|
2000
|
|
|
Langintza horretan Euskaltzaindiak izan behar duen zeregina, horra hor gogoeta sakon baten pean jarri
|
behar
dena. Horri buruzko ahotsak nonahi entzun ohi dira.
|
|
2001
|
|
|
Iritsi zaigu euskaltzaleoi, erasoak eraso (beti egon dira, beti egongo dira, beti gailenduko gatzaizkie), geure jokabideen kritika egun argiz eta plazan egiten hasteko garaia. Baina, noski, ezinbesteko baldintza bat dago, lehenik eta behin bete
|
behar
dena: ez kritikaren ordainetan eskumikua jasotzea.
|
|
|
Bateratu behar da, hala eta guztiz ere, lan hori, herri mugimendutik sor daitekeena rekin. Eta hori da benetan planteatu
|
behar
dena. Demokrazia eza horrek erantzuna behar du:
|
|
|
Demokrazia eza horrek erantzuna behar du: maila teorikoan bainoago, nazioarteko salaketa funtsatuaren eta Obedientzia eza antolatu eta dinamiko baten beharrazohartarazi eta bere praktikaren duintasuna da martxanipini
|
behar
dena.
|
|
2002
|
|
|
Beste alde batetik, baina, Euskadiko zientzi eta teknologi sistemaren ezaugarriak, bere aldeko eta bere aurkakoekin, aztertuta daude, eta ikusi dugu gure egoera desberdina dela, eta, beraz, gure beharrak ere desberdinak direla. Azken batean, herri jakin batean egin
|
behar
dena ez da beste herrietan egin behar denetik oso desberdina, prozedura eta baliabide mota eta kantitatearenikuspuntutik. Helburuetan eta, batez ere, gizarte bakoitzaren beharretara egokitzean egon behar dira desberdintasunak.
|
|
|
Beste alde batetik, baina, Euskadiko zientzi eta teknologi sistemaren ezaugarriak, bere aldeko eta bere aurkakoekin, aztertuta daude, eta ikusi dugu gure egoera desberdina dela, eta, beraz, gure beharrak ere desberdinak direla. Azken batean, herri jakin batean egin behar dena ez da beste herrietan egin
|
behar
denetik oso desberdina, prozedura eta baliabide mota eta kantitatearenikuspuntutik. Helburuetan eta, batez ere, gizarte bakoitzaren beharretara egokitzean egon behar dira desberdintasunak.
|
|
|
Euskadin egiten den ikerkuntzaz ari garelarik, gogoeta laburra egin nahi dut ikerkuntza horren emaitzak argitaratzeko orduan erabili behar den hizkuntzaz. Nire iritziz, argitaratuko diren emaitzen ustezko irakurleen hizkuntza da erabili
|
behar
dena, eta idazlea da hori zein den erabaki dezakeen bakarra. Ingelesa da ikerkuntzaren emaitzak hedatzeko gehien erabiltzen den hizkuntza.
|
|
2003
|
|
|
Nafarroan, erdaldunen eta euskaldunen artean" parekotasunik" inoiz ez dela egon —" elebitasun berezia izan dugu, ez perfektua" —; ikastetxe elebidunei eutsi behar zitzaiela —" hori da elebitasun perfektura iristeko bidea" —; eta hizkuntza politika sakon aztertu behar zela. " Egin
|
behar
dena egingo dugu" profetizatu zuen.
|
|
2004
|
|
|
Bestela da, ordea: " Gizakien egungo egoeran estatuen zoriona eta gizakien miseria aldi berean hazten dira";" Egin
|
behar
denari buruzko legeak egiten den horretatik hartu edo horren bitartez mugatzea gaitzesgarria da".
|
|
|
S • JOXEAN MUÑOZ •gpoan
|
behar
dena edo kanpoan gustukoa dena egin nahirik gabiltzalako. Nik uste dut hemen funtzionatzen duenak funtzionatzen duela kanpoan.7
|
|
|
Beldurra omen dago modu esplizituan adierazteko zein den idazlearen funtzio soziala, funtziorik baldin baleuka. Eta bitartean errealitatea tematia da eta behin eta berriz jotzen du egileen atean beren iritzia eman dezaten, jarrera har dezaten, pentsatu
|
behar
dena esan dezaten. Eta idazle askori gogoa ematen dio etxeko atean jartzeko" ez dago inor, biharamunean bueltatu", biharamunean ere kartel bera topa dezaten galdetzaileek, galdetzen aspertuko diren arte.
