|
2008
|
|
|
Bistakoa iruditu arren, P. F. Strawson-ek (1976) defendatu
|
behar izan
zuen, B. Russell-en iritziaren kontra, adierazpenek edo adierazleek ez dutela ezer adierazten, hiztunak direla elkarri zerbait adierazten diotenak. Baina, dena den, erreferentearen kasuan ikusi dugun antiesentzialismo bera ezarri ahal zaio adierazleari.
|
|
|
Elkarrizketatu dugun jende askok ez du ikusten izenetan genero-bereizketa ezartzeko inongo behar praktikorik, ez, behinik behin, beste modu batez bete ezin den beharrik. Hala ere, asko izan dira haien ustetan inozoa den lege-mugapen bati aurre egin
|
behar izan
diotenak. Azal dezagun zergatik.
|
|
|
Euskararen kasuan, euskal izendegia egitea Euskaltzaindiaren eskuetan utzi dute instituzioek (Euskal Izendegia, 2001). Izendegi horrek espainiar legeak ezarritako muga guztiak gorde
|
behar izan
ditu: izen batzuk baztertu dira iraingarriak direlakoan (Aketza, esate baterako); beste batzuk hipokoristikoak edo herri-aldaerak direlakoan, Erregistroaren Legeak dioen moduan, lexikalizatu?
|
|
|
Horrela, zenbait batailoik ukatu egin zioten mandoari aginduak emateko ahalmena, bereziki nazionalen erasoaren arriskua antzematen zenean. Isaac Puente batailoiko kideek, adibidez, gogor borrokatu zuten Albertian (hildako asko utziz bertan), baina atsedena hartu ondoren, ez zuten bete nahi izan berriro armak hartzeko jasotako deia eta Kode Militarraren ezarpenaren mehatxua
|
behar izan
zen koartelean aurkezteko (Blasco, 1983: 37 eta Vargas Alonso, 1996:
|
|
|
Inguruko herrietan egoera desberdinak izan ziren, batzuk hustu egin zituzten, bereziki abertzaletasunaren aldeko auzotarrak eta beste batzuetan ezinezkoa izan zen bertatik ateratzea baimenik gabe. Herritarrek, gainera, gurdiak prestatu
|
behar izan
zituzten soldaduak hornitzeko (Huidobro, 2005: 110 -111).
|
|
|
Dena den, neurririk gabeko erabiltzeak munizioaren urritasuna ekarri zien hirugarren egunetik aurrera errepublikazaleei. Zaurituen zainketari dagokionez, Ubideako gaixoen ospitaleak ez zuen higiene-baldintza egokirik39, Urkiola eta Otxandioko ospitaleek ezin izan zituzten zauritu guztiak hartu, eta askok Zornotzara edo Durangora joan
|
behar izan
zuten sendatzera40.
|
|
2009
|
|
|
Urte hartan, Mexiko hiriko Arantzazuko kofradiako hiru kide nagusik, Manuel Aldakok, Ambrosio de Meabek eta Frantzisko Etxebestek, ikastetxe honen egitasmoa landu eta, ondu ostean, kofradiako agintariek onartzea lortu zuten. Ezagunak dira ere, ireki baino lehen pairatu
|
behar izan
zituen oztopoak, ikastetxea erregearen babespean, eta Elizarenetik at, kokatzeko ahaleginak zirela eta.
|
|
|
Dakigunez, aro koloniala amaitu arte ez da oraindik beste ikastetxe antzekorik ediren Amerikan. Vizcaínas-ekoak, gainera, arazo larriak pasatu
|
behar izan
zituen independentziaren ostean. Hasiera batean, erret babesa galtzearekin batera, izena eraldatu zitzaion, «Colegio Nacional» bihurtu zelarik.
|
|
|
Edonola ere, XX. mendera arte itxaron
|
behar izan
zuten saiakera haiek guztiek; eta ez Uruguai eredu honen lehen ikastetxearen jaiolekua, alboko nazioa baizik: Buenos Aireseko Euskal Echea.
|
|
|
Azken urteetan jazarpen politiko eta erlijiosoengatik edota errekurtso ekonomiko zein sozialen faltagatik, milioika pertsonak norberarentzako zein familiarentzako bizimodu hobea lortzeko euren herrialdea utzi egin
|
behar izan
dute. Haietako askok Europa aukeraz beteriko lurralde gisa, eta testuinguru komunitarioan dagoen herritarren berdintasun-eskubideen bermatzeak erakarrita etortzen dira (Miller, 1999).
|
|
|
1998an burututako Izkiko Parke Naturalaren (64/ 1998 Dekretua) eta Pagoetakoaren (254/ 1998 Dekretua) izendapenak, oro har 12.000 ha zituztelarik, mugarri berri bat izan ziren zenbait urte lehenago hasitako izendapen-prozesuan (ikus 1 taula). Ostera, 2006 arte itxaron
|
behar izan
da beste bi parke naturalen izendapena gauzatzeko: Aitzkorri-Aratz (76/ 2006 Dekretua) eta Armañongoa (176/ 2006 Dekretua), orotara ia 23.000 ha babestu dituztelarik, gaur egun ezagutzen dugun Parke Naturalen sarea osatuz.
|
|
|
LGPk aipatu diren lau ardatzen inguruko 7 helburu espezifiko, beste 14 helburu operatibo eta 28 neurri ezarri ditu hasierako hipotesi jakinekin koherentea den estrategia bat bultzatuz. Hori bai, Espainiako Landa Garapenenerako Esparrua 2007 -201321 delakoari jarraitu
|
behar izan
dio neurriak aukeratzeko orduan. Edonola ere, aurreko planen ikuspegiari jarraituz, programaren kontzepzioak landa-inguruaren funtzio-aniztasunean du bere egituraketa.
|
|
|
Zentzu berean, ezin ahantzi ebaluazioak oro har jokatu duen paper garrantzitsua ingurumen-ikuspegia efektiboki programa honetan barnera zedin. Batetik, 2000-2006 LGIPren bitarteko ebaluazioak eta bere eguneratzeak ingurumenaren aldetik burututako gomendioak barneratuak izan dira LGPn, eta bestetik, LGPk Ingurumen Ebaluazio Estrategikoa gainditu
|
behar izan
du.
