|
2000
|
|
|
Nigan ipiniak zeudela iruditzen zitzaidan, eta, gainera, gizon  tzat jo nahi nuen neure burua, eta nahiago nuen gizatasunaren gurdian sartu. Baita munduko haize guztien sorgin hotsak entzun
|
behar
banituen ere!
|
|
2001
|
|
|
Gogoan hartu
|
behar
dugu ere, eta bere egiazko indarrean neurtu, euskararen sarrera lehen âagerian nahiz isileanâ debekatuak zituen toki, ataka eta barrutietan. Hau nabariagoa da, eta honela aitortu, hiz  kuntza idatziari gagozkiola.
|
|
|
Zenbait puntu nagusiri dagozkien ohar batzuk agertuko ditut hemen. Eta ea," nitanoz" mintzatu
|
behar
badut ere, neure burua edertzeko grinari amore larregirik ematen ez diodan.
|
|
|
Orixek, gainera, eta zertxobait ezagutzen zuenak ikus zezakeen hori aldez aurretik, ez zuen amorerik eman. Bigundu eta samurtu beharrean, gogortzen hasi zitzaigun, gero eta gogorrago, nahiz eta horretarako inoiz higuindu zituenak berak onetsi
|
behar
bazituen ere. Nahiago zuen hark zaharzale agertu berrizaleen aldian; lehengo bateko berrizaleak bezain berrizale, ordea, zaharzaleak eta herrizaleak gailenduxe zaizkigun garaian.
|
|
|
Halaz guztiz ere, irakurlegai bakoitza errugabe agertzen baldin bada ere, banan banan hartuz gero, ez da horrenbestez esan euskal irakurleok erabat errudun âeta errudun larri, gaineraâ ez garenik. Nolanahi ere, irakurgairen bat zailtzat jotzen dugunean, esan
|
behar
genuke ere norentzat den zail, gure ustean. Gerta baitaiteke, eta maiz gertatzen baita, zailtasun horren hobena idazlearena ez izatea.
|
|
|
Lokarri hori, dena den? hausten duzunean, ordea, mintzo ozena eta sarkorra duzu, ala nola eskaintza honetan eta zeure aita zenaren oroitzapenetan hemen argitara zenuen artikulu ederrean3 Ez ote litzaizuke komeni hainbeste sailetan lan gaitzak egin ondoren, arlo berri horri ekitea, zeure burua gehiago nabarmendu
|
behar
baduzu ere. Jostaketa atsegina izango litzateke agian zuretzat, eta bide batez irakurleentzat?
|
|
|
Ez dio maitasunak ernatu zion zorion nahiari ukorik egingo. Kontuak zeharo garbitu behar ditu bere buruarekin, horretarako etxetik ihes egin
|
behar
badu ere. Eta bere buruarekin bakarrik hasiko du" Neguko" hizketaldi larria, hil ala bizi, bide bila, nahigabez inguraturik eta ilunpetan haztamuka.
|
|
|
Bestela adierazten saiatuko naiz, adarrak(" con perdón de clérigos", esan ohi zuen Góngorak) aipatu
|
behar
baditut ere. Zezena adarduna da, maizenik (Mazzantini elgoibartarraren denboran bederen), baina adarmotz ere izan daiteke.
|
|
2002
|
|
|
Gustatu nahiz ez, neurri politikoak hartu, esate baterako, jendeak" pneumatiko" hitz landu eta dotorea, eta ez" neumatiko" herriko hitz kaxkarra, erabil dezan, azken honek, aurrekoak ez bezala, euskararen fonetika legeak askoz ere hobeki betetzen baldin baditu ere. Baina horretaz, hitz horien kontuaz esan nahi dut, lehenago mintzatua naiz, aitortu
|
behar
badut ere zenbatenaz irakurriago hanbatenaz ederrago atzematen ditudala holako hitzak.
