|
2000
|
|
|
Eta, oroitu nuenean ezen osasuntsu zegoenean haren hutsa eta haren ondikoa gutiziatu izan nituela, zeren ez bainuen haren arrakastaren itzalean bizi nahi, neure buruaz ahalketu nintzen. Eta nehoiz baino bihozberago egin nuen otoitz eta desiratu ezen anaiaren iluna argi bihur zedila, ene argiak ilunerat egin
|
behar
bazuen ere.
|
|
|
...inarekin egoiteko... edo, baita Pazkoarekin eta Mendekostearekin konplitzeko ere, erraiten zuenean, iduri egiteko, ezen konfesatzera joan behar zuela, nahiz eta gerorat jakin nuen ezen bere konfesione haiek eramaitenago zutela bekatu bat gehiagoren egiterat bertze guztien barkatzerat baino—, ez zen koadroren bat edo bertze ikusi gabe geratuko, ezagutzen ez zuen pintoreren baten studiorat joan
|
behar
bazuen ere hartarakotz. Nik harekin joan nahi izaiten nuen batzuetan eta erraiten ere nion, baina hark beti ihardesten zidan ezen haiek bidaia tipiak zirela eta nik bidaia handi bat merezi nuela, Pisarat eta Galileoren jaioterrirat lehenik, eta Pariserat gero.
|
|
|
Orgatilari bulkaka ari ziren langileek bertze irribarre bat trukatu zuten. Udal funtzionarioak, aldiz, ez zuen salaketa beretako hartu, guregandik hiru lau metrora zihoanez dena ederki aditu
|
behar
bazuen ere. Burua itzuli gabe, orpoz orpo zebilkion aurreraxeagoko apezari.
|
|
|
Haren barnean, esku artean nituen bezalako orriren batean, SARAGUETA ALDAZ, EDUARDO JESUS zegokeen nonbait idatzia, eta haren azpian ni, nire izate osoa, lerro multzo batera ekarria, Ttipik berak ateratako argazkia eta guzti. Ez nion erakusteko galdatu, amorratzen egon
|
behar
bazuen ere. Estakuru bat murmurikatuta alde egin nuen handik.
|
|
|
Banekien. Hiri honetako Entzutegian ez zen polizia baten bertsioaz sinesgogor agertuko zen jujerik, horretarako lurra zapala dela onartu
|
behar
bazuen ere. Zer eta legearen zerbitzari leial baten hitza, noren eta kazetari zabor zaku batenaren aurka.
|
|
2001
|
|
|
Baina ez zuen etsi nahi. Berak, Sergiok, zapata saltzaile profesionala izan nahi zuen eta horretarako gai zela erakutsiko zion mundu osoari, baita hamar urtez emakumezkoen takoien gainean ibili
|
behar
bazuen ere.
|
|
|
Neskatila gustura zegoen eta ez zen ohartu begira ari nintzaiola. Neu lotsatu nintzen eta ez nion ezer esan, baina inbidia pixka bat sentitu nuen, gure Danielak, hain txikia izanik, bazekielako bere gorputzarekin jolasten eta nik, edadeagatik esperientziaduna izan
|
behar
banuen ere, oraindik ez nuelako sexuaren plazerrik sentitu.
|
|
2002
|
|
|
Izan ere, amak ziurtasunak ditu eta nik zalantzak. Amak umetan ikasi zuen zer nolakoak izan behar zuten gizon emakumeen arteko harreman zuzenek, elizaren dotrinaren bidez, eta ideia haiei eutsiko die hil artean, edonoren gainetik pasatu
|
behar
badu ere. Nirea, beraz, beste kontu bat da, neure zalantzei eta neure ezintasunei lotua.
|
|
2003
|
|
|
Hori guztia hil aurretik egin nahi zuen. Horregatik esan zion Nemiari hil hurren zegoela bera, itxura ona zeukan arren, eta plazara joan nahi zuela, plazan bertan hil
|
behar
bazuen ere. Horixe nahi zuela esan zuen Santosek, besterik ez.
|
|
|
–Profeta baten hitzak ezerezean geldi ez daitezen, deabru bihurtu
|
behar
badut ere, deabru bihurtuko naiz. Estali beharra baitut Azpilgo zerua, nahi eta nahi ez...!
|
|
|
Baina baziren, halaber, azpildar gutxi batzuk, zapalkuntzari aurre egiteko prest zeudenak, borroka hura ezkutuan eraman
|
behar
bazuten ere. Patxi maisua borroka hartan sartua zegoen, eta nire ama ere bai.
|
|
2004
|
|
|
Beraz, ordutik aurrera, ahalik eta gutxien ikustea erabaki nuen. Yitzhadek, nire erabakia errespetagarria zela esan zidan, baina Nathan eta bion artekoa konpontzen ahalegindu
|
behar
nuela ere aholkatu zidan. Ez nion jaramonik egin.
|
|
2005
|
|
|
Oso adierazgarria azken honetan botatako esaldia: " Dibertigarriagoa zen hacker garaietan unibertsitatea eta ogasuna birusak bidalita izorratzea, baina sistemarentzat lan egitea, gorbata jantzi
|
behar
badut ere, askoz ere aberasgarriagoa; ez intelektualki, bereziki, baina Vatikanora joanda ez bilatu masaje etxea". Azken honek ezpainetaratu dio irribarrea batez ere.
|
|
|
Eskumuturra guztiz larrutu
|
behar
badu ere, ahal izan duen indar guztia bildu du eskuak soka horietatik ateratzeko. Mina besterik ez du lortu, baina aurretik sentitzen zuen minetik ez da gehiegi bereizi.
