|
2000
|
|
|
Itsasontzi batean zegoen, eta kanoien aho zuloak zituen amets hark laino bakar. Joan nintzaionean, soldadu on batek beti egin
|
behar
lukeen bezala firmetu zitzaidan. Gero, ametsen logika falta etengabearen poderioz, etxe batean sartu ginen aita eta biok.
|
|
|
Ezin dut ukatu: Patxirengana kafetegira jai  tsi naizenean urduri samar nindoan, baina han anaia batekin elkartu
|
behar
banu bezala sentitu naiz (beharbada besterik izango zen Rubenekin egon berria ez banintz).
|
|
|
Baina batez ere, zaindu heure burua, kontu egin hire gorputzari eta hire autoestimuari. Eta gero, azken batean eskerrak eman
|
behar
banitu bezala, eransten zidan: Gainera, zorte ona izan dun krisialdi hau udan gerta  tzean.
|
|
|
Bidailagunek inkontzienteki zoruan utzi dituzte beren fardelak, telegramak zioena beraientzat ere balitz bezala, edo, begirunez, nire erreakzioaren esperoan egon
|
behar
balute bezala. Baina ni, doi bat bakartu, papera zabar askatu, eta gainetik ikusmiratu ondotik, nire aldarteak eta tonuak nabarmentzen ez zuten berria eman diet:
|
|
2001
|
|
|
Bizilegezko hizkuntza nahi zuen baten filosofiaren ispilua da Mitxelenak alor horietan guztietan jokatu zuen papera, eta Pedro Migel Etxenikek filosofia horixe zuen gogoan Mitxelenaren aipua hizpidera ekarri zuenean ere: " Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, gure hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean...".
|
|
|
" Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia".
|
|
|
Hizkuntzak elkar bizitzarako tresnak diren heinean, oso gogoan izan genuke gure herriaren elkar bizitzak berdin berdin behar dituela, maila eta premia berdinaz alegia, guztion ekarpena eta autokritika. Gure artean euskara biziago eta indartsuago nahi genukeenok zer egin izan dugun gaizki, eta zer ongi, patxadaz aztertu eta aitortu
|
behar
dugun bezala, euskararen normalkuntza beste inoren eskuetan âbatik bat, abertzaleon eskuetanâ utzi izan dutenek ere ez lukete kontzientzia lasaigarririk ikusi gure autokritikan. Alderantziz, iruditzen zait euskara arrotz begiz  ikusi izan dutenek badutela garaia beren okerraz hausnar egin eta hizkuntz  bizikidetza beren arazoa ere badela onartzeko.
|
|
|
" Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, hizkun  tzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
dekretuaren ondorio miresgarrietan40, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere. Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza41 segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
2003
|
|
|
 Pertxenta izan arren, nik ez nion harrapakin ona iritzi, ezta erdipurdikoa ere, baina morroi hasberri batek tunel batean poltsako diru zorroa atxeman zion, nahikoa zabar atxeman ere. Gaztea komunera joateko altxatu zen gero, baina atea zeharkatzen ari zela, ni ere altxatu nintzen, ekipajeko zerbait hartu
|
behar
banu bezala. Eta emakumeari ostutako diru zorro bera atxeman nion.
|
|
|
Biktima planta batean gaude: bederazko atentatuen ondotik, eta ETAren agirien arau ez da egundainokoan bururatuko, herriaren galtzea gure haragian, gure pentsamendu gero eta murritzagoan, gure larruan ordaindu
|
behar
bagenu bezala. Baina zer da euskaldunak, abertzalegoak preseski, bere populazio apatikoari barkatzen ez diona?
|
|
|
Haragitik zintzilik,
|
behar
duen bezala! oihu egin zuen miraz jubilatu batek.
|
|
2006
|
|
|
Jameson pantailari begira zegoen buru belarri, hark ere bidaiaren bat egin
|
behar
balu bezala.