|
|
|
Hain segur, toki guztietan daude ortutsik zakurrak. Eta aitortu
|
behar
dut ere eredu horren alde egin izan dutela behin baino gehiagotan nire muturren aurrean beren umeak ikastola ez den eskola pribatu batera bidaltzen dituzten guraso batzuek, ikastola aldamenean izaki gainera. Baina tira, hori nire itsukeriaren ondorioa izan daiteke, eta kontraesanak toki guztietan daude.
|
|
|
Bigarren aukera hau lehenengoa baino kilikagarriagoa zen niretzat: autoz egin beharreko ibilaldia apur bat atzeratu
|
behar
bagenuen ere, New York ezagutzeko parada ematen zidan horrek.
|
|
2006
|
|
|
Nekatuta nagoelako? Beharbada, bai; eta baita itzalek politak izan
|
behar
dutelako ere horma hauetan: lehenago, pertsiana igota; ostean, jaitsita.
|
|
|
" Suge arrautza deitzen zioten zelta tradizioan eta bizi indarraren sinboloa zen eurentzat". Hartu, eta zakarrontzira bota
|
behar
dudala ere otu zait egunotan. Hautsak kentzerakoan erori, eta puskatu egin zitzaidala esango nizuke.
|
|
|
Ez dakit noiz pasatu behar duzun pentsioa kobratzera; apenas dugu neguko ikatz karga erosteko dirurik, baina zuri berdin zaizu, baita negua hotzez dardarka pasatu
|
behar
badugu ere.
|
|
|
Laguntzeko prest beti, Jainkoari esker. Behar genuena
|
behar
genuela ere. Borondate oneko jende asko dago hemen.
|
|
2007
|
|
|
–esan zion, pistola are gehiago hurreratuz?. Ez zaidak axola ja ta bertan seko utzi
|
behar
bahaut ere!
|
|
2008
|
|
|
Baina azaldu zaitez, ados? Ordubete barru han ez bazaude, bila etorriko natzaizu, hona edo zauden lekura, arrastaka eraman
|
behar
bazaitut ere.
|
|
2009
|
|
|
nire laguntza behar omen duzula argitze iraunkor bat biontzat lortzeko, nola jar dezakezu horrelako proiektu baten oinarrian ni zuri loturik eusteko behar konpultsibo hori, ez al zara jabetzen ama galdu zenuen bezala ni galtzeko beldur zarela; ez jarraitu, Sara, zital hori, erotu egingo nauzu; ikusten nola galtzen duzun kontrola, Ananda, ez erantsi eskurik niri, ostia, nazkaturik nago zure mehatxuez, a zer kaka argia zurea, ez ukitu ni gero, ulertzen, bortxatzailea, ama putaren semea; ez hitz egin horrela, Sara, dena zikintzen duzu, dena pikutara bidaltzen duzu; pikutara bota zer, Ananda, zure paranoiak?, Iñigo eta Xabierren ustekeriak?, nik bizitza bizi besterik ez dut nahi, behin batean ezagutu nuen gazte ezti eta jakintsu haren ondoan, berrogei urteko asko baino helduagoa eta tinkoagoa zinen, segurtasuna eskaintzen zenidan eskalatzen ari ginela, yogako klaseak antolatzen ari ginela, diru arazoren bat gertatzen zenean, hantxe eusten zenion lasai, neurritsu, neba Kandidorengandik eta haren jokabide bortitz eta intoleranteetatik babesten ninduzun, desarmaturik uzten zenuen zeure ahots harmoniatsu horrekin, zer ostia gertatu zaizu, orduan bai zinela maisu handia niretzat, argiduna, ez al zara konturatzen zeu izan zarela dena kakaztu duena, eman dezagun zuk adierazi bezala direla gauzak, bizimodu argitsu eta zoriontsu bat dugula zain, zuk eta zure lagun berri horiek seinalaturiko bide horretan barrena, baina ezin dut itsu itsuan aurrera egin, Ananda, zugan soilik fedea dudala, jainko ahalguztiduna bazina bezala, eta areago Iñigo eta Xabierrengan fidaturik, horiek ez daude burutik sano, ezin dut, ikusten baitut