|
|
|
Besteren bat egongo zen Japoniara joateko prest. Eta noiz itzuli
|
behar
duzun ere ez dakigu. Badakit zeuk ere normaltasunera ahalik eta azkarren itzuli behar duzula, on egingo dizula –xamurki bota dio purrustada, laztan minez haserre baino areago– Eta Naroaren presa ere... astebete gurean emanda ez zuen asko galduko, pozik edukiko genuen, eta opariren bat prestatu ere bai, osaba izekoentzat.
|
|
|
Debalde egingo zien berak, Simonek, gainera. Eta ordaindu
|
behar
bazuen ere, ordaindu zezakeela berak. Baina kontua hori zen, marrazain izatea partidu on batean; lagunartekoa bai, baina jokalari onekin, Irlandan.
|
|
|
Kale perfektua zen Simonek nahi zuenerako. Golf zelaiaren hesia hurbil zegoen gainera, korrika ihes egin
|
behar
bazuten ere.
|
|
2006
|
|
|
Batere ez nintzatekeen harrituko erran izan balidate urtebete iragan zela handik kanpora nintzenetik. Itzuli
|
behar
nuela ere ahantzia zitzaidan.
|
|
2007
|
|
|
–Nik hori esaten nizun, baina aurrera egin
|
behar
genuela ere bai, gertatzen zena gertatzen zela. Edo ez al duzu gogoan?
|
|
|
Laurak, bere mundu berdean, gora begiratzeko joera zuen, baita horregatik lurrean zeuden gauzekin estropezu egin
|
behar
bazuen ere. Hori dute ona eroetxeek:
|
|
2008
|
|
|
hain zen estua, izan ere, balantzeak eta zor hartzekoak egokitzeko garaian, non, ehunka edo milaka pezetako kontuan, ez baitzuen xentimo baten desegokitasunik onartzen, kontua behar adina aldiz, hiru, zazpi, hamar?? gainbegiratu
|
behar
bazuen ere hartarako. Ongi irabazia zuen, alde horretatik, komunitateko fraideek jarri ziotèn ezizena:
|
|
|
...asten hasi ez beste errotutako joeran, hain sentitu zen, antza, frantses hizkuntzak erakarrita; gero, denborarekin, frantses kultura sakontzeari ekin eta bere ondorioetara iritsi zen, halako eran, non sinetsia baitzegoen industrializazioa eta modernizazioa zirela Espainiak XX. mendeko atarian zuèn benetako apustua, baita, bide horretan, Frantziak Espainiarentzako ezinbesteko eredu izaten jarraitu
|
behar
zuela ere?. Madrilen iparrean dago Paris, eta Madrilek ipar behar luke Paris, esaten zuen noiznahi?, espainiar napoleonzale askok ia mende bat lehenago pentsatutakoaren arabera, aurrera eraman nahi baina huts egin zuèn proiektuan.
|
|
|
Etorri garen bidetik joango gara ostera, eta zuei mila esker, oilo bihotzeko kankailu galant horiek. Zabalduko dugu, bai, kutxa hori, horretarako bizia galdu
|
behar
badugu ere. Eta zuri, Crossley andrea, estimatuko nizuke poltsa hori uztea, legez dagokigun dirua ekartzeko.
|
|
|
Eta hi, berriz, John Silver, denbora askoan izan haut adiskide, baina hemendik aurrera nirekikoak egin dituk. Zakur batek bezala hil
|
behar
badut ere, egin beharrekoa egiten hilko nauk. Heuk hil duk Alan, ezta?
|
|
|
Nik esango dizut bere balioa: zuk diozun aztarren hori baldin badugu, Bristolgo kaian itsasontzi bat tresnatu eta, zu eta Hawkins lagun, altxor hori aurkituko dut urtebete pasa
|
behar
badut ere bere bila.
|
|
|
–Baina? , hasi da Gari, baina burua erabat nahasita dauka, ez daki hitzik ebakitzen, ahaztu zaio zer galdera egin
|
behar
zuen ere.
|
|
|
arauzaletasuna, arauzalekeriatzat ere har zitekeena... jakin ez domingotarra halakoa ote zen berez, edo bere ofizioagatik ote zen: hain zen estua, izan ere, balantzeak eta zor hartzekoak egokitzeko garaian, non, ehunka edo milaka pezetako kontuan, ez baitzuen xentimo baten desegokitasunik onartzen, kontua behar adina aldiz –hiru, zazpi, hamar... – gainbegiratu
|
behar
bazuen ere hartarako. Ongi irabazia zuen, alde horretatik, komunitateko fraideek jarri ziotèn ezizena:
|
|
|
...asten hasi ez beste errotutako joeran, hain sentitu zen, antza, frantses hizkuntzak erakarrita; gero, denborarekin, frantses kultura sakontzeari ekin eta bere ondorioetara iritsi zen, halako eran, non sinetsia baitzegoen industrializazioa eta modernizazioa zirela Espainiak XX. mendeko atarian zuèn benetako apustua, baita, bide horretan, Frantziak Espainiarentzako ezinbesteko eredu izaten jarraitu
|
behar
zuela ere –" Madrilen iparrean dago Paris, eta Madrilek ipar behar luke Paris" esaten zuen noiznahi–, espainiar napoleonzale askok ia mende bat lehenago pentsatutakoaren arabera, aurrera eraman nahi baina huts egin zuèn proiektuan.
|
|
2009
|
|
|
Sentimenduak leiho txiki batean enfokatzeko ahaleginean. Nora begiratu
|
behar
zuen ere asmatu ezinik ordea. Argirik gabe.