|
|
|
hilak egin
|
behar
balu bezala
|
|
2007
|
|
|
Jesusek ez zion Dioniri begirik kentzen. Tente tente zegoen Demetrioren aurrean, harro, edozein unetan banderarekin astindu
|
behar
balu bezala. Alkandorako botoiak lehertuak zituen papar aldean, eta ia ia bihotzaren gorabehera bizia antzematen zitzaion.
|
|
2008
|
|
|
" Ikusten duzunez, Terese, techneak zaildu egin zituen ikasleak, zuk zaildu
|
behar
duzun bezala. Dena dela, Terese, zuk paratu diguzun etsenpluan, azaldu zenuke zergatik ailegatu den norbait hori erietxera minbiziarekin.
|
|
2009
|
|
|
Jacintok Kronskyri begiratu zion, bien artean sekretu bat egon eta hura kontatzeko azken honen konplizitatea
|
behar
balu bezala.
|
|
|
Eta bestetik, idatzi gura dizut baita hemendik hil artean egin nahi ditudan nire gauzatxoei buruz ere. Egun batzuetarako etxetik irteten zarenean, dena delakoagatik, gasa eta ura zarratu eta argia amatatu
|
behar
dituzunean bezala, hil baino lehen bete beharreko ardura batzuk dauzkat. Horiek ere azaldu nahi dizkizut, zeintzuk diren eta nola noan euretariko bakoitza betetzen.
|
|
|
dekretuaren ondorio miresgarrietan, ezta ofizialkidetasun nahiz ofizialtasunezko aitorpenetan ere. Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
2010
|
|
|
Añamari: Urrun egona nintzelakotz, familiari buruz zor bat metatu banu bezala urteekin, lan neke horrekin ene burua xuritu
|
behar
banu bezala, belaunaldiz belaunaldi ene familiarena nintzela edo familia hori enea zela berriz; frogatu behar izan banu bezala" nondik heldu giren jakin behar, nora joan jakiteko" biziak sentsu bat baduela frogatzeko bistan dena... Bitxi da, beren arrazoinamendu hertsien gatik hastiatzen dituzu bizi guzian, eta gero ezin diezu ihes egin... batzutan ene burua ikustean izitzen naiz, amak bezala pentsatzen dut undarrian... pentsatzen ez menturaz, baina obrek beregana ekartzen naute, bere mundura...
|
|
|
Mari (Zaintsu, lore azau bati lotzen da eta bere gorputzaren torratzen hasten da, leka ikusezin bat kendu
|
behar
balu bezala, norbait hurbiltzen bazaio, jotzeaz mehatxatzen du): Zikina...
|
|
|
Akilesek azkenean ere lehian parte hartzea onar zezan. Eta Akiles harro zetorren, bere onetik irtenda, ipursaltoak eginez eta lasterketa dastatzen, hark izan
|
behar
balu bezala neska gaztearen amodioa lortzeko adostutako prezioa.
|
|
|
Eta joan den mendean, Koldo Mitxelena maisu handiak munduan leku bat eskatu zuen euskararentzat eta euskal kulturarentzat [19]: " Gure herriak herri artean bere tokia
|
behar
duen bezala, hizkuntzak ere berea aurkitu behar du hizkuntza artean: handikeriazko menturarik gabe, iraupena eta hazkuntza segurtatzeko behar adinako tokia.
|
|
|
Herritarrek, gizon eta emakumeek, egitasmoetako partaide direla sentitu behar dute; familia batean kide guztiek, edo enpresetan langileek sentitu
|
behar
duten bezala. Nahitaezkoa da gizon eta emakumeek uste osoa izatea euren erabakien bidez, eta horiei esker idatziko dela geroa.
|
|
|
Hura ikara, aurreneko aldiz Trabuco hori bistaratu nuenean! Bertan hil
|
behar
banindu bezala edo... Ikara eta poza, eta nik al dakit beste zenbat sentipen nahaspildu batbateko!...
|
|
|
Aurretik ikusia
|
behar
duzun bezala, diru faltsua egiten zutelako ustean kartzelaratuak izan ziren Berdabioko lau akusatuak, baina gero ez zioten deusen zuztarrenik harrapatu. Nondik nora sortua ote zen, orduan, diru faltsua egiten zutelako kontu hura?