|
|
|
Batzuk gomendioen alde daude eta horri lehentasuna ematen diote (momentuz gehiengoa dago talde honetan); eta beste batzuek diote gomendioak jarraitzea ez dela hain garrantzitsua eta eraginkorra, errealitatea dela aldatu
|
behar
dena eta horren ondorioz hizkuntza aldatuko dela denboraren poderioz. Guk uste dugu bi arloak landu behar direla, prentsan eta agiri ofizialetan batez ere gomendioak praktikan jarri behar direla eta egunerokoan ere hizkuntza zaindu behar dugula, pentsaera eta jarrera ahaztu gabe, jakina.
|
|
2005
|
|
|
Zientzia fikzioa imajinazioarekin dago estuki lotuta. Teknohermetismoak, halere, imajinazioa moduin tentzio nalean ikusten du; hau da, objekturen bati zuzenduta dago, objetu posible bati, oraindik ez dena existitzen, baina eratu
|
behar
dena xede ideologikoak aintzat hartuz. Xede ideologikook, jakina, goian aipaturiko mitoen atzean daudenak izaten dira gehienetan.
|
|
2007
|
|
|
• Aurreiritziak eta errepresentazioak: euskara hizkuntza zaila dela, txikitatik ikasi
|
behar
dena, e.a. Halako aurreiritziak apurtu behar dira. Aditza adibide argia izan daiteke, euskarazko aditz taula osoa pare bat orrialdetan sartzen da, ez da gauza bera gertatzen hizkuntza erromanikoetan non salbuespenak anitz diren.
|
|
|
etnikoa, politikoa, konstituzionala, hegemonikoa, internazionalista, moderatua eta zibikoa. Moulinesentzat hegemonikoa (inperialista, bere hitzetan) da ekidin
|
behar
dena eta internazionalista, berriz, bultzatu. Bestalde, nazionalismo oro da, Moulinesentzat, etnikoa eta politikoa.
|
|
|
Autodeterminazio eskubidea demokrata batek onartu behar duen ariketa ote den ere zalantzan ipintzen du Artetak. Benetan aztertu
|
behar
dena da, Artetaren iritziz, ea nazio baten asmoak legitimoak eta moralki justifikatuak diren. Eta hori arrazoitze eta agerpen publikoen bidez egiten da, ez kontratu edo negoziazioen bidez. Kasu horietan herritarren gehiengoaren babesak ez du zilegitasunik egiaztatzen.
|
|
2008
|
|
|
Denok dakigunez, garunaren funtzionamendua oso konplexua da, eta ekintza, emozio e.a. bakoitza lotzen da garunaren zati batekin, leku jakin batekin. Oso famatua da ezkerreko eta eskuineko hemisferioen artean egiten den dikotomia, asko ñabartu
|
behar
dena noski baina adibide moduan balio duena. Ezkerreko hemisferioa arrazoimenaren hemisferioa litzateke, hizkuntzarena, idazkerarena..., eta eskuinekoa erreflexuen, sentimenduen eta abarren hemisferioa litzateke.
|
|
2009
|
|
|
Bestela esan, batez ere urteko 20 titulutik gorakoak ugaltzea litzateke soluzioa. Sektorea da indartu
|
behar
dena, ez sektoretik kanpokoak ugaldu.
|
|
|
Zientziak eta teknologiak (Z&T) halako garrantzi eta ikusgarritasun publikoa erdietsi dutenez, handitu egin da zientziaren hautemate sozialari eta bere ulerkuntza publikoari buruzko gobernuen eta erakunde politiko eta sozialen kezka. 50eko hamarkadatik aurrera, hainbat ekimen politiko garatu dira norabide horretan, herritarren zientzi alfabetizazio eta zientzi kultura maila neurtzeko lanabesekin batera (sarritan sinonimotzat jo izan dira bi kontzeptuok, baina zientzia zer den eta berari buruz zer eta zertarako jakin
|
behar
denari buruzko ikusmolde ezberdinekin). Bultzada horretan eragin dute, baita ere, Z&Tren aurrerapenekiko gizarte mugimendu kritikoen agerpenak, horien onurekiko eszeptizismo gero eta handiagoak, eta gizarte aurrerapenaren eta zientzi aurrerapenaren arteko loturari buruzko ustea ahultzeak.