|
|
|
larritu egiten ninduen denda batera sartu eta esku hutsik ateratzeak. Berdin gertatzen zitzaidan txizalarriak jota taberna batera presaka sartu
|
behar
nuenean ere. Irteterakoan, nahi izan ala ez, zerbait eskatzeko betebeharra sentitzen nuen beti, komuna erabiltzearen truke.
|
|
|
alferrik? urak, azkenean, bere bidea egiten baitu beti, goitik ez bada behetik, hartarako lur geruza bat edo hamaika lur geruza iragazi
|
behar
baditu ere; izan ere, nola estali iragana, edo nola hautsi iraganean bizi izandako hainbat eta hainbat bizipenekin, baldin eta bere baitan Domingoren aldeko sentimendua inoiz baino errotuago nabaritzen bazuen?, landareak, bai, errotik atera baitaitezke, sentimenduak nekez; esan nahi baita Ada bere ohiko jarrera agertzen hasi zela, lehen egunetako jarrera guztiz esanekoaren ondotik; eta izeba eta ahizpa, halere, poztu egin ziren hasieran; goiz erdi batean, gainera, Adak aria batzuk kantatu zizkien etxeko emakumeei, Reginari pozezko malko batzuk isurarazi zizkiotenak, baita iruzkin bat aterarazi ere:
|
|
|
Baina Ada bere gaitzaren biktima ere bazen, eta defendatu beharra zuen, bere alde ilunaren zerbitzura jarri
|
behar
bazuen ere, hain izaten ziren nozitzen zituèn barne aldaketak tupustekoak eta bat batekoak, argitik ilunera eta ilunetik argira; Adak, gainera, ardo gozoa edan berria zen neurrian, buru argi behar zuen, halako eran, non, buru-argitasuna alde ilunaren menera jartzea erabakitzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
hain ona, non, egun batean, ikastetxean hasia zen ordurako?, begiak itxi eta zernahi marrazteko gai zela egiaztatu baitzuen: txakurrak eta katuak, hontzak eta arranoak, lehoiak eta elefanteak, halako eran, non marrazkiak puntu batean hasi eta puntu berean bukatzen baitzituen, lerro bakar bat osatuz, azkenean begiak ireki
|
behar
bazituen ere, irudiari azken ukituak emateko: arranoari mokoa zorrozteko, felinoari bibotea jartzeko edo txakurrari begi puntuak bere tokian; eta nola Domingo, Ada eta Maria Bibiana harri eta zur baitzeuden, Gabinok argibideak ematen zizkien:
|
|
|
Gabinoren txanda zen, beraz; Gabinok, halakoetan, edo ezorduko gauzak esaten zituen, guztiak nora ezean uzten zituztenak, anai arrebek, haatik, ezohiko ateraldi haietara ohituz joan arau (gehiago edo gutxiago, sekula ez erabat), hari erantzuteko modua aurkitu zuten gutxienez, harako esaldi ezagun hura erabiltzen zutela (Teofilo Mariak batez ere), de dónde vienes, manzanas traigo? , edo bete betean asmatzen zuen ezustean, bat batean argia eta zentzua nagusitu balitzaizkio bezala; eta, orduan, herabea eta urduria zen arren, azkeneraino eusten zion bere egiari, bere ahalegin hartan larrua utzi
|
behar
bazuen ere; egun hartan ere, esaldi bakarra esan zuen:
|
|
|
Aita. Nazario? ziur zegoen, exekutibo on bat bezala, hartutako erabakiez; horregatik, egiteko haiek bukatu zituenean, halako lasaitu bat hartu zuen, begitartean ere argi eta garbi igarri zitzaiona; nork zekien, gainera, haurra aingeru bihurtu ez ote zen, ororen buruan, aingeruak hitzezkoa
|
behar
bazuen ere, ezinbestean?, horregatik esan baitzuen Nazariok, aita kalonjeak bere egitekoa egin ondoren: –Lehen argia piztu da, bai, eta lehen argiak eraman dezala?.
|
|
|
Teofilo Maria pozik zegoen, oro har, Domingoren aldaketarekin. Domingok Teofilo Mariari Lepanton paparretik heldu ziòn hartan, etxera itzuli eta anaiari barkamena eskatzea izan zen egin zuèn lehen gauza?, anai arrebetan zaharrenak aspaldiko eztabaidak eta borrokak oroitu
|
behar
bazituen ere tarteka, gatzarekin ohituta dagoen jendeak gatza oroitzen duen bezala, gatzik gabeko erregimenari ekiten dionean; esan nahi baita Teofilo Mariaren esanekoa agertzen zela Domingo, ilargia lurraren esanekoa den bezala, mintzamoldea ere aldatu ez zitzaion, bada, mutil bihurri hari!, halaxe hitz egiten hasi zen behintzat, mesedez eta faborez, faborez eta mesedez, orain burua makurtu eta ...
|
|
|
–Nork esan dizu hiltzera noala? Gainera, hil
|
behar
badut ere. Lurra galdu behar baita zerua irabazteko, Gabino.
|
|
|
–Nork esan dizu hiltzera noala? Gainera, hil
|
behar
badut ere... Lurra galdu behar baita zerua irabazteko, Gabino.