|
|
|
Esate baterako, Klemente IV.a Aita Santuak Nafarroako Teobaldo II.a erregeari erreinuan elizek jasotzen zituzten zergen hamarrena eman zion hiru urtez (1267), modu horretan erregeak gurutzada bultzatu ahal izateko (Felones, 1982: 139) 15 Beste alde batetik, Nafarroako erregeak Iruñerriko parrokien primizietako ehuneko hamarra bereganatu nahi izan zuen Uharte Arakilgo fortifikazioak eta Iruñeko katedraleko lanak ordaintzeko; baina asmo hau burutu ahal izateko apezpikuari baimena eskatu
|
behar izan
zion. Apezpikuak onartu zuen parrokien beharrak horniturik gelditzeko baldintzarekin (1423) 16.
|
|
2010
|
|
|
hamar minututan ikusitakoa ahal zuten detaile gehienekin kontatzeko eskatu zitzaien. Bai gazteek eta baita zaharrek ere 8 eta 10 minutu bitarte
|
behar izan
zituzten proba hau amaitzeko. Azkenik, ezberdintasunen hautemate-proba eta hitzezko ulermen-proba egin zituzten, proba bakoitza 3 minututan.
|
|
|
Halaber, garai hartan biztanle kopurua gehitzeak XIX. mendeko zabalguneak ekarri zituen. Hedatze haiek egiteko, zenbait kasutan, hirigune historikoak inguratzen zituzten harresiak eraitsi
|
behar izan
ziren2.
|
|
|
Langileek aurreztutako dirua galdu eta espekulatzaileek irabazi eskergak. Jakina, aurretik Kongresu amerikarrak finantza-deribatuen desarautzea ere onartu
|
behar izan
zuen. Horrekin batera, AEBko banku zentralak interes-tasa baxuei eutsi izan die artifizialki.
|
|
|
eskubideak eta parte hartzeko moduak. Parlamentarismoak berezkoa du partaidetzaren (demokraziaren) simulakroa, baina simulakro berorregatik eta gizartearen konplexutasunaren ondorioz, zenbait eskubide eta partaidetza-eremu onartu
|
behar izan
du, aldarrikatutako balore batzuen frogagarri. Globalizazioa sakondu ahala, ordea, herritarrak gune erabakitzaileetatik urrundu eta arrisku motak nahiz esparruak gehitu ahala, agintekeria eta errepresioa ere haziz doaz.
|
|
2011
|
|
|
Krutwigen asmoek erreka jo zuten zenbait arrazoirengatik: 1 Hark proposatutako eredu kasik leizarragatarra jarraitzeko zaila zen; 2 Ez zuen obrarik argitaratua; eta erakusten zuen literatur ereduak ez zuen aski erakarmenik, eta 3 Ez zuen lortu kazetarik bere euskara eredua hedatzeko, saiatu zen Gernikako euskarazko artikuluak «gidatzen»4, bere ereduaren arabera zuzentzen, baina huts egin zuen, eta gainera 1952an jada erbestera jo
|
behar izan
zuen, gorago agertu dugun arrazoiagatik, hots, Eliza katolikoaren euskararekiko zabarkeria eta aurkakotasuna zorrotz salatzeagatik?.
|
|
|
Arantza minberenak jesuitetan nozituak. «Getsemani» izeneko poeman azaldu zuen nola lortu zuen oinazea arintzea, Jesukristok olibondoen baratzean eta haren ondoko pasioan, Jainkoak hala nahita, pairatu
|
behar izan
zituenak, Orixek berak jesuitetan jasandako sufrikarioekin alderaturik:
|
|
|
Bergaran zegoen apaiz laguntzaile gerra hastean. Burgosera jo
|
behar izan
zuen ihesi; han lehenbizi eskuzabalik hartu zuten, gorrien aldetik ihesi joan zelakoan; gero hala ez zela jakitean, Gasteiza bidali zuten; Lauzirika Gasteizko gotzainak ez zion bakean utzi Deban, anaiarenean bizi zela; beste zenbaitek baino leunagoak baina bereak jasan zituen gerra garaian eta gerra ondoan, eta 1953 -54 inguruan, Erromatik zigor kanonikoa espero zuela, jaioterritik Donostiara egi...
|
|
|
Baina erbestetik egin
|
behar izan
zen, gerra galdu ondoan, eta horrek asko markatu zuen, oztopoz zamatu zuen ekimen Kixotetar hura, alde askotatik, gertaera esanguratsu bat: Jon Etxaide kartzelatu egin zuten Euzko-Gogoaren ale batzuk aurkitu zizkiotelako etxean?.
|
|
|
Zaitegik bere aldizkariarekin Miarritzera jo
|
behar izan
zuen. Han lortu zuen P. Lafitteren eta E. Salaberryren lankidetza, P. Narbaitzen oniritzi espirituala ere bai, eta horrekin batean J. Mirande eta Tx. Peillen galdu zituen. Eganen argitaratzera igaro ziren?, eta gorago adierazi bezala periferian geratu zen; erbestetik periferiara egin zuen, eta 1962an, sos guztiak galdurik, berriro erbestera.
|
|
|
«Programa soziokultural» horietan sartu behar ditugu kodeak eta kodeak aktibatzeko irizpideak, bai eta halaber izenak hautatzeari, asmatzeari edota erabiltzeari eragiten dieten «indar soziokulturalak». Gure ikerketa honetan mezu-igorleak eta mezu-hartzaileak (izendatzaileak eta publikoak) kode berbera maneiatzen duten ala ez ebatzi
|
behar izan
dugu. Izen-tipologia baten bidez izan daitezkeen harrera-egoera guztiak tipifikatzen eta sailkatzen saiatu gara.
|
|
|
Hori bai, hartzaile hori ez da inor, jende multzo baten irudikapena baizik, «xede-talde bat» alegia. Hori horrela, harrera-baldintzak eta harrera-efektuak ikertzera jo
|
behar izan
dugu. Horretarako, enpresa-izenen tipologia bat egin dugu.
