|
2007
|
|
|
Lan konplexua da hori, bereziki Euskal Herrian. Izan ere, Euskal Herriko intsektu nekrogafoek hazteko
|
behar
duten denborari eta banaketa patroiei buruzko ezagutza nahiko urria da. Nola jakin, orduan, zein intsektu dauden hilotzean?
|
|
|
Eta, irudiaren ondoan, bakoitzaren hainbat datu ematen ditu: satelite kopurua, diametroa, masa, dentsitatea, errotazioa, Eguzkitik hara dagoen distantzia, argiak Eguzkitik hara iristeko
|
behar
duen denbora, eremu magnetikorik duen ala ez eta eraztunik duen ala ez.
|
|
2008
|
|
|
Segundoak zenbat irauten duen definitzeko, atomo baten bibrazioa erabiltzen dugu: segundo bat, zehatz mehatz, zesio atomoak 9.192.631.770 aldiz bibratzeko
|
behar
duen denbora da. Beraz, zesioaren bibrazioak kontatzen dituen makina batek balio dezake denbora zehaztasun handiz neurtzeko.
|
|
|
Hortik dator segundoaren definizioa: egoera aldaketa hori 9.192.631.770 aldiz egiteko
|
behar
duen denbora zehatza segundo bat da. Eta, noski, atomoaren gorabeherak eragin eta kontatu ditzakeen gailuari erloju atomiko deritzo.
|
|
|
Lurrak Eguzkiaren inguruan orbita bat osatzeko
|
behar
duen denbora tarteari urtebete deritzogu. Lurrak bere ardatzaren inguruan biratzeko behar duen denbora tarteari, aldiz, egun deritzogu.
|
|
|
Lurrak Eguzkiaren inguruan orbita bat osatzeko behar duen denbora tarteari urtebete deritzogu. Lurrak bere ardatzaren inguruan biratzeko
|
behar
duen denbora tarteari, aldiz, egun deritzogu. Urtebetean 365 egun inguru daude.
|
|
2010
|
|
|
Esaten da erresonantzian daudela, 1:2:4 deritzon erresonantzian, alegia. Horrek esan nahi du Ganimedesek, hiru horien artean Jupiterretik urrunen dagoenak, bira bat emateko
|
behar
duen denbora tartean Europak bi bira ematen dituela eta Iok, hurbilen dagoen sateliteak, lau bira ematen dituela.
|
|
2011
|
|
|
Zenbat eta dentsitate handiagoa izan, azkarrago zeharkatuko dituzte materialak. Ikertzaileek, uhin sismiko horiek duten abiadura eta puntu batetik bestera iristeko
|
behar
duten denbora aztertuz, Lurraren barnealdea nolakoa den jakin dute.
|
|
|
Oso komunikazio garestia da (satelite bidezko telefonia bezalaxe), eta oso motela. Sateliteak erantzuteko
|
behar
duen denbora, latentzia, oso handia da. Adibide bat:
|
|
2012
|
|
|
Uranok Eguzkiari buelta bat emateko
|
behar
duen denbora iraun zuen Williamen bizitzak: 84 urterekin hil zen, 1822an.
|
|
2014
|
|
|
Eguzkitik gertuen dagoen bigarren planeta da Artizarra, zeina orbita ia zirkular batean baitabil 0,72 UA ko distantzian (UA, unitate astronomikoa, Lurraren eta Eguzkiaren arteko batez besteko distantzia da, ia 150 milioi kilometro). Artizarrak Eguzkiaren inguruan bira bat emateko
|
behar
duen denbora (Lurreko 224,7 egun) bere errotazio periodoa (Lurreko 243 egun) baino laburragoa da. Hau da, Artizarrean urtea eguna baino laburragoa da.
|
|
|
Konposizioaz gain, Artizarraren dinamika atmosferikoa ere Lurrarena ez bezalakoa da oso. Gure planetan, atmosferaren errotazio periodoa eta gainazalarenarena oso antzekoak dira; hau da, atmosferak planetaren inguruan eta Lurrak berak bira bana emateko
|
behar
duten denbora oso antzekoa da. Artizarrean, atmosferaren abiadura altuerarekin batera handituz doa 65 bat kilometrotaraino.
|
|
2015
|
|
|
Eta Lurrak bira bakar bat osatzeko
|
behar
duen denbora: t= 1/ w0= 1/ 1,002738= 0,99727 egun= 23 ordu 56 min 4 s (egun sidereoa deritzo horri).
|
|
|
gora eta behera ere bai. Eguzki egunaren iraupena kalkulatzeko, Eguzkiaren abiaduraren osagai horizontala bakarrik hartu behar da kontuan, alegia, meridiano berera iristeko
|
behar
duen denbora. Eguzkiaren desplazamendu bertikalak ez du eraginik ordua kalkulatzeko.
|
|
2017
|
|
|
Hain zuzen, holografian oinarritzen da: Argiak begira iristen
|
behar
duen denboraren arabera bereizten ditugu bolumenak. Guk sortu dugun metamateriala horretan oinarritzen da detektagailua engainatzeko:
|
|
2020
|
|
|
The Expansezientzia fikziozko telesailean, Marteren eta Lurraren indarrek talka egiten dutenean Jupiterren Io satelitearen gainean, minutu batzuk behar dituzte Lurrean, gertatzen ari dena jarraitu eta aginduak emateko. Argiak joan etorria egiteko
|
behar
duen denbora dela eta, zaila da guda bera gidatzea. Bitxia bada ere, Io eta argiaren abiadura zuzenki loturik daude Zientziaren Historian.
|
|
|
The Expansezientzia fikziozko telesailean, Marteren eta Lurraren indarrek talka egiten dutenean Io satelitearen gainean, minutu batzuk behar dituzte Lurrean, gertatzen ari dena jarraitu eta aginduak emateko. Argiak joan etorria egiteko
|
behar
duen denbora dela eta, zaila da guda bera gidatzea. Hortik aurrera, zientziaren historian murgilduz doa Gonzalez, Galileoren asmakizunak gidari dituela.
|