|
2008
|
|
|
Horiek horrela izanik, herritarrak bere etxetik eta ordena gailuaren bidez eskatuko ditu diru-laguntzak, erroldatze ziurtagiriak edota isunak ez ordaintzeko inprimakiak. Jakina, herritar horrek ez du inor izango aldamenean, zer nola bete behar duen esateko, eta horregatik,
|
behar
beharrezkoa izango da azalpen argiak eta hizkera kontrolatua (adituek zaindutakoa) erabiltzea.
|
|
|
Izan daiteke euskara lurralde horretan zelberieraren indartzea baino lehenagoko hizkuntza propioa izatea, Errioxarako Merino Urrutiak aspaldi defenditu zuen bezala, edo abelzaintzara emana zegoen gizarteak Calagurris bestal deko jende euskaldunarekin mantentzen zituen harreman estuen isla izatea. Bigarren hipotesi ahul honetan ere
|
behar
beharrezkoa da onartzea euskara Ebro Ibaian egiten ziren hizkuntzetariko bat zela.
|
|
|
Horregatik hain zuzen ere, iruditzen zait Euskal Herriko latindar toponimiari buruzko ikerketa sakon bat
|
behar
beharrezkoa dugula erromanizazioaren indarra eta kronologia argiago ager daitezen.
|
|
|
Dirueta giza baliabideak bideratzea ez da erraza izango, lantalde handia behar baitu atzetik, baina, euskarak aurrera egingo badu,
|
behar
beharrezko du halako oinarri sendoa osatzea.
|
|
|
Gaztelaniaz sarrera hitza eta horren ondoren azalpena datorrenean, guk azal pena ezabatu dugu
|
behar
beharrezkoa ez den kasuetan. Hau da, sarreren erderazko zatia, Abasto, > rovision> laburtu dugu hone tara:
|
|
|
Hiztegigintza funtsezkoa da, terminologia horren osagai nahitaezkoa. Eta batasunerako irizpide egokiak hautatzea
|
behar
beharrezkoa da hizkuntzaren normalkuntzarako. Baina, esan bezala, hitzak josi egin behar dira, euskal moldeen arabera, euskaraz pentsatuaz.
|
|
|
Eta behar denean, adiera batean zenbait azpi adiera ere egon daitezke. Zenbait kasutan, horrelako sistema
|
behar
beharrezkoa da, adjektiboetan eta oso hitz polisemikoetan batik bat. Konpara dezagun, adibidez,, atera?
|
|
|
Ipuinak berak baino gehiago konta saioaren kokapenerako eta barne loturarako nahiz amaiera emateko konta saioetan agertzen diren elementuak izango dira lan honetako aztergai nagusia. Hain zuzen, gure artean kasik oharkabe geratu izan diren osagaiak eta jendaurreko ahozkoan, berriz,
|
behar
beharrezkoak direnak.
|
|
|
Ezbairik ez dut, bertzalde, euskara bizi, aberats eta erakargarria egin nahi badu gu, euskalkiak (eta haien ekarpena)
|
behar
beharrezkoak ditugula. Haur batek ez luke eskolan inolako arazorik izan behar etxean ikasi duen euskararekin, irakasleak egina halak egin bailituzke etxeko edo eskualdeko euskararen eta eskolako eta ikasliburuetako euskararen arteko zubi lana egiten.
|
|
|
Automobilaren alorra bezala, oinarrizko beste alor asko dago langai: janari eda riak, sukaldaritza, jantziak, estetika eta garbitasuna, aisialdia, etxeko elementuak, alt zariak eta apaingarriak, etxetresnak, eskola eta bulego materiala, brikolajea, etab., hau da, alor arruntak, egunerokoak,
|
behar
beharrezkoak. Adibidez, Hiztegi Batuan ez dugu galleta hitza aurkituko, ezta bonboi, ma (g) dalena, saltxitxoi, biberoi, konpresa, kapota, txaleko, lozio, permanente, errulo, kantinplora edo erantzungailu hitzak ere; laranja zukua eta abar egiteko aparatuari zuku makina edo nola esan behar diogun, telebista eta beste aparatu batzuk urrutitik gobernatzeko tresnari urrutiko aginte, tele aginte, telekomando edo nola esan behar diogun ere ez dugu aurkituko; Hegoaldeko entxufe edo Iparraldeko prisa ere ez; paperak lotzeko grapak eta grapagailua ere ez daude.
|
|
|
|
behar
beharrezkoa da gizon horrentzat [idazlearentzat], fama lortuko badu, bere dohai merkea hiriburura eramatea, bertako[?] adituen aurrean erakustea, adituen lana ordaintzea, eta orduan bai, probintzietan erreparorik gabe eta lipar batean onartzeko moduko ospea fabrikatuko zaio. (Casanova, 1999:
|
|
|
Ez bata eta ez bestea ditugu gaurko aztergaiaren ardatz. Azterkizun dugun esparrua behar bezala argitzeko
|
behar
beharrezkoa da, ordea, atal horiek analizatzea, gaingiroki izango bada ere. Ikus ditzagun biak, hortaz, banan banan.