|
|
|
estali ere, estali zuen zementu plaka batez iragana, halaxe irudituko zitzaion Adari, ausaz, memento batzuetan: alferrik... urak, azkenean, bere bidea egiten baitu beti, goitik ez bada behetik, hartarako lur geruza bat edo hamaika lur geruza iragazi
|
behar
baditu ere; izan ere, nola estali iragana, edo nola hautsi iraganean bizi izandako hainbat eta hainbat bizipenekin... baldin eta bere baitan Domingoren aldeko sentimendua inoiz baino errotuago nabaritzen bazuen?, landareak, bai, errotik atera baitaitezke, sentimenduak nekez; esan nahi baita Ada bere ohiko jarrera agertzen hasi zela, lehen egunetako jarrera guztiz esanekoaren ondotik; eta izeba et... " Zatoz, etxeko urretxindorra!", zutik jarri eta besoak zabaltzen zituela; eta amak Ada besarkatu, eta berehala bildu zitzaizkien biei izeba Ernestina eta Maria Bibiana, laurak besarkada batean eta bihotz batean urtu ziren arte.
|
|
|
Baina Ada bere gaitzaren biktima ere bazen, eta defendatu beharra zuen, bere alde ilunaren zerbitzura jarri
|
behar
bazuen ere, hain izaten ziren nozitzen zituèn barne aldaketak tupustekoak eta bat batekoak, argitik ilunera eta ilunetik argira; Adak, gainera, ardo gozoa edan berria zen neurrian, buru argi behar zuen, halako eran, non, buru-argitasuna alde ilunaren menera jartzea erabakitzen zuela, esan baitzuen:
|
|
|
hain ona, non, egun batean –ikastetxean hasia zen ordurako–, begiak itxi eta zernahi marrazteko gai zela egiaztatu baitzuen: txakurrak eta katuak, hontzak eta arranoak, lehoiak eta elefanteak, halako eran, non marrazkiak puntu batean hasi eta puntu berean bukatzen baitzituen, lerro bakar bat osatuz, azkenean begiak ireki
|
behar
bazituen ere, irudiari azken ukituak emateko: arranoari mokoa zorrozteko, felinoari bibotea jartzeko edo txakurrari begi puntuak bere tokian; eta nola Domingo, Ada eta Maria Bibiana harri eta zur baitzeuden, Gabinok argibideak ematen zizkien:
|
|
|
" Beldur naiz haurra betiko biziko ez ote den, bihar bertan hiltzen bada ere..."; izan ere, bere gorputzaren lotsa izan zen azken aldi hartan, eta iritsi zen unea, iritsi zen aldia, iraganaz ahazteko eta iraganeko lotsa lurperatu izanaz lotsa ez izateko... bizirik zituèn beste sei seme alaben etorkizunak behartzen eta obligatzen zuen hartara, gainera. Aita –Nazario– ziur zegoen, exekutibo on bat bezala, hartutako erabakiez; horregatik, egiteko haiek bukatu zituenean, halako lasaitu bat hartu zuen, begitartean ere argi eta garbi igarri zitzaiona; nork zekien, gainera, haurra aingeru bihurtu ez ote zen, ororen buruan, aingeruak hitzezkoa
|
behar
bazuen ere, ezinbestean?, horregatik esan baitzuen Nazariok, aita kalonjeak bere egitekoa egin ondoren: " Lehen argia piztu da, bai, eta lehen argiak eraman dezala".
|
|
|
...txiago, sekula ez erabat), hari erantzuteko modua aurkitu zuten gutxienez, harako esaldi ezagun hura erabiltzen zutela (Teofilo Mariak batez ere), de dónde vienes, manzanas traigo–, edo bete betean asmatzen zuen ezustean, bat batean argia eta zentzua nagusitu balitzaizkio bezala; eta, orduan, herabea eta urduria zen arren, azkeneraino eusten zion bere egiari, bere ahalegin hartan larrua utzi
|
behar
bazuen ere; egun hartan ere, esaldi bakarra esan zuen:
|
|
|
Teofilo Maria pozik zegoen, oro har, Domingoren aldaketarekin –Domingok Teofilo Mariari Lepanton paparretik heldu ziòn hartan, etxera itzuli eta anaiari barkamena eskatzea izan zen egin zuèn lehen gauza–, anai arrebetan zaharrenak aspaldiko eztabaidak eta borrokak oroitu
|
behar
bazituen ere tarteka, gatzarekin ohituta dagoen jendeak gatza oroitzen duen bezala, gatzik gabeko erregimenari ekiten dionean; esan nahi baita Teofilo Mariaren esanekoa agertzen zela Domingo, ilargia lurraren esanekoa den bezala –mintzamoldea ere aldatu ez zitzaion, bada, mutil bihurri hari!, halaxe hitz egiten hasi zen behintzat, mesedez eta faborez, faborez eta mesedez, orain burua makurtu...
|
|
2010
|
|
|
erantzun zidan medikuak, hitzetik hortzera; garaipen txiki handi bat zen hura niretzat, galtzaileari istantean jakinarazi nahi izan niona: . Entzun duzu, ama??; baina galtzailea ez zegoen bere galera onartzeko prest, eta berehala ekin zion gauza bakoitza bere tokian uzteari, helburua lortzeko epailea tartean sartu
|
behar
bazuen ere: –Hara, seme, ea auzia behingoz argitzen dugun.
|
|
|
–Eta zangoak elbarrituta ditudan arren, gerrara joan nahi dut? eta gerrara joango naiz, gerra nik neuk asmatu
|
behar
badut ere! Entzun al didazu??.
|
|
|
tenientea abegikorragoa egoteaz gain, Meyer jaunaren irudia etorri baitzitzaidan burura berriro, naziek garbitu zutèn lagun minarena. Eta orduan, halaber, komisaria leher zedila irrikatu nuen, hartarako ETAk bonba bat jarri
|
behar
bazuen ere. Bonba bat komisarian, eta beste bat Francoren egoitzan, Palacio de Oriente n?