|
|
|
Hori bera gertatu zen euskaldun jendearekin euskal identitatea ideologizatu
|
behar izan
zenean. Botere-borroketan eta bereizte-gatazketan su eta gar zebilen eusko abertzale burges eta kaletarrak euskal baserritarra erabili zuen beste erabilgarricastizo bat balitz bezala:
|
|
|
Hortaz gain, aktore onak izateko taktika bat erabili du Goenkalek azken bi urte hauetan. Iraupen luzeko telesaila izanik, eta kontuan hartuta, gainera, adin zehatz bateko aktore euskaldunen kopurua mugatua dela, beste arazo bati aurre egin
|
behar izan
dio saioak. Urteetan hainbat pertsonaia pasatu dira Goenkaleren istorioetatik, eta batzuetan pertsonaia horiek berreskuratzen diren arren, beste askotan amaitu egiten da pertsonaiaren ibilbidea.
|
|
|
Tratamendu bateratuak eskasak dira eta bakarkakoak jasotzeko, zenbaitetan, luze itxaron behar izaten dute andreek, Nadiari (Errumania) gertatu zitzaioan bezala. Hiru seme-alaba ditu Nadiak, eta arreta psikologikoa izan arte, urte-erdia itxaron
|
behar izan
zuen. Gainera, bere hiru seme-alabetatik bakarrak jasotzen du terapia.
|
|
|
Hurrengo film luzea Tierra (1996) izan zen, baliteke film horren preprodukzioak zuzendariari buruhauste handienak sortu dizkion lana izatea. Izan ere, hasiera batean pertsonaia nagusia Antonio Banderas izan behar zen eta Estatu Batuetan zituen konpromisoak zirela-eta, filmazioa behin baino gehiagotan utzi
|
behar izan
zuten bertan behera. Azkenean, Medemek Carmelo Gomez aukeratu zuen Angelen, protagonistaren, papera egiteko.
|
|
2012
|
|
|
Maidagan Gerra Zibilaren biktimatzat hartu izan da, bere bokazio artisti-koan eduki zuen eraginarengatik. Gerra hasi zenean, Euskal Artisten Erakundeko promesa gaztea zen, baina gerraren ostean beste lanbide batzuetan jardun
|
behar izan
zuen biziraupena ziurtatzeko, eta lan horiei denbora kenduz edo zituen aisialdi momentuak baliatuz garatu behar izan zuen bere lan piktorikoa. Hori horrela izanik ere, bereak kalitate handiko lanak direla esan beharra dago, nahiz eta gure artean gaur egun ere ez den oso ezaguna.
|
|
|
Maidagan Gerra Zibilaren biktimatzat hartu izan da, bere bokazio artisti-koan eduki zuen eraginarengatik. Gerra hasi zenean, Euskal Artisten Erakundeko promesa gaztea zen, baina gerraren ostean beste lanbide batzuetan jardun behar izan zuen biziraupena ziurtatzeko, eta lan horiei denbora kenduz edo zituen aisialdi momentuak baliatuz garatu
|
behar izan
zuen bere lan piktorikoa. Hori horrela izanik ere, bereak kalitate handiko lanak direla esan beharra dago, nahiz eta gure artean gaur egun ere ez den oso ezaguna.
|
|
|
Francoren ondorengoek Arias Navarro presidente berretsirik, horrek gobernu berria eratu zuen, 1975eko abenduan, eta gizarte-protesten gorakada handiari buru egin
|
behar izan
zion. Bereziki 1976ko lehendabiziko hiruhilekoan, sekulako tamaina hartu zuten lan-gatazkek, Euskal Herrian, Madrilen eta Bartzelonako zenbait eskualdetan, batik bat18 Lan-gatazken ugaritze hori Ariasen bigarren erreforma-egitasmoak porrot egitearen oinarri izanen zen, eta honako bi faktore hauek ahalbidetu zuten:
|
|
|
Gobernu berriak buru egin
|
behar izan
zion lehendabiziko erronketariko bat honako hau izan zen: amnistiaren alde uztailaren 5etik 11ra bitartean Koordinakunde Demokratikoak25 antolaturiko ekintza-kanpaina.
|
|
|
92 -93; Sartorius eta Sabio, 2007: 736 -771); era berean, ezker abertzaleko eta estatu-esparruko ezker iraultzaileko zerrendak ere hauteskundeetara aurkeztea onartu
|
behar izan
zuen. Horrez gain, ETAko preso oro karrikaratu behar izan zuen arian-arian, amnistia bozen ostera arte eman ez bazuen ere.
|
|
|
736 -771); era berean, ezker abertzaleko eta estatu-esparruko ezker iraultzaileko zerrendak ere hauteskundeetara aurkeztea onartu behar izan zuen. Horrez gain, ETAko preso oro karrikaratu
|
behar izan
zuen arian-arian, amnistia bozen ostera arte eman ez bazuen ere.
|
|
|
Azkenik, 1976ko uztailean eraturiko kabineteak libertate publikoak onartzeari uko eginik ere, gizarte-sektore zabalak libertate horietan praktikan aritzeak ondokoa egitera hartaratu zuen Suárez: hauteskundeetan parte hartu nahi zuen alderdi politiko orori aurkezten uztera, alderdi batzuek izena aldaturik joan
|
behar izan
bazuten ere?, eta preso politiko gehienak askatzera.
|
|
|
1978ko urrian eskainiriko hitzaldian, José María Benegas PSOEko diputatu eta Euskal Kontseilu Orokorreko kontseilariak jokabide horrek nolako ondorioak ekarri zituen ohartaraziko zuen: «Euskal Herriko aldarrikapen oro emanarazi egin
|
behar izan
diote [gobernuari]; hori dela-eta, masa-mobilizazioen bideak, baita biolentzia ere, instituzio-, negoziazio-nahiz parlamentu-bideei gailendu zaizkie beti». Horrek eta mobilizazioetan gehien ahalegindu ziren sektoreen ondoezak. Benegasek berak ohartarazi bezala, amnistia «gehien errebindikatu zuten sektoreak, hain zuzen ere, agertu ziren [46/ 1977] Legearen kontra, askiez iritzirik»? 53 aldaketa horrek zer muga izan zituen kausitzen laguntzen digute.
|
|
|
Unibertsitatean ikasle nintzelarik, eta doktoratu aurreko eta ondorengo ikerlanetan nenbilela, nik neuk ere aurre egin
|
behar izan
nien irakasleen eta ikaskideen errezelo eta mesfidantzari: «. Garun-lesioduna izanik, nola iritsi ote da unibertsitatera?,. Nola lortu ote du doktoretza?,. Non eman ote diote beka?».