argi eta garbi nora zoazen, horra non agertu zaizun barruan gorderik zeneraman haur abandonatu eta beldurtia, eta nik ezin diot jarraitu esklabo egin nahi nauen ume apetatsu horri, amaren hutsunea betetzeko baino ez nau-eta behar; nor zara zu nire amaz mintzatzeko, urdanga, ezta hitz erdi bat ere hari buruz, edo bertan hilko zaitut, entzun?; hil nazazu, ez duzu potrorik, hil nazazu, aurpegian zartako bat emateko baino ez zara gauza, ume negarti baten pare, jo nazazu ukabilez, potrorik baldin baduzu, eta amaitu dezagun hau guztia, ez nazazu besarkatu, ez ezazu negarrik egin, ostia, ume puta, aska nazazu, kendu zeure aho hori nire tititik, aska nazazu, ume gaixo bat besterik ez zara, ez ezazu negarrik egin, tira, zatoz, jarri hemen, kulunkatu egingo zaitut, baina ez jo ni berriro, ez didazu minik egiten, baina umiliatu egiten nauzu, ez didazu minik egiten, baina egunen batean kontrola erabat galduko duzu, zatoz, ez egin negar, maite zaitut, laguntza bilatu behar dugu, espezialista batengana jo, ez begiratu horrela, ongi, ez gara joango, ez baduzu nahi ez gara joango, ez zaitut inoiz utziko, ez izan beldurrik, ez zaitut utziko, maitekorra izan behar duzu nirekin, fidatu nitaz, leial natzaizu, beste inorekin ez nintzateke oheratuko inola ere, non aurkitu zu bezalakorik, galduta nengoen, nerbio arazoekin, bizitzan aurrerabiderik gabe, kaka hutsa nintzen, eta zu ezagutu eta eraldatu egin nintzen, bai, zuri zor dizut dena, buruz ongi samar jantziriko emakumea bilakatu nauzu, eskalatzaile bikaina, yoga irakaslea, eta bizi gogoa dut orain, ez nazazu hain estu hartu beraz, ez ezazu ito nigan jaioarazi zenuen ilusioa, zu ezagutu zintudanean erabat aldatu zen nire bizitza, orduan bezala jarraitu nahi dut, ongi dago, saiatuko gara beste urrats bat aitzina egiten, baina emadazu denbora pixka bat, ulertu egin nahi dut, ez diozu beldurrik izan behar ni galtzeari, heldutasun eta jakinduria handiko pertsona zara, ez utzi ezeri gure harremana zapuzten, gure bide espirituala eteten, egin negar, egin negar, badakit, uste duzu ez dudala ezer ulertzen, zuk dena argi duzu, badakizu nondik jo behar dugun betegintzarrea lortzeko, mendiak eskalatzen ditugunean ...handiko pertsona zara, ez utzi ezeri gure harremana zapuzten, gure bide espirituala eteten, egin negar, egin negar, badakit, uste duzu ez dudala ezer ulertzen, zuk dena argi duzu, badakizu nondik jo behar dugun betegintzarrea lortzeko, mendiak eskalatzen ditugunean bezala, halakoetan sokaren buruan jartzen uzten didazu batzuetan, utzidazu orain ere bidea urratzen, jomugara heltzeko denbora gehiago
|
behar
badugu ere, maite zaitut, bizitzan ezagutu dudan pertsonarik onena zara, gure artekoa konpondu behar dugu, konponduko dugu, egin negar, hartu titia, har ezazu behar duzun kontsolamendu guztia.
|
|
|
Ohituak gaude gure oldozpen publikoari entzuten ez dakit zeregiak garela, hau eta hori behar dugula normalak izateko. Tira, oldozpen publikoak gizarteak zer behar duen esan behar badu, pentsa dezagun oldozpen publikoak berak zer
|
behar
duen ere.
|
|
2010
|
|
|
Ba, ulertzen dut, zure amaren semea zira! Arrazan sinesten duzu, zure ardiak direlako ez ditu nehork hunkitzen ahal, baleako artalde guzien peligroa izan
|
behar
baduzu ere!