|
|
|
Hainbeste estutu ninduten ahots haiek azkenean, neure buruaren jabe sentitu nintzen arestian, baina ez nintzen neure buruaren jabe jada?, non, arnasteko airearen faltan, leihoa ireki bainuen; zertan nenbilen, baina, erabakia hartua banuen?; burua gainezka nuen, eta han ez zitzaidan beste hotsik kabitzen, eztanda egingo ote zidan, bada, halako batean??, harik eta, desesperatuta, guztiak uxatu behar nituela bururatu zitzaidan arte, hartarako neure gerra oihua, bandera eta aizkora ere bazena? atera eta neure arimaren lau haizeetara astindu
|
behar
banuen ere: mendekua mendekua mendekua!; gero, sokaz ahaztuta, leihora igotzeko ahaleginean murgildu nintzen, ezustean; hantxe ni, marrazkiak zerutik hasten zituèn ume gizon bihurtua, lurrerako jauzia egiteko prest!; ba ote zen niretzat, izan ere, hiltzeko modu egokiagorik?; ez dakit irri garratzik egin nuen ala ez, baina badakit, ongitxo jakin ere, belauna leiho koskan jarri baino lehenago, hotsak eta ahotsak arestian ihesi joanda, berriro nuen burua hutsik, bisitariren bat hartzeko moduan?, beste ahots bat sartu zitzaidala:
|
|
|
: ale bat beste askoren artean?; lortu ere, lortu zuen espainiar gizartearen estamentu aski zabal batek enfant terrible tzat har zezan, baina Barojarena piroteknia hutsa izan zen gehienik ere, bere espainiartasunaren astoari arre egiten ziona, horretarako orain argudio bat eta orain aurkakoa erabili
|
behar
bazituen ere; eta ez dugu ahaztu behar Baroja eta Unamunoren ideiak dogmatzat zituztela garaiko espainiar intelektualek: Ortegak, Salvador de Madariagak eta?
|
|
|
Eta bestean zigarroa irudikatu nuen, orain Domingoren ezpain hezeetan eta orain Adarenetan, bi irudi batuen emaitzak erakusten baitzuen, zigarroa ez ezik, listu molekula batzuk ere konpartitu zituztela: edozein gauza, lizunkeriarik handiena ere bai, kasuaren balizko argi guztiak intzestuaren itzalak ilunduta, Domingo maitalerik garbienaren tronuan berriro jarri baino lehen, hartarako Adaren memoria zikindu
|
behar
banuen ere! Baina hantxe zegoen Maria Bibiana, nire pentsamendu lizunei aurre egiteko:
|
|
|
dio esaera zaharrak?, baina idazpuru hura ikusi nuenean pentsatu nuen, pentsatu ez ezik sentitu ere bai? ezen heldu zela neure sagutasunari uko egiteko ordua, lehoien munduan sartzeko, lehoien mundu hartan buztan izatera mugatu
|
behar
banuen ere, hasieran bederen. Egoera hartan nengoen, bada, urduri, eta atezaina atea ixtera zihoan?
|
|
|
Etxean ikusitakoa ikusi ondoren, gizon izatea emakumezkoen gainetik jartzea bihurtzen omen da egoera horretatik pasatutako seme askorentzat. Berdin omen zaie jo
|
behar
badute ere. Eta zenbat eta gehiago handitu, orduan eta okerrago.
|
|
|
Oihanak bazuen susmoa, hala ere. Bidaiaren nondik norakoaz jabetzen saiatu zen, ipuinetako pertsonaia haien antzera, atzera bidea desegin
|
behar
bazuen ere. Baina ez zen erraza.
|
|
|
Jaurlaritzaren beka amaitu baino lehentxeago lortu zuen lanpostu bat, material hidraulikoa ekoizten zuen eta bere esportazio saila indartu nahi zuen enpresa bateko sare komertzialean jarduteko. Ona zen soldata, munduan barrena batetik bestera ibili
|
behar
bazuen ere etengabe. Ez zitzaion axola.
|
|
|
" Txistu ere egiten dut, noski... baina nik txistua jotzen ikasi nahi nuke, birika indartzeko ariketa ona bada, jakina...";" Horrek ere lagunduko dizu, bai, neurriz bazabiltza" erantzun zidan medikuak, hitzetik hortzera; garaipen txiki handi bat zen hura niretzat, galtzaileari istantean jakinarazi nahi izan niona: " Entzun duzu, ama?"; baina galtzailea ez zegoen bere galera onartzeko prest, eta berehala ekin zion gauza bakoitza bere tokian uzteari, helburua lortzeko epailea tartean sartu
|
behar
bazuen ere: " Hara, seme, ea auzia behingoz argitzen dugun.