|
|
|
Parkearen jatorria 1994ko udazkenean kokatu beharra dago, garai hartan Euskaldunon Egunkariak bere egoitza nagusia Andoaingo Laborde Anaiak barauts-lantegiaren pabiloietako batean ezarri baitzuen, alokairu-erregimenean baina etorkizunean erosteko aukerarekin. Pabiloia erosteko erabakia Laborde lantegiko langile-kooperatibaren finantza-zailtasunek azkartu zuten, metatzen ari ziren zorrei erantzuteko gaitasunik ezaren aurrean, 1997an erabaki zutelako industriagune osoa saltzea, eta hortaz Euskaldunon Egunkariak bertan jarraitzekotan, eraikin multzo osoa erosteko baldintza gauzatu
|
behar izan
zuen.
|
|
|
Hirurogeiko hamarkadako industrializazioa heldu
|
behar izan
zen emakumeek nolabaiteko protagonismoa berreskuratzeko, batez ere ikasketa-eta lan-munduetan leku zabalagoa lortzeko. Baina aldaketarik nabarmenena demokraziaren ezarrerarekin bat etorri zen, batez ere, mugimendu feministak egindako presioaren eraginez.
|
|
|
Tokiko esparru publikoan esku hartzea lortu duen arren, igarokortasunak eta egonkortasunik ezak ezaugarritutako egoeran dago parte hartzen duen emakumea. Ikusi dugunez, emakumezkoen parte-hartzea indartu egin da zenbait gotorlekutan, gizonezkoek presentzia urria duten guneetan, hain zuzen?, eta horrekin batera, eguneroko bizitzan gizonezkoekin gutxi partekatzen duten lan-zamarekin bateragarri ez den denbora-kudeaketari egin
|
behar izan
diote aurre emakume horiek. Baina, halaz ere, elkarte-esparru gehienetan murritza da emakumeen parte-hartzea, definizioz gizonezkoen esparrutzat jotzen direlako.
|
|
2013
|
|
|
96). Kostata izan bazen ere, bere buruari onartu
|
behar izan
zion, azkenik, guztiz nihilista izaten jarraitzen zuela (Klossowski, 2004: 166)
|
|
|
iruditzen zaigu, beste gauza askoren artean, egitearen pentsamendu heldua sintetizatzen duelako. Lan fantasmatiko, errealitatearen gordintasuna gainditzeko, izuarekin bizi ahal izateko eta hutsunea betetzeko
|
behar izan
zuelako. Marko fantasmatikoa eskaintzen zion, marko hori desagertzen bada errealitatea amesgaizto bilakatzen delako (Zizek, 2010:
|
|
|
Egungo testuinguru ekonomiko eta sozialean, lehiakorrak izateko eta beren aurrekontuen kontrol zorrotza gauzatzeko, hezkuntza-erakundeek ekonomiaren esparru pribatu merkantilean aplikatu diren kudeaketa-tresnak erabili
|
behar izan
dituzte (Calvo de Mora eta Criado, 2005). Kudeaketa-kontrola egikaritzeko sistemak (adibidez, Balanced Scorecard) eta EFQM eredua bera «ezagutza-transferentzia» horren adierazle dira.
|
|
|
Hala ere, alferrik saiatu zen jeltzaleekin bat egiten. Azkenean, bakarrik aurkeztu
|
behar izan
zuen: 2.000 boto baino gehixeago eskuratu zituen Bilboko hauteskunde-barrutian(% 3,8) eta 1.500 Bizkaian.
|
|
|
borbondarren dinastia zenbait fasetatik eta arazotatik igaro zen bere burua finkatzearren, bi alderdiren sistema, 1898ko porrota eta kolonien galtzea8, industrializazioaren hasiera, Marokoko Gerra?. Hala, Alfontso XIII.ak Primo de Riveraren Diktaduran jarri
|
behar izan
zuen konfiantza, egoera sozial zailari aurre egiteko (gatazka sozialak, sindikatuen indarra, Marokoko Gerrak eragindako egoera larria. Annualeko Hondamendia?) eta ordenari eusteko.
|
|
|
Albertia mendian porrot handia jasanagatik, borrokan jarraitu zuen, baita Asturiasen ere, Bizkaia frankisten esku geratu zenean. Odolez ordaindu
|
behar izan
zuen gazte-belaunaldi hark printzipioekiko leialtasun fermua.
|
|
|
Aztertu den beste interakzioaren atala, rounding up charts-bookletari dagokio. Saio hau egin baino lehen, ikasleek beren «»-etik (materiako irakurgaien bildumari dagokion liburuxkatik) different European education sysytems-ari dagokion artikulua irakurri
|
behar izan
dute, aurreko saioan denbora utzi zaie ataza hau burutzeko, eta burutu ez dutenek etxean irakurri behar izan dute, rounding up-a burutzeko. Xedea aurrez zehaztutako taula bat osatzea da, Europako hezkuntzasistema desberdinak deskribatuz.
|
|
|
Aztertu den beste interakzioaren atala, rounding up charts-bookletari dagokio. Saio hau egin baino lehen, ikasleek beren «»-etik (materiako irakurgaien bildumari dagokion liburuxkatik) different European education sysytems-ari dagokion artikulua irakurri behar izan dute, aurreko saioan denbora utzi zaie ataza hau burutzeko, eta burutu ez dutenek etxean irakurri
|
behar izan
dute, rounding up-a burutzeko. Xedea aurrez zehaztutako taula bat osatzea da, Europako hezkuntzasistema desberdinak deskribatuz.
|
|
2014
|
|
|
UEUk burutu duen lan guztia gorabehera eta, hastapenetatik gaur arte, pluraltasun kontrastatuz jardun izan duen arren, nago, erakunde askoren susmopean eta beste askoren eta jendarteko sektore handi baten gutxiespenaz aritu
|
behar izan
duela.
|
|
|
Baina baigorriar batzuentzat bekatu mortala egin dut». Ondorioz udal-taldeko kide guztiek dimisioa eman zuten jarraian, eta Haritschelharrek utzi egin
|
behar izan
zuen alkatetza. Gertakizun hori, hala ere, kultur politikan abiatzeko puntu egokia izan zitzaion.