|
|
|
Bilakaeraren ezaugarriok antzemangarri egiten dira olerkiak argitaratu zituen hurrenkeran, aipatutako norabidean; hau da, olerkiak argitaratu ahala Lotsatiren olerkiera aldatuz joan zen, aldaketa xumea izan zela aitortu
|
behar
badugu ere. Aldaketak ekarritako ezaugarriek etorkizunerako nahiko bide interesgarrian jartzen zuten Lotsatiren lana.
|
|
|
Baita gau osoa eman
|
behar
badugu ere!
|
|
|
" Etxeko lan guztiak eginda sartu behar dugu hor barrura, baita fisiologikoak ere, eta torlojuz lotu mahaiari, akordioa lortu arte handik ez altxatzeko. Baita gau osoa eman
|
behar
badugu ere! Bai esaten dugunean, bai dela erakutsi behar diegu, erabakiak geuk hartzen ditugula, horretarako eskumen osoa eman digutelako".
|
|
|
Hipotesi edo uste horrek, bada, zenbait gertakari azaltzeko balio zuen. Areago, Le Verrierrek planeta (hipotetiko) horrek non egon
|
behar
zukeen ere kalkulatu zuen, eta urte batzuk geroago Johann Gottfried Galle astronomoak() Neptuno ikusi zuen Le Verrierrek aurresandako kokapenean bertan. Hortaz, abdukzio arrakastatsu baten aurrean gaude.
|
|
2011
|
|
|
–Inprimategi batean lan egiten zuen gizonak, eta amaren kemenik ezaren aurrean, etxeko jaun eta jabe bilakatu zen hasiera hasieratik. Arropak erazten ari nintzela, behin baino gehiagotan harrapatu nuen niri begira, barrandan, bere burua zuritzeko ahaleginik txikiena ere egin barik; lixiba egin
|
behar
genuenean ere, arropa zikinaren saskira joaten zen, nire kuleroak handik atera, eta laztandu egiten zituen eta usaindu nire aurrean; aukerarik txikiena zeukanean, hurbildu egiten zitzaidan eta nire gorputza ferekatzen saiatzen zen. Amak konturatuta behar zuen, baina egiten uzten zion, hitzik atera gabe utzi ere, bigarren aldiz gizonik gabe gelditzearen ideia jasanezina gertatuko balitzaio bezala.
|
|
|
Nirekin ere berdin jokatuko zenuela pentsatzen zuen: jendarmeak etorrarazi eta kalera botako ninduzula; berdin zidan kartzelara joan
|
behar
banuen ere. Zutaz herriko jendeak esango zuen:
|
|
|
Hik esandako edozein tokitara. Baita beste aldera joan
|
behar
badut ere. Bergeracera, adibidez.
|
|
|
Ezta erotuta ere. Notario baten aurrean sinatu
|
behar
badut ere argitaratzeko debekua, ni, notarioarengana.
|
|
|
Ezta erotuta ere!, eta lehentxeago pentsatu dudan bera ateratzen zait: notario baten aurrean sinatu
|
behar
badut ere argitaratzeko debekua, ni, notarioarengana
|
|
|
Horrela egin genuen, a zer erremedio! Abokatuaren kontua guk pagatu
|
behar
genuela ere. 10.000 pezeta erraiterakoan, hartan ezezkoa eman genion.
|
|
|
Merkatari eta bidaiari guztiak muga bat gainditzeko statio portoriumetik pasatu behar zuten eta zeramatena deklaratu, bai suo usu zirenak baita zerga ordaindu
|
behar
zutenak ere.
|
|
2012
|
|
|
Eskuinaldean hutsunetxo bat zegoela iruditu zitzaion, hormaren aurka. Halaxe zen; tolestu
|
behar
bazuen ere, nahikoa tartea zegoela erabaki zuen bere gorputz ordurako ederki mehartua sartzeko; nahitaezkoa zuen saiatzea, ez baitzeukan non aukeratu.