|
|
|
Salbatu
|
behar
dena da kontsumitzaileak gorde dezala beti aukera askatasuna, jabego intelektualean eskubiderik ez dutenek ez dezatela euren legea inposatu. Tresna horien dependentzia nahi ez bada, eta batez ere tresna horien bidez bakarrik irits baitzaitezke edukietara, operatzaileen eskuetan zaude harrapaturik.
|
|
2010
|
|
|
Lehen adieraren arabera, hots, integrazioa asimilazioaren parekotzat hartzen duenaren arabera, integrazioa nagusiki migratzailearen egitekoa da. Etorkina da integratu
|
behar
dena, gure gizartean, gure kulturan, gure komunitatean... Eta etorkina hartzen duen gizarteak, berriz, ez du ezer egin behar.
|
|
|
Baina bertako egoera ere bukatzear dagoela dirudi, Europako lurralde anitzetan gertatzen ari den modu berean, krisia lagun, Herbehereetan eskuineko talde erradikala sartu baita boterean. Zabaltzen ari da gure mundu globalizatuan kapitalismoari eusteko grina,
|
behar
dena sakrifikatuz. Eta Herbehereetan sakrifizio hori kulturak jasango du.
|
|
2011
|
|
|
K. Mitxelenak zioen Intxaustik eta Orixek zerabilten eztabaidan hizkera oso ongi ulertzen zuela, mamia ez; baina mamiari zegokionez, B. Russell, Tarski eta Carnap aipaturik, egungo egunean arrazoimen hutsaren eta arrazoibide soilen indarrean ezin zela bestetan adinako sinesterik izan (Euskal idazlan guztiak IV, Klasikoak 24, 1988, 46); hori jada higatua zegoela iradokiz. Hor gain gainetik azpimarratu
|
behar
dena da Intxausti Orixerekin ika mikan aritzea bera, oso esanguratsua baitzen jazo zen garaian; eta aritzea bi arloetan, hots, linguistikoa eta ideologikoa. Hona erakusgarri artikuluaren amaiera:
|
|
2012
|
|
|
Gero ikusi ahal izango dugu zer jaitsi den eta zer ez, nobedadea, berrargitalpena, itzulitakoa, zein eta zenbat. Jaitsiera bera da orain eta hemen azpimarratu
|
behar
dena. Hara krisia!, esango du norbaitek.
|
|
2014
|
|
|
Horretaz jada jende asko konturatu da, bereziki marketing munduan dabilen jendea. Klik, bisita, orrialde ikusi..., neurgailu horietaz harago atentzioa da neurtu
|
behar
dena. Garai berri hauetan, beraz, atentzioa izango da neurtu beharrekoa.
|
|
2015
|
|
|
Beste nonbaitekoak izan bagina, lurralde edo herri hura izanen zen gure inplikazio gunea. Askotan, euskaldunak ez diren batzuek esaten didatelarik guk euskaldunek badugula suertea gure nortasuna, gure kultura ukaiteko, eta horrek ematen digula berek ez dituzten, edo galdu dituzten aukerak, esaten diet herrialde guziek badituztela aukerak, guziek badutela nortasun bat, historia bat, kultura bat ikertu eta balorizatu
|
behar
dena. Esaten diet modernitatearen izenean askotan balio horiek zaharkituak kontsideratu direla eta zakarrontzira bota...
|
|
|
Dokumentala Garabide elkarteak apailatu du, baliabide gutxirekin. Baina hori ez da inondik ere oztopo kontatu
|
behar
dena interesgarri denean (ez da teknikan egon inongo arteren esentzia). Elkarte hori orain dela hamar urte sortutako gobernuz kanpoko erakundea da, kooperazioan aritzen dena buru belarri, kooperazio linguistikoan, hain zuzen ere.