|
|
|
13 Honako bi baldintza hauek bete
|
behar izan
dituzte zerrendaratu ditudan bidankoztarrek: a) berriemaile batek edo gehiagok zalantzarik gabe euskalduntzat jotzea, eta b) hori berresteko daturik ez zutenek kontrako argudiorik ere ez izatea.
|
|
|
Hasierako ezjakintasunak eraginda, ingurumen-irizpideak barneratu zituzten kontratu publikoen aurkako helegiteak jarri ziren eta Europako Erkidegoko Justizia Auzitegiak (EEJA) erabaki
|
behar izan
zuen estatu-mailako Herri Administrazioek ingurumen-irizpideak nola sartu behar zituzten erosketa eta kontratazio publikoetako deialdietan Europar Batasuneko Zuzenbidea urratu gabe. Zentzu horretan, aipagarriak dira EEJAren ondorengo bi epaiak:
|
|
|
Baina Unamunorena ez zen izan euskararen aurka egunkari errepublikanoek kaleratu zuten artikulu bakarra, nahiz eta halakoetan jarrera horren kontra zeuden errepublikanoen kexuak entzun
|
behar izan
zituzten. 1912an, esaterako, La Voz-en S. Jaca izeneko batek Argentinatik Gaztelu ¿ Cómo es posible(...) que se haya publicado sin protesta ese artículo en el riñón del País Vasco?
|
|
|
Euskal nazionalismoaren indartzeak, bere garaian errepublikanismoaren agerpenarekin gertatu zen antzera, orduko taula politikoa aztoratu zuen eta zenbait korronte politikok euren oinarri ideologikoak birplanteatu
|
behar izan
zituzten, tartean errepublikanoek. Ordura arteko euskal iragan loriatsuari lotutako foruzaletasuna ez zen nahikoa jada euskaltzaletasuna justifikatzeko, eta euskal nazionalismoa Bilbotik eta Bizkaitik gainerako probintzietara zabaltzen joan zen heinean, harekiko eta euskaltasunarekin lotutako ia edozerekiko aurkakotasuna ere zabaltzen joan zen.
|
|
|
Esan bezala errepublikanoek, euskal nazionalismoaren aurrean diskurtso zaharberritu indartu
|
behar izan
zuten, hizkuntzak nortasun nazionalarekin izan zitzakeen harremanak ukatuz. Errepublikanoak aurrenekoz, euren euskalduntasuna ere zalantzan jartzen ari zirela konturatu ziren.
|
|
|
Mitin politiko gehienetan eta bizitzako gainontzeko momentuetan ere euskara erabili ohi zuela gaineratu zuen Iturriozek. Hori gutxi balitz, azken karlistaldian borrokan aritzeagatik atzerrira ihes egin
|
behar izan
zuela gogoratuz, euskaldun oso ez izateko arrazoirik ez zuela argudiatu zuen Iturriozek. Nolabait, bere euskalduntasuna tartean euskararen erabilerarekin justifikatu nahi izan zuen, euskarak bere bizitzan izan zuen garrantzi handia azaleratuz, nahiz eta bere ideia politikoetan independentziarako tarterik egon ez.
|
|
|
1975etik aurrera, Franco diktadorea hil ondoko urteetan, erakundetze-prozesu azkar samarra gertatu zen Hego Euskal Herrian. Eta, ezinbestean, prozesu hark gizarteko eremu guztietan eragin zituen aldaketak; besteak beste, gizarte-eragile askok berriro finkatu
|
behar izan
zituen bere diskurtsoa eta joko-eremua.
|
|
2015
|
|
|
Akademiaren idazkariordearen jarrera hori kolaborazionistatzat jo zuen zenbait euskaltzainek. Adibidez, egoitzan poliziarekin izandako itaunketa bat zuritu
|
behar izan
zuen 1963an, J. M. Lojendio izan zuela defendatzaile nagusia. Akademiaren posizio ahulak, euskaltzainen arteko lehiak eta diktaduraren zelatariek sortzen zuten giro nahasiaren erakusgarri gordina da A. Irigoien «salatariak» aurkeztu zuen agiria:
|
|
|
Hezkuntza elebidunaren auzia diktadurarentzat gai arantzatsua zela erakusten du Resurreccion Maria Azkue Ikastolaren egoerak. Bi urtez publikoki jardunean egon arren, artean ez zuen Estatuarengandik baimenaren jakinarazterik jaso Aldizkari Ofizialaren bidez. 1968ko apirilean, J. Berrojalbizek eta A. Irigoienek zuzenean Madrilera jo
|
behar izan
zuten, Lehen Hezkuntzako zuzendari nagusiarengana. Aipatu zizkieten zailtasunek etsigarriak ziruditen26.
|
|
|
Ezezko predikatuari dagokionez, gauza bera esan daiteke zilegi izan, nahi izan edo
|
behar izan
bezalako adizki-predikatu konplexuez (Odriozola eta Altzibar, 2013) eta garaia izan bezalako izenki-predikatuez.
|
|
|
– Ideologia ezagutzeko, parte-hartzaileek 7 puntuko eskala batean erantzun
|
behar izan
zuten, non 1= guztiz ezkerreko posizio politikoak eta 7= guztiz eskuineko posizio politikoak zituen. Emaitzak 3 mailatan kodetu ziren:
|
|
|
biktima zuzenak (1) (pertsonak berak sufritu zuen indarkeria); zeharkako biktimak (2) (nahiz eta beraiek indarkeria sufritu ez, lagunak edo senideak biktima zuzenak izan ziren); eta errepresioa jasan ez zutenak (3). Parte-hartzaileek egoera mota bat hautatu
|
behar izan
zuten.
|
|
|
Uruguain (1973-1985) antolatutako lehen Egiaren Batzordea gizarte zibilaren eskutik sortu zen (SERPAJ erakundearen eskutik, hain zuzen ere), ez gobernuak bultzatua. 1989.eko urtean Uruguay Nunca Más deitu izan zen txostena argitaratu zen, baina hamarkada bat baino gehiago itxaron
|
behar izan
zuten Uruguaiko biztanleek gobernuak beste txosten ofizial bat bultzatu arte. 2000 urtean, Jorge Batlle-k «Comisión para la Paz (COMPAZ)» deitutako batzordea eratu zuen estatuko lehendakaritzatik.