|
|
|
Komunikazioa eragingarria izan dadin, hizkuntzaren erabilerarako arauak, halako edo bestelako forma linguistikoak halako egoeretan, halako pertsonekin eta komunikazio xedea kontuan izanik? erabiltzen jakitea
|
behar
beharrezkoa baita.
|
|
2009
|
|
|
Beste gauza bat da erritmoa zer nolakoa den. 1968an
|
behar
beharrezkoa zen normatibizazio lana egitea. Modu beharbada gogor batean beharrezkoa zen arau berria ateratzea eta gureratzea.
|
|
|
Lehen lehena da Euskera agerkariaren tradizioari eustea, baina gaurko parametroetara ekarrita:
|
behar
beharrezkoak ditugu indexazioak eta, beste aldizkari zientifikoek bezala. Jakinik ez dela agerkari zientifiko hutsa, akademiaren buletina ere badela, normatibizazioaren ikuspegitik.
|
|
2010
|
|
|
Emandako pausoekin zer lortzen ari garen, eta zer ez, jakitea
|
behar
beharrezkoa da edozein alorretan. Are gehiago eskola munduan.
|
|
|
Horiek gabe zaildu egiten da komunikazio lana: agortu egiten da, hasteko, eguneroko hizkuntza biziak berekin ekarri ohi duen eta
|
behar
beharrezkoa duen ñabardura zantzuen, emozio itzuliken eta naturaltasun printzen lilura ahalmena. Ezaugarri horiek bakandu edo agortu ahala, eta erdara hain eskueran egonik, etengabeko tentazioa indartzen da han hemen (baita euskaldun garbien artean ere, halako solaskide, elkor, en konpainian), gaztelaniara salto egiteko.
|
|
|
Eztabaida eta adostasun bilaketa hori ez da batere erraza. Hizkuntza ahula bizirik aterako bada
|
behar
beharrezko bilaketa da hori, ordea: hil ala biziko egitekoa da hori euskararentzat.
|
|
|
Etorkin gehienek Ipar Euskal Herriko bi hizkuntza nagusietarik bat ezagutzen dute, frantsesa hain zuzen. Aldiz bestea, euskara, gutiengoaren hizkuntza dena eta gainera gutitua, ez dute ezagutzen eta oraingo baldintza sozioekonomikoetan ez zaie
|
behar
beharrezkoa Ipar Euskal Herrian.
|
|
|
Elkartearen ia zeregin guztietan parte hartu du. Haren hitzetan,. Iparraldearentzat
|
behar
beharrezkoa zen bertako jendea egotea ikastoletan. Bestela, ikastolen kontrakoek aitzakia ederra zuten esateko, ikastolak espainolen zerbait da, Enbata zikinaren zerbait??.
|
|
|
Beraz, ikastolen isolamendua
|
behar
beharrezkoa zitzaiela, eta Jaurlaritzaren helburuak aurrera eramateko, EAJk eta PSE PSOEk itunpeko ikastetxeen laguntza bilatu zuten. Eskola Itun haren bitartez, diru laguntzak bermatzen zizkieten ikastetxe kontzertatu gisa.
|
|
|
Eta, Etxezarretak dioenez, GIEri zegokion, federazio handiena izan da, egituraketa berriren aldeko ekimena abian jartzea,, eskuzabaltasunez jokatzea eta mesfidantzak balizko akordio batera bideratzea. Bereziki BIE eta GIEren arteko adostasuna
|
behar
beharrezkoa zen?
|
|
2017
|
|
|
Aukera hau baliatu nahi izan zuen Euskaltzaindiak Euskal Konfederazioarekin batera «Euskararen geroa eta Euskal Elkargoaren sortzea» XXI. Jagon jardunaldia Baionako Euskal Erakustokian antolatu zuenean, 2016ko azaroaren 19an. Irekitzen den aldi berrian
|
behar
beharrezkoa ikusten baitu Euskaltzaindiaren Sustapen batzordeak euskararen geroa ahalbidetzeko lanean ari garenon arteko lankidetza, 2016ko otsailean Andres Urrutia euskaltzainburuak aditzera eman zuen iritziarekin bat eginez: «euskararen aldeko jardunak denok behar gaitu, batu egin behar gaitu, sakabanatu ordez», eta espiritu horrek bultzatu gintuen sortzear zegoen Euskal Hirigune Elkargoaren bezperetan adierazpen bateratu bat egitera, hezurmamitu nahi genuen lankidetzaren adierazgarri eta indargarri, denon artean egin dezakegun bide berriaren zimentarri.