|
|
|
Eta bestean zigarroa irudikatu nuen, orain Domingoren ezpain hezeetan eta orain Adarenetan, bi irudi batuen emaitzak erakusten baitzuen, zigarroa ez ezik, listu molekula batzuk ere konpartitu zituztela: edozein gauza, lizunkeriarik handiena ere bai, kasuaren balizko argi guztiak intzestuaren itzalak ilunduta, Domingo maitalerik garbienaren tronuan berriro jarri baino lehen, hartarako Adaren memoria zikindu
|
behar
banuen ere! Baina hantxe zegoen Maria Bibiana, nire pentsamendu lizunei aurre egiteko:
|
|
|
Barojak zu eta zu bezalakoak engainatzen zintuzten, engainatua izan nahi duenak gutxi behar baitu engaina dezaten...; Barojak izan zuen, bai, errebelde itxura emateko abilezia, baina hura ere axalean gelditu zen, nik uste; ez dizut esango esaldi distiratsurik esan ez zuenik —" este es un país donde no se conoce más que el cultivo del cura": ale bat beste askoren artean—; lortu ere, lortu zuen espainiar gizartearen estamentu aski zabal batek enfant terrible tzat har zezan, baina Barojarena piroteknia hutsa izan zen gehienik ere, bere espainiartasunaren astoari arre egiten ziona, horretarako orain argudio bat eta orain aurkakoa erabili
|
behar
bazituen ere; eta ez dugu ahaztu behar Baroja eta Unamunoren ideiak dogmatzat zituztela garaiko espainiar intelektualek: Ortegak, Salvador de Madariagak eta...
|
|
|
Izan ere, Madrilen egin nuèn ordu arteko egonaldian, nekez ase ahal izaten nuen neure zaletasuna, nire egiteko guztia, zentzu hartan, egoitzako lagun egoiliarren aurkako partida batzuetara mugatzen baitzen, eta lagunak —sei zazpi— ni baino eskasagoak baitziren, nabarmen. Ez dizut esango egoiliarren artean onena izatea atsegin ez nuenik —" Hobe da sagu mutur izan ezen ez lehoi buztan" dio esaera zaharrak—, baina idazpuru hura ikusi nuenean pentsatu nuen —pentsatu ez ezik sentitu ere bai— ezen heldu zela neure sagutasunari uko egiteko ordua, lehoien munduan sartzeko, lehoien mundu hartan buztan izatera mugatu
|
behar
banuen ere, hasieran bederen. Egoera hartan nengoen, bada, urduri, eta atezaina atea ixtera zihoan... baina orduan oin punten gainean jarri, eta ozen esan nuen, atezainaren besagainaren gainetik:
|
|
|
Baina Heinrichek kontuak garbi zituen, eta istantean moztu zidan: ‘Eta zangoak elbarrituta ditudan arren, gerrara joan nahi dut... eta gerrara joango naiz, gerra nik neuk asmatu
|
behar
badut ere! Entzun al didazu? ’ Eta, aitagana jiratzen zela, erantsi zuen:
|
|
|
...altan, leihoa ireki bainuen; zertan nenbilen, baina, erabakia hartua banuen?; burua gainezka nuen, eta han ez zitzaidan beste hotsik kabitzen —eztanda egingo ote zidan, bada, halako batean? —, harik eta, desesperatuta, guztiak uxatu behar nituela bururatu zitzaidan arte, hartarako neure gerra oihua —bandera eta aizkora ere bazena— atera eta neure arimaren lau haizeetara astindu
|
behar
banuen ere: mendekua mendekua mendekua!; gero, sokaz ahaztuta, leihora igotzeko ahaleginean murgildu nintzen, ezustean; hantxe ni, marrazkiak zerutik hasten zituèn ume gizon bihurtua, lurrerako jauzia egiteko prest!; ba ote zen niretzat, izan ere, hiltzeko modu egokiagorik?; ez dakit irri garratzik egin nuen ala ez, baina badakit, ongitxo jakin ere, belauna leiho koskan jarri baino lehenago —hotsak eta ahotsak arestian ihesi joanda, berriro nuen burua hutsik, bisitariren bat hartzeko moduan—, beste ahots bat sartu zitzaidala:
|
|
2011
|
|
|
Ez ni bizi naizen artean, behintzat, gure etxeko inor ez da jardungo udaletxe militar horietan, horixe bakarrik behar genuen. Ezta gosez akabatu
|
behar
badugu ere!
|
|
|
Diru pixka bat osatu eta Pariserantz abiatzeko asmotan da Asif ere, baina bitartean garajean etsi. Garajea ez dago gaizki lotarako, egunean lanean erabilitako seinaletzar eta erreminten ondoan egin
|
behar
badu ere. Su txiki bat ere utzi dio nagusiak gosariak eta presta ditzan, eta ez dio gehiegi kentzen asteko alokairutzat.
|
|
|
–Zuek hartzen ez baduzue, nik hartuko dut? baita bertze etxe batera joan
|
behar
badut ere! Gure seme bakarrari, gainera, ongi etorriko zaio arrebatxo bat?
|
|
|
Eta lagunak ere iseka egiten hasi zitzaizkizun,, maritxu!? eta, maritxu!?, baina zuk ez zenuen, bertze batzuetan bezala, negar egin, aintzakoagotzat hartzen baitzenuen Sansonen iritzia bertze guztiena baino, neska baten itxurapean ibili
|
behar
bazenuen ere?
|
|
|
Nik gaitasun hori badaukat, zorionez?. Zuzendariak oso burugogorra izan
|
behar
duela ere azpimarratu du, Uribek zioen gisan oztopoen gainetik istorioaren alde borrokatzeko. –Nik asko gozatzen dut, iruditzen zaidalako film bakoitzarekin pribilegio handi bat dudala eta beraz ahal dudan bezain ondo egiteko ardura daukat.
