia.
|
|
|
Harry tratu garrantzitsu bat ixten ari da Tokion, eta Billek sari bat jaso
|
behar
du historiako suediar onena izateagatik.
|
|
2020
|
|
|
Irala heroi edo herriko seme kutun moduan aurkeztea ez da egokia. AEBtan gertatu dena eta izaten ari den oihartzun edo olatu mediatikoa aprobetxatu egin
|
behar
dugu historiaren kontakizuna aldatzeko, eta benetan gertatu zena kontatzeko".
|
|
|
Luciana Alfaro: " AEBtan gertatu dena eta izaten ari den oihartzun edo olatu mediatikoa aprobetxatu egin
|
behar
dugu historiaren kontakizuna aldatzeko, eta benetan gertatu zena kontatzeko".
|
|
|
Hau jende askok irakurriko duela badakidanez, gaur kontatu
|
behar
dut historia guztia publikoki lehen aldiz, niri dagokidan zatian. Barkatuko nauzue, ohi dudana baino toki luzeagoa dudalako.
|
|
|
Gogoratzen zutenez, lau hilabete lehenago atera zen kartzelatik ETAko hondar presoa," gainerako guztien kasuetan bezala, haren oinarrizko eskubideak azken eguna arte urratuak izan ondoren". Urte haietako balantzea eginez," argi eta garbi salatu
|
behar
dugu historian zehar gure herriari ukatu zaion erabakitzeko eskubideak ez duela inondik ere gauzatzeko biderik aurkitu; are gehiago, gero eta urrunago gaude Estatu espainiar frantsesek gure eskubide horri egin diezaioketen edozein aitorpen errealetik". Bestalde, ETAren azken urteetako agirietan oso ohiko ez zen kutsu sozialik irakurtzen da sortze manifestu gisako hartan:
|
|
2021
|
|
|
Historia beti izan da oso patriarkala eta eurozentrikoa, eta historia egiten dugunok erakutsi
|
behar
dugu historia ez dela gizonena bakarrik. Bestalde, emakumeak ziren, alde handiarekin, auzoan denbora gehien igarotzen zutenak.
|
|
|
Gertatzen dena da oso azkar bizi den eta istorioa behar bezala baloratzen ez duen gizarte batean gaudela. Kontuan izan
|
behar
dugu historia baloratzen ez duten gizarteak eta pertsonak historia errepikatzera kondenatuta daudela. Nola eragin dio immunizazioak osasun publikoari?
|
|
|
Historia beti izan da oso patriarkala eta eurozentrikoa, eta historia egiten dugunok erakutsi
|
behar
dugu historia ez dela gizonena bakarrik. Bestalde, emakumeak ziren, alde handiarekin, auzoan denbora gehien igarotzen zutenak.
|
|
|
Bizitzak esan dit, ordea, ez Aste Santuko terrore prozesioak ez krudelkeriaren paradigma diren zezenketak ez direla berez desagertuko, patetiko geratu arte ahitu bai, baina zeharo desagertu ez: azken bultzadatxo bat
|
behar
dute historiaren zabortegira joateko, eta hori berori lukete XIX. mendeko ereduari oraindik jarraitzen dioten testuek.
|
|
2022
|
|
|
Lupa
|
behar
dugu historia orrietan
|
|
|
Interes bortitzak daude jokoan, gasaren eta petrolioaren hornidura, geopolitika, armen industria. Baina guztiaren aurretik, ondo erabaki
|
behar
dugu historiaren zein aldetan gauden, autokratekin eta diktadoreekin edo milioika gabezia dituen demokraziarekin.
|
|
|
Historiak egia baino, egiak
|
behar
luke historia izan. Behar luke izan garaiz esan gabeko gauzen damua eta iragana bere osoan hartzeko ahalegina, bide horretatik nork bere egiaren eta desioen larrua urratuta sentituko badu ere.
|
|
|
Xiberoko (Zuberoako) erakunde politikoa duela mila bat urte agertu zen. Gertakarien ongi konprenitzeko, lauzpabost mendez gibelera joan
|
behar
dugu historian barna.
|
|
|
Dibulgazio lanek badute gogo bat irakurle ez adituarengana heltzeko, deskribatzen duten errealitate historikoarekin albait zintzoen, betiere. Ezinbestean, historialariak hautu bat egin
|
behar
du historiako datu guztien artetik, baina aldi berean gure zeregina izan da arlo albait gehienak ukitzea. Azterlanak hari narratiboa eskatzen du, baina horretan ere eskola eta joera historiografiko desberdinak daude, datuen artikulazioa hobesten duena eta alde diskurtsiboa nabarmentzen duena.
|
|
2023
|
|
|
Pentsatu dut burua ontsa nueno
|
behar
nuela historia hori zuritu. Eta, ez dizu aspaldi, ehorzketa batean izan nauzu.
|
|
|
Eta ondoren beste batzuek egin dutena, egin duguna. Eta orain ergel honek auzitan jarri
|
behar
du historia hori guztia, noiz eta himalaismoa erabat ustelduta, masifikatuta eta komertzializatuta dagoenean?».
|