|
|
|
Euskararen kodifikatzaile nagusia izan da eta da, eta ondorioz lehen preskribatzailea ere. Euskaltzaindiaren arauemaile lana
|
behar
beharrezkoa da, euskararen normalizaziorako, euskara modernizatzeko. Has tapenetik 2017ko martxoaren 5eko data arte, 180 arau berretsi ditu Euskaltzaindiak (ikus www.euskaltzaindia.eus).
|
|
|
Baina hau bera ere, nahiz eta egundoko aitzinurratsa izango litzatekeen, ez da nahikoa izango euskararen iraupena eta garapena bermatzeko. Euskal Herriko jendarteak euskara erabili beharraren gogoan hartzea bera ere
|
behar
beharrezkoa izango da. Gizarte kontzientzia eta onespen hau gabe, legea, araua, hautetsien nahi kundea, diru sartzeak egonda eta bateratuta ere, euskara nekez litzateke salbatuko.
|
|
2019
|
|
|
Euskaltzainburuaren beldurrak eta kongresuan izandako eztabaidak gorabehera, ordea, biltzarraren amaieran, ondorio gisa, Mitxelenaren txostena onartuz, Euskaltzaindiak adierazi zuen batasuna?
|
behar
beharrezkoa, zela eta prest zegoela batasunerako prozesua gidatzeko, jakinik hala ere batasuna ezin zezakeela akademiak berak egin, idazleek eta irakasleek baizik.
|
|
|
Egia da batasuna
|
behar
beharrezkoa dabela euskereak, biziko bada. Baina horrek ez dau esan gura, beste aldetik, euskalkiak edo dialektoak baztertu edo galazo behar diranik.
|
|
2021
|
|
|
Eta, ondorioz, esanahi bat ala bestea gailendu, horrela sailkatu daitezke elkartu moduok [sasi amreditak]: ...a), luze luze (a), maite maite (a), on on (a), txiki txiki (a), zabal zabal (a), zuzen zuzen (a) ageri agerian, albo alboan, aurre aurrean, azpi azpian, barren barrenean, bene benetan, erdi erdian, hotz hotzean, mendi mendian, ondo ondoan, pare parean, sakon sakonean, zuzen zuzenean; bat batean; hamabi hamabietan; barru barrutik, bihotz bihotzetik, hasiera hasieratik, txiki txikitatik; zin zinez,
|
behar
beharrezko, oinarri oinarrizko; alde aldera, gain gainera, azken azkeneraino, ondo ondoraino ederki ederki, emeki emeki, poliki poliki; ederto ederto, polito polito; astiro astiro, emaro emaro asper asper egin, astin astin egin, neka neka egin, txiki txiki egin, zuri zuri egin; dabilen dabilen, dagoen dagoen (ean) 6 den den (ak), gehien gehien (ak), guzti guzti (ak); bi biak, arras arras, oso oso...
|
|
|
Hauek jartzen dituzte oinarri teknikoak, gero eraikitzen den etxe zibernetiko horretan milioika lagun sartu ahal izan dadin (Salaburu); Zehazki, 1990eko Espainiako Kirolaren Legea aldatzeko saioa da, autonomi erkidegoetako federazioak nazioarteko federazioetan sartu ahal izan daitezen (Berria); Otsailerako bere ordezkoa aukeratzeko eskatu du Sean O’Keefek, berak kargua utzi ahal izan dezan (Berria); Ruche jaunak botoia sakatu zuen, neskak entzun ahal izan zezan (Jon Muñoz). Usadio klasikoaren arabera, protasian gertatzen delarik ere ke atzizkirik gabe agertzen da [aditzoina+* edin/* ezan] ahalerazko adizki analitikoa; kasu horretan ere ahal eta ezin partikulak
|
behar
beharrezkoak ditu (§ 34.5.2.3g): Baldin are libre eguin ahal bahadi, harzaz lehen usat ezak (Leizarraga); Hilzen denean ahoz ezin erran badeza bihotzez hiruretan Iesus erraiten duela (J.
|
|
|
Haatik, aspektu burutua markatzeko, joera desberdinak ditugu euskalkien arabera. Batzuek izan
|
behar
beharrezkoa dute, besteek aritu erabiltzen dute: Atzo pilotan ari izan/ aritu da.
|
|
2023
|
|
|
Katalina Nafarroakoa() Joan Albretekoarekin() ezkondu ondoren Orthezen 1484an, bereziki Nafarroaren kontrako erasoaren on dotik, Pirinioetako iparraldean jasotako ondasunak gordetzeko, eta galdu takoak berreskuratzeko esperantza atxiki nahi bazuten,
|
behar
beharrezkoa zuten Fran tziako erregearekin harreman onak edukitzea. Luis XI.arekin alegia.
|