|
|
|
Batak besteari zuzentzen genion musika eta marmarrez betetako isiltasunagatik ere, geratu egin ginen, biok, eremu nahikoa neutro batean, lema politikoek ez, musika estiloak definitzen zuen tabernan, qué hace un chico como tú, en un sitio como éste; uste dut itxirik dagoela dagoeneko, ez da lekua ere geratzen enkontru haren testigu, hormarik ere ez, banketa bat, ez dago CSI ekipo bat aztarna bila bidaltzerik, eta bera mozkorrik zegoen, orduan ez baina orain ohartzen naiz, ez mozkorrik zegoela, baizik eta ez gogoratzeko neurrian zegoela, nitaz ez gogoratzeko neurrian; lekukorik ez dago nire memoriaz gain. Bere biografia idatziko balu ni ez nintzateke azalduko mila orrialde bete
|
behar
balitu ere; egia esan egin genuenari ezin zaio zerbait hartu ere deitu, bakoitza bere edariarekin elkartu baikinen gainera, barra gainean gure ukondoek elkar ukitu zutenean. Nik norbaiti hija de puta deitzen diodanetan gogoratu egiten naiz hala ere, hitzagatik, are gehiago berak niri gau hartan egin zidan bolumenarekin, norbaiti hija de puta deitu diodan aldi bakoitza gogoratzen dudala esango nuke.
|
|
|
Etnozidioaren ibilbide hori guztia, kontzientzia onarekin? egiten du estatu aitak, horretarako aparatu ideologikoak ez ezik, aparatu errepresiboak erabili
|
behar
baditu ere. Ardi galduak artaldera erakartzea ezin da izan betebehar zintzoa baizik.
|
|
2012
|
|
|
ezabatu
|
behar
baditut ere
|
|
|
Uste dinat hi baino burugogorragoa dela eta, kanpora irteteko lau egun
|
behar
baditun ere, ez duela alde egiteko asmorik esan zidan. Hik jakingo dun zenbat denboraz itxoinarazi.
|
|
|
Gizakia: ezer berezia izan gabe bere burua berezitzat daukan hantustea, bere eboluzioaz egin duen kontakizunean uste baitu animalia izateari utzi ziola Jainko bihurtzeko, eta bidean doala bere eginahalaz gero eta Jainkotasunetik hurbilago, horretarako gero eta animaliago portatu
|
behar
badu ere bere garaikideekin.
|
|
|
Zaparrada jasotzeko prest nintzen, ziur bainengoen Agusen eta bere emaztearen arteko apurketa nire liburuak eragin zuela. Idazleak lapurreta egin
|
behar
badu ere, ez du zalantzarik egingo. Eta ondorioak bere gain hartuko ditu, umil.
|
|
|
Zeren eta itzulpenari, euskal idazle guztiok, kontziente eta inkontzienteki, etengabe egiten dihardugun ariketa horri, bai ekin niezaiokeela horren urduri egonda ere. Are sekula existitu ez den liburu bateko ipuin bat itzuli
|
behar
banuen ere, auskalo nondik, edo noiztik, niganaino iritsia.
|
|
|
Javi kikilduta iritsi da, ia non eseri
|
behar
duen ere ahaztuta.
|
|
|
Horrek oso nahigabetu ninduen, egun gutxi batzuetan nire itxaropen guztiak irentsiko zizkidaten beldur nintzelako, eta goseak hil eta uzta bakar bat biltzeko gai izango ez nintzelako; eta ez nekien zer egin. Dena dela, ahal izanez gero, uzta alferrik galtzen ez uztea erabaki nuen; horretarako gau eta egun lurra zaintzen egon
|
behar
banuen ere. Beste ezer egin aurretik, egin zituzten kalteak ikustera joan nintzen, eta asko samar hondatu zutela konturatu nintzen, baina, oraindik alea gordinegia zegoenez gero, galera ez zen horren handia izan; eta, zirudienez, geratzen zena onik ateratzea lortzen banuen, uzta ona izango nuen.
|
|
2013
|
|
|
Ni, behintzat, zirrarak eraginda nagok. Gustura ezagutuko nikek gizon hori, egia esan, baita Balad al Xamsera joan
|
behar
badut ere. Baina hi trebeagoa haiz bidaiak antolatzen, eta auskalo datorren urtean hire eskuetan jarriko naizen berriro:
|
|
|
zin degizut ez zarela damutuko. Eta lana ondo errematatzeko, gauez lan egin
|
behar
badut ere, gauez arituko naiz.
|
|
|
–Zin degizut ez dizudala ostera huts egingo? zazpi iratzargailu erosi
|
behar
baditut ere!
|
|
|
–Nire emaztea nire ardura da, eta munduaren azkeneraino lagunduko diot, baita Fadilaren etxera joan
|
behar
badu ere?
|
|
|
Ohorea nirea zen, ez bertze inorena. Horretan ari naizela probesturik akabatu
|
behar
banu ere. Etorkizuneko Nafarroa horretan ongi zehazturik egonen dira etxe bakoitzari eta etxe bakoitzeko zein kideri dagozkien gisa horretako mesedeak, ezta?
|
|
|
Nire lagun atseginok ez dute ezertxo ere entzun nahi ni etxera itzultzeaz hobeto ez nagoen arte. Jones jaunak ikusi
|
behar
nauela ere ari dira esan eta esan, eta, beraz, ez zaitezte ikaratu nigana etorri dela entzuten baldin baduzue. Gainerakoan, sama garramatua eta buruko mina kenduta, ez da nitaz kezkatzeko arrazoirik.
|
|
|
Ni, behintzat, zirrarak eraginda nagok. Gustura ezagutuko nikek gizon hori, egia esan, baita Balad al Xamsera joan
|
behar
badut ere. Baina hi trebeagoa haiz bidaiak antolatzen, eta auskalo datorren urtean hire eskuetan jarriko naizen berriro:
|
|
|
zin degizut ez zarela damutuko. Eta lana ondo errematatzeko, gauez lan egin
|
behar
badut ere, gauez arituko naiz.