|
|
2018
|
|
|
Baina hau ez dator egunkarian, hau ez...". Orduan, hiriko egunkari sal  tzaileak, mutiko gazte biseradun tirantez jantziak oihuka hasiko dira, egunkaririk gabe, hegaluzea biltzeko erabilitako egunkari paper zaharrak eskuetan hartuta, unean unean, artean sortu gabeko egunkarien tituluak oihukatuz, oraina eta historia sortuz,
|
behar
duen bezala, beren ahotsaren kolorez berriei itxura emanez.
|
|
|
Behin aditzea aski da asto ustelduaren kiratsa, ordutik aurrera oso urrutitik ere antzemateko asto bat hil berri dela bazterren batean. Erresumak matxinoak
|
behar
dituen bezala, Aba Yakue bezalako zeru ordezkariek behartu egiten gaituzte sinetsaraztera berak direla erresumaren eta matxinoen arteko oreka gordeko duten galga: –Eskua joan zaio, maiestate!; ez zaitezte hain zarpailak izan, arraioa!
|
|
2019
|
|
|
Mutila gau txandatik heltzen zen bakoitzean errepikatzen zen momentua zen. Etxera ailegatu, ohera sartu eta larrutan aditzen zituen, lo hartu aurretik hazia hustu
|
behar
balu bezala.
|
|
2020
|
|
|
Gilles de Rais eta Prelati satankumeak, noski, aipatu ere ez. Izendatzen ez dena ez da existitzen, erantsi zuen Urbinak aurreko hitz berak erabiliz bere burua konbentzitu
|
behar
balu bezala esaten ari zenarekin.
|
|
|
Korapilo askoko testu gaizto bat ikasi
|
behar
balute bezala ilundu zitzaizkien bekokiak, eta, beren lanean gogo bildurik, testua ikasteari ekin zioten itzal itzal eta ganoraz:
|
|
|
Unibertsoaren batasun mistikoa bilatzeko eta. Berari esaten zizkion eta Ramon Gandarari ere bai, Monchori, Monchiñori, umetako bere lagun handiari, orduan anaia, harekin hazi baitzen granitozko eta harri bizizko horma lodi haien artean, Pazo estrainio hartan, non ezer ez zen, orain ulertzen du, izan
|
behar
zuen bezala.
|
|
|
Gizon lasai bat bezala gogoratzen du. Ausarta, soldadu batek izan
|
behar
duen bezala, baina lasaia. Akademian, esperientziarik gabe eta zorria bezain pobre etortzen ziren soldaduak babesteagatik nabarmentzen zen.
|
|
|
–Ama hil eta ahoa irekitzen imajinatu nian basoa. Mantal ubela jantzia zuan ama eta basoko zuhaizpean barneratzen ikusi nian, otsoaren ahoan sartu
|
behar
balu bezala. Urdaileko hodien moduko xendra batetik segitu zian ondoren, mendiak jaten dituen guztiak, hala nola aita eta hi heu, Hilari?
|
|
|
Sekula entzun dudan klaska izugarriena, gorgarriena, urragarriena. Zaparteko haren ondoren gauza guztiek hil
|
behar
balute bezala. Kimu berririk sekula gehiago hazi behar ez balitz bezala, txori kanturik berriro entzun behar ez bagenu bezala, urak berriro busti behar ez balu bezala, eguzkia gehiago atera behar ez balu bezala.
|
|
2021
|
|
|
Ezin nion pentsatzeari utzi hiltzailearen oxigeno bera arnasten ari nintzela. Eta ordu batzuk lehenago, tratatu gabeko nahasmendu psikopatikoa zuen ergel bat areto hartan, ni nengoen leku hartantxe egona zela, eta katedraleko aire kapsulatura begiratu nuen, ezerezean aztarnarik utzi izan
|
behar
balu bezala. Ezagutzen nituen haren mugimenduak, kamera azkarrean ikusten nituen.
