|
2000
|
|
|
Joerei bagagozkio, era anitzetako errealismoa gailentzen dela aipatu beharra dago (bai errealismo historikoa, bai gaur egungoa) bestelako estiloak ahantzi
|
behar
ez badira ere. Are gehiago, Harkaitz Canoren eleberrigintzan esaterako, bi eleberrietan eleberri lirikoa edo poematikoa jorratzen badu ere, bere bigarren eleberrian errealismoaren eragina nabari da.
|
|
2001
|
|
|
Aisialdian ongi pasatzera" kondenatuta" gaudenez, kultura modernoan guztiz beharrezkotzat jotzen zen irakurketa bera gaur egun" sufrimenduz" beteriko ekintza sublime kontsideratzen da. Literaturaren irakurketak eskatzen duen patxada eta lan intelektualari gehiegizkoa iritziz, aldibereko plazerra sortuko luketen irakurketa" light" ak gailendu dira (edo irakurri
|
behar
ez diren" liburu elektronikoak", kasu). Esan gabe doa, Saizarbitoriaren nobelak planteamendu hauen beste muturrean leudekeela.
|
|
2002
|
|
|
Deia entzutea bizi agergarri lez izaten zan, eta jagi
|
behar
ez ebenentzat batez be, atsegin ikutua eukan musika gozoa. Gau iluneko isilunean emakume dei berba bigun eta apala, tonu ezbardinetan, bata bestearen ondorik eta nahastean, ohiartzun iheskorra.
|
|
2003
|
|
|
Gorroto zien. Bertan hil nahi zuen, ulertzen saiatu
|
behar
ez izateko.
|
|
|
Arrebak ere ez du gudua maite, berak zuzenean parte hartu
|
behar
ez badu ere. Baina Unaxek ondo daki zer den Idak maite ez duena:
|
|
|
Ondo da; treguarik emon
|
behar
ez badeustazu... Unaxek haginak estutu zituen.
|
|
2004
|
|
|
Hemen eztabaidaka, han burrukan; hogei azpian, hogei gainean, hauek negarrez, haiek kantatzen; neskak irrintzika, mutilak arrantzaka; andrak garraxika, gizonak orroaka; atsoak aitarenka, agureak onezkoak egiten..., ta haurrak geldi, isilik, harriturik. Ele makur, irain hitzak, laidozko berbak, nonnahi entzuten dira; nonnahi sastarkeria, zirikeria, zorakeria, zentzungabekeria, gangarkeria, ergelkeria, astakeria..., esan
|
behar
ez diren" keria" guztiak. (Babel gogoratu zait).
|
|
|
Berdin beti. Goizaldeko hiruretan,
|
behar
ez denean, ez da joango argirik..., ez, orduan ez, egon seguru. Lotsa galdukook halakook!
|
|
2005
|
|
|
Bestea menderatzeko lehiak bere senetik ateraten badau, irabazion izenak nahastu daikez. Konturatzeke,
|
behar
ez dan izena, behar ez dan lekuren baten aitatu daike. Bidenabar maitasunarena egunean egunean irabazten dan altxorra dala uste dauana galdu daike, apaletik iges egin leio.
|
|
|
Bestea menderatzeko lehiak bere senetik ateraten badau, irabazion izenak nahastu daikez. Konturatzeke, behar ez dan izena,
|
behar
ez dan lekuren baten aitatu daike. Bidenabar maitasunarena egunean egunean irabazten dan altxorra dala uste dauana galdu daike, apaletik iges egin leio.
|
|
|
Duela 60 bat urte H. Godin ek idatzi zuen, Elizarekin aspaldi hartan harremanik ez zuen langileen munduaz, gizonarentzat denak haizu izatea onartzen zutela emazteek berek, senarra gal beldurrez. Hor ere bazen nolazbait ezkontzako eginbidearen eta ezkontza hautsi
|
behar
ez zelako sendimendua.261 Ez zuten Elizan bildua ikusmolde hori. Haur baten ukaitea, gaizki ikusia zen.262
|
|
|
Gazte horiei ez diegu beste perspektibarik eman behar? Ez da harritu
|
behar
ez badute esperantzarik apezen baitan. Geroari buruz ateak idekitzea digute eskatzen, ateak hetsirik egoteko partez, azken sinodoaren karietara bildu gazte talde batek erran duen bezala.185
|
|
2007
|
|
|
Bidean, bizi diran etxea izan leitekena ikusi dot. Lotsa sentidu dot, ikusi
|
behar
ez dodanari begiratzen banenbil lez, eta, aldi berean, poz handia sentidu dot, halako zeozer ikusteko aukerea daukadalako. Etxe bat.