|
|
2019
|
|
|
Baina, 24 ordu horietan, eguzki orduak 15 inguru direnez eta gauekoak 9 bakarrik, lurraren bero kutxa irabazian dabilela, zeren gauez galtzen duena gutxiago baita. Udan, lurra biltzen eta pilatzen ari da, gauez zertxobait ordaindu
|
behar
badu ere.
|
|
|
Zenbat egun
|
behar
dituen ere, dantza ederrean ibili izan dira urteen harilean: Romulok 30 egun erabaki zizkion; Numak ezetz, 29 nahikoak zituela; Julio Zesarrek, berriz, 31 tokatzen zitzaizkiola, eta Augustok, azkenik, 30ekin utzi zuen bakean.
|
|
|
Liseritzeko eta jasotzeko proportzio onenean omen dago gorputza. Jangai beretsuetatik, normalean, osasuntsuago eta gramo batzuk gehiago hartzen omen ditu barruko makineriak, ilbeherakakoan
|
behar
balitu ere, kontuak ateratzeko edo.
|
|
|
Neguak negu behar duela, hori beti eskatu du gure zaharrak. Bestela gero izaten baitira giro nahasiagoak, eta horiekin ez dator gauza garbirik gure lurralde honentzako, ez barruti eta larreentzako (abeltzainak gogora  tzen dira bai!), eta ezta baratze eta soroetan lan eginez beren etekina atera
|
behar
dutenentzako ere. Negu bigunegiak, uda gogorregia apuntatu zuenak, hori akordarazi nahi zigun.
|
|
2020
|
|
|
–Hor egongo nauk,
|
behar
banauk ere, lagunari hitz egin dio, ez ofizialari.
|
|
|
Haren antsietatea, aurretik kronikoa eta maila baxukoa, xede orokorreko bulkada inhibitzaile gisa balio ziona, larria bihurtu da. Eskuak inurritzen hasten zaizkio inorekin traturik txikiena izan
|
behar
duenean ere, hala nola kafe bat eskatu edo klasean galdera bati erantzun. Behin edo bitan izu atake serioak izan ditu:
|
|
|
Jabetasun apur bat irabazi nuen, ematen nituen maistra eskolekin eta izebaren laguntzaz, Armindarekin batean gela eta bainua alokairuan hartu genituen. Gogoan hartu nuen noizbait ingeniari eskola bukatuta atzerrira joatea zerbait gehiago ikastera, denbora erdiz irabazteko lan bat egin
|
behar
banu ere.
|
|
|
–Ez dago eskubiderik! Nora eraman
|
behar
nauten ere ez didate esan eta, mutikoak aitari ukabilak estuturik.
|
|
|
Barruko askatasuna, horretarako haragiak hil
|
behar
badu ere. Hori bai bizitzea.
|
|
2021
|
|
|
Ez nuela neure burua ikusezin, entzunezin, ukiezin bihurtu nahi, ez nuela haren ohean sartu nahi, hantxe lo egin, bera nekatu eta epel epel utzi arte hari txorta jo, baita gero nire etxe hutsera itzuli
|
behar
banuen ere.
|
|
|
–Uste dut ikerketarentzat oso material interesgarria eskaini diguzula. Zure mugikor zenbakia eta helbidea ematea eskatuko nizuke, eta zu nola lokalizatu, zuregandik besterik
|
behar
badugu ere. Baina, berriz diotsut, eskerrik asko, Pello.
|
|
|
Estatua bihurtu nintzen, arnasa hartu
|
behar
nuela ere ahaztu zitzaidan segundo batzuetan, Tasiok bere zoro begiak jaso eta nireetan iltzatzeko behar izan zuen denboran, alegia.
|
|
|
â³" Txorta presentziala"! Hortaraino iritsi
|
behar
genuenik ere... Hori esatera, esan nahi nuke.
|
|
|
Hemen kontatzen den gerra kontseilu hartan, hiru epaituak hurrengo egunean fusilaturik hiltzera kondenatu zituzten. Eta non fusilatu
|
behar
zituzten ere jartzen du... itxaron... hau bai arraroa dela.