|
|
|
Uste dut, haren bihotzean benetako maitasuna baldin badago, dena konponduko dela eta dena
|
behar
duen bezala izango dela berriro. Horrela irudikatzen dut gure etorkizuna elkarrekin.
|
|
2022
|
|
|
Helbururik gabe. Etxetik elurretara joan
|
behar
balu bezala irteten zen jendea, landan eta mendian ohitua ez den jendeak ez baitaki halako giro hozkirria dagoela etxetik ateratzen. Gainetik halako ezinegona, hirian lanean ari eta bizi zela eta, erabiltzen ez zuen gimnasioa ordaintzen ari zela eta, halako kulpa kentzea beharrezko zuen jendea.
|
|
|
Taldea, gainera, anitza izan ohi da. Lili bakoitzak bere izen zientifikoa duen gisara, arreta berezia
|
behar
duen bezala, halatsu gertatzen da umeekin ere. Ume bakoitzaren zuhaitz genealogikoa bakarra da, bata bestearenarengandik zeharo desberdina.
|
|
|
... gogoan baitut irakasle garaia, eta gogoan baitaramat nola, material faltan, asmatzen ibiltzen nintzen iradokizunak, ariketak, poematxoak, aho korapiloak, binomio fantastikoak, errimak; oroian baitut nola saiatzen nintzen ikasleek idazle edo poeta izan
|
behar
balute bezala; kontuan baitut praktikarekin ikasi nuela ume bakoitzak idazle bat, poeta bat duela barruan, nahiz gero zernahi izango den bizitzan aurrera; gomutan baitut artean ez nintzela jabetzen praktikotasunaren eta probetxu materialaren bisutsa ari zela jaikitzen, jaikitzen; akordatzen bainaiz nola hainbat formularen errepikapenekin eta aldaketekin motibatzen saiatzen nintzen ikasleak; burua...
|
|
|
Iritsi naiz hura ez epaitzera egiten duen (naturak egiten al du?) eguraldiagatik; ez hango piztiengatik edo mamorroengatik; ez urte sasoin desberdinetako keria eta okerrengatik ere. Ilargi beteak asko aztoratzen nau, baina badakit gizarte orok bere sateliteak
|
behar
dituen bezala, munduak ere behar duela bat bederen bere heinekoa. Jakite horrek laguntzen dit hileroko aztoramendua eramaten.
|
|
2023
|
|
|
Lotsagabe alaenak! Oraingo honetan emakumeek eta gizonek erabaki
|
behar
balute bezala noiz den eguna eta noiz gaua. Munduan barrena promenatzen ez ziren, bada, gauza guztiak, bai eta ikusi behar ez direnak ere, ikusteko eskubidea eurena balitz bezala.
|
|
|
Eta belauniko jartzen ziren emakumeak eta Bou. Burua makurtu eta gizonaren sermoiei adi egoten ziren, hazi beharreko deus ere ez bide zen
|
behar
zuen bezala hazten begizkoaren meneko etxalde hartan, eta inguratzen zuten lur idor eta elkor haietan. Hainbestekoa zen etxe haren gainean hegaldatua zen madarikazioa, zioen, non han sortzen ziren landareak, Satanentzat sortzen baitziren, eta Jesusek landatzen zuen ororen gainean etsai gaiztoak bere txertoa pausatzen baitzuen, eta mas Clavellen Jainkoarentzat xedatuak ziren landareek ere deabruarentzako fruituak baizik ez baitzituzten ematen!
|
|
|
Soineko beltza jantzita, aurpegi zurbila zimurrez betea, ehoziri lanean ziharduen bere betiko eserlekuan jarrita, intxaur ustelduak zuritu eta zuritu aritzeagatik sokolinez belztutako hatzen artean lerratzen zitzaizkiola hari zuriak. Begiak ehozirian iltzaturik, ezinean bezala hitz egiten zuen, ahaleginean bere aurpegi zurbileko zimurrik sumaezinena ere mugitu
|
behar
balu bezala. Hire espero etsian egon gaituk luzaz aita eta biok.
|