|
|
2008
|
|
|
Orain hori esaten dabenak inpernuan penarik pasau
|
behar
ez, zeruko ateak zabalik.
|
|
2009
|
|
|
Hileta ondoko bazkariaren ostean hasten zen etxekoen lutoa. Gehienetan, etxekoek aurretik zeuzkaten arropak beltzez tindatzen zituzten, berririk erosi
|
behar
ez izateko. Gazteak etxetik irten zitezkeen, baina ez dibertsiora.
|
|
|
Aste txarra edukitzeari, zorigaitzak normalean baino ugariagoak izan dituen asteari bariku biko astea esaten zaio. Kristo hil zen eguna da barikua, aste santuan janari murrizpenen egun seinalatua da, sorginak ere barikuz batzen ei ziren eta herri pentsaeran asko dira barikuz egin ezin daitezkeen edo hasi
|
behar
ez diren ekintzak.
|
|
|
Zaldi karroan eroaten ziren produktuak. Eta ondasunik garraiatu
|
behar
ez zenean, zaldi gainean bidaiatzen zen, beste barik.
|
|
2011
|
|
|
Atsegin handiz ausartzen naiz Miren Ibarluzearen lehenengo liburu honi hitzaurre labur hau idaztera; ausartu diot, liburu gehienek bezala, esku artean duzun honek hitzaurrerik
|
behar
ez duelako. Orriotan barneratzen dena laster ohartuko da Ibarluzearen estiloaren argitasunaz, bere hausnarketen erakarmenaz.
|
|
|
Umeen astialdiak bestelakoak ziran; batez be, ez denpora asko, baina bai gehitxuago eukiten ebelako: ez ziran erromerietara joaten, baina eskolara bidean, eskolan bertan edo etxean beharren bat egin
|
behar
ez ebenean, batu eta alkarregaz ibilten ziran; neskak nesketara eta mutilak mutiletara, normalean. Neskatilen ohiko olgetak, soka dantzea (sasiarteetatik ateratako mata sikuakaz), tabak, trukamea edo kastorrean ibiltea ziran.
|
|
|
Herriko alkateagana be joan ziran, D. Gomez Apraizegana, baina ez eben beragaz berba egiterik lortu. Familien estualdi eta larritasun denpora guztian zehar herrian ostenduta egon zan, inogaz berbarik egin
|
behar
ez izateko. Izan be, senitartekoen akabuko esperantzea, fusilamentua baino hamabi ordu lehenago herriko alkateak eta abadeak errebisinoa eskatzea izaten zan.
|
|
|
Antza danez, ez dakit nortzuek eraginda, Euskal Herri guztiko Herri Gaztediak bereak izan
|
behar
ez eben bide batzuk hartu ebazalako, hor amaitu zan gure artean izan eban ibilbidea.
|
|
2013
|
|
|
Baina kultura guztietan badira bako egun batzuk, araurik bakoak, ordenea eta legea alde batera itxi edo berenberegi hausi, herritar jentea zeinda legerik ez balego lez ibilten danekoak. Holako egunetan bakotxak libre eukiten dau, barruak edo gogoak agintzen deutsana egiteko, arauak hausi, okerreriak egin... edozelan be usu ez diran edo
|
behar
ez diranak egiteko.
|
|
|
Egun horretan libre izan da gaur egun be indarrean dagoan txantxa eguna hondino auzoari, ezagunari edo beharlagunari ziria sartzca: guzur handiren bat esan, negargarrizko jazoera txarren bat aitzen emon, okerreria edo
|
behar
ez danen bat egin eta halakoak.