|
|
|
Horregatik, gaitasun digital horiek lantzeko garaian, buruan izan
|
behar
dena ez da espezifikotasuna. Gailu edo programa zehatz bat ikasi behar gabe, ezagutza orokorrak behar dira.
|
|
|
Funtsezko galderak pausatu ditu artetik, ordea, Davantek: " euskal kulturak erdaraz bizi behar ote duen, euskal literaturak itzulpenera mugatu, pastoralak frantsesez sortu eta gero erdara horren pleguetara euskaraz makurtu?", eta botatzen du hori dena borobiltzen duen hitza ere, ‘kolonizatze’ hitza, ez dena hainbestetan entzuten, baina agian berriz ere gogoratu
|
behar
dena:
|
|
2016
|
|
|
Gizarte zibila lehen mailako protagonista bihurtu da prozesuan. c) Gizarte zibilak prozesua elikatu behar badu ere, eragile politikoek eta erakunde publikoek ere bere egitekoa dute prozesuan, eta oso garrantzitsua, horiek baitituzte zenbait tresna herritarren borondate demokratikoa kudeatu eta ordezkatzeko. Bakoitzak bere rol propioa bereganatuta du prozesuan, eta denen arteko oreka eta osagarritasuna da bilatu
|
behar
dena. Etorkizuna, ezinbestean, elkarrekin eraiki beharra dago, bakoitzak bere ekarpena eginez. e) Katalanak hasi dira beren etorkizuna elkarrekin amesteko tresnak lantzen, eta horrek egiten du prozesua bideragarri.
|
|
2018
|
|
|
Egindako bilera tailer, elkarrizketa eta idatzizko ekarpenen bidez jasotako eduki guztiak bildu, bateratu eta laburtu dira dokumentu batean. Dagoena eta
|
behar
dena ere aztertu eta bildu da egitasmo fin bezain zehatza den horretan:
|
|
|
Modu asko daude hori egiteko edo hori bera sentitzeko. Baina egia da desobedientziak ematen dizula ahalduntze hori, erabakitzen baituzu horixe dela une horretan egin
|
behar
dena. Beste une batzuetan beste gauza batzuk izan daitezke, baina une horretan horixe da.
|
|
|
Herritarrek etxe premia dutenean, ez dago etxea okupatu beste aukerarik. Hori da egin
|
behar
dena. Bada egiten dugu, ez badago besterik.
|
|
2019
|
|
|
" Gauzak ikusteko moduari buruzko kezka epistemologikoa honetan bihurtzen da: lehenik zer ikusi
|
behar
denari buruzko arazo antropologikoa". Holbraadek azaltzen duen moduan, tradizionalki antropologiak izan duen arazo nagusietarikoa etnozentrismoa, hain zuzen erearazo ontologiko izatera pasatu da.
|
|
2020
|
|
|
Hemendik aurrera ere, euskal kulturak, esate baterako, irautekotan, seguruenik, txikia dela kontuan izanik, indar bateratzaileak indartu ditu eta zentrifugoak edo horiek pixka bat neurtu. Kanpoko erreferentziak behar beharrezkoak dira, hor egon beharra dago, baina gure nortasun propioa galtzen badugu edo elkarrekin lan egite hori, sare sozial hori gizarte zibilaren garrantzia bezala azpimarratu
|
behar
dena, hori dena galtzen baldin badugu, etorkizuna ez dugu erraza. (2016b)
|
|
2022
|
|
|
Zahartzaroak gure zibilizazio osoaren porrota salatzen du. Beauvoirrentzat," gizatasun osoa da berregin
|
behar
dena. Gizakion arteko harreman guztiak birsortu, zaharren egoera onargarria izatea nahi badugu.
|
|
|
Oinarrizko arazo bat geratzen da nolanahi ere, gerra ondoko juizio guztietan agertu zena eta hemen aipatu
|
behar
dena, denbora guztietako auzi moral nagusietako bati baitagokio, hain zuzen ere gizakiaren irizpidearen nolakotasun eta eginkizunari. Akusatuek
|
|
|
Eta, arriskuan badago, zergatik ikasi hori eta ez arriskuan ez dagoen eta denek erabiltzen duten hura? Euskara beste hizkuntzetatik zerk bereizten duen, hori da pentsatu eta transmititu
|
behar
dena.
|