|
|
2022
|
|
|
Eta esan nuen diru gehiago eman ziezagutela eskatzen genuela behar bezalako anbulatorio bat jartzeko, hemen denak zaharrak direla eta medikua bi astetik behin etortzen dela. Garraio hobea
|
behar
genuela ere esan nuen, autobusa egunean bitan bakarrik pasatzen zela. Konpon zezatela eskualdeko errepidea mesedez eta jar ziezagutela zuzeneko autobus bat hondartzara, itsasotik hain hurbil egonda pribilegio guztiak turistek eramaten zituztela, sinets dezakezu?
|
|
|
urrezko nire besokoa. Prest nago, baita gehiago pobretu
|
behar
badut ere.
|
|
|
Bai, ez fio izan nirekin, hobe duzue urruntzea. Bai, neba bat daukat, Mohamed, baina ni gabe ezin munduan bakarrik ibili; nora joan esan behar diot, non eseri, non lo egin, arnasa nola hartu
|
behar
duen ere esan behar diot. Harekin ez duzu eragozpen handiegirik izango, Malika.
|
|
|
Ahaleginak egiten dituzu zeure buruan etorkizun hurbilean izango zaren ama deskribatzen: fisikoki lehen bezain liraina, ildaskaren bat edo beste agian, krema ondo ez emateagatik, baina zuk bakarrik nabarmentzeko modukoak, zure tatuaje sekretuak; kirolaria izaten jarraituko duzu, ume kotxea ziztu bizian gidatu
|
behar
baduzu ere; hilean behin joateko denbora izango duzu, norbaiti umea pare bat orduz utzita; lagunekin egoteko denbora hartuko duzu, bikotekidearekin adostutako ordutegi bat diseinatuz; eta bikotekidearekin afaltzera joango zara, lehen bezala, irteera erromantikoak ezin dira falta zure bizitzan, aitona amonak gustura gainera.
|
|
|
Badira, ordea, derrigorrez haurtxoak noren antza duen aztertu
|
behar
dutenak ere. Zuri jaioberri guztiak antzekoak iruditzen zitzaizkizun lehen, bai eta orain ere.
|
|
2023
|
|
|
Eta etxe hartan, eta mendi hartan, eta inguru guztietan, ongi gogoan hartuz gero, gogoak eman bezalakoa izana baitzen betidanik denbora. Emakume alabaduna zen gaurgero Marta, eta Alexandra, oraindik pixoihaletan
|
behar
bazuen ere, neska egina, eta pazientziarik gabea zen ordukoz, eta barregarri eta arreta eman gabe eginak iruditzen zitzaizkion gauza gehienak. Eta honela zioen, etengabe," Astakiloak ez besteak!", astoa izatea desiragarria ote zen duda eragiten zizun ahots baxu eta garratz batez.
|
|
|
Herrian denek adarra jo eta" gixonerdi" deitzen baitzioten, gizon osoa ez izatearen arantza barru barruraino sartuta zuela uste dut eta arrazoi hori dela-eta bihurtu zela aberriaren maitale sutsu. Gogoan dut soldaduskara joateko garaia hurbil nuela nola tematzen zen aberria mehatxatzen omen zuten arriskuen eta zoritxarren kontzientzia har nezan, sutsuki hitz egiten zidan portugesok gure odolaz defendatu behar genuela aberria, baita horretarako Angolako edo Mozambikeko azken bazterrera joan eta matxino beltz madarikatuak jo eta garbitu
|
behar
bagenituen ere. Gainerako kontuetan hoztasuna zuen arau nirekiko harremanetan.
|
|
|
Haize hegoak aro bidaiariari erran dio Urdazuritik aitzina joan
|
behar
duelarik ere, hark ere lagunduko diola fereka eta fereka, emeki emeki, herri batetik besterako tartea arrunt ttipia baita. Fitexko arribatu da Seaskako Donibane Lohizuneko ikastolara.
|