|
|
|
Arpcgian karatulea edo maskarea ipintea ohi da beste ezaugarri erantsi bat. Horretara nor zein dan ezkutau ohi da, eta anonimatoak emoten dauen askatasunaz baliatuz,
|
behar
ez diranak, okerreri edo barrabaskeriak egiteko bidea edegiten da. Mundakako Atorrek, kasurako, burko edo almuada azal puntiladuna burutik behera sartuta urteten eben kalera, puntila bitartctik aurre inguruak ikusten zituela, eurak inork ezagutu barik.
|
|
2015
|
|
|
Azken urte hauetako euskal poesia sentimentu on, kezka politiko eta esistentzial larriduraz beterik zegoen. Ez dut esan nahi hemendik aurrera ere egongo ez denik, edo egon
|
behar
ez duenik, erne. Bakoitza jabe da nahi duen materialarekin poesia egiteko munduarekiko sekretu nagusia giltzarri honekin edo harekin susma nahi izateko.
|
|
|
Literatura idatziaren eskemak aho literaturari aplikatzearena. Egin
|
behar
ez den gauza bakarra.
|
|
2017
|
|
|
Federico Ezquerra: bankurik
|
behar
ez eban gizona
|
|
2018
|
|
|
Nahi zuen guztia egin zezakeela bakarrean, denerik, ekarri zuen akordura. Telebista ikus zezakeen gaueko orduak arte, tapa azuldun liburuan bere pentsamendu eta sentimenduak idatzi, eralki, nahi zuena irakurri, argia piztuta zein itzalita berdin berdin lo egin, baldin eta lo gelditzen bazen konturatu gabe, eta bere inguruak garbitu voiyeur ik gabe, eta bere zereginak egin, noiz eta zelan eta zertara, inork zertan jakin
|
behar
ez zuela.
|
|
|
Baina dirudienez, hain omen zen bizia eta zolia Timu, ze egun batean aurkitu zuen, ez gosea kentzeko, baina bai bizitza gozotzeko modua. Baina, ai ene!, esanez neure jakinerako erakusbide modura, zer egin
|
behar
ez nuen jakin nezan, adierazi zidan gozoaren ordaina ez zela izan nolahikoa; lehendabizi erraz eta arrakastaz lortutakoa bihurtu zitzaiola, bai, luzarora kalte ordaina.
|
|
2019
|
|
|
Ez badu kidea uzten, zigorra pairatzera kondenatua da. Aldiz, protagonista maskulinoen adulterioa naturala da, azalpen handirik
|
behar
ez duen berezko jaidura. Esaterako, Bihotz bi.
|
|
|
Esate baterako, hiriko kaleak ikustean," Gogotik ari zuen euria, eta kalea zelofanean bildurik bezala ageri zen, distiratsu" (51) dioenean, edota bera kale horiexetan Bioletaren zain irudikatzean," Inoiz bera izan zen, gutxitan nik uste, bere kabuz atzetik sorbaldan emeki ukitzeko gerturatu zitzaidana, eta nik denbora luzez itxaronarazten nion, etxetik kanpo zigorturiko zakurra atean harramazka zirudien arren" (67) dioskularik, edo bukatzeko, bakardadea eta noraeza adierazteko moduan: " telebista ikusterik ez zegoen, telebista lagunak bezalakoa baita,
|
behar
ez dituzunean berritsu, eta berriketarako nahi zenituzkeenean erantzungailu automatikoa jartzen dizutela" (165).
|
|
2021
|
|
|
Dioenaren arabera, literatura irakurlearen bizitza aldatzen duen hori dela sinesten bada, hartzailearen hizkuntzara eta moldeetara hurbildu behar da, eta beste modu batez ere idatzi. Horrek ez du esan nahi hizkuntza literario jakinak ezagutu, ulertu eta gozatzera iritsi
|
behar
ez direnik, baina adin horietan literatura irakasten den prozesua dela ulertu behar du irakasleak bezala idazleak ere.