|
|
|
–Zin degizut ez dizudala ostera huts egingo... zazpi iratzargailu erosi
|
behar
baditut ere!
|
|
|
–Nire emaztea nire ardura da, eta munduaren azkeneraino lagunduko diot, baita Fadilaren etxera joan
|
behar
badu ere...
|
|
2014
|
|
|
Bide batez, ahaztu baino lehen: kuadrillaren bazkaria prestatu
|
behar
dugula ere esan dit, garagardotegian, guri tokatzen zaigula.
|
|
|
Hala ere, kotxe barruan eta Mikelen konpainia isilean, bere kontakizunagatik agian, edo kontatu zuen eragatik, amesgaiztozko giro horretan sartu ninduen. Nire alde batek kilometroetara urrundu nahi zuen, baina bestea katigatuta zegoen eta istorioaren bukaera ezagutu nahi zuen, infernuko atera lagundu
|
behar
banuen ere. Ez nintzen bera animatzen saiatu.
|
|
|
Bide malkartsuetan barrena autoz gidatu eta gero iritsi naiz baserri horren atarira. Nire lanean inguruko parajeen zaintzaz arduratu
|
behar
badut ere, ez naiz sekula hemen izan. Ingurune isolatu batean nagoela jabetzen naiz eta sentsazioa ez da atsegina.
|
|
|
Irakurritako hartan zioenez, behin, minbizi sendaezina edo beste gaitz hilgarriren bat diagnostikatu zioten militante batek zuzendaritzari proposatu omen zion prest zegoela Juan Carlosen edo erakundeak garrantzitsu baina teknikoki zailtzat jotako helburu baten kontrako atentatu bat aurrera eramateko, bere burua bertan hil
|
behar
bazuen ere. Azken batean, bestela ere hilabete gutxiren buruan etorriko zitzaion heriotza apur bat aurreratzea besterik ez zen izango.
|
|
|
Ez lehenengo unean, ez baitzen hartaz oroitu. Hanka sartze bat ari zirela egiten esaten zien bila etorri zitzaizkion poliziei, eta hori errepikatzen zien etxetik atera
|
behar
zutenean ere.
|
|
|
Mirenek argi du gose dela eta alkohola ere behar duela tristeziari aurre egiteko. Horretarako supermerkatura jaitsi
|
behar
duela ere badaki. Arrosa koloreko konketara hurbildu da.
|
|
|
Lurra, edo (lurra eta) klima, nazioaren aiurria taxutzen duena: berak diktatzen du, jende nazionalaren nolakoa ez ezik, erregimen politikoak zein izaera
|
behar
duen ere, eta errege frantsesak zergatik izan behar duen munduko hoberena (Frantziako klima ez da egokia demokraziarentzat, etab.) 2082 Frantses jendearen bikaintasun paregabea ere bai eiki; espainol, italiar edo ingeles txaldan horien oso gainetik2083.
|
|
|
–La France est par excellence le pays des dons variés et contraires, et on se trompe toutes les fois qu, on veut assigner une limite à sa nature? 2544 Horregatik, hain plurala eta hain bata delako, nazio guztien artean bera da lehena. . La France est la première des nations, parce qu, elle est le concert unique résultant d, une infinité de sons divers? 2545 Frantzia eredua da munduak nola antolatu
|
behar
duen ere, batasuna eta pluraltasuna harmonizatuz: –La perfection de l, humanité ne sera pas l, extinction, mais l, harmonie des nationalités(?); détruire une nationalité, c, est détruire un son dans l, humanité? 2546.
|
|
|
gutxitxo baitziren arma guztiak ere: hobe, bai, deabruari hortzak erakustea, eta ongi erakustea, gainera?, ordena eta ohitura onak maite zituèn jendeak hartarako hortzak erantzi
|
behar
bazituen ere eta iltzeak jantzi haien ordez.
|
|
2015
|
|
|
Arrate, ordea, guztiz estresatuta egon da eskolatik etxerako bidean. Izan ere, mailarik altuenean egon arren, biharko azterketa perfektu egin nahi du, horretarako arratsalde osoa logelan sartuta eman
|
behar
badu ere. Eta horixe bera egin du.
|
|
|
Zer demontre jakingo du Gerardek aterpe seguruez! Eta nork esan dio berari aterpe segururik behar duela,
|
behar
badu ere?
|
|
|
Claudio Bravo jaurtitzeko prestatu zen. Ezohiko bideak erabiliz bada ere, arauak hautsi, itxurak egin, aurkariak kolpatu
|
behar
baditugu ere. Epaileak txistu egin eta Bravok jaurtiketa gogorra.
|
|
|
Bajan egon nintzen kurtso horren zatirik handienean. Hil dezatela bihar bertan, arren, hil dezatela gaur gauean, jaso dezadala berria ahalik eta lasterren, bota ditzadan behingoz barruan ditudan malko guztiak, hamabi urtez negarrez egon
|
behar
badut ere.
|
|
|
Ondoren, batzuek siestan eta beste batzuek ur beroetan jaitsi dituzte gehiegizko ardo eta pattar tragoak. Une horretan azaldu dio Martinek Pedrori buruan darabilkion asmoa eta, saihesten saiatu bada ere, Martinek Jon Grimsoni bisita bat egiteko hautua hartu du, horretarako Stadurreraino joan
|
behar
badu ere.
|
|
|
beti egia esaten zuela. Baita entzun nahi ez nituenak esan
|
behar
zituenean ere. Eta hori ez da erraza, inoiz, inorekin?
|
|
|
beti egia esaten zuela. Baita isilik egon
|
behar
zuenean ere.
|