|
|
|
Bestalde, 1932 urtean sartu zen lehen aldiz emakume bat Historiaren Errege Akademian; 1960an lortu zuen lehendabizikoz emakume batek unibertsitate-katedra bat; eta 1982an lehenengoz emakume bat errektore izendatua izan zen. Gainera, 1988 urtera arte itxaron
|
behar izan
zen lehen emakume ikertzailea Zientzia Zehatzen Akademian sartzeko, eta 2003 urtera arte Ingeniaritzakoan sartzeko (CRUE, 2008; Vaquero et al., 2012).
|
|
|
Bitarte horretan, halaber, aipatu erakundeak 284 hedabideren itxiera egiaztatu zuen. Soilik 2013 urtean, 73 komunikabidek itxi
|
behar izan
zituzten ateak.
|
|
|
Aldi berean, Europako kazetarien artean burutu zen inkesta. Kasu horretan, ikertaldeak kanpoko enpresa baten laguntza
|
behar izan
zuen. Hobeto esanda, enpresa-talde baten lankidetza:
|
|
|
Nafarroan lan egiten duten komunikabideek (TtipiTtapa, Xorroxin Irratia, Xaloa Telebista eta Irati Irratia) Nafarroako Gobernuaren diru-laguntza galdu zuten 2009an, eta geroztik urte oso zailak pasatu dituzte. TtipiTtapa-k telebista utzi
|
behar izan
zuen horren ondorioz. Haatik, Eusko Jaurlaritzaren diru-laguntzak handitu zaizkio azkenaldian.
|
|
|
Jendaurreko jardunari helduz, plazetako emakume eta gizon bertsolarien kopuruari erreparatzen badiogu, aztergai dugun 2013ko Txapelketa Nagusian% 70 gizonezkoa zen, eta% 30 emakumezkoa. Ohiko plazetako saioetan alde horrek gora egiten du, emakumeak% 20 baitira eta gizonak% 80 Horri lotuta, sarri emakume bertsolarien aldeko diskriminazio positiboa egin izan dela esan izan du Maialen Lujanbiok, saioko neskaren figura bete
|
behar izan
dutelako hainbatek, desagertzear dagoen espeziea balitz bezala. Positibotasun hori erlatiboa da, ordea:
|
|
|
Hori ere, egoera horretan bizi den adineko emakume baten ohiko sentimendua dela esan dezakegu, eta emakumeen kasuan gehiago errepikatzen dena, gainera ziurrenik, gizonezkoen kasuan baino. Hori, nagusiki, adineko emakumeek beren bizitzan zaintzara bideratutako lanak egin
|
behar izan
dituztelako da, beren seme-alabena, bilobena, adineko familiakoena... Ondorioz, bestea beren buruaren aurretik jartzeko ohitura dute, eta era berean, badakite zaintza-lanak zer-nolako karga dakarren egin behar duenarentzat.
|
|
|
Gizarte Segurantzaren eta gizarte-asistentziaren eskubideen eskumenen banaketa gai garrantzitsua izan da, eta bai doktrinan bai jurisprudentzian eztabaidatua izan da. Horrela, Auzitegi Konstituzionalak askotan azaldu
|
behar izan
du gai honen gainean, batez ere prestazio kontributiboetan.
|
|
|
Beraz, euskara hasi zen tradizio urrixeko esparru berrietan ere erabiltzen, eta horrek hizkuntzari bertze eskakizun batzuk ekarri zizkion. Hala, euskarazko prosa idatziari etorririko behar berriei erantzuteko, hizkuntza-eredu egokiak bilatu
|
behar izan
ziren. Testuinguru horretan, jende (profesional) gehiagok sumatu bide zuen beharra hizkuntza-eredu egokia bilatzeko eta beretzeko, beren eguneroko jarduneko prosa logiko-diskurtsiboan eroso aritzeko.
|
|
2016
|
|
|
Horrez gain, AEBn eta Espainian, osasun-langileak kutsatu ziren gaixorik aberriratutako pazienteak zaintzen ari zirela. 2014ko abenduaren 23 arte Osasunaren Mundu Erakundeak 19.648 kasu susmagarri eta 7.645 hildako zenbatu zituen, nahiz eta OMEk berak onartu
|
behar izan
zuen kasu errealak askoz gehiago zirela baina ez zuela guztiz kuantifikatzeko baliabiderik.
|
|
|
Hortaz, Gibraltar 2014an estreinakoz nazioarteko txapelketa baterako sailkatze-fasean jokatzen hasi zen, Frantzian 2016an egingo den Europako Kopan jokatzeko lehian, hain justu. Lehen partida Portugalgo Algarven jokatu
|
behar izan
zuen, FIFAren eskakizunen mailako estadiorik ez baitzuen bere lurralde txikian. Poloniak 0 -7 irabazi zion, eta horrela, nabarmen utzi zuen oso gertagaitza zela selekzio berria Europako Koparako sailkatzea.
|
|
|
Beck-en aburuz (1999), lanaren eta herritartasunaren arteko harremanean sustraiturik zegoen «lanaren gizartea» «arriskuaren gizarteak» ordezkatu du, eta bertan lan-ziurgabetasuna eta prekarietatea gailentzen dira. Horren guztiaren ondorioz, Estatuak bere burua birdefinitu
|
behar izan
du, aktiboago bilakatu da eta lan-merkatuan txertatzera bideratutako laguntzak eskaintzea du helburu garrantzitsuenetariko bat.
|
|
|
176). Eta, beherago ikusiko dugun bezala, 1790eko hamarkadako gerren ondorioz udal-bihitegiek kalte handiak jasan zituzten, batez ere errege-aginduz armadari laguntza eskaini
|
behar izan
ziotelako.
|
|
|
Horri beste hutsune batek jarraitzen dio, oraingoan lau urtekoa. Eta, azkenik, 1766an kontabilitatea liburura itzultzen denean (itzuli diogu zeren aurreko urteetan bihitegiak ez zituen eten bere funtzioak eta erakundearen arduradunek nolabaiteko kontabilitatea eraman
|
behar izan
zuten), orain bai gari eta diru sarrera eta irteerak inoiz ez bezalako zehaztasunaz ezarriko dituzte, kontabilitate zehatz horren azken urtea 1807 izango delarik, beherago ikusiko dugunez. 1766tik aurrera erakundearen administratzaileak ekaina bukaeran aukeratzen hasi ziren, eta beraz harrezkero agintaldi bakoitzeko administratzaileei aurreko urteko zorrak kobratzea eta hurrengo urteko uztarako maileguak uztea egokitu zitzaien.
|
|
|
Baina praktikan askatasuna mantentzea oso zaila suertatu zen: 1780an, 1789an, 1794an, 1798an eta 1803-1804 biurtekoan, agintariek, hornikuntza-krisi sakonek behartuta, aleen merkataritza-askatasuna mugatu
|
behar izan
zuten urrialdiek iraun bitartean.
|
|
|
Bigarrena eta hirugarrena ertsiki lotuta daudenez, elkarrekin aztertuko ditugu. Hala ere, hiru ekimenok ez ezik, bada beste funtzio bat berez udal-bihitegiari ez zegokiona baina salbuespen gisa, egoerak behartuta, behin baino gehiagotan bete
|
behar izan
zuena: hiribilduari dirua edo garia uztea.
|
|
|
Konturik gabeko tarte handiena 1808 eta 1822 bitartekoa da. Hirurteko liberalaren amaieran (1820-1823) kontu-liburu berri bat erosi
|
behar izan
zuten, zeren, ziotenez, 1822 artekoa «se ha traspapelado o quemado entre otros papeles con motivo del saqueo y quema de varios de ellos por abril de este año en la casa del Excelentísimo Ayuntamiento Consistorial»23 Hala ere, 1817 eta 1818an utzitako gari-maileguen eskriturak gorde dira. Bestalde, gariaren joan-etorriak urtero apuntatzen zituzten bitartean, diruarenak soilik 1807ra arte aipatzen dira.
|
|
|
2 grafikoan ikus daitekeen bezala, 1788ra arte bihitegiak okindegiei egindako gari-salmentak txikiak eta noizbehinkakoak izan ziren; harrezkero, ordea, ia urtero hornitu
|
behar izan
zituen okindegiak. Tamalez zehatzezina da ogiaren prezioaren gaineko kontrola okindegiei garia saldu zitzaien bakoitzean gauzatu zen ala ez.
|
|
|
Baina laster zer erosi ere ez zen egon, zeren garia zeukatenek, entzunik «que el trigo iba levantándose en los mercados de la villa de Haro y ciudad de Vitoria»35, ez baitzuten saldu nahi. Orduan udal-agintariek esku hartu
|
behar izan
zuten, «pues caben los mencionados inconbenientes y otros muchos que pueden temerse de la inquietud del pueblo, que clama por el remedio, por los excesos que por esta vía se van cometiendo, y evitar en tiempo oportuno sean maiores en adelante»36 Ramón Antonio de Oquerruri alkateak herriko hamabi auzotar (okinak barne) galdekatu zituen argibide gehiago erdiesteko. Dirudienez arazoa Gasteiztik etorritako Eugenio de Aguirre merkatariak egindako gari-erosketek sortu zuten.
|
|
|
Behin baino gehiagotan hiribilduak udal-bihitegiaren diruaz eta gariaz baliatu
|
behar izan
zuen udalaren hainbat gasturi aurre egin ahal izateko. Ez zen hori berez bihitegiari zegokion betebeharra, ez Agurainen ez beste inon.
|
|
|
13.373 erreal. Udaletxeak zorra kitatzeko sei urte
|
behar izan
zituen. Haren jatorria azaltzean zera esaten da:
|
|
|
1804 eta 1805 urteetan udaletxeari utzitako 4.452 errealei buruz zertarako erabili ziren ez da zehazten, baina mailegu horrek argi erakusten du ezohikotasunak udal-bihitegiari egin ziezaiokeen kaltea. Izan ere, arestian aipatu bezala, urte horietan udal-bihitegiak gari kopuru handiak erosi
|
behar izan
zituen eta gelditzen zitzaion diru apurra udalari utzi behar izateak diru-erreserba guztiz ahituta utzi zuen.
|
|
|
Aldiz, XVIII. mendean berrantolatuak izan ziren eta ereiteko sasoirako maileguak uzteari lehentasuna eman zitzaion. Hala ere, mendearen azken hereneko urrialdi eta prezio-igoerek behartuta, haietako askok pixkanaka kontsumitzaileei laguntza eskaintzera itzuli
|
behar izan
zuten, nolabait agintari ilustratuen ekonomia-politikaren porrota egiaztatuz.
|
|
|
Bilboko Arte Ederren Goi Eskola EHUko Fakultate bihurtu zen momentutik (1970eko hamarkadako azken urteetan) arte-ikerkuntza akademikoaren aukera eta beharrizana igarriz joan zen baina kostata. Lehenengo eta behin noraezean, irakasleek ere beren titulu zaharrak unibertsitateko lizentzia mailakoetara baliokidetu
|
behar izan
zituzten lehenengo. Bakoitzaren esfortzuaz aparte, 80ko hamarkada iraganda hurrengo 90eko hamarraldiaren hasieran jarriko ziren martxan, orokorki, doktoratu aurreko unibertsitate-programak.
|
|
2017
|
|
|
Aro Garaikidea bitan banatu dugu, 1936 urtea mugarri hartuta, garai horri dagokion azterketa-esparrua hobeto zehaztu ahal izateko. Dena den, zenbait kasutan ezinezkoa da banaketa horri zorrotz jarraitzea eta alde batera utzi
|
behar izan
ditugu lan horiek.
|
|
|
Koxkor kale txakurra liburuan, kalean bizi den eta bizitza hobea bilatzen duen txakur bat da protagonista, baina ez da enfasirik jartzen beraren bizitzaren zailtasunetan, eta kaleko txakurrak diren beste lagun batzuek ez dute etxe bat aurkitzeko beharrik adierazten. Smara testuan, Sahararen galera modu metaforiko batean azaltzen da; azti maltzur baten segadaren ondorioz, Smarako biztanleek beren lurraldea galdu eta beste leku batera joan
|
behar izan
zuten. Idazlana liburua da bakarra non modu errealista batean ikusten den zein diren diktadura baten ondorio latzak eguneroko bizitzan.
|
|
2018
|
|
|
Kontuan hartu
|
behar izan
dugun beste alderdi bat gazteen adinarekin dago lotuta. Alde batetik, lokalaren barneko organizazioan zentratu behar dugu.
|
|
|
Jaurlaritzako Herrizaingo Sailak agertu duenez, 02:30 aldera piztu da sua, gazte batzuek erabiltzen duten lonjan. Badaezpada, hiru pisuko eraikineko zortzi bizilagunak aterarazi
|
behar izan
dituzte, baina inork ez du minik hartu(?) (Berria, 2010/03/24).
|
|
2019
|
|
|
Etxetik eta umetatik jaso zuen musikarekiko gogoa Mikelek, Laboa Manzisidor familian kanturako eta musika jotzeko zaletasun handia baitzeukaten. Bi urte pasatxo zituela, Gerra Zibilarekin batera, bere aitak ihes egin
|
behar izan
zuen Bordelera EAJko zinegotzia zela eta, amak, zazpi seme-alabekin batera Ispasterko Gardata auzoko baserri batean bilatu zuen babesa. Bizkaian bizitako urte horiek eragin handia izango zuten gerora Mikel Laboarengan, bai pertsona eta bai artista bezala.
|
|
|
390). Hala kontuak, urte bat gehiago pasatu
|
behar izan
zen bere sail esperimentala estreinatzeko «Baga Biga Higa, Lekeitio 2»-rekin. Beraz, esan dezakegu jendaurrean lehendabizikoz abestu zuenetik hamar urte pasatu zirenerako jada sortuak zituela bere estetika artistikoa definituko zuten lerroak:
|
|
|
Lehen praktika esanguratsu bezala, presentzia eta parte-hartze aktiboa hartzen ditu Gandariasek. Bere ikerketako esperientzian, Mujeres del Mundo Babelek (MMB) 9EMMn parte hartzeko eman
|
behar izan
zuen saltoari buruz mintzo da. MMB kolektiboa eroso aurkitzen zen bere esparruan, baina hor zaudela esateko eta Euskal Herriko emakume-talde ezberdinekin batera beren esparrua okupatzeko, EMM bezalako plataforma batean parte hartzea ezinbestekoa zela pentsatu zuten, bertara, haien aldarrikapenak eramateko era bakarra baitzen.
|
|
2020
|
|
|
...uduntasun-printzipioa kontuan hartuta, doluzko edo erruzko jarrera egon behar da, arau-haustearen beste elementu bat balitz moduan, emaitza sortu duen egintza doluzko elementu argi batekin edo zuhurtziagabekeriazko batekin eman beharko da89; eta horrela jaso du, egun, SPAJLk90 AGren arabera, erruduntasuna pertsona batek jasotzen duen gizarte-gaitzespen edo erantzukia da, beste modu batean jokatu
|
behar izan
zuelako91; hau da, Aristoteles filosofo greziarraren teoria filosofikoari jarraiki, norberaren bertuteak gizartearen alde erabili ez direnean, norbait hiritar ona izan ez denean (Bueno Trill, 2011: 256 eta hur.), etorriko litzatekeen gizarte-erantzuna.
|
|
|
A. Nietoren parabola honetan trenbide-araudiak debekatu zuen txakurrak trenean eramatea (erdarazko perrosterminoa erabilita) eta gizon bat zehatu zuten txakurra eramateagatik, baina berak ez zuen zehapena onartzen berak txakur emea zeramalako (perra) eta bere ustez ez zen arauaren izendapenean sartzen (perros). Epaileak, zurruntasun-printzipioari jarraiki, arrazoia eman zion gizon bidaiariari eta araudia aldatu
|
behar izan
zuten txakur eme eta arrak (perros y perras) berariaz jasoz. Hurrengo astean gizon bera otso batekin joan zen trenera eta zehapena ezeztu zuen otsoa zela esanez, epaileak arrazoia eman zion gizonari eta araudia berriro aldatu zen.
|
|
|
7) Maduro 233 artikuluan aurreikusitako falta absoluturako arrazoietako batean jausi eta lehendakari arduradun izendatu
|
behar izan
balitz ere, halako ohorea egungo lehendakariordea den Delcy Rodríguezi egokituko litzaioke. Juan Guaidó Maduroren falta bere zin-egite ekitaldia ospatu aurretik (hots, urtarrilaren 10a aurretik) gertatu izan balitz baino ezin izango litzateke lehendakari arduradun izan, eta publikoa den bezala, urtarrilaren 23an autoizendatu zen lehendakari.
|
|
|
Bertan, ikastetxeek ohiko hezkuntzatik aldentzeko eta egungo gizartera moldatzeko beren hezkuntza-sisteman egindako aldaketak aztertu dira. Urrats hau gauzatzeko etnografia kritikoa burutu da eta emaitzetan, hezkuntza-eredua eraldatzeko ikastetxe mailan, gela mailan eta ikastetxe eta familien arteko erlazioetan egin
|
behar izan
dituzten aldaketak azalarazi dira.
|
|
|
7) Maduro 233 artikuluan aurreikusitako falta absoluturako arrazoietako batean jausi eta lehendakari arduradun izendatu
|
behar izan
balitz ere, halako ohorea egungo lehendakariordea den Delcy Rodnguezi egokituko litzaioke. Juan Guaido Maduroren falta bere zin-egite ekitaldia ospatu aurretik (hots, urtarrilaren 10a aurretik) gertatu izan balitz baino ezin izango litzateke lehendakari arduradun izan, eta publikoa den bezala, urtarrilaren 23an autoizendatu zen lehendakari.
|
|
|
Sistema horiek inplementatzeko, eredu akustikoak entrenatu behar dira, eta, horretarako, Basque Speecon-like datu-basea erabili dugu, euskararako publikoki erabilgarri dagoen datu-base bakarra. Eredu akustiko onak lortzearren, datu-basean egokitzapenak egin
|
behar izan
dira hiztegi alternatibadun bat sortuz, eta fasekako entrenamendua ere probatu da. % 12.21eko PER (fonemen errore-tasa) lortu da hala.
|