|
|
|
Dioenaren arabera, irakasleei eskaintzen zaien formazioak ikastetxeetan ematen den ereduaren antz handia du, hau da, edukien transmisiora eta memorizaziora mugatzen den paradigma, eta, orduan, ikasle konpetenteak nahi diren moduan irakasle konpetenteak ere nahi baldin badira, eduki horiek gelara eramateko estrategietan pentsatzen hasi litzatekeela uste du. Horrek ez du esan nahi, bere iritzirako, edukiez, oinarri teorikoez, printzipioez nahiz kontzeptuez jabetu
|
behar
ez denik, baina formazioak esanguratsua eta eraginkorra izan nahi badu, irakasleak irakasteko moduak ere aldatu ditu. Modu berean, zenbait irakasleengandik, batez ere, material didaktikoaren erabileran trebatzea eta pedagogia berritzaileetan janztea eskatzeko joera dagoela azaltzen du, baina hori gaur egun nahikoa ez dela uste du, eta urrunago iristeko beharra dagoela irakasleen egiteko moduetan inpaktua bilatzeari ekinez.
|
|
|
Bost aurkezpenak amaitu arte ez da besteen parte hartzerik sustatuko. Irakasleak ere ez du parte hartuko, baldin eta ikasleren batek hala
|
behar
ez badu, behintzat. Behin bost ikasle horien aurkezpenak amaituta, ekarpenak egiteko txanda irekiko dugu.
|
|
|
Elkarrizketatu horien iritziz, hau gaztelanian nahiz euskaran gertatzen den zerbait da, eta literaturari oro har eragiten diona. Zehazten dutenez, euskal literaturaren kasuan, gainera, EAEn unibertsitatera sartzeko hautaproban ez da literaturari buruzko ariketa edo jarduerarik eskatzen, gaztelaniaz ez bezala bi probak aintzat hartuta eta ondorioz, horrek, besteak beste, baldintzatzen eta norabidetzen du Batxilergoko arlorako programazioa modu zuzenean, eta hein txikiagoan DBHkoa, batez ere nahitaez landu
|
behar
ez denean (IE7). Hor sartzen da jokoan, bere ustez, derrigortasunaren printzipioa, baina zentzu zabalean ulertuta:
|
|
|
Bost aurkezpenak amaitu arte ez da besteen partehartzerik sustatuko. Irakasleak ere ez du parte hartuko, baldin eta ikasleren batek hala
|
behar
ez badu, behintzat. Behin bost ikasle horien aurkezpenak amaituta, ekarpenak egiteko txanda irekiko dugu.
|
|
|
Bost aurkezpenak amaitu arte ez da besteen parte hartzerik sustatuko. Irakasleak ere ez du parte hartuko, baldin eta ikasleren batek hala
|
behar
ez badu, behintzat. Behin bost ikasle horien aurkezpenak amaituta, ekarpenak egiteko txanda irekiko dugu.
|
|
|
Edonola ere, euren arteko" elkarrekikotasuna" eta biak konbinatzeak dituen onurak nabarmentzen dituzte (op.). dela literatur esperientziak eragindako garapenaz hitz egiteko, komunikatzeko, iritziak trukatzeko edota balorazioak partekatzeko espazioak zabaltzen lagundu behar dute, kalifikazioaz harago, eta, are gehiago, arlo eta hezkuntza ikuspegi horretan. Egindako ikerketa kualitatiboan, ebaluazioak eta kalifikazioak literaturaren didaktikan izan behar duten presentziaz eztabaidagai izan da; horrela, batzuek literatura ez dela ez ebaluatu, ez kalifikatu behar adierazten zuten bitartean, beste zenbait hezkuntza formalean ebaluatzearen alde agertu ziren, akaso,
|
behar
ez denean, kalifikatu gabe. Gure ustez, atalean esaten zenari helduz, ikaskuntza prozesu bat abian jartzen denean, hezkuntza formalean zein ez formalean, prozesua esanguratsua izango bada, horrek eragin duen inpaktua baloratzea behar beharrezkoa da, baita prozesua bera ere.
|
|
2022
|
|
|
Kalitatezko osasunaraudia betetzen duen eta behar bezala kloratuta dagoen ur hori berotzen dut, bidezko merkataritzako eta ekoizpen ekologikoko kafea hartzeko. Kanabera azukrea gehitzen diot, ekologikoa hori ere, munduko beste puntatik iristen zaidana, inola ere kutsatu
|
behar
ez duen garraio motaren baten bidez, eta hortik, nik uste, ekologikoarena. Katilua eta mahai tresnak detergente biodegradagarri batekin garbitzen ditut, eta hondakinak saneamendu sare konplexu batek eramaten ditu HUA bateraino (Hondakin Uren